فرشيد علوي
نوزدهمين جشنواره بين المللي فيلم هاي كودك و نوجوان كه از ۱۲ مهرماه در اصفهان برپا بود، ديشب طي مراسمي به كار خود پايان داد و برگزيدگان بخش هاي مختلف جشنواره جوايز خود را دريافت كردند.
اين جشنواره، در طول ۶ روز برگزاري ۳۱۳ فيلم از ۴۰ كشور جهان را در بخش هاي مختلف مسابقه سينماي ايران، سينماي آسيا، سينماي بين الملل، جلوه هاي مقاومت كودك فلسطيني، چشم انداز سينماي كودك هند و برگزيده ۲۵ سال سينماي كودك ايران در ۵ سينماي اصفهان به تماشا گذاشت.
بزرگداشت زنده ياد محمدرضا سرهنگي كارگردان و تهيه كننده فيلم هاي كودكان، تقدير از پيشكسوتان سينماي كودك و نشست بررسي منشور سينماي كودك ايران از ديگر برنامه هاي نوزدهمين جشنواره فيلم كودك بود. در اين نشست ها كه با حضور دست اندركاران سينماي كودك، كارشناسان و صاحب نظران برگزار شد وضعيت فعلي و چشم انداز آينده سينماي كودك مورد بحث و بررسي قرار گرفت. درباره جشنواره و منشور سينماي كودك تحليلي جداگانه ارائه خواهد شد. اكنون ديدگاه چند تن از دست اندركاران سينماي كودك را درباره اين سينمامي خوانيد.
فريال بهزاد كارگردان سينما معتقد است سينماي كودك فاقد جنبه هاي سرگرمي براي جذب مخاطب و ترغيب كودكان به اين عرصه است.
او كه فيلم هاي «دره شاپرك ها»، «كاكلي»، «مردنامريي» و «روزي كه خواستگار آمد» را در كارنامه دارد مي گويد: در زمان حاضر كمتر آثار تأثيرگذاري در زمينه فيلم هاي كودكان و نوجوانان توليد مي شود. متأسفانه آثاري كه به نام كودكان ساخته مي شود به هيچ عنوان شاد و سرگرم كننده و متناسب با نياز آنها نيست و سينمايي كه نياز مخاطب را نشناسد بي مخاطب و مهجور مي ماند و رقيبان در اين عرصه چيره مي شوند.
بهزاد درباره جشنواره بين المللي فيلم هاي كودكان و نوجوانان مي گويد: اين رويداد زمينه اي براي توجه به سينماي كودك و ساماندهي آثار موضوعي در اين گونه سينمايي است. از آن جايي كه بانيان جشنواره فيلم كودك متصدي اين سينما هستند بايد ايجاد انگيزه، چگونگي توليد و هدايت امكانات براي تقويت اين بخش را ساماندهي كنند. جهت دهي صحيح براي مخاطب يابي، نيازسنجي در توليد و بسترسازي مناسب براي اكران فيلم هاي كودكان از مسائلي است كه بايد براي آن چاره انديشي شود.
فريال بهزاد نبود سالن، بي توجهي مديران و تهيه كنندگان سينمايي، فقدان سرمايه گذاري و خلأ موضوعي را از مشكلات حوزه سينماي كودك و نوجوان برشمرد و ابراز اميدواري كرد كه با برنامه ريزي مناسب مبتني بر نياز مخاطب رويكرد توليد براي جشنواره فيلم هاي كودكان و نوجوانان تغيير يابد.
وي كه توليد فيلم كودكانه «مادر كامپيوتري» را دستمايه كار جديد خود قرار داده است خواستار توجه جدي نهادهاي فرهنگي و آموزشي به سينماي كودك و نوجوان شد و گفت: تا زماني كه آموزش و پرورش در اين زمينه وارد نشود نمي توان خيلي به موفقيت اميدوار بود. در حال حاضر سينماگران كار خود را مي كنند و فيلمسازان كودك نيز فعال هستند، اما تعامل نهادهاي آموزشي در اين عرصه اساسي است.
ايرج حبشي دبير مجمع سينماي كودك و نوجوان نيز معتقد است تا زماني كه زمينه تعامل منطقي ميان وزارت آموزش و پرورش و مدارس با حوزه هاي فرهنگي و هنري كشور برقرار نشود نمي توان به بهبود وضعيت اميدوار بود.
وي با تأكيد بر اين نكته كه سينماي كودك و نوجوان به رغم شعار مسئولان جدي گرفته نمي شود و با تنگناها و دشواري هاي بسيار رو به رو است مي گويد: مشكلات سينماي كودك تنها به بدنه سينما مربوط نيست، بي توجهي برخي مسئولان و مديران مياني به ويژه در حوزه آموزش و پرورش حيات اين سينما را در معرض خطر قرار داده است.
حبشي كه با فيلم «بازي گل نرگس» در بخش مسابقه نوزدهمين جشنواره كودك حضور دارد طراحي و اجراي برنامه هاي اخير بنياد سينمايي فارابي در تشكيل گروه سينماي كودك و نوجوان و حمايت از توليد فيلم را مثبت اما ناكافي مي داند و با اشاره به منشور سينماي كودك و نوجوان ابراز اميدواري مي كند كه با تدوين اين منشور جنبه هاي علمي و پژوهشي سينماي كودك و نوجوان در حوزه نوشتاري و توليد تقويت شود.
محمدمهدي عسگرپور كارگردان سينما و مديرعامل سابق بنياد سينمايي فارابي كه در چند دوره دبيري جشنواره كودكان و نوجوانان را برعهده داشت نيز از وضعيت كنوني سينماي كودكان و نوجوانان گله مند است و مي گويد: جريانات فرهنگي در كشور ما به نوعي با جريانات سياسي گره خورده و اين باعث شده كه موضوع سينماي كودك هيچ وقت به صورت جدي مطرح نباشد.
كارگردان فيلم قدمگاه، سينماي كودك را در ايران منحصر به يك عده خاص مي داند و معتقد است: «يك نسل از سينماگران كودك بعد از انقلاب مشغول به كار شدند و به شهرت هم رسيدند. اما به محض اينكه جرياناتي باعث شد تا اين گروه مايل نباشد در اين بخش فعاليت كند، مجموعه سينمايي كودك دچار مشكل شد و مديريت سينما هم نتوانست جايگزين درستي را در نظر بگيرد.
دبير سابق جشنواره فيلم كودك مي گويد: من نمي خواهم بگويم جشنواره كودك نداشته باشيم اما اگر چنين جشنواره اي نباشد به وجود سينماي كودك جدي تر فكر مي شود. در طول برگزاري جشنواره و در اين يك هفته تمام عقده گشايي ها مي شود و هر كس مي آيد و حرف خودش را مي زند و ما يك جوري احساس مي كنيم تكليفمان در اين هفته انجام شد. من در آخرين سالي كه مدير فارابي بودم سعي كردم كه با تعطيل كردن مقطعي جشنواره يك مقدار عقده گشايي ها به جاي يك هفته در طول سال پخش شود، منتهي الان چنين توصيه اي ندارم.
رضا حيدرنژاد كه با فيلم سينمايي آلبوم در بخش مسابقه فيلم هاي كودكان و نوجوانان حضور دارد با تأكيد بر اين نكته كه سينماي كودك در ايران جدي گرفته نمي شود، مي گويد: سينما ظرفيت هاي زيادي در طرح موضوع و مسائل كودكان دارد اما نبود هماهنگي و پشتيباني مناسب اين حوزه را با مشكلات بسياري روبه رو كرده است. البته در طول سال هاي اخير تلاش هاي بسياري براي سينماي كودك و نوجوان انجام شد اما در اين ميان جايگاه مخاطب واقعي اين سينما مشخص نيست.
حيدرنژاد مي گويد: در حالي كه افتخار سينماي ايران مرهون حوزه كودك و نوجوان است، تمام امكانات امروز سينما به آثار داستاني با رويكرد اجتماعي ويژه بزرگسالان اختصاص دارد. البته غفلت و بي توجهي دست اندركاران امور فرهنگي و آموزشي به ويژه آموزش و پرورش در كندي رشد سينماي كودك تأثير گذار است.
وحيد موساييان كارگردان فيلم هاي «خاموشي دريا» و «تنهايي باد» معتقد است:«دست اندركاران و مسئولان حوزه فرهنگي با ذائقه كودكان و نوجوانان بيگانه هستند.» او حمايت مستمر، تهيه امكانات و برنامه ريزي دقيق و علمي مطابق با نياز مخاطب را براي شكوفايي سينماي كودك ضروري مي خواند و مي گويد: ديگر نمي توان با نمايش چند عروسك و توليد آثار فانتزي و طنز، كودكان را جذب كرد. نياز و سليقه آنها تغيير كرده، بنابراين شناخت خواسته هايشان شرط لازم و كافي براي توليد و نمايش فيلم است.
«محمدتقي فهيم» كه به عنوان يكي از اعضاي هيأت داوري انجمن منتقدان و نويسندگان سينماي ايران كار ارزيابي فيلم هاي نوزدهمين جشنواره فيلم كودك را برعهده دارد درباره فيلم هاي اين دوره جشنواره مي گويد: متأسفانه به رغم رايزني هاي صورت گرفته، بخش بين المللي جشنواره كودك چندان پربار نيست. در بخش داخلي جشنواره نيز آثار كمي براي كودكان ساخته شده و درجه بندي فيلم ها براي مخاطبان اين گروه سني كارشناسانه نيست.
وي با اشاره به فيلم لاك پشت ها هم پرواز مي كنند كه در بخش مسابقه جشنواره شركت دارد مي گويد: با توجه به فضاي تلخ اين فيلم (كه زندگي كودكان عراقي را در زمان حمله آمريكا به تصوير مي كشد) نمي توان آن را براي مخاطبان كودك مناسب دانست.
فهيم سينماي كودك را فقير و فيلم هاي توليدي براي كودكان و نوجوانان را نازل خواند و گفت: متأسفانه مديران عرصه سينماي كودك به اهميت آثاري كه مورد پسند مخاطبان اين رده سني باشد واقف نيستند.
