در بم كانكس هاي ارايه انواع خدمات درماني ، بهداشتي و رواني مشغول به كارند ، اما همه زحمت دندانپزشكي به گردن همين اتوبوس است 
دكتر اديب وحداني 
از آنها كه بم رفته اند بايد سوال كنيد تا بدانيد شهر چقدر عوض شده، مثلا ساختمان هاي جديد كه اصلا از اول چندان خراب نشده بودند و ساختمان هاي قديم كه خراب بوده ا ند همچنان خراب مانده اند و مثلا در بم البته يك پمپ بنزين ساخته شده است كه جايگاهي مخصوص موتورسيكلت ها دارد: مبارك است! آرايشگاه هاي زنانه و خياطي هاي مخصوص خانم ها دوباره باز شده اند يا پارچه هايي اند كه روي طناب ها و بندهاي بين درخت ها آويزان شده است. در بم برخلاف بعضي از شهرهاي جنوبي تر كشور نشانه هايي هم از امكانات وجود دارد. يك كارگاه دندانسازي، براي مثال و پرسش درباره اتوبوسي كه از منجيل تا بم در زلزله ها و مصيبت ها در خدمت بهداشت دهان و دندان مردم بوده است يا دست كم ضامن بي درد كشيده شدن دندان هاي آنان.
در شهرهاي مختلف مناطق محروم كشور كه آرزوي ضميمه ايرانشهر بود كه زبان همه آن شهرها و براي مثال، خود شهر ايرانشهر هم باشد  وقتي از مردم سراغ مراكز درماني را بگيريد، از اسم ها واز رسم ها چندان خبر ندارند، مثلا در همان شهر ايرانشهر مركز بهداشت را گاه بيمارستان مي نامند و بعضي وقت ها درمانگاه  و اسم هاي ديگري هم براي آنها مي  شناسند، اما از اين سر بم تا آن طرف شهر، از هر كسي كه سراغ اتوبوس را بگيري مي گويند: برويد طرف فرمانداري. البته دكتر ندارند. فعلا فقط دندان مي كشند. قبلا كه دكتر مي آمد عصب كشي هم مي كردند، پر هم مي كردند.
بم شهري است كه امسال عيد براي دندانپزشك هاي ميهمان جا نداشت. بين دكترهايي كه صف كشيده بودند تا به شهر بروند و به مردم، به مصيبت ديده ها و به دردكشيده ها كمك كنند، متخصص و استاد دانشگاه و صاحب كلينيك و سهامدار مجتمع هاي دندانپزشكي كم نبود. آنها نه تنها حاضر بودند بروند تا رايگان خدمات ارايه كنند، بلكه پذيرفتند كه تنها وقت استراحت خود جدا از ماه مبارك رمضان را دور از خانواده و در شرايط بالقوه نامتناسب، زندگي بگذرانند تا به مردم خدمت كنند. الان اتوبوس دندانپزشكان در بم دندانپزشك ندارد، نه فقط به اين دليل كه دندانپزشكاني در كشور نيستند كه حاضر به كمك نباشند، نه به اين دليل كه سود مادي براي دندانپزشكان در اين كار نيست كه 10 ماه قبل هم همين قدر بي سود بودن كار وجود داشت. بسياري از چنين خدماتي بي خبرند، آرمانگراترين جواناني كه مهمترين نيروهاي بالقوه براي خدمت رساني به هموطن هاشان محسوب مي شوند مجبور به ساعت زدن و پر كردن 26 دندان در ماه براي رعايت حداقل لازم فعاليت دندانپزشكي اند و دل و دماغ چنداني براي كار باقي نمانده است.
در بم بنا بر اين قرار گرفته است كه بعد از اين همه ماه، تجهيزات اين اتوبوس سختكوش فرسوده را در يك كانكس دندانپزشكي بگذارند و اتوبوس را خالي به تهران پس بفرستند تا دوباره تجهيز شود. هفته هاي آتي زمان برگشت اتوبوس سلامتي دهان و دندان منحصر به فرد مفيدي است كه سال ها به دردمندترين هموطنان مان در بدترين شرايط و در زمينه بدترين دردها خدمت كرده است. وقتي شهرداري سال ها قبل اتوبوس فعلي را به انجمن دندانپزشكان هديه داد، كمتر احتمال مي رفت كه اين حجم خدمت در اين همه شرايط اضطراري از چند چرخ و يك بدنه و دنيايي از عشق و علاقه و تعهد به خدمت برآيد.

طرح اجباري و اتوبوس اختياري
وزارت بهداشت به رغم چندين سالي كه از اجراي طرح خارج از مركز فارغ التحصيلان رشته هاي گروه پزشكي مي  گذرد، هنوز موفق نشده است شرايطي را فراهم آورد كه پزشكان به ميل شخصي و طيب خاطر مايل شوند كه به مناطق محروم بروند و بنا به قسمي كه ياد كرده اند به هموطنان ودردمندان خدمت كنند.
در تقابل با اين اجبار بي  منطق و زحمت بي  دليل و فشارجانفرسايي كه در اوج جواني به كادر درماني كشور وارد مي  شود و در زندگي آنها نقشي بسزا بازي خواهد كرد و به واسطه كمبود امكانات، اعتماد مردم به پزشكان را زايل مي  كند و به دليل ناعادلانه بودن رابطه كادر بهداشتي و درماني، كشور را با مسوولان مستقيم اين قشر مهم جامعه زير سوال مي  برد، طرح هايي خودجوش وجود دارند كه به بار مي  نشينند و نتيجه مي  دهند و ناديده مي  مانند.
وقتي عده اي از پزشكان بنا به رسمي جهاني و عادتي پسنديده در جوامع بشري به سراغ كمك به همنوع مي  روند، صف هاي دراز تشكيل مي  شود و همه به ميل خود و با رضايت شخصي، بي  كمترين توقعي مي روند تا دردي از همنوع خود بكاهند و مشكلي كوچك از مشكلات دردمندان جامعه شان كم كنند.
وزارت بهداشت بارها نشان داده است كه از كنار مهم ترين اتفاقات جزيي به راحتي مي  گذرد. نهادهاي غيردولتي مي  توانند كارهايي كنند كه از بوروكراسي پيچيده نهادهاي دولتي برنمي آيد، اما وزارت بهداشت اين بار مي  تواند ياد بگيرد.

دكتر مرتضي پيرعلي
در روند تحقيقات روي داروهاي جديد، شركت هاي اروپايي و آمريكايي بيشتر بر محور همكاري با دانشگاه ها و شركت هاي متحد Alliance متكي هستند، در حالي كه اين امر در ژاپن بيشتر در خود شركت ها و به صورت In-house انجام مي شود. البته در اين مسير خود اتكايي نيز يافته هاي جديدي به دست آمده است، اما اين روند، در روزگار انفجار اطلاعات زيستي و طي تغيير شرايط فرهنگ همكارها و تجارت دارويي تا كجا مي تواند مقاومت كند؟
حجم اين نوع همكاري ها كه با اخذ امتياز IN-Licensing همراه هستند در بين شركت هاي آمريكايي و اروپايي قابل توجه است، به طوري كه 40 الي 45 درصد داروهاي در دست تحقيق و توسعه اين شركت ها در مسير ارايه و اخذ امتياز قرار مي گيرند. به طور قطع اين نوع همكاري از حيث كسب ميزان سودآوري بر شركت هاي بيوتك ژاپني توليد كننده فرآورده هاي دارويي تاثير خواهد گذاشت. به طور قطع ، ژاپني ها بيشتر به توليدات داخلي خود In-house توجه داشته اند، اما چرا؟ تحقيقي كه طي سال هاي 2000 الي 2002 روي شركت معتبر ژاپني انجام شده نشان داد كه آنها فقط 22 الي 43 درصد محصولات خود را از روند اخذ امتياز كسب كرده اند. اين در حالي است كه شركت دارويي Schering-Plough و Aventis هريك به ترتيب 53 و 45 درصد در فرآيند اخذ امتياز شركت داشته اند. يكي از علل اين امر، عدم استقبال شركت هاي دارويي از جذب نوآوري هاي مربوط به شركت هاي ژاپني بيوتك بوده است. حتي در مواردي كه آنان داراي فرآورده هاي مناسبي نيز بودند، مديران شركت هاي دارويي ژاپني از همكاري با آنان استقبال نكرده اند. حتي اين امر به نوعي در همكاري صنعت و دانشگاه نيز تاثير گذاشته است، به طوري كه شركت هاي دارويي ژاپني كمتر در پي كسب همكاري با دانشگاه ها بوده يا برنامه هاي دراز مدت آموزش نيروهاي جوان دانشگاهي را طي پروژه هاي همكاري در دست مي گيرند. البته شركت هاي دارويي ژاپني به هر طريق مجبور به همكاري با شركت هاي بيوتك و دانشگاهي خارجي هستند، اما گاهي مديران موضوع زبان يا فرهنگ را بهانه اي براي ايجاد محدوديت در اين روابط قرار مي دهند. اما به هر صورت علل اين عدم تمايل كلي بيشتر مربوط به سيستم به كارگيري مادام العمر و به كارگيري محققان فقط با تحصيلات تا فوق ليسانس در اين گونه شركت ها است.
سيستم به كارگيري مادام العمر محققان در شركت ها سبب عدم جابه جايي نيروهاي متخصص و عدم در اختيار قرار دادن محصولات قبل از ورود به حالت  نهايي شركت ها به منظور اخذ يا در اختيار قرار دادن امتيازها مي شود. شايد اين مهمترين دليل در اين بين باشد. عدم بروز و در معرض قرار دادن اينگونه دستاوردها در درون شركت ها سبب حفظ مادام العمر متخصصان مي شود. جذب نيروهاي حداكثر فوق ليسانس در اينگونه شركت ها نيز به منظور تربيت و آموزش در محل نيروهاي متخصص در اين شركت ها براي حفظ پرسنل متخصص انجام مي شود. اغلب اين نوع نيروها آموزش هاي مخصوص و مورد نياز همان شركت و توليدات مربوطه را مي بينند و لذا تمايلي براي جابه جايي ندارند.
توليد داروهاي جديد
هنگامي كه از بازار داروهاي جديد صحبت به ميان مي آيد، ژاپني ها نقش عمده اي در اين بازار نيز دارند. در توليد داروهاي ضد كلسترول، پايين آورنده قند خون، بيماري آلزايمر، آنتي بيوتيك ها و داروهاي پوستي، ژاپني ها از پيشقدم ها بوده اند.
به طوري كه محققان شركت Sankyo موفق به كشف داروي Mevastatin، اولين Statin كنترل كننده كلسترول در داخل اين شركت شدند. گرچه اين دارو هرگز به بازار نرسيد، اما اطلاعات حاصل از آن سبب شد تا شركت Merck داروي Lovastatin را به بازار عرضه كند.
دو سال بعد همين شركت Sankyo توانست دومين Statin موجود در دنيا را به نام Paravastatin عرضه كند. حجم فروش اين دارو در سال گذشته متجاوز از 2 ميليارد دلار بوده است. شركت Shionogi اخيرا توانسته است تاييديه FDA را براي Rosuvatatin اخذ كند، همچنين Pitavastatin كه توسط Sankyo از Nissan Chemical اخذ شد نيز از اين مواد است. در زمينه آنتي ديابت ها نيز شركت Sankyo در توليد و ارايه Troglitazone، اولين Glitazone پايين آورنده قند خون پيشگام بوده است. با وجود آنكه Troglitazone به عللي جمع آوري شد اما در حال حاضر Takeda داروي Pioglitazone را ارايه كرده است و با همكاري Gsk نيز Rosiglitazone را در صدر پرفروش ترين ها قرار داده است.
۴ سال پيش شركت Eiasai داروي Donepezil كه يك مهار كننده استيل كولين استراز است و در حال حاضر يكي از پرفروش ترين فرآورده هاي موثر بر آلزايمر است را ارايه داد. توليد اين دارو محصول تلاش In-House اين شركت بود. در حالي كه درخصوص اين دارو هشدار داده بودند كه موفق نخواهد بود.
Leve Floxacin شركت Daiichi از نظر فروش با Cipro Floxacin شركت Merck رقابت مي كند و در۳ سال پيش شركت Fujisawa نيز فرآورده تضعيف كننده ايمني خود را به نام Tacrolimus عرضه كرد. اين فرآورده جلدي اولين داروي موثر بر اگزما و درماتيت پوستي دهه گذشته بوده است.
شركت هاي ژاپني با توليد متكي بر توان داخلي و تيم هاي تحقيقاتي خود توانسته اند داروهاي قابل رقابتي را با شركت هاي بين المللي هم حجم خود ارايه كنند. اما اين به معني آن نيست كه نوآوري دارويي در ژاپن به اندازه اي كه در آمريكا وجود دارد، موجود باشد. در حقيقت نسبت اين نوآوري ها در آمريكا سه برابر ژاپن است.
آينده در پيش رو
به نظر مي رسد اغلب شركت هاي ژاپني در حال تغيير شرايط خودشان به سمت ورود در رقابت هاي جهاني باشند، اما اگر سيستم نوآوري دارويي آنها صرفا تك محور و متكي به خودشان باشد، آيا رقابت آنها مي تواند موفقيت آميز باشد؟
در تجارت داروها و نوآوري هاي دارويي مي بايست به شرايط زير توجه شود: يكي آنكه شركت ها هر چند بزرگ و وسيع نيز باشند، باز معذالك از نظر تخصص ها و به علت گستردگي موضوع مي بايست از توان سايرين استفاده كنند.
دومين مطلب آن است كه محيط شبكه اي نوآوري دارويي درجهان دايما در حال ارايه و پيگيري موضوعات جديد است، لذا بعيد به نظرمي رسد كه تحقيقات با اين چنين سرعتي نيز در ژاپن وجود داشته باشد.
سوم آنكه با وجود دارا بودن تخصصات داخلي در شركت هاي دارويي ژاپني كه به نوعي از كارايي بالايي نيز برخوردارند، معذالك درك و دريافت مفاهيم جديد و رويارويي با فن آورهايي كه به نوعي از دانشگاه ها خارج مي شوند، بعضا فراتر از توان موجود در شركت ها است، در نهايت به علت تغييرات فرهنگي و اجتماعي موجود در ژاپن، به نظر نمي رسد كه در اختيار داشتن امتياز دارا بودن نيروهاي دايم خودي بتواند جوابگوي نيازهاي دارويي رو به گسترش را بنمايد. در حال حاضر به نظر مي رسد كه برخي از شركت ها شروع به تجديد نظر و گسترش روابط خود از نظر ورود به اتحاديه هاي دارويي با طرف هاي خارجي و دانشگاه هاي خارجي كرده اند.
اما با توجه به بزرگي شركت هاي چند مليتي شايد حجم و بزرگي شركت هاي ژاپني قابل مقايسه نباشد، اما از طرفي هزينه سرانه تحقيق و توسعه براي موارد دارويي جديد ارايه شده در حجم هاي كوچك كمتر باشد. اگر شركت هاي ژاپني بتوانند روابط خود را با دانشگاه ها و شركت هاي نوپاي بيوتك گسترش و ارتقاء دهند بعيد به نظر نمي رسد كه پس از اخذ فن آوري هاي نوين، تجارت آنها ارتقاء يابد و تلاش آنها براي دستيابي و كشف داروهاي جديد با كشورهاي اروپايي و آمريكايي در رقابت جدي قرار گيرد.
دانشيار دانشكده داروسازي دانشگاه تهران 

فرهاد ناصري - كارشناس تغذيه
در دنياي امروزي، خوراكي ها از مهمترين فاكتورهاي حيات مادي بشري به شمار مي روند. انواع و اقسام خوردني ها به طرق مختلف در طول زندگي انسان مرتبا نقش بازي كرده و اثر مستقيم يا غير مستقيم نه تنها، برجسم بلكه بر تمام روح و پيكره وي دارند، تا آنجا كه بزرگان علم تغذيه در وصف غذا و تغذيه آورده اند كه ما در واقع آنچه هستيم كه مي خوريم. حقيقتا اينطور است كه تمام ارگان ها و اعضاي بدن ما موجودات، مرتبا توسط موادساختماني جديد جايگزين مي شوند كه اين گاهي قابل حس و دريافت مستقيم است، مثل رويش مداوم موها و ناخن  ها يا رشد حجمي و قدي كودكان تا مرحله بلوغ كه همه ما آن را عينا تجربه كرده ايم، اما اكثر ما از رشد و نمو و جايگزيني اعضاي سلول هاي بدن خود در مقياس ميكروسكوپي آن غافليم. زيرا همچنان كه ما لحظه به لحظه مشغول حيات عادي و روزمره هستيم، در جاي جاي بدن ما در مقياس ريز ميكروسكوپيك، فعل و انفعالات و اصطلاحا متابوليسم صورت مي گيرد كه با ايفاي نقش بسيار پيچيده خدادادي ، حيات بشر را پايه گذاري مي كند. به طور مثال برخي از آنها توسط جايگزيني سلول ها و اجزاي درون سلولي از كار افتاده يا منهدم، آنها را تعمير يا ترميم مي كنند. بعضي ديگر در ساخت واحدهاي جديد در بدن نقش دارند و گروهي ديگر عامل واسطه يك يا چند واكنش شيميايي حياتي بيوشيميايي هستند. البته اينها فقط نمونه هايي از ميليون ها واكنشي است كه هر لحظه در بدن ما رخ مي دهند.
روشن است كه براي همه اين موارد درست مانند كارخانه هاي صنعتي، مواد اوليه مورد نياز است. بدن نيز مجاز است بعضي از مواد مورد احتياج خود را هم به صورت كاملا آماده دراشكال پيچيده نهايي يا نيمه نهايي از طبيعت پيرامون دريافت كند از جمله ويتامين ها و هم قادر است محصول نهايي كاملا پيچيده كمپلكس را خودش از مواد و مصالح اوليه پايه اي بسازد به طور مثال عمل پروتئين سازي درون سلولي، به علاوه بعضي عناصر و مواد نيز به طور مولكولي يا در حد عنصر، مورد نياز بدن هستند.
به اين ترتيب در مي يابيم كه نقش اصلي غذا و خوراكي ها براي انسان ها در چيست؟ لذا، آشنايي با انواع موادخوراكي پايه نيز خود به خود براي همگان آشكار مي شود.
از اين پس،  در اين ستون، ما سعي مي كنيم هر جلسه خلاصه اي از مواد پايه اي كه در بدن ما نقش اصلي تغذيه اي دارند و كاهش يا حتي افزايش بيش از حد آنها باعث بروز اختلالاتي در بدن انسان مي شوند را براي شما مطرح كنيم. دانستن اين مباني تغذيه اي باعث بالا رفتن سطح سلامتي شما شده و به رشد و پويايي تدريجي جامعه ما، توسط توليد فرزندان سالمتر و كاراتر تحت برنامه ريزي تغذيه اي بهتر ناشي از آگاهي و بينش عمومي گسترده تر منجر مي شود. پس هر جلسه با ما باشيد.

نخستين سمينار سراسري ام.اس با همكاري انجمن هاي ام.اس ايران، علوم اعصاب، مركز تحقيقات علوم اعصاب و دانشگاه علوم پزشكي تهران هشتم آذرماه جاري برگزار مي شود.اين سمينار با هدف تبادل اطلاعات و ارتقاي دانش جامعه پزشكي در زمينه بيماري ام.اس با حضور استادان، پژوهشگران داخلي و خارجي در تالار امام مجتمع بيمارستاني امام خميني ره برگزار مي شود.علاقه مندان به شركت در اين كنگره مي توانند خلاصه مقالات مرتبط با بيماري ام.اس را تا تاريخ دهم آبان ماه جاري به دبيرخانه كنگره به نشاني تهران، خيابان انقلاب، خيابان وصال شيرازي، پلاك 58 صندوق پستي 1417863811 ارسال و براي كسب اطلاعات بيشتر مي توانند با شماره تلفن 8-6951187 و نمابر 6499514 تماس حاصل كنيد.لازم به ذكر است كه دبيرخانه سمينار مطابق برنامه ريزي و هماهنگي به عمل آمده درصدد كسب امتياز بازآموزي براي شركت كنندگان است كه جزئيات آن متعاقبا اعلام مي شود.

سوسن سميعي، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران خودداري والدين از سرزنش كودك و اقدام به تشويق نكات مثبت در كودك را بهترين گام عملي در كاهش استرس كودكان دانست. او گفت: والدين بايد رفتار كودك خود را تحت نظر قرار دهند و در صورت مشاهده برخي علايم مثل خيس كردن رختخواب، ادرار يا اسهال مكرر، مكيدن انگشت و بي  قراري هاي بي  مورد در كودك با يك روانپزشك مشاوره كنند. اين كارشناس ارشد بهداشت كودك و خانواده استفاده از بازي و نقاشي را يكي از راه هاي عملي در شناخت عوامل استرس زاي كودك معرفي كرد و گفت: والدين مي  توانند با فراهم كردن محيطي امن و سرشار از شادي همراه با شوخ طبعي و مهرباني عوامل استرس از در كودكان را به حداقل ممكن برسانند.
او خاطرنشان كرد: آرامش والدين در مواجهه با موقعيت هاي استرس زا موجب آموزش و انتقال آرامش به كودكان مي  شود و گامي ارزشمند جهت بالا بردن عزت نفس و اعتماد به نفس در كودكان است.
استرس با تاثير بر سيستم عصبي موجب سردرد، تندخويي و لكنت زبان و با اثر برسيستم گوارش موجب زخم معده، اسهال يا يبوست و بي  اشتهايي در فرد مي  شود. جداي از اين، استرس مي  تواند همراه با علايمي مثل سفتي عضلات، افزايش ضربان قلب و فشار خون، سرگيجه يا حتي شادابي غيرعادي بروز كند.

مصرف كلسيم در رژيم غذايي، انجام ورزش به طور منظم و اصلاح شيوه زندگي به حفظ توده استخواني كمك مي  كند و باعث مقاومت در برابر پوكي استخوان مي  شود.
مصرف ناكافي كلسيم و ويتامين D در طول چند سال سبب كاهش توده استخواني و پوكي استخوان مي  شود؛ همچنين فشار وزن و فعاليت عضلاني تشكيل استخوان را تحريك مي كند و نداشتن تحرك سبب پوكي استخوان مي   شود.
پوكي استخوان با كاهش توده كل استخواني و تغيير در ساختار استخوان مشخص مي  شود كه احتمال شكستگي را افزايش مي  دهد؛ در اين بيماري استخوان به طرز پيش رونده اي پوك، ترد و شكننده مي   شود و در اثر فشاري كه نمي تواند استخوان نرمال را بشكند به راحتي شكسته مي شود.
زنان سفيد پوست فاقد اضافه وزن و داراي اسكلت ريز در معرض خطر پوكي استخوان قرار دارند و اين بيماري در مردان با بروز كمتر و در سنين بالاتر اتفاق مي  افتد.

محتويات متداول ضدباكتري و ضدقارچي موجود در دهان شويه ها و خميردندان ها مي  توانند در مقابله با سرطان پوست موثر باشند.
اين يافته هاي شگفت انگيز در نشستي در انجمن تحقيقات سرطان آمريكا در سيتل ارايه شده است. اين ماده آلكالوئيدي موسوم به سانگونارين توليد پروتئين هايي را افزايش مي  دهد كه ميزان مرگ و مير سلول هاي آسيب ديده در اثر برخورد اشعه فرابنفش B را كاهش مي  دهد.
اين ماده همچنين توليد نوعي از پروتئين هاي سلول هاي پوستي را كه موجب تكثير سلول هاي سرطاني مي  شوند محدود مي  كند. اين تركيبات طبيعي مي  توانند از سلول هاي پوستي در مقابل ايجاد آسيب هاي ژنتيك در اثر برخورد پرتوهاي UV و پيشرفت آن در راستاي بروز سرطان محافظت كنند.
نيهال احمد، استاديار در موتولوژي از دانشگاه ويسكانسين در بيانيه اي در اين رابطه گفت: اين ماده با خاصيت درماني 49 تا 66 درصد احتمال مرگ سلول هايي را كه در معرض اين پرتوها قرار مي  گيرند در مقايسه با سلول هاي درمان نشده كاهش مي  دهد.
اين ماده يك ماده ضدالتهابي است و اغلب براي جلوگيري از بروز حالت هاي عفوني و التهابي مانند بيماري ژنژيويت يا ورم لثه مورد استفاده قرار مي  گيرد.