زهره رجب نيا
شايد خيلي ها هنوز آگهي  پيرمرد ايتاليايي  با مضمون  شگفتش  را به  ياد داشته  باشند، فرد سالمندي  كه  از فرط  تنهايي  با درج  آگهي  در يك  روزنامه  محلي  با وعده  پرداخت  مبلغ  قابل  توجهي ، متقاضي  پذيرشش  از سوي  خانواده اي  به  عنوان  پدربزرگ  خوانده  شد.
ممكن  است  شما نيز هنگام  گذر از خيابان  با نگاه هاي  آرزومند و پرحسرت  پيرمردي  كه  آن سوي  درهاي  خانه  سالمندان  مشتاقانه  در انتظار ملاقات كننده اي  است ، آشنا باشيد.
امروز با پيشرفت هاي  روزافزون  جوامع ، خانواده هاي  گسترده  تبديل  به  خانواده هاي  كوچك  و هسته اي  شده اند كه  بزرگ  شدن  فرزندان  و كسب  استقلال  آنان ، ارمغاني  جز تنهايي  براي  پدران  و مادران  در پي  ندارد.
به  گفته  كارشناسان  امور اجتماعي ، پيچيدگي  مناسبات  كاري  و اجتماعي  امروزه  سبب  شده  تا بسياري  از روابط  خانوادگي  رو به  سردي  گرايد و نبود تعاملات  دلگرم كننده  همراه  با بازديدهاي  خانوادگي  سبب  گسترش  روزافزون  افسردگي  و نااميدي  در سالمندان  شود.
در اين  زمينه  دكتر «فربد فدايي» روانپزشك  و عضو هيات  علمي  دانشگاه  علوم  بهزيستي  و توانبخشي  اظهار داشت : آپارتمان  نشيني  به  عنوان  پديده اي  تحميلي  براي  جامعه  امروز ايران ، دليلي  مهم  در از دست  دادن  جايگاه  سالمندان  در خانواده ها محسوب  مي شود.
وي  با اشاره  به  اينكه  سالمندي  هرگز به  مفهوم  ناتواني  و بيماري  نيست ، تصريح  كرد: ۶۵درصد سالمندان  قادر به  ادامه  زندگي  خود به  تنهايي  هستند و فقط  ۳۰ درصد آنان  به  لحاظ  مشكلات  جسمي  و مالي  نمي توانند تنها زندگي  كنند.
فدايي  با انتقاد از گسترش  خانواده  هسته اي  در ايران ، افزود: در كشورهاي  كم  مساحت ، حيات  خانواده هاي  هسته اي  امكانپذير نيست ، اما پديده  آپارتمان نشيني  در ايران  يك  پديده  ناشي  از واقعيت  نيست .
اين  روانپزشك  و عضو هيات  علمي  دانشگاه  بهزيستي  افزود: خانه  سالمندان  و جدايي  افراد سالمند از ديگر اعضاي  خانواده ، هرگز گزينه  مناسبي  براي  نگهداري  سالمندان  محسوب  نمي شود.
فدايي  ادامه  داد: سياست  جداسازي  افراد سالمند، معلولان  ذهني ، جسمي  و غيره  امروزه  در كشورهاي  پيشرفته  جايگاه  خود را از دست  داده  است  و بطور مثال  بهتر است  يك  كودك  معلول  ذهني  به  دليل  آنكه  بايد با ديگر افراد جامعه  تعامل  داشته  باشد نهايتاً در كنار ديگر دانش آموزان  در مدارس  معمولي  تحصيل  كند.
وي  خاطرنشان  كرد: اگر فردي  سالمند در خانواده  نگهداري  مي شود، بايد حرمت  وي  از سوي  ديگر افراد خانواده  رعايت  شود، سرانجام  كودكان  مي آموزند كه  بايد به  افراد سالمند احترام  بگذارند.
اين  روانپزشك  گفت : ۵۰درصد از سالمنداني  كه  در خانه  سالمندان  تازه وارد محسوب  مي شوند، جان  خود را از دست  مي دهند، حال  آنكه  اگر فرد سالمند در جايگاه  خود باقي  مي ماند از دنيا نمي رفت  و مي توانست  استفاده  بيشتري  از عمر خود ببرد.
فدايي  افزود: مراقبت  و نگهداري  از سالمندان  و ارائه  خدمات  توانبخشي  به  آنان  بهتر است  در خانه  صورت  گيرد.
رئيس  موسسه  دانشگاهي  پژوهش هاي  سالمندي  ايران  در زمينه  مشكلات  سالمندان  بخصوص  در امر ازدواج ، گفت : براي  ازدواج  نكردن  افراد سالمند در جامعه  هيچ  گونه  توجيه  علمي  وجود ندارد و پژوهش هاي  به عمل  آمده  نيز تاكنون  نتوانسته  دليلي  از لحاظ  علمي  براي  ازدواج  نكردن  افراد در دوره  سالمندي  ارائه  دهد.
يك  جامعه شناس  و عضو هيات  علمي  دانشگاه  نيز دراين باره  گفت : نوع  نگاه  به  سالمندان  در هر جامعه اي  متاثر از فرهنگ  آن  است  و اين  امر در جامعه  ايران  بر مبناي  فرهنگ  كهن  آن  از احترام  به  ريش  سفيدان  و افراد سالمند ريشه  مي گيرد.
دكتر طهمورث  شيري  افزود: احترام  به  افراد سالمند در خانواده هاي  ايراني  نهادينه  شده ، دليل  اين  امر مقايسه  جامعه  ايراني  با جوامع  اروپايي  است  كه  در كشور ما كمتر شاهد شكل گيري  خانه هاي  سالمندان  هستيم .
وي  اظهار داشت : اما هم اكنون  روند اين  پديده  در جامعه  ايران  بخصوص  در شهرها رو به  گسترش  است  و سالمندان  بيشتري  از خانواده هاي  خود جدا شده  و راهي  سراي  سالمندان  مي شوند.
اين  استاد دانشگاه  تصريح  كرد: اگر بخواهيم  سالمندان  را در طول  روز به  سراي  سالمندان  برده  و سپس  آنها را به  خانه  برگردانيم  اين  امر در درازمدت  آثار روحي  و رواني  منفي  در آنان  به  جاي  مي گذارد.
شيري  برپايي  خانه هاي  سالمندان  را به صورت  روزانه  طرح  مناسبي  ندانست  و افزود: با اين  اقدام  تمام  برنامه هاي  روزانه افراد سالمند شديداً تحت  تاثير نوع  و زمان  بندي  برنامه هاي  اين  نوع  خانه هاي  سالمندان  قرار مي گيرد و اثر مطلوبي  در افراد سالمند ندارد.
اين  عضو هيات  علمي  دانشگاه  ازدواج  سالمندان  را يكي  از راهكارهاي  مناسب  براي  ادامه  زندگي  به  شكل  طبيعي  واميد به  آينده  براي  افراد سالمند دانست .
شيري  با اشاره  به  همراه  داشتن  كوله باري  از تجربه  در ازدواج  سالمندان ، ادامه  داد: اين  تجارب  سهم  زيادي  در كاهش  تنش ها و نابساماني ها در خانواده ها دارد.
وي  افزود: متاسفانه  پذيرش  ازدواج  سالمندان  در جامعه  داراي  پيچيدگي هاي  خاص  خود است ، با واقعيت  همخواني  ندارد و براحتي  از سوي  افراد پذيرفته  نمي شود.
اين  استاد دانشگاه  خاطرنشان  كرد: در هر حال  بايد پذيرفت  سالمندان  افرادي  هستند كه  به  دليل  كسب  تجارب  مختلف  شديداً قابل  احترام  و مشاوره  هستند.
يك  فوق  تخصص  طب  سالمندي  نيز در اين  زمينه  اظهار داشت : در كشورهاي  غربي  سالمندان  براحتي  با يكديگر ازدواج  مي كنند و اين  امر دولت  را از بسياري  از هزينه هاي  نگاهداري  افراد سالمند در كانون  سالمندان  معاف  مي كند.
دكتر شهربانو مقصودنيا افزود: متاسفانه  در ايران  سالمندان  و يا حتي  افراد جواني  كه  همسران  خود را به  هر دليلي  از دست  داده اند، نمي توانند زندگي  مشترك  ديگري  را براحتي  و بدون  دغدغه  تشكيل  دهند.
وي  افزود: در هر كشوري  با توجه  به  خصوصيات  اقليمي ، فرهنگي  و اجتماعي ، تعريف  سن  سالمندي  بسيار متفاوت  است  و در كشور ما سن  سالمندي  را به  نوعي  با سن  بازنشستگي  افراد مرتبط  مي دانند.
مقصودنيا خاطرنشان  كرد: شمار سالمندان  در كشور ما بيش  از چهار ميليون  نفر است  كه  حدود ۸/ ۶ درصد آنان  بيش  از ۶۰ سال  سن  دارند و به  نظر مي رسد كه  تاكنون  به  هشت  درصد هم  رسيده  باشد.
به  گفته  وي ، اما مساله  اساسي تر مربوط  به  زنان  بيوه  سالمند است  كه  تعداد آنان  در دنيا بيش  از مردان  و در كشور ما باز هم  بنا به  دلايلي  نظير تعصبات  خانوادگي  و غيره ، بسيار بيشتر از مردان  سالمند است .
دكتر مهشيد فروغان  نيز در اين  زمينه  گفت : در كشور ما با توجه  به  دلايلي  از قبيل  ازدواج  زنان  در سنين  پايين تر در قياس  با مردان  و فاصله  سني  بعضاً بسيار زياد بين  زن  و مرد، احتمال  از دست  دادن  همسر و بيوه  شدن  براي  زنان  بسيار بيشتر است .
وي  افزود: همچنين  يافته هاي  علمي  طول  عمر زنان  را بيش  از مردان  نشان  مي دهد و شمار زناني  كه  قبل  از سن  سالمندي  بيوه  مي شوند نيز بسيار بيشتر از مردان  بدون  همسر است  و به  لحاظ  نداشتن  تكيه گاه  اقتصادي  باز هم  به  مردان  وابسته  هستند.
فروغان  تاكيد كرد: اگر جامعه  ما به  سمت  تشويق  امر ازدواج  سالمندان  پيش  رود، مشكلات  زيادي  از جامعه  سالمندي  كشور رفع  مي شود و در صورتي  كه  عكس  اين  قضايا رخ  دهد، ما در آينده  با بحران  سالمندان  و مشكلات  آنان  روبه رو مي شويم .

در عصري كه شاهد تغييرات شگرف و برق آسا پيرامون خود هستيم، نمي توان با معيارهاي گذشته، آينده خود را پي ريزي كرد. روند سريع تغييرات موجب شده تا بسياري از راه هايي كه قبلاً تجربه شده و مؤثر نيز بوده اند، كم اثر و حتي در برخي موارد كاملاً منسوخ گردند. طرح ريزي آينده بر مبناي گذشته درست مانند اين است كه شما با نگاه كردن در آينه جلوي اتومبيل خود رانندگي كنيد! سؤالي كه در اينجا مطرح مي شود اين است كه بهترين و مؤثرترين راه در تجسم آينده كدام است؟
در اينجا به چند راهبرد انديشمندانه اشاره شده است:
۱- آرزوهاي بزرگ در سر بپرورانيد.
همه ما در دوران كودكي وقت و انرژي زيادي را صرف خيالبافي و روياپردازي مي كنيم. اما بعدها به خاطر مشغله هايي چون تحصيل، كار و دلايلي از اين قبيل قوه تخيل خود را از دست مي دهيم. اما اكنون زمان آن فرارسيده است تا مجدداً قدرت تخيل خود را به كار اندازيم.
۲- به ۱۰ سال آينده بيانديشيد و آنگاه براي امروز خود برنامه ريزي كنيد.
اين تكنيك ما را از گرايش دروني و ذاتي خود كه همانا اتصال گذشته به آينده است به سوي ايجاد قوه تخيلي ناب و قدرتمند سوق مي دهد و به اين ترتيب الگوي سنتي ما كه تفكر براي عبور از مشكل و دستيابي به راه حل مناسب است به حال تعليق در مي آيد. مجموعه اي از تصاوير (تصاوير قابل تجسم كه در واقع مواد اوليه روياها هستند) وارد ذهن مي شود كه در واقع اين تصاوير اساس قوه تخيل ما را تشكيل مي دهند. اكنون مي توانيم آينده خود را تجسم و اهداف خود را تعيين كنيم.
۳- و سرانجام به خاطر داشته باشيد؛ در مواردي كه به آينده خود مي انديشيد و روياي آن را در سر مي پرورانيد از قضاوت هاي آني و زودگذر بپرهيزيد.
به اين ترتيب است كه بسياري از افكار ناآزموده و خام ديروز به افكار سازنده و مؤثر امروز بدل مي شوند. در عصر تغييرات سريع، اموري كه ديروز غيرممكن به نظر مي رسيدند، شايد امروز كاملاً امكان پذير باشند!
بنابراين، گذشته را رها كرده و سوار بر ماشين رويا به سوي آينده اي درخشان حركت كنيد.

«نگرش خود را نسبت به زندگي تغيير دهيد تا زندگي شما متحول گردد.» گفتن چنين جمله هايي بسيار آسان است، اما واقعاً چگونه بايد اين كار را انجام داد؟ اگر چنين اقداماتي به سادگي انجام پذير است، پس چرا افراد بيشتري به انجام آن مبادرت نمي ورزند، به ويژه اين كه اين تغييرات موجب مي شود تا افراد شادتر، سرزنده تر و حتي موفق تر از گذشته باشند.
به هر حال تنها با به كارگيري مداوم چند ترفند ساده مي توانيد شاهد تغييراتي شگرف در زندگي خود باشيد.
۱- خود را همان گونه كه آرزو داريد تصور كنيد. اين امر باعث مي شود تا شما سرحال، شاداب و در نتيجه موفق تر باشيد. اگر فكر مي كنيد كه انسان شاد و موفقي نيستيد، تنها كافيست چنين انساني را در ذهن خود تصور كنيد و سپس مانند او رفتار كنيد!
۲- هميشه لبخند بر لب داشته باشيد. تحقيقات نشان مي دهد كه خنده بر جسم و روان فرد تأثير مثبت مي گذارد.
۳- خود را به جاي ديگران بگذاريد. خواندن كتاب، روزنامه ها و مجلات، تماشاي فيلم و... به شما در درك و فهم گرايش هاي جديد كمك مي كند. در اين زمينه از منابعي استفاده كنيد كه شما را تحت تأثير قرار داده و آماده تغيير سازد.
۴- رفتار خود را تغيير دهيد. نگرشي متفاوت به زندگي، اعمال و رفتاري متفاوت مي طلبد. كارها را به گونه اي متفاوت انجام دهيد تا افكار شما متحول گردد.
۵- تغييراتي در محيط اطراف خود ايجاد نماييد. محيطي فراهم كنيد كه نمايانگر نگرشي است كه آرزوي رسيدن به آن را در سر مي پرورانيد.
۶- براي خود الگو انتخاب كنيد. كسي را پيدا كنيد كه هم اكنون داراي خصوصياتي است كه شما در آرزوي رسيدن به آنها هستيد. او را به عنوان الگو قرار داده و از رفتار او درس بگيريد.
۷- به ديگران كمك كنيد، كه در واقع با اين كار به خودتان كمك كرده ايد. يكي از سريع ترين راه هاي تغيير اميال و گرايش ها، عدم تمركز شخص بر خود و توجه به ديگران است.
۸- كمي هم از دوستان خود كمك بگيريد. اجازه دهيد اطرافيان بدانند كه شما چه مي كنيد. كمك هاي اطرافيان را كه به ايجاد نگرش هاي جديد در شما مي انجامد يادداشت كرده و نقطه نظرات خود را نيز به آن بيفزاييد. هر چه بيشتر احساس كنيد كه جزيي از يك گروه هستيد موفقيت بيشتري كسب خواهيد كرد.
۹- براي خود يك مربي انتخاب كنيد. به ياد داشته باشيد كه در تغيير آمال و آرزوهاي خود به آرزوهاي بزرگ و بنيادي حتماً از وجود يك مربي، مشاور و سرپرست استفاده كنيد. اين افراد مجرب احتمال شكست و ناكامي شما را كاهش داده و شما را در نيل به اهداف خود ياري مي كنند. در ضمن افكار و ايده هاي جديد و متنوعي را نيز در اختيار شما قرار خواهند داد.
۱۰- و در نهايت صبر پيشه كنيد. به خاطر داشته باشيد كه بيشتر تغييرات به تدريج و در طيف گسترده اي از زمان رخ مي دهند. اگر در مدت زمان كوتاهي به نتيجه مطلوب دست نيافتيد نااميد نشويد، فقط كافي است به تلاش خود ادامه دهيد تا سرانجام به رؤياهاي خود جامه عمل بپوشانيد.
ترجمه: علي قادري
www.coachJim.com