عليرضا آشوري 
هميشه گفته اند سلامتي نعمتي است كه تا وقتي از بين نرود كسي قدرش را نمي داند. زمان بيماري، كل عملكرد فرد تحت الشعاع قرار مي گيرد و بيمار طبعا به هر دري مي زند تا بيماري اش را درمان كند و سلامتي از دست رفته را بازگرداند. حتما بارها و بارها شاهد بوده ايد كه كسي تمام دار و ندارش را براي درمان بيماري اش هزينه كرده و در برخي موارد هم بيماري درمان نشده و فرد را از پاي درآورده است. سوال اينجاست كه هزينه هاي سنگين درمان از چه راهي بايد تامين شوند؟
خدمات درماني نه تنها در ايران كه در سراسر دنيا، گرانقيمت، پرخرج و پرهزينه هستند. سختي و استرس فزاينده كار پرسنل پزشكي، استفاده از دستگاه هاي گرانقيمت و هزينه بسيار بالاي خريدن دارو، فرآيند درمان را به مقوله اي واقعا پرهزينه تبديل كرده است. در تمام كشورهاي دنيا براي كاهش هزينه هاي درمان روش هاي خاصي اعمال مي شود. شركت هاي بيمه مختلف با تمهيدات اقتصادي ويژه اي براي درمان بيماران كمك هزينه هاي متعددي در نظر مي گيرند كه حتي مورد حمايت دولت هم قرار دارد.
در ايران هم شركت هاي بيمه خصوصي و سازمان تامين اجتماعي متولي تامين كمك هزينه هاي درماني هستند، ولي وضعيت بهداشتي و درماني كشور نشان مي  دهد كه عملكرد اين بيمه ها چندان مثمرثمر نبوده است.
اين حقيقت تلخ را بايد پذيرفت كه در بسياري از مراكز درماني تا پول به صندوق مربوط واريز نشود، بيمار را بستري يا جراحي نمي كنند، حتي اگر مشكل اورژانس وجود داشته باشد و حتما بارها و بارها شنيده ايد كه كسي به خاطر مشكلات مالي نتوانسته بيمار خود را در يك بيمارستان مجهز بستري كند و بيمار به دليل فقدان امكانات مثلا خالي نبودن تخت و رسيدگي كافي پزشكي فوت كرده است يا سناريوي بسيار دردناك و فوق العاده رايج كه همراهان بيمار نتوانسته اند به موقع يك داروي ناياب را براي نجات جان بيمار خود تهيه كنند و بيمار از دست رفته است.
تكليف اين بيماران چيست؟
بايد پذيرفت كه بسياري از افراد جامعه توان پرداخت صددرصد هزينه هاي درماني را ندارند و عمدتا ناچارند با دشواري فراوان و از راه هايي چون قرض، وام و حتي فروختن لوازم زندگي اين مخارج كمرشكن را پرداخت كنند و حتي بعضا تخفيف هاي خود پزشكان هم قادر نيست دردي از بيماران دوا كند. حالا حساب كنيد وضعيت بيماراني را كه بايد مثلا تحت عمل پيوند كليه قرار بگيرند يا مثلا براي مداوا به خارج از كشور اعزام شوند.
مشكل كار كجاست؟ آيا دستمزد پزشكان بيش از حد زياد است يا تعرفه بيمارستان ها و مراكز درماني غيرعادي است؟ يا اينكه بيمه ها در اين زمينه مقصر هستند؟
اينكه دستمزد پزشكان بالاست شايد درست باشد، ولي بايد پذيرفت كه تعرفه هاي درماني پزشكان نه فقط در ايران كه در دنيا رقم بالايي را شامل مي  شود، اما در ممالك ديگر بيماران با مشكلات بيماران ايراني كمتر مواجه هستند. به نظر مي رسد در مورد هزينه هاي خدمات درماني بيمه ها بايد نقش موثرتري را ايفا كنند.
در اينجا نگاهي به صحبت هاي دكتر ايرج كريمي رئيس انجمن اقتصاد بهداشت ايران مي تواند درك بهتري از موضوع به دست دهد. دكتر كريمي گفته است: 50 درصد بيماران بستري بيمارستان هاي كشور قادر به پرداخت هزينه هاي درمان نيستند. اين افراد دچار مشكلات مالي بوده و به زحمت قادر به پرداخت فرانشيز مربوط به درمان هستند. رقم اعلام شده از سوي دكتر كريمي واقعا تكان دهنده است.
دكتر كريمي با تاكيد بر اينكه با ايجاد نظام رفاه اجتماعي قوام يافته، بايد دست كم 2 دهك درآمدي زيرين جامعه 13 ميليون نفر تحت پوشش درمان رايگان قرار گيرند، دو اقدام مهم براي اين امر را ايجاد پوشش بيمه درماني كامل و برقراري مستمري براي نجات افراد زيرخط فقر دانست.
طبعا چنين مساله اي در ايران برقرار نيست كه 50 درصد از بيماران بستري قادر به پرداخت هزينه هاي درماني خود نيستند.
خود دكتر كريمي ضمن تاييد اين نكته مي گويد: فقط دهك اول زيرين درآمدي جامعه تحت پوشش رفاهي، نظيرخدمات كميته امداد امام خميني ره قرار دارند. معمولا بايد 20 درصد افراد جامعه زير اين پوشش قرار گيرند، زيرا 17 درصد افراد زير خط فقر مطلق و 40 درصد زيرخط فقر نسبي قرار دارند. قسمت دردناك قضيه اينجاست كه اگر كسي از اين 17 درصد مثلا دچار يك مشكل حاد قلبي شود، چون پول ندارد احتمالا بايد دست از جان بشويد، مگر اينكه معجزه اي به فرياد او برسد و يك مرتبه فرد خيري پيدا شود و باقي جريانات. خودتان هم حتما قبول داريد كه اين خوش بيني آرماني فرسنگ ها با واقعيت هاي رايج فاصله دارد مگر استثناهايي غيرقابل اتكا؛ سوال اينجاست كه چه كسي مسووليت تامين هزينه هاي خدمات درماني افراد بي      بضاعت يا كم بضاعت را مي  پذيرد؟ آيا همه راه ها بايد فقط و فقط به كميته امداد امام خميني ره ختم شود يا متوليان ديگري هم در اين زمينه وجود دارند؟
مشكل ديگر در اين زمينه اين است كه افراد با سطح درآمدي پايين عمدتا بيشتر در معرض خطرات و بيماري هايي هستند كه با شرايط بد اقتصادي و اجتماعي ارتباط مستقيم دارد. دكتر كريمي در اين زمينه اين طور توضيح مي       دهد: طبقه اجتماعي با 3 عامل نوع كار، درآمد و ميزان تحصيلات ارتباط دارد و منطقي است كه افراد با ميزان تحصيلات پايين، آموزش هاي لازم براي تامين سلامت را نديده باشند. به گفته دكتر كريمي از نظر نوع شغل نيز معمولا طبقات زيرين جامعه كارهاي سخت و دشواري انجام مي دهند. لذا اين افراد بيشتر در معرض ابتلا به بيماري هاي گوناگون قرار دارند. دكتر كريمي مورد سوم را مرتبط با درآمد افراد مي داند كه شايد مهمترين عامل در اين زمينه باشد. دكتر كريمي اظهار كرد: درآمد از عوامل مهم در تعيين طبقه اجتماعي است و افراد با درآمد پايين در طبقات زيرين جامعه قرار گرفته و به دلايل مختلف قادر به تامين سلامتي خود نيستند. او ادامه داد: از جمله اين دلايل عدم توانايي در خريداري پوشش بيمه درماني، عدم توانايي پرداخت هزينه هاي سرسام آور درمان و انجام اقدامات پيشگيرانه است.
ضرب المثل معروفي وجود دارد كه هر چه سنگ است مال پاي لنگ است. نگاهي اجمالي به افرادي كه دچار مشكلات جدي پزشكي بوده و در بيمارستان بستري مي شوند نشان مي دهد كه عمده اين بيماران را قشر كم درآمد و بي بضاعت تشكيل مي دهند كه گاهي از شدت فقر مالي ناچارند شاهد مرگ بيماران خود باشند. حتما جلوي بيمارستان هاي بزرگ يا حتي در نقاط ديگر شهر به افرادي برخورده ايد كه نسخه اي در دست دارند و از شما تقاضاي پول مي كنند. بسياري از اين متقاضيان پول، البته گداياني حرفه اي هستند، ولي متاسفانه هستند افرادي كه واقعا و از سر فقر اينچنين براي تامين هزينه هاي درمان به گدايي رو مي آورند، تازه اگر درگير بزهكاري هايي مهيب تر نشوند. قرار است چه سرنوشتي در انتظار اين افراد باشد؟

مركز آمار ايران در گزارشي اعلام كرد در سال 1382 تعداد بيمارستان ها، زايشگاه هاو آسايشگاه هاي كشور در مجموع 733 واحد با 112 هزار تخت بود.
بنابراين گزارش، 490 موسسه با 78 هزار تخت، تحت پوشش دانشگاه هاي علوم پزشكي، 120 موسسه با بيش از 11 هزار تخت مربوط به بخش خصوصي و 123 موسسه با 12 هزار تخت مربوط به سازمان تامين اجتماعي، بانك ها، موسسات خيريه و ديگر مراكز بود.
در سال گذشته به طور متوسط براي هر 596 نفر يك تخت بيمارستاني و براي هر 91 هزار نفر يك موسسه درماني فعال در كشور وجود داشت.
در اين سال در كل كشور 7534 مركز بهداشتي و درماني، درمانگاه كلينيك، پلي كلينيك و مركز بهداشت فعاليت داشت كه 5913 مركز وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، 622 مركز مربوط به بخش خصوصي و 999 مركز مربوط به ساير سازمان ها و نهادها بوده است.
در سال گذشته از كل مراكز بهداشتي و درماني كشور حدود 32 درصد در مناطق روستايي قرارداشت.
همچنين 16175 خانه بهداشت در روستا براي ارايه خدمات اوليه درماني و بهداشتي به روستاييان فعاليت مي  كردند.

ماه گذشته دانشمندان اعلام كردند كه با متوقف كردن ژن هاي تحريك كننده رشد تومور مي توانند سلول هاي سرطاني را خاموش كنند و حالا تيمي از مدرسه پزشكي دانشگاه واشنگتن در سنت لوئيس ميوري راهي پيدا كرده اند تا سرطان را روشن و تحريك كنند.
گوجون بو، متخصص اطفال و همكارانش در مجله Oncogene گزارش كرد كه يك پروتئين به نام LRPG در توليد تومورها به شدت نقش دارند. اين تيم، سلول هاي سرطاني با رشد آهسته را گرفته و ژن هاي LRPG آنها را طوري تغيير دادند تا پروتئين بيشتري توليد كنند. در نتيجه سلول هاي سرطاني شروع كردند به رشد و تكثير بسيار سريع. اين تيم سلول هاي تحريك كننده را به بدن موش منتقل كردند كه باعث شد تومورها دو برابر قبل شوند.
آنها به دنبال پيگيري نمونه هاي ژني بيش از حد معمول در بدن انسان،در هر 5 مورد از 8 مورد سرطان سينه اين ژن پيش فعال شده كشف شد. بو مي گويد: به نظر مي رسد افزايش LRPG به تنهايي مسوول ايجاد سرطان سينه در اين موارد بوده است.
تمام اين حرف ها، به اين معني است كه پزشكان در حال حاضر هدف تازه اي براي ساخت داروهاي جديد دارند.

پاسخ اداره كل روابط عمومي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به مطلب مشكلات بيماران كليوي 
در پاسخ به مطلب فوق مندرج در روزنامه مورخ 13/7/83 بر اساس گزارش دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني تهران به آگاهي مي رساند:
بيمارستان سينا با بيماران پيوندي ارتباط مستقيم نداشته بلكه بيماران فقط از طريق هيات امناي ارزي به اين بيمارستان معرفي مي شوند و با توجه به اينكه بيمه ها جهت بستري، با هيات امنا طرف قرارداد بوده و بستري نمودن بيمار توسط خود بيمارستان را قبول ندارند، كليه بيماران مراجعه كننده داراي دفترچه بيمه و معرفينامه از هيات امنا بوده و پول را شخصا به هيات امنا تحويل مي نمايند. بنابراين افزايش قيمت شايعه اي بيش نيست و تاكنون موردي نيز مشاهده نشده است.
البته لازم به توضيح است، تامين كليه هزينه ها توسط هيات امنا بر اساس صورتحساب ارسالي، با توجه به خودگرداني بيمارستان ضروري بوده و بستري و پيگيري كردن 90 روزه بيماران نيز با هزينه ثابت گلوبال منطقي به نظر نمي رسد.
اداره كل روابط عمومي 
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي 

فوايد بالقوه تحقيق بر اينكه ساختار ژنتيك هر كس بر پاسخگويي او به هر داروچقدر تاثير مي گذارد موضوع سال است. اين شاخه از علوم كه فارماكوژنتيك نام دارد، موضوع تحقيقات گسترده جمعيت سلطنتي انگلستان است. ولي نتايج تحقيق كه كمتر از 10 سال ديگر معلوم نخواهد شد، مطمئنا به دست آمدن قرص هاي اختصاصي براي هر شخص نخواهد بود. پاتريك والانس رئيس مدرسه پزشكي كالج دانشگاهي لندن مي گويد: روياي علاقه  مندان اين تئوري، تجويز دارو براي كساني است كه بيشترين پاسخگويي و كمترين عوارض جانبي را نسبت به يك دارو نشان مي دهند. به اين ترتيب وقتي بيمار مي شويد مي دانيد كه بهترين دارو براي شما چه دارويي است.
اولين دستاورد فارماكوژنتيك، دادن اطلاعات لازم به پزشكان براي تجويز داروهايي است كه كمترين عوارض جانبي را در شخص ايجاد كند. پاسخگويي هاي متفاوت اشخاص به يك داروي خاص به تفاوت هاي بسيار كوچك درژن هايشان بر مي گردد.
يك ژن دو قسمت كد شونده و غير كد شونده دارد. براي ساخته شدن پروتئين ها بايد از روي ژن هاي كد شونده كدنويسي شود. اين كدها سرنوشت اتصال يك دارو به يك گيرنده خاص را معلوم مي كند .
ايجاد موتاسيون جهش ژني در يكي ازاين ژن ها مي تواند باعث ايجاد بيماري شده يا حتي كشنده باشد. ولي اگر اختلافات بسيار كوچكي در قسمت غيركد شونده وجود داشته باشد، آن وقت اثرات ظريف تري خواهد داشت. والانس مي گويد: اين تغيير بر نحوه برخورد بدن با دارو تاثير مي گذارد.
يكي ديگر از جنبه هاي فارماكوژنتيك مختص به داروهايي است كه در مرحله آزمايش كلينيكي رد شده اند. والانس مي گويد: بعضي داروها تنها به اين دليل رد مي شوند كه اثرات مسخره اي روي جمعيت محدودي از اشخاص دارند. اگر دانشمندان بتوانند تعيين كنند كه چه طرح ژنتيك باعث ايجاد چنين عوارضي مي شود، مي توان دارو را تنها براي بيماراني استفاده كرد كه چنين عوارضي نشان نمي دهند.
ولي در بعضي موارد فارماكوژنتيك مي تواند كشنده هم باشد. مثلا شما نمي توانيد براي كسي كه مبتلا به فشار خون بالاست، اول يك دارو را امتحان كنيد و بعد اگر مناسب و موثر نبود، دارو را تغيير دهيد، چون ديگر بسيار دير خواهد بود!

پژوهشگران جوان ايراني براي نخستين بار موفق به طراحي ساعت داروي ديجيتال با قابليت تعيين زمان نامحدود شدند.
معصومه حاجي غفارلو، كاردان كامپيوتر و از طراحان اين سيستم اظهار داشت: اين دستگاه كه به صورت يك ساعت روميزي طراحي شده، قابليت ثبت زمان تجويز شده مصرف 10 دارو را به صورت همزمان دارا بوده و به صورت خودكار و گويا زمان مصرف هر دارو را به فرد بيمار اعلام مي كند.
وي افزود: در مراجعه به پزشك براي درمان يك بيماري ساده حداقل چهار نوع دارو تجويز مي شود كه در بيشتر موارد در زمان معين مصرف نمي شوند. استفاده از اين ساعت ويژه، به بيماران كمك مي كند كه داروهاي تجويزي را به موقع مصرف كنند. مخترع ساعت دارو در تشريح اجزاي مختلف آن گفت: اين دستگاه علاوه بر ساعت نمايشگر معمولي داراي يك صفحه LCD براي نمايش زمان تعيين شده براي مصرف داروهاست كه شامل اعداد 4، 6، 8 و 12 ساعته بوده و تعداد داروهاي مصرف شده را نيز نمايش مي دهد. اين ساعت همچنين قابليت استفاده براي داروهايي با مصرف يك يا دو روز در ميان هر 48 ساعت يكبار را نيز دارد. وي افزود: يك صفحه نمايش زمان تعيين شده براي مصرف داروها كه شامل اعداد 4، 6و 24 ساعته است، در قسمت بالا قراردارد. همچنين اين مخترع درادامه اظهار كرد: اين ساعت با دو باتري كار كرده و قابليت ضبط زمان مصرف حدود 10 دارو را دارد و در صورت اتمام تعداد داروها، زمان تعيين شده از بين مي رود. حاجي غفارلو در پايان خاطر نشان كرد: هزينه ساخت نمونه اوليه اين ساعت حدود 400 هزار تومان است كه باشگاه پژوهشگران جوان آن را تقبل كرده ولي درصورت توليد انبوه، هزينه ساخت اين دستگاه در حد هزينه هاي ساعت هاي معمولي خواهد بود.
گفتني است اين طرح با همكاري معصومه حاجي غفارلو و مرضيه آدوند انجام شده است.

اخيرا دانشمندان اعلام كرده اند كه مواد شيميايي و سموم آفت كش موجود در محيط مي تواند باعث افزايش سرطان خون در كودكان شود. در نيم قرن اخير هر سال نرخ ابتلا به سرطان خون يك درصد افزايش داشته است. شواهد حاكي از رشد ثابت و مداوم افزايش سرطان خون در ميان كودكان سراسر دنياست. اين نوع سرطان شايع ترين سرطان در كودكان به خصوص سنين 4-1 ساله بوده و احتمال ابتلاي پسران به اين نوع سرطان 10 درصد بيشتر از دختران است. دانشمندان طي بررسي هاي اخير به اين نتيجه رسيده اند كه علت افزايش اين بيماري در نيم قرن اخير عناصر و مواد شيمايي فزاينده در محيط زيست است. عوامل متعددي از جمله اشعه راديواكتيو، ميدان هاي الكترومغناطيسي، ويروس  ها، عفونت ها و مواد شيميايي امكان ابتلا به لوسمي سرطان خون را افزايش مي دهند.

ديگر به شنيدن خبرهاي ضد و نقيض درباره چاي عادت كرده ايم. اخيرا محققان انگليسي اعلام كرده اند، مصرف منظم چاي مي تواند به جلوگيري از زوال حافظه كه با بالا رفتن سن روي مي دهد، كمك كرده و روند فراموشي ناشي از بيماري هايي مانند آلزايمر را كنترل كند. به گفته اين محققان چاي مانع از ترشح آنزيم  هاي مغزي مي شود كه يك ناقل شيميايي به نام استيل كولين را كه انتقال دهنده پيام هاي بين سلول هاي مغزي است، از بين مي برد. چاي سبز و سياه از اين لحاظ تاثير برابري با هم داشته اند، ولي با اين تفاسير اصلا بعيد نيست تا چند ماه ديگر خبري نقيض اين تحقيق در نشريات علمي به چاپ برسد.

براي بيماران جواني كه دندان هاي خود را از دست داده اند، ايمپلنت مناسب ترين درمان خواهد بود. دكتر غلامرضا غزنوي متخصص پروتزهاي دنداني، در آستانه برگزاري چهارمين، كنگره علمي اين انجمن كه از تاريخ 13-11 آذرماه 83 در تهران برگزار مي شود، ضمن اشاره به اين مطلب گفت: بسياري از جوانان به دلايلي از قبيل بيماري هاي پيش رونده لثه، صدمات وارده به دندان ها يا به طور مادرزادي يك يا چند دندان خود را از دست داده و طبعا قصد جايگزيني اين دندان ها را دارند.دكتر غزنوي با بيان اينكه قبلا تنها راه درمان اين بيماران تراشيدن دندان هاي مجاور و استفاده از بريج هاي ثابت يا استفاده از پروتزهاي متحرك بود، افزود: اغلب بيماران جوان حاضر نيستند براي جايگزيني يك يا چند دندان از دست رفته، دندان هاي مجاور آنها تراشيده شود.

۲۱ نويسنده مشهور جهان ازجمله 5 نويسنده دارنده جايزه نوبل در رشته ادبيات به جمع موسيقيدان هاي دنيا براي جمع آوري پول جهت مبارزه با بيماري ايدز پيوستند.
به گزارش ايسنا، اين 21 نويسنده كه شامل نادين گرو ديمر، نويسنده آفريقاي جنوبي برنده جايزه نوبل است، توانايي شان را براي نگاشتن كتاب قصه هاي گفتني گرد هم مي آورند.
پول عايدي از فروش اين كتاب به حساب گروه فعالان مبارزه با بيماري ايدز به نام فعاليت عملي براي درمانTAC ريخته مي شود.
وودي آلن، سوزان سونتاج، پل تروكس، آرتور ميلر، حنيف قريشي و گابريل گارسيا ماركز از جمله اين نويسندگان هستند.
نايدن گروديمر، در اين باره گفت: همواره نگران اين موضوع بوده است كه هيچ گروه فعالي در بين نويسندگان براي مبارزه با بيماري ايدز وارد عمل نشده است.
وي افزود: زماني كه نويسندگان به طور فردي با سازمان هاي مبارزه با ايدز ارتباط برقرار مي كردند، به خود مي گفتم چرا نويسندگان به صورت جمعي وارد عمل نمي شوند.
اين كتاب شامل داستان هاي كوتاهي از نويسندگان برتر جهان است كه در كشورهاي گوناگون منتشر خواهد شد و سود ناشي از آن به حساب هيچ ناشري واريز نخواهد شد.
پول اين كتاب به حساب سازمان TAC براي انجام برنامه هاي پزشكي، اجتماعي و رواني جهت حمايت از مردم آفريقاي جنوبي و كشورهاي همسايه آن واريز خواهد شد.
اين كتاب روز 30 نوامبر يعني يك روز قبل از روز جهاني ايدز از سوي كوفي عنان، دبير كل سازمان ملل در نيويورك پخش خواهد شد.منابع خبري اينترنتي خبر دادند: نسخه هاي انگليسي قصه هاي گفتني در انگليس و آمريكا منتشر خواهد شد، آنگاه نسخه هاي ترجمه شده آن به كشورهايي همچون برزيل، آلمان، ايتاليا، چين، يونان و روسيه ارسال خواهد شد.

زمين شناساني كه در محل معبد رومي قديمي در نزديكي بيمارستان گاي در جنوب لندن فعاليت مي كردند، ظرفي حاوي يك نوع كرم آرايشي متعلق به دو قرن قبل از ميلا د كشف كردند. به يمن وجود در بسيار محكم، تمام محتويات ظرف كاملا دست نخورده باقي مانده بود. آناليز كرم نشان داد كه ماده سازنده آن از چربي حيوانات و به خصوص گوسفند وگاو استخراج شده و با نشاسته و اكسيد قلع سفيد به عنوان ماده رنگي مخلوط شده است.
اين مواد آرايشي سفيدكننده در آن زمان كاملا رايج بوده است. نكته جالب اينجاست كه اكسيد قلع طبيعي خاكستري رنگ است و دانشمندان معتقدند كه اكسيد قلع سفيد اين كرم با سوزاندن قلع خالص سنتز شده است.
ريچارد اورشد، شيميست دانشگاه بريستول كه نتايج آزمايش هاي وي روي اين كرم در آخرين مجله nature به چاپ رسيده است، مي گويد: ما يك بچ از اين كرم ساخته ايم، به محض اينكه آن را بماليد نتايج جالبي مي بينيد.
البته عقيده بر اين است كه اين كرم هيچ ارزش درماني ندارد ولي مي تواند پايه بسياري از كرم هاي درماني باشد.