زبان ژاپني به خاطر خط آن به سختي معروف شده. در حقيقت همين طور هم هست. خواندن و نوشتن براي من كه يك سال است يادگيري زبان ژاپني را آغاز كرده ام، كار سختي است، ولي صحبت كردن آن و يادگيري مكالمه تا آن حد دشوار نيست
رضا محدث
... و براي شركت كنندگان در اين مسابقه آرزوي موفقيت دارم. اين جمله دقيقا اولين و آخرين جمله فارسي بود كه ما شنيديم. تاخير چند دقيقه اي حضور ما در سينما كانون باعث شد كه به جز اين چندكلمه، هيچ جمله و كلمه د يگري را نفهميم.
تمام صندلي هاي سينما پر بود و آن تعداد اندكي هم كه در ابتدا خالي بود، رفته رفته پر شد و مابقي هم سرپا بودند. تمام اين افراد براي تماشاي هفتمين دوره مسابقه سخنراني به زبان ژاپني در سالن سينما كانون گرد آمده بودند. همه با دقت خاصي به سخنان مجري برنامه گوش مي دادند. تشخيص افراد ژاپني به خاطر مشخصه چهره آنها كار سختي نيست. تعداد آنها بسيار كمتر از ايراني ها بود. حالا تشخيص اينكه ميان اين همه ايراني - كه همه هم با دقت به مجري نگاه مي كنند و بعد ازحرف هاي او دست مي زنند - كدام حرف هاي او را مي فهمند، كار سختي است. از شواهد امر پيداست كه همه ژاپني بلدند.
برنامه اعضاي هيات داوران توسط مجري معرفي مي شوند. هيده آكي دوميچي سفير ژاپن در تهران رياست اين هيات 5 نفره را برعهده دارد. اشتباه نكنيد، زبان مجري تغيير نكرده، ما هم مترجم نداريم، اين اطلاعات را از روي برنامه اي كه به ما داده اند، فهميديم.
پس از معرفي هيات داوران، بخش اول مسابقه شروع مي شود. گروه مقدماتي 7 نفره است. آنها هر كدام مرتب مي آيند، مورد تشويق قرار مي گيرند، سخنراني را انجام مي دهند و براي حضار به سبك ژاپني احترام مي گذارند و مي روند. موضوعات سخنراني هم متفاوت است؛ در اصل به انتخاب خود سخنران. نفر اول درخصوص من و زبان ژاپني صحبت كرد، بعدي روش تفكر ايرانيان در زمان هاي پيشين را موضوع سخنراني خود قرار داده بود و اينكه ژاپني ها قوانين را رعايت مي كنند، ما و طبيعت، اولين نامه، ريشه يابي يك كانجي و چگونه زنان ايراني به حقوق خود دست يافته اند، موضوعاتي بود كه نفر سوم تا هفتم براي سخنراني ژاپني خود انتخاب كرده بودند. اين اطلاعات را هم مانند اطلاعات قبلي به دست آورديم.
يكي از سخنرانان پس از سخنراني براي تازه كردن گلو به خارج از سالن مي آيد. او مي گويد كه تنها يك سال است كار يادگيري زبان ژاپني را آغاز كرده. زبان ژاپني به خاطر خط آن به سختي معروف شده. در حقيقت همين طور هم هست. خواندن و نوشتن براي من كه يك سال است يادگيري زبان ژاپني را آغاز كرده ام، كار سختي است، ولي صحبت كردن آن و يادگيري مكالمه تا آن حد دشوار نيست. اگر سخت بود، ايراني هايي كه براي كار به ژاپن مي رفتند نمي توانستند به سرعت زبان ياد بگيرند. ايراني هايي كه براي كار به ژاپن رفته اند؟! بعضي از حضار داخل سالن هم به نظر از همين افراد بودند. آنها بخت بالايي براي برنده شدن داشتند. بد نيست در اينجا نگاهي به خط و زبان ژاپني هم داشته باشيم.
برخي پژوهشگران معتقدند ژاپني از نظر نحوي به زبان هاي آلتايي مانند تركي و مغولي نزديك است.
نظام نوشتاري ژاپني از چين آمده، اما زبان هاي چيني و ژاپني كاملا با هم متفاوت هستند. در مورد ساختار پايه زبان ژاپني مي توان گفت كه در جمله معمولي ژاپني، الگوي فاعل- مفعول- فعل به كار مي رود. ژاپني ها غالبا وقتي احساس مي كنند سياق عبارت، معني را مشخص مي كند، يعني وقتي گوينده يا نويسنده مطمئن است كه مخاطب اطلاعات معيني در مورد وضعيت مورد بحث دارد، فاعل يا مفعول- يا حتي هر دو را- حذف مي كنند. در ژاپني بر خلاف انگليسي، ترتيب كلمات نشان دهنده نقش دستوري اسم ها در جمله نيست. در مورد خط ژاپني ها به طور معمول در ستو ن هاي عمودي از بالا به پايين نوشته مي شود و خطوط از گوشه سمت راست صفحه شروع مي شوند و بنابراين كتاب هاي عادي معمولا از سمت راست باز مي شوند. كتاب ها و نشرياتي كه به موضوعات ويژه اختصاص دارند، از اين قاعده مستثني هستند. مطالب آنها در خطوط افقي چاپ شده و از چپ به راست خوانده مي شود.
باز هم به سالن برمي گرديم. فاصله ميان سخنراني گروه مقدماتي و پيشرفته را اجراي چند سرود ژاپني پر خواهد كرد.
گروهي از دختران دانشجوي دانشگاه تهران براي اجراي اين سرودها روي صحنه مي آيند. اين گروه را يك نوازنده ژاپني همراهي مي كند. اين نوازنده، ساز عجيبي را خواهد نواخت. طول آن تقريبا زياد است و روي آن تعداد اندكي سيم هم نصب شده. نام اين ساز كوتو است. لطفا اين كلمه را با تشديد بخوانيد. گول هيكل بزرگ ساز را خورديم، نوازنده تنها از گوشه اي از ساز براي نواختن استفاده مي كرد.
حالا پس از گذشت يك ساعت وضعيت فرق كرده. كم كم متوجه مي شويم كساني كه در داخل سالن هستند، همه ژاپني نمي دانند، بعضي از آنها دانشجوي ژاپني هستند يا در كلاس هاي آزاد اين زبان كه در دانشگاه تهران برگزار مي شود، شركت كرده اند يا همراه يكي از افرادي كه ژاپني بلدند، هستند.
از مهارت سخن گفتن نفرات بعدي مي توان فهميد كه آنها از گروه پيشرفته هستند. موضوعات آنها هم متفاوت است. از تفاوت ايران و ژاپن گرفته تا شباهت ضرب المثل هاي ايراني و ژاپني. اين گروه هم هفت نفره اند.
موسيقي سنتي و اعلام نفرات برگزيده و اهداي جوايز؛ اين ختم داستان است. جمعه گذشته هفتمين دور اين مسابقه انجام شد و براي ما يك سود داشت و آن اينكه فهميديم ژاپني ها براي هر ساعتي سلام و عليك متفاوتي دارند، ولي بيشتر از كونيچوا Konnichwa اين را هم با تشديد بخوانيد لطفا استفاده مي كنند.
شما هم يك سال فرصت داريد تا ژاپني را ياد بگيريد و سال آينده لااقل به عنوان يك تماشاچي در اين مسابقه شركت كنيد و مثل ما دچار مشكل نشويد.
