محمد علي خسروي
اشاره: چندي پيش خبرگزاري آمريكايي بلومبرگ گزارشي از بازار سرمايه  در ايران منتشر كرد كه حاكي از جاذبه اقتصاد ايران براي موسسه هاي مالي و سرمايه گذاري غربي بود.
اين گزارش با تاكيد بر حضور جدي موسسه هاي مالي كشورهاي مختلف جهان در ايران به نارضايتي موسسه هاي آمريكايي از محروم بودن از حضور در بازار ايران به دليل تحريم هاي اقتصادي دولت آمريكا پرداخته بود. در اين گزارش از تلاش جدي تعدادي از اين موسسات براي لغو تحريم عليه ايران سخن گفته شده است.
بي.ان. پي پاريباس و تعداد ديگري بانك اروپايي، آسيايي و آفريقايي در حال برنامه ريزي اعطاي حدود ۵۰ ميليارد دلار وام به شركت هاي ايراني هستند، در حالي كه سياست هاي آمريكا سه وام دهنده بزرگ جهان، بانك آف آمريكا كورپ، سيتي گروپ و جي.پي مورگان، چيس و شركاء را از اين بازار محروم كرده است.
شركت هايي از جمله ايران خودرو كه، خودرو بنز، پژو و رنو توليد مي كند، وام مي گيرند تا كارخانه ها را گسترش دهند، نيروگاه بسازند و شبكه هاي تلفن همراه راه اندازي كنند تا كالا و خدمات به جمعيت ۶۹ ميليون نفري ايران ارائه كنند. مؤسسه رتبه بندي اقتصادي فيچ پيش بيني مي كند كه اقتصاد ايران سال آينده ۶ درصد رشد كند.
باگذشت ربع قرن پس از انقلاب اسلامي قيمت هر بشكه نفت خام بيش از ۴۰ دلار است و دولت تلاش مي كند با جذب سرمايه گذاري خارجي اتهام هاي آمريكا در مورد حمايت از تروريسم و برنامه هاي هسته اي را تحت شعاع قرار دهد.
«كبا كيند» مسئول بخش اعتباري خاورميانه و شمال آفريقاي مؤسسه اعتباري بي.ان.پي پاريباس فرانسه مي گويد: ايران سرزمين فرصت ها براي بانك ها است. سرمايه و كارشناسان فراواني در ايران براي بخش هاي مختلف اقتصادي از جمله، صنايع ارتباطي، برق، حمل ونقل و حتي بخش هاي ورزشي نياز است.
وي تأكيد مي كند واقعيت عدم حضور مؤسسه هاي بانكي آمريكايي در ايران فعاليت براي مؤسسه هاي اروپايي را آسان تر مي كند. بي.ان.پي پاريباس كه دومين مؤسسه بزرگ بانكي فرانسه است پس از انقلاب اسلامي دو كارمند خود را در دفتر خود در تهران حفظ كرد، اين بانك در حال حاضر هشت كارمند در دفتر تهران دارد، بانك اچ.اس.بي.سي انگليس نيز فعاليت دفتر خود را در تهران پس از انقلاب تعطيل كرد ولي ۵ سال پيش اين دفتر با شش كارمند كارخود را آغاز كرد.
وام هاي صنعتي
ايران خودرو، كشتيراني جمهوري اسلامي، شركت ملي نفت ايران، شركت آلومينيوم المهدي وديگر شركت هاي ايراني در سال جاري بيش از ۳ ميليارد دلار وام از بانك هاي بين المللي دريافت كرده اند.
در ۱۳ دسامبر ايران خودرو بزرگترين شركت تجاري در بازار سهام تهران موافقت نامه اي را براي دريافت ۱۰۰ ميليون دلار از يك گروه بانكي به رهبري استاندارد بانك آفريقاي جنوبي امضا كرد تا توليد خودرو را افزايش دهد.اين شركت ،در حال حاضر با بانك بي.ان.پي پاريباس و ديگر مؤسسه هاي اعتباري در حال مذاكره است تا ۵۰۰ ميليون يورو و معادل ۶۶۹ ميليون دلار به صورت مستقيم و يا به شكل فروش اوراق بهادار دريافت كند.
بانك هاي بين المللي در ايران علاوه بر اين در بخش هاي خدماتي مثل تلفن همراه و خدمات فرودگاهي نيز فعال هستند.
در اين زمينه محمدجعفر مجرد(معاون بانك مركزي) در پاسخ به سئوالات بلومبرگ از طريق ايميل تأكيد كرده است كه مديران ايراني كارآمدتر شده اند و از كارشناسان مؤسسه هاي مالي بين المللي مي توانند بهره برداري كنند.
معاون ارزي بانك مركزي مي افزايد: بانك هاي خارجي اين فرصت را دارند تا حدود ۸/۲۳ ميليارد دلار ذخيره ارزي ايران را نيز مديريت كنند چرا كه بانك مركزي خواهان بازده اقتصادي بيشتر اين ذخيره ارزي است.
فرصت هاي خوب
مدير بخش شركت هاي كشتيراني كامرز بانك آلمان مي گويد: شركت كشتيراني ايران پس از دريافت اعتباري در سال ۲۰۰۲ از اين بانك اكنون اعتبارات بيشتري را طلب مي كند.
ايران مي خواهد توان اين شركت را در ده سال آينده دو برابر كند، اين شركت در حال حاضر ۱۱۵ كشتي دارد با حجم حمل بار ۵/۳ ميليون تن.
آمريكا شركت هاي خود را از سرمايه گذاري در ايران و يا فروش تجهيزات از جمله رايانه و يا هواپيما منع كرده است. به گفته وزير خارجه آمريكا ايران تحريم را به اتهام حمايت از گروه هاي تروريستي و تلاش براي توسعه فن آوري هسته اي متحمل مي شود. ولي ايران اين اتهامات را رد مي كند و به گفته سخنگوي وزارت خارجه اين كشور تلاش مي كند تا صلح و ثبات در خاورميانه برقرار شود.
مجازات شركت هاي آمريكايي
شركت هاي آمريكايي در انتظار محكوميت مالي تا ۵۰۰ هزار دلار به دليل نقض تحريم ها هستند. بيش از ۳۰ شركت تاكنون محكوم شده اند از جمله بانك «فليت نشنال بانك» كه مبلغ ۵۸ هزار و ۹۴۴ دلار به دليل گشودن حساب بانكي و نقل و انتقال پول به سود ايراني ها جريمه پرداخت كرد.
«شرلي نورتون» يك سخنگوي شعبه بانك  آف آمريكا مي گويد: اين حوادث رخ مي  دهد و اختلالات كاري ايجاد مي كند. سيتي گروپ و جي.پي. مورگان كه دفتر مركزي آنان در نيويورك است، رهبري حدود۶۰۰ مؤسسه و شركت آمريكايي را براي ايجاد لابي هايي در جهت لغو تحريم يكجانبه آمريكا عليه كشورهايي از جمله ايران و كوبا را پي گرفته اند.
بانك هاي آمريكايي نگرانند
«مؤسسه مالي آمريكا» كه به صنايع خدمات مي دهد نگران و علاقه مند به حضور در ايران هستند. هاينز رابرت مدير پروژه اين مؤسسه مي گويد:هر چه ديرتر وارد بازار ايران شويم، دستيابي به اين بازار دشوارتر مي شود.
«ليزوود» سخنگوي «بانك آف آمريكا» كه به دليل معامله با ايران مجازات شده از ابراز عقيده در اين مورد خودداري كرد. ليندزي دين از سيتي گروپ و سباستين  هاول از جي _ پي مورگان نيز از ابراز عقيده در مورد تمايل به حضور در بازار ايران خودداري كردند.
«وين بوپ» يك مدير سرمايه گذاري كه مديريت ۱۴ ميليارد دلار از دارايي هاي «بانكورپ» در سين سيناتي آمريكا را بر عهده دارد مي گويد، به عنوان يك سرمايه گذار و يك سرمايه دار ايده تحريم را مشكل آفرين مي داند.
وي مي افزايد: رفتار معقولي بايد ارايه دهيم، اما اگر آمريكا به تحريم روي آورد و ژاپن يا ديگر كشورها آن را رعايت نكنند اين رفتار خوبي نيست.
من به عنوان يك سرمايه گذار علاقه مندم بانكي كه با آن كار مي كنم در ايران فعاليت داشته باشد. ولي به دليل تحريم ها اين امكان ندارد.
بانك هايي كه در ايران فعال هستند نرخ بهره و قيمت هاي بالاتري به دليل ريسك سرمايه گذاري در ايران تحمل مي كنند، ولي تأكيد مي كنند كه فرصت هاي موجود در اقتصاد ايران آثار منفي و ريسك ها را جبران مي كند.
به گفته حسن علاقه بند مدير گروه بالي در لندن وام هايي كه پيش بيني مي شود شركت هاي ايراني در ۵سال آينده دريافت كنند،معادل۹۴۰ميليون دلار بازده و بهره براي وام دهندگان در پي دارد.
برنامه ۵ ساله
برآورد حسن علاقبند از اهداف سرمايه گذاري در برنامه ۵ ساله ايران و بازده اين سرمايه گذاري ها است. گروه وي نيز يك بانك سرمايه گذاري تأسيس كرده و به شركت هاي ايراني مشاوره مي دهد. به گفته وي وام هايي كه از سوي مؤسسه هاي دولتي حمايت نشوند نرخ بهره حدود ۳ درصد بالاتر از نرخ هاي موسسه بين بانكي انگليس ارايه مي كنند. اين يك معيار براي وام دادن در ايران است.
تصميم بازرگاني
«فرانچسكو چاروبي» معاون شعبه اروپايي بانك ميتسو بيشي ژاپن در لندن مي گويد، وام دهي يك تصميم بازرگاني است، ايران يك بازار بزرگ است، مردم عمل گرا هستند و آمريكا نمي تواند يك جانبه آن را ناديده بگيرد.
درارزيابي «شعبه فرانسوي مؤسسه فيچ» كه در زمينه رتبه بندي اقتصادي كشورها فعال است در دسامبر سال جاري رتبه ايران  بهبود يافت اين رتبه سه رتبه از رتبه سرمايه گذاري پايين تر بود و معادل رتبه برزيل قرار داشت.
به گفته جيمز مك كورماك يك تحليلگر مؤسسه فيچ بازده وام دهندگان در ايران از ديگر بازارهاي كشورهاي در حال رشد بهتر است. در اين بازار مسائل امنيتي منطقه اي، ريسك سياسي محلي و بحث برنامه هسته اي مطرح است.
برنامه هسته اي
ايران در مدت يكسال در حال مذاكره با ديپلمات هاي فرانسوي، آلماني و انگليسي بود و در ۲۹ نوامبر به توافقي دست يافتند كه غني سازي اورانيوم را متوقف كنند.
هشت روز بعد از اين توافق رئيس جمهور آمريكا در يك گردهمايي كشورهاي آمريكاي  جنوبي اعلام كرد كه در مورد فعاليت هاي هسته اي ايران نگران است.
جاذبه سرمايه گذاران
ايران اقتصاد در حال رشدي دارد و دومين دارنده ذخاير نفتي جهان است. دولت متكي بر سرمايه گذاري هاي صنايع انرژي بر مانند فولاد، آلومينيم و پتروشيمي است تا اتكاي اقتصاد را به نفت كه معادل ۸۰ درصد پيش بيني مي شود كاهش يابد.
براي افزايش سرمايه گذاري خارجي دولت اسلامي سال گذشته قانوني براي كاهش كاغذ بازي و بوروكراسي و اطمينان به شركت ها براي خارج كردن سودشان تصويب كرد؛ علاوه بر اين فرصت هايي شامل امكان فروش سيگار تا تجهيزات استخراج معدن براي حدود ۲۵۰ بانكدار و تاجر براي شركت در كنفرانس سرمايه گذاري در ايران كه در ۱۷نوامبر در لندن برپا شده بود جاذبه ايجاد كرد.
وام ايران خودرو ثابت كرد كه بانكداران به وام دهي به ايرانيان اميدوارند. اين وام با سه درصد بالاتر از نرخ معيار وام سه ساله بدون ضمانت پرداخت شد.
وام دهندگان در انتظار دريافت معادل ۳۳۲ هزار دلار در مقابل هر ده ميليون دلار هستند.
سوسيته جنرال در فرانسه و گروه اچ وي بي  در مونيخ در هماهنگي براي پرداخت وام به ايران خودرو مشاركت داشتند.
علاوه بر اين هشت بانك ديگر وام دهنده از اتريش تا هند نيز علاقه مند به مشاركت در وام دادن به اين شركت بوده اند.
شركت ملي صادرات گاز ايران در اكتبر سال جاري بانك انگليسي اچ.اس.بي.سي را به عنوان مشاور براي سرمايه گذاري ۷/۲ميليارد دلاري طرح صادرات گاز به اروپاو آسيا كه اجراي آن در سال ۲۰۰۸ آغاز مي شود برگزيده است. در آگوست اين سال بانك آي.ان.جي هلند و بانك اعتبار صادراتي ژاپن ۱۵۴ميليون دلار به صورت مشترك به شركت ملي پتروشيمي ايران وام دادند.
اعتبار صادراتي
دويچ بانك در فرانكفورت كارهاي هماهنگي پرداخت ۷۵/۱ ميليارد دلار وام به شركت ملي نفت ايران را براي توسعه ميدان گازي پارس جنوبي انجام داد. اين ميدان بزرگترين ميدان گازي جهان است. هفت بانك شامل بي.ان. پي پاريباس و آي.ان. جي در اين وام مشاركت داشتند.
مؤسسه هاي اعتبار صادراتي در آلمان، ايتاليا، كره، هلند و انگليس ۷۰ درصد از اين وام را ضمانت كردند.
شعبه مؤسسه مالي كاپيتاليا در رم نيز در ژانويه سال جاري پرداخت ۲۹۰ ميليون يورو به شركت آلومينيوم المهدي را انجام داد تا با خريد تجهيزات از ايتاليا طرح هاي توسعه خود را اجرا كند.
به گفته خوزه ماندل يك تحليلگر مسائل خاورميانه در گروه كنترل و تحليل ريسك در لندن، شرايط سياسي در ايران براي تجارت دشوار است اما بازاري است كه توان بالقوه زيادي دارد كه بسياري از سرمايه گذاران به طور جدي علاقه مند به حضور در آن هستند.

اقتصاد ايران روند پر فراز و نشيبي را در سال هاي اخير پشت سرگذاشته است، با وجود آنكه اقتصاد ايران در اين مدت همواره در معرض تحريم و فشارهاي سياسي و اقتصادي قرار داشته ، ولي با اتكا به توان دروني خود گام هاي مؤثري را برداشته است.
اين روند گرچه كند و بطئي است، اما امروز به مرحله اي از رشد رسيده كه صنعت كشور در بسياري از بخش ها تا حد زيادي خودكفا شده است. همچنين توان علمي، فني و مديريتي كشور به آنجا رسيده كه مي تواند در تعامل با اقتصاد جهان نقاط قوت فراواني را نمايان سازد.
برخي از كارشناسان اين مرحله از تحولات اقتصاد ايران را مرحله جهش اقتصادي نام نهاده  اند كه در آن توان بالقوه رشد و توسعه كشور فراهم شده و امكان جذب ميزان قابل توجهي سرمايه خارجي در كشور به وجود آمده است.
اكنون بسياري از سرمايه گذاران و مؤسسه هاي اعتباري جهان به حضور در اقتصاد ايران علاقه مندند و براي مشاركت در برنامه هاي دراز مدت اقتصادي ايران لحظه شماري مي كنند.
با تحولات اخير در سياست خارجي كشورمان و توافق ايران با سه كشور اروپايي در زمينه فناوري هسته اي، زمينه جذب سرمايه هاي خارجي در كشور افزايش يافته است.
تعاملات اخير سياسي با نظام بين المللي با مديريت هدفمند و متكي بر منافع اقتصادي مي تواند با توجه به توان بالقوه موجود در كشور دستاوردهاي وسيعي در توسعه اقتصادي و رسيدن به اهداف چشم  انداز بيست ساله كشور كه هدفش تبديل ايران به قدرت نخست منطقه است داشته باشد.
تصميم گيري در سطوح كلان كشور در هر زمان دشوار و سخت و آثارش بر جامعه و افراد آن پر تنش خواهد بود. در برخي از مقاطع، اين تصميم گيري ها دشوارتر است.
امروزه به اعتقاد بسياري از كارشناسان و ناظران بي طرف خارجي، اقتصاد ايران توانايي هاي قابل قبولي كسب كرده و در بخش هاي مهم صنعتي كمتر از چهل درصد به خارج وابسته است.
در حال حاضر ظرفيت جذب ميليارد ها دلار سرمايه در كشور وجود دارد كه مي تواند صرف توسعه صنايع و خدمات گوناگوني در كشور شود و علاوه بر تأمين شغل براي جمعيت جوان مستعد و آموزش ديده كشور، ارزش افزوده بالايي بيافريند و سطح رفاه عمومي را افزايش دهد.
اين تحول علي رغم پيچيدگي هاي اقتصاد ايران و وابستگي به تحولات دروني و بيروني، بي شك به سر منزل مقصود خواهد رسيد.

مخالفت اوكراين با افزايش قيمت گاز
در پي اعلام قيمت جديد گاز صادراتي تركمنستان به اوكراين و تهديد اين كشور به قطع گاز، شركت نفت و گاز اوكراين اعلام كرد اگر تركمنستان صدور گاز به اوكراين را قطع كند، روسيه و بلاروس جاي آن را مي گيرند.خبرگزاري اينترفاكس اعلام كرد: سخنگوي شركت ملي نفت و گاز اوكراين در پاسخ به اعلاميه جديد وزارت خارجه تركمنستان مبني بر قطع صدور گاز در صورت نپرداختن نرخ جديد و افزايش يافته گاز صادراتي اين كشور تأكيد كرد، اين اقدام عشق آباد به نفع تركمنستان و اوكراين نيست.تركمنستان اعلام كرده است، در سال آينده نرخ هر هزار متر مكعب گاز صادراتي اين كشور به اوكراين ۶۰ دلار خواهد بود.اين در حالي است كه در سال جاري ميلادي نرخ هر هزار متر مكعب گاز صادراتي تركمنستان به اوكراين ۴۴ دلار بوده است.
مبارزه نيجريه با دزدي نفت
نيجريه اعلام كرد نيروي دريايي اين كشور براي مبارزه با دزدي و قاچاق نفت از سواحل نيجريه پانزده ناو گشتي جديد از آمريكا خريداري كرده است.به گزارش خبرگزاري فرانسه از لاگوس سرهنگ سينفي هونگياپوكو اعلام كرد چهار فروند از اين ناوها در راه هستند و قرار است هفته دوم ماه ژانويه در اختيار ارتش نيجريه قرارگيرد.يازده فروند ديگر نيز تا پايان سال ۲۰۰۵ تحويل نيجريه مي شود.اين منبع مي افزايد: اين ناوها براي كاهش دزدي و قاچاق نفت خام و محصولات پالايش شده در دريا و دلتاي نيجر به كار گرفته مي شود. اين ناوهاي گشتي به ابزارهاي پيشرفته ارتباطي و سلاح هاي كامل مجهز هستند و سرعت آنها پنجاه گره دريايي است.
خط لوله گاز غرب به شرق چين
عمليات تجاري خط لوله گاز چهار هزار كيلومتري غرب به شرق چين كه گاز منطقه منتهي اليه غربي اين كشور را به استان هاي شرقي نيازمند به انرژي مي رساند آغاز شد.به گزارش خبرگزاري فرانسه از پكن، شركت پتروچاينا كه بزرگترين شركت نفت و گاز چين است ديروز اعلام كرد طرح انتقال گاز طبيعي غرب به شرق پس از چهار سال كه از زمان شروع احداث خط لوله آن مي گذرد عمليات تجاري خود را آغاز كرد.هزينه احداث اين خط لوله نزديك به پنج ميليارد دلار اعلام شده است و سالانه دوازده ميليارد متر مكعب گاز ميدان تاريم درمنطقه غربي سين كيانگ را به منطقه يانگ تسه در شرق چين منتقل مي كند.
حمايت  از ساخت خط لوله  درياي  سياه 
نخست  وزيران  بلغارستان ، مقدونيه  و آلباني  از ساخت  لوله  انتقال  نفت ميان  درياي  سياه  و درياي  آدرياتيك  حمايت  كردند. به گزارش رويتر نخست  وزيران  بلغارستان،  مقدونيه  و آلباني  با امضاي  يادداشت  مشترك  از ساخت  لوله  انتقال  نفت كه  از اين  سه  كشور عبور خواهد كرد حمايت  كردند. قرار است  اين  لوله  براي  انتقال  نفت  روسيه  و نفت  درياي  خزر، بندر بلغارستاني  بورگاس  در درياي  سياه  و بندر آلبانيايي  والونا در درياي  آدرياتيك  را مرتبط سازد. بر اساس  پيش  بيني  هاي  اوليه  هزينه  اجراي  اين  طرح  يك  ميليارد و ۲۰۰ ميليون  دلار است  و يك  شركت  آمريكايي  با كمك  بانك  هاي  آمريكايي،  بانك بازسازي  و توسعه  اروپايي  و سرمايه داران  خصوصي  مجري  اين  طرح  هستند. لوله  انتقال  نفت  ۹۱۲ كيلومتر طول  دارد و حدود ۴۸۰ كيلومتر مسير لوله انتقال  نفت  از خاك  بلغارستان  عبور خواهد كرد.