گوشه پياده رو منتظر ايستاده اي و به فكر فرو مي روي، حساب زمان از دستت در مي رود يكي گوشه كتت را مي كشد، سرت را برمي گرداني كودكي آدامس تعارف مي كند و يك ريز تبليغ مي كند، از آدامس هايش مي گويد از اين كه صبح تا حالا فروش خوبي نداشته و تو را هل مي دهد به سوي خريد. آدامس مي خري، حوصله ردكردنش را نداري. بلافاصله دختركي مي آيد و مي خواهد چسب زخم هايش را بفروشد. با خودت فكر مي كني: «به اينها مي گويند دستفروش؟» كودكاني پاي ترازو نشسته اند و صدايت مي كنند تا خودت را وزن كني.
چند روز بعد
دور ميدان توي پياده رو ولوله شده جلو كه مي روي متوجه ازدحام مردم مي شوي كسي بساط پهن كرده و ظرف مي فروشد، ظرف هاي شيشه اي از خودت مي پرسي مگر به جز جوراب و روسري و لباس چيزهاي ديگري را هم مي توان در ميدان هاي اصلي شهر فروخت. ماشين بزرگي با صدا ترمز مي كند ناگهان طوفان مي وزد همه دستفروش ها بارشان را برمي دارند كه فرار كنند، به هم خبر مي دهند: «مامورا اومدن» و مامورها دنبالشان مي گذارند چندتايي را مي گيرند. بيچاره آن كه بارش شيشه بود.
اين يك برخورد از نوع اول است. همان نوعي كه مي گويد: «تنها راه حل مسئله حذف صورت مسئله است.»
با دستفروش ها همين طور رفتار مي كنند. حمله مي كنند و همه را مي خواهند جمع كنند و بعد هم ريشه كني دستفروشي.
هرچند در بيشتر كشورها سعي شده اين گروه را ساماندهي كنند ولي ما هنوز شاهد بگير و ببند دستفروش هايي هستيم كه كاري جز دستفروشي بلد نيستند.
ساماندهي
هفته گذشته از قول رئيس مجمع امور صنفي توزيعي و خدماتي تهران گفتند كه دستفروش ها قرار است ساماندهي شوند. قاسم نوده فراهاني گفته است: «آيين نامه ماده ۸۵ قانون نظام صنفي كه مربوط به ساماندهي روز بازارها و دست فروشان است حداكثر تا پايان دي ماه تهيه و به تصويب وزير بازرگاني مي رسد.»
او معتقد است كه با تصويب آيين نامه ماده ۸۵ قانون نظام صنفي روز بازارها، واحدهاي صنفي بدون پروانه و دستفروشان ساماندهي شده و زمينه حمايت از فروشندگان دوره گرد نيز فراهم مي شود.
از نظر نوده فراهاني دستفروشان به دو دسته اصلي تقسيم مي شوند، دسته اول مانع كسب بازاريان مي شوند و با شكايت كسبه محل جمع آوري مي شوند و دسته دوم نكات بهداشتي را رعايت نمي كنند و در محيط هاي آلوده فعاليت مي كنند.
به نظر مي رسد اين نكته اصلي را بايد به فال نيك گرفت اين كه پس از سال ها بالاخره براي ساماندهي دستفروشان و فروشندگان دوره گرد چاره اي انديشيده مي شود. هرچند قبلاً نيز با اختصاص دادن مكان هاي معين و بازارهاي هفتگي براي سامان دادن دستفروشان و فروشندگان دوره گرد سعي كرده بودند.
گفته مي شود تدوين آيين نامه ماده ۸۵ قانون نظام صنفي علاوه بر ساماندهي روز بازارها و واحدهاي بدون پروانه، موجب ساماندهي دستفروشاني مي شود كه به شكل گروهي كار مي كنند. به اين ترتيب كه دستفروشان با تهيه زمين و دريافت مجوز از شهرداري و با مراجعه به وزارت بازرگاني و دريافت مجوز مي توانند بدون مشكل قانوني به كار خود ادامه دهند و با صدور شناسنامه شغلي و دريافت تعهد از آنها حمايت خواهد شد.
بالاخره
با نگاهي كوتاه به اهداف اين برنامه به نظر مي رسد. سعي نهايي براي جمع آوري دستفروشان از خيابان ها و پياده روها و اسكان دادن آنها در مكان هايي مناسب باشد اين يعني حذف فروشنده دوره گرد و حذف دستفروش با هدف تعريف شده در اين برنامه مي توان انتظار داشت كه در دو دهه آينده شغل دستفروشي از صحنه كشور ايران حذف مي شود. اما به نظر شما اين برنامه منطقي به نظر مي رسد؟
در پياده رو كه راه مي روي كسي از كنارت عبور مي كند و آهسته بيخ گوشت بازاريابي مدرني را آغاز مي كند. در يك لحظه مي شنوي كه كسي سي دي يا نوار مي فروشد، داروهاي كمياب را عرضه مي كند يا دلار و پوند مي خرد و مي فروشد و اين نوع جديدي از دستفروشي است هرچند امروزه اين نوع دستفروشي بيشتر براي كالاهاي قاچاق مورد استفاده قرار مي گيرد اما به هرحال راه حلي است كه اين فروشندگان دوره گرد براي فروش كالاهايشان در نظر گرفته اند.
با شيوه جديد دستفروشي گمان مي كنيد روزي دستفروشي نه در ايران كه در دنيا ريشه كن خواهد شد؟
