بنا بر آخرين آمار رسمي و منتشر شده توسط مركز پژوهشهاي مجلس بيش از ۲۰ درصد جمعيت كشور يعني ۱۱ ميليون نفر ايراني حتي توانايي مالي براي سير كردن شكم خود را ندارند و ۵۰ درصد نيز براي سلامت تغذيه اي خود دچار مشكل هستند و در مقابل ۳۰ درصد مردم با مصرف غذاي اضافي روبه رو هستند!
بنا بر اين آمار اگر در تهران افراد كمتر از۲۲۰ تا۲۴۰ هزار تومان درآمد داشته باشند زير خط فقر نسبي قرار دارند كه البته اين رقم در استان ها، شهرها و روستاهاي ديگر متفاوت و كمتر است.
اين آمار همچنين نشان داده است كه در تهران با حقوقي در حدود ۲۰۰ هزار تومان فقط امكان گذران سطحي زندگي مهياست و افرادي با اين ميزان درآمد، قادر به فرستادن فرزندانشان به دانشگاه هاي غيردولتي، تهيه مسكن و خودرو و ساير ملزومات نبوده و يا دچار مشكل هستند.
در ميان اين گروه از افراد، عمدتا برخي با داشتن دو و يا حتي سه شغل سعي مي كنند كسري هزينه هاي ضروري خانواده را جبران كنند!
از اين آمار كه بگذريم با نگاهي به آمار حداقل دستمزد ماهانه كارگران تحت پوشش قانون تامين اجتماعي در سال ۱۳۸۳ كه معادل ۱۰۶ هزار و ۶۰۰ تومان تعيين شده و توجه به اين موضوع كه متوسط اعضاي يك خانوار ايراني بين ۴ تا ۵ نفر محاسبه مي شود متاسفانه سهم هر يك از اعضاي خانوار كارگري با حداقل دستمزد، بين ۲۱ تا حداكثر ۲۶ هزار تومان محاسبه خواهد شد كه از مبالغ اعلام شده براي زندگي حداقل معيشتي بسيار فاصله دارد.
علاوه بر اين قانون تامين اجتماعي ميزان حداكثر ساعت كار را ۴۴ ساعت در هفته تعيين كرده است كه متاسفانه در بسياري از كارگاه هاي كوچك و خصوصي نه تنها اين زمان رعايت نشده بلكه بيشتر هم هست و كاركرد آنها تناسبي با دستمزدشان ندارد!
تعيين افزايش دستمزدها در شوراي عالي كار كه با حضور نمايندگان كارگران، كارفرمايان و دولت مشخص مي شود همه ساله از مباحث مهم پيش روي جامعه كارگري و مزدبگير بوده و هست.
در اين جلسات نمايندگان كارگران با استناد به افزايش تورم، رشد حجم نقدينگي و افزايش روزافزون قيمت كالاها و خدمات تلاش دارند تا جبران عقب ماندگي رشد دستمزدها را نسبت به رشد ساير قيمت ها بكنند كه بنا به گفته اين نمايندگان متاسفانه سالانه حقوق حقه كارگران از ارقام واقعي مزد و تناسب آن با افزايش قيمت ها عقب مي ماند و به اصطلاح جامعه كارگري طلبكار جلوه مي كند.
گروه پژوهش همشهري با تكيه بر اين موضوع و اهميت آن و نيز زمان فرارسيدن تصميم گيري مسئولان ذيربط در خصوص افزايش دستمزدها بدون هرگونه پيشداوري، از وضعيت درآمد، هزينه ها، كسري ها و جبران آنها، تعداد افراد خانواده هاي مزدبگير، چندشغله بودن آنها و دستمزد و تناسب دستمزد آنها با ميزان كاركردشان پرسش كرده است.
جامعه نمونه گروه پژوهش همشهري ۳۰۰ نفر از مزدبگيران و شاغلان بخش هاي دولتي شامل وزارتخانه هاي كشور، نيرو، كار، آموزش و پرورش، نفت، بانك ها و شاغلان بخش هاي خصوصي شامل كارگران خدماتي، تعميراتي، دفتري، كارشناسي و برخي مديران و معاونان عالي رتبه اين بخش ها بوده است. اين گروه درباره روند افزايش دستمزدها و تاثير آن بر روي افزايش قيمت ساير كالاها و خدمات و نيز دلايل اصلي افزايش قيمت كالاها و خدمات نظر داده اند كه پاسخ هاي آنان تصويري واقعي از جامعه مزدبگير اعم از دولتي و يا خصوصي است. اين پرسش و پاسخ ها شايد بتواند مسوولان ذي ربط را براي اتخاذ تصميمات عيني تر ياري رساند.
نتايج اين نظرسنجي را در پي مي خوانيد:
جنس و سن
از ميان ۳۰۰ نفر پاسخگو به پرسش هاي گروه پژوهش همشهري معادل ۳/۳۳ درصد زن و ۷/۶۶ درصد مرد مي باشند. حداقل سن پاسخگويان ۱۸ سال و حداكثر سن آنان ۶۶ سال مي باشد كه از ميان معادل ۳/۳۲ درصد زير ۳۰ سال سن دارند. معادل ۴/۳۶ درصد بين ۳۰ تا ۴۰ سال، معادل ۲/۲۲ درصد بين ۴۰ تا ۵۰ و ۱/۹ درصد بيش از ۵۰ سال دارند.
وضعيت تاهل
از ميان پاسخگويان معادل ۲/۲۳ درصد مجرد و معادل ۸/۷۶ درصد متاهل مي باشند.
تحصيلات
از ميان ۳۰۰ نفر پاسخگو معادل ۴/۳۸ درصد ديپلم، ۳/۳۰ درصد كارشناس، ۱/۱۴ درصد سيكل، ۱/۷ درصد تا مقطع ابتدايي، ۴ درصد فوق ديپلم، ۲ درصد كارشناس ارشد و ۴ درصد دانشجوي شاغل در بخش هاي مختلف دولتي و يا خصوصي مي باشند.
چند شغل داريد؟
معادل ۸/۸۳ درصد پاسخگويان داراي يك شغل مي باشند. ۱/۱۳ درصد آنان داراي دو شغل مي باشند و ۳ درصد آنان نيز بيش از ۲ شغل دارند.
خانواده شما چند نفره است؟
از ميان پاسخگويان معادل ۳/۳۳درصد تعداد افراد خانواده آنان ۳ نفر، معادل ۲/۲۲درصد ۴نفر۲،/۱۷ درصد ۲نفر۱،/۱۲درصد ۵ نفر۱،/۶ درصد ۶نفر و ۴درصد نيز ۷نفره مي باشد. معادل ۱/۵درصد نيز يك نفره و به تنهايي زندگي مي كنند.در مجموع معادل ۴/۴۴پاسخگويان بين ۴تا حداكثر ۷نفر را تحت تكفل خود دارند كه عمدتاً اعضاي اصلي خانواده آنها مي باشد.
شغل اول شما چيست؟
از ميان پاسخگويان شاغلان بخش دولتي و خدمات درماني معادل ۴/۴۲ درصد كارمندان وزارتخانه هاي كار، نفت، كشور، نيرو و بانكها و فرهنگيان مي باشند و ۱/۷درصد نيز كارگران فني و يا خدماتي بخش ها و يا سازمانهاي دولتي مي باشند.
همچنين از ميان شاغلان بخشهاي خصوصي و تحت پوشش تامين اجتماعي معادل ۱/۱۲درصد كارمندان و كارشناسان دفتري و آژانس هاي هواپيمايي، مدرسان، كاركنان آموزشگاهها، ويزيتورها و ... مي باشند.۱/۶درصد نيز كارگران خدماتي تحت پوشش قانون تامين اجتماعي، معادل ۱/۱۴درصد نيز كارگران فني، تاسيساتي و مكانيك، برق و... تحت پوشش تامين اجتماعي مي باشند. ۲درصد پاسخگويان نيز بازنشستگان و ۱/۱۴درصد مديران و معاونان عالي رتبه تحت پوشش قانون تامين اجتماعي مي باشند. ۲درصد پاسخگويان نيز شاغل در بخش تجهيزات پزشكي تحت پوشش قانون تامين اجتماعي مي باشند.
ميزان درآمد شغل اول
۲/۱۵درصد پاسخگويان اعم از مشاغل دولتي و يا خصوصي تحت پوشش تامين اجتماعي معادل ۱۰۶ هزار تومان درآمد ماهانه دارند و۳درصد بين ۱۰۸ تا ۱۱۰ هزار تومان در ماه درآمد دارند.
در مجموع معادل ۵/۴۳درصد آنان بين۱۱۰ تا۱۵۰ هزار تومان در ماه درآمد دارند.
همچنين در مجموع معادل ۳/۳۰ درصد آنان بين ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان درآمد در ماه دارند و معادل ۳درصد آنان يبن ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان در ماه، ۳درصد معادل ۳۰۰ هزار تومان، يك درصد معادل ۳۵۰هزار تومان و يك درصد نيز ۳۶۰هزار تومان درماه درآمد دارند.
بر اين اساس حداقل درآمد ماه از ۱۰۶ هزار تومان تا حداكثر ۳۶۰ هزار تومان برآورد شده است و در مجموع ۹۲ درصد كل پاسخگويان زير ۲۰۰ هزار تومان دستمزد دارند.
شغل دوم شما چيست؟
معادل ۷/۸۲ درصد پاسخگويان شغل دوم ندارند و از ميان پاسخگويان داراي شغل دوم، معادل ۱/۳درصد آنان مسافركش، يك درصد شاغل در بنگاه هاي مشاور املاك، موبايل و ...، ۱/۴درصد شاغل در امور فني- تعميراتي، ۱/۳درصد در امور تبليغاتي، ۲درصد در امور خريد و فروش انواع لوازم و ۴درصد نيز مدرس مي باشند.
ميزان درآمد شغل دوم
از ميان پاسخگويان داراي شغل دوم (يعني ۳/۱۷ درصد كل پاسخگويان) معادل ۴/۶ درصد آنان از محل شغل دوم خود ۱۰۰ هزار تومان، معادل يك درصد ۵۰هزار تومان، معادل ۱ درصد۱۲۰هزار تومان، يك درصد ۱۵۰هزار تومان، يك درصد ۱۷۰هزار تومان، يك درصد ۲۰۰ هزار تومان، ۲درصد ۳۰۰ هزار تومان، يك درصد ۳۵۰هزار تومان، يك درصد ۵۰۰ هزار تومان و ۲درصد ۷۰۰هزارتومان در ماه درآمد دارند.
روزي چند ساعت كار مي كنيد؟
از ميان پاسخگويان ۳ درصد ۵/۶ ساعت در روز كار مي كنند. معادل ۱/۱۷درصد بين ۷ تا ۵/۷ ساعت و ۵/۴۶ درصد ۸ ساعت در روز كار مي كنند.
يك درصد پاسخگويان روزانه ۵/۸ ساعت، ۴ درصد معادل ۹ ساعت، ۱/۱۱ درصد معادل ۱۰ ساعت، ۳درصد معادل ۱۱ ساعت و يك درصد نيز ۵/۱۱ ساعت كار مي كنند.
همچنين ۱/۸ درصد آنان روزانه معادل ۱۲ ساعت، يك درصد معادل ۱۳ساعت، يك درصد معادل ۱۴درصد كار مي كنند.
يك درصد آنان ۱۸ساعت و يك درصد به صورت يك شيفت در ميان ۲۴ساعتي كار مي كنند كه اين گروه عمدتا شامل نگهبانان و شاغلان بيمارستاني مي باشند.
اگر مجرد هستيد كمك خرج خانواده هم هستيد؟
معادل ۱/۱۰درصد مجردان پاسخگو به خانواده هايشان نيز كمك خرجي مي دهند و ۱/۱۱درصد كمك خرجي به خانواده خود نمي دهند و براي خودشان كار مي كنند.
۱/۵ درصد آنان نيز تا حدودي به خانواده كمك هزينه مي دهند. ۷/۷۳درصد پاسخگويان نيز به اين پرسش پاسخي نداده اند .
اگر متأهل هستيد، خانواده ديگري را به جز خانواده خود تحت تكفل داريد؟
معادل ۱/۱۴ درصد متاهلين به جز خانواده خود پدر يا مادر خود را نيز تحت تكفل دارند و معادل ۷/۶۱درصد فقط خانواده خود را تحت تكفل دارند.
۲/۲۴درصد نيز به اين پرسش پاسخي نداده اند كه عمده آنان مجردان مي باشند.
هزينه هاي منزل شما عمدتاً شامل چيست؟
از ميان هزينه هاي جاري خانواده ها شامل اجاره و يا وام مسكن، مواد خوراكي و غذايي، پوشاك، تحصيل، آب، گاز، برق، تلفن، شارژ، درمان و بهداشت، اياب و ذهاب، هزينه هاي تفريح، و سرگرمي و سفر، تعمير و نگهداري خودرو در مجموع مي توان به طور جداگانه به هزينه هاي زير اشاره كرد:۵/۵۳ درصد پاسخگويان در بخش هزينه هاي اجاره و يا وام مسكن در ماه بين حداقل ۳ هزار تومان (وام مسكن مربوط به سال ۱۳۵۶) تا حداكثر ۴۵۰هزارتومان اجاره و يا وام مسكن پرداخت مي كنند كه بخشي از آن به شكل رهن و اجاره است.
معادل ۷/۶۵درصد پاسخگويان هزينه هاي مواد خوراكي و غذايي در ماه را بين حداقل ۱۵ هزار تومان تا حداكثر ۳۵۰ هزار تومان عنوان كرده اند.
معادل ۷/۷۱ درصد پاسخگويان هزينه پوشاك خود و يا خانواده شان در ماه بين حداقل ۱۰هزارتومان تا حداكثر ۶۰هزارتومان مي باشد.
معادل ۶/۵۶ درصد پاسخگويان نيز هزينه اياب و ذهابشان در ماه بين حداقل ۵هزارتومان تا حداكثر ۷۰هزارتومان مي باشد.
۵۰درصد پاسخگويان هزينه درمان و بهداشت خود و يا خانواده شان بين حداقل ۵ هزارتومان تاحداكثر ۴۳هزارتومان در ماه است.
معادل ۴/۳۹ درصد پاسخگوياني كه داراي هزينه هاي تفريح، سرگرمي و يا سفر مي باشند بين حداقل ۵ هزار تا حداكثر ۱۶۰ هزارتومان در ماه هزينه مي كنند.
معادل ۳/۳۰درصد پاسخگوياني كه داراي خودروي شخصي بوده اند بين حداقل ۱۰هزارتومان تا حداكثر ۶۰هزارتومان در ماه هزينه تعمير و نگهداري خودرو دارند.
معادل ۴/۱۸درصد پاسخگويان نيز جهت پرداخت اقساط انواع وام هاي لوازم خانگي، خودرو، كامپيوتر و يا ازدواج و نيز خريد هدايا و يا برگزاري ميهماني ها بين حداقل ۸ هزارتومان تاحداكثر ۸۰ هزارتومان هزينه مي كنند.
معادل ۴/۴۱ درصد پاسخگويان نيز بابت هزينه هاي تحصيلي فرزندانشان بين حداقل ۵ هزار تومان تا حداكثر ۲۹۰ هزارتومان در ماه هزينه مي كنند كه اين مبالغ بالا شامل هزينه هاي مدارس غيرانتفاعي و يا دانشگاهي غيردولتي است.
همچنين معادل ۶/۶۴ درصد پاسخگويان نيز كه هزينه هاي خدماتي خانه را شامل آب، برق، گاز، تلفن و شارژ را پرداخت مي كنند بين حداقل ۹ هزار تومان تا حداكثر ۳۰ هزارتومان در ماه هزينه مي كنند.
از ميان پاسخگويان همچنين معادل ۲/۱۶ درصد آنان بين حداقل ۵ هزارتومان تاحداكثر ۱۶۰ هزارتومان در ماه پس انداز مي كنند كه بخش عمده آنان را مجردان شاغل تشكيل مي دهند.
آيا درآمدتان كفاف هزينه هاي جاري شما را مي دهد؟
از ميان پاسخگويان فقط معادل ۳درصد در پاسخ به اين پرسش كه آيا درآمدتان كفاف هزينه هاي جاري شما را مي دهد، بله گفته اند. معادل ۲/۲۲درصد گفته اند كه تاحدي درآمدشان كفاف هزينه هاي جاري را مي دهد و ۷/۷۴ درصد نيز گفته اند كه خير و درماه كم مي آوريم.
درصورت كم آوردن، چقدر در ماه كم مي آوريد؟
معادل ۳/۲۸ درصد پاسخگويان در پاسخ به اين پرسش عنوان كرده اند كه با قناعت، حذف برخي از هزينه ها و يا به دليل مجرد بودنشان كم نمي آورند.
در مقابل معادل ۱/۷ درصد آنان كمتر از ۳۰هزار تومان، ۲/۱۶درصد معادل ۳۰ تا ۵۰هزار تومان، ۲/۲۰درصد معادل ۵۰ تا ۹۹ هزار تومان، ۲/۱۶درصد معادل ۱۰۰ تا ۲۹۹ هزار تومان، ۱/۱۰درصد معادل ۳۰۰ تا ۴۹۹ هزارتومان و ۲درصد نيز ۵۰۰هزارتومان به بالا در ماه كم مي آورند.
اين گروهها عمدتاً به دليل داشتن هزينه هاي بالاي تحصيلي فرزندانشان و يا داشتن بيمار در منزل، انواع وامهاي مسكن، خودرو و غيره كم مي آورند.
براي جبران كسري چه مي كنيد؟
معادل ۲/۲۲ درصد پاسخگويان براي جبران كسري خود در ماه از همكاران و دوستان و نزديكان خود قرض مي گيرند. معادل ۲/۲۲ درصد پاسخگويان با گرفتن وام هاي اداري و يا قرض الحسنه جبران كسري مخارج خود را مي كنند.
معادل ۱/۳۸ درصد با حذف بخشي از هزينه هاي جاري خانه جبران كسري خود را مي كنند. معادل ۷/۷ درصد برخي از لوازم خانه و يا كناري مانند سكه و طلا را مي فروشند. معادل ۸/۳ درصد شغل دوم دارند و معادل ۶/۱ درصد با كمك از حقوق همسرش(خانم) و يا اجاره منزل اضافي جبران كسري خود را مي كنند. ۴/۴ درصد نيز به اين پرسش پاسخي نداده اند.
در صورت عدم توازن درآمد با هزينه ها، كداميك از هزينه ها را حتماً حذف مي كنيد؟
معادل ۲ درصد پاسخگويان در صورت كسري از هزينه هاي خوراك خانواده كم مي كنند. معادل ۱۱درصد از هزينه هاي خوارك و پوشاك، ۱/۵ درصد از هزينه هاي خوراك، پوشاك و تفريح خانواده ، يك درصد از هزينه هاي خوراك و تفريح، ۲/۱۶درصد از هزينه هاي پوشاك، يك درصد با تعويق در پرداخت وام و كاهش هزينه هاي پوشاك، يك درصد با كاهش هزينه هاي پوشاك و تحصيل، ۲/۲۲ درصد از هزينه هاي پوشاك و تفريح، يك درصد از هزينه هاي پوشاك، خوراك و درمان، يك درصد از هزينه هاي پوشاك و خودرو و ۱/۱۰درصد نيز از هزينه هاي تفريح و سفر مي زنند تا توازن خرج و مخازن خانواده را فراهم كنند.
آيا دستمزد شما مناسب است؟
معادل ۲/۱۰درصد پاسخگويان در پاسخ به اين پرسش كه آيا دستمزد شما مناسب است پاسخ بله و مثبت داده اند. معادل ۳/۱۵درصد نيز گفته اند دستمزدشان تا حدي مناسب است و در مقابل ۵/۷۵درصد پاسخگويان گفته اند كه دستمزدشان نامناسب است و تكافوي مخارج شان را نمي دهد.
آيا دستمزد شما متناسب با ميزان كار شما است؟
فقط معادل ۱/۱۰درصد پاسخگويان گفته اند دستمزدشان متناسب با ميزان كاركردشان است و معادل ۱/۱۳درصد پاسخگويان نيز گفته اند كه ميزان دستمزدشان با ميزان كارشان تا حدي مناسب است و در مقابل معادل ۸/۷۶درصد پاسخگويان گفته اند كه دستمزدشان متناسب با ميزان كاركردشان نيست.
ميزان افزايش دستمزدها در آغاز هر سال
چگونه است؟
معادل ۱/۵درصد گفته اند كه ميزان افزايش دستمزدها در آغاز هر سال خوب است و معادل ۱/۱۳درصد نيز گفته اند كه تا حدي خوب است اما در مقابل معادل ۸/۸۱درصد پاسخگويان گفته اند كه ميزان افزايش دستمزدها در آغاز هر سال بد و غيرواقعي است و تناسبي با ميزان تورم و رشد قيمت ها در طول سال را ندارد.
اگر قرار بود شما درباره افزايش دستمزدها تصميم بگيريد چقدر آن را اضافه مي كرديد؟
معادل ۲/۱۶درصد پاسخگويان گفته اند كه تا ۳۰درصد دستمزدها را اضافه مي كردند و معادل۱/۱۳ درصد نيز گفته اند بين ۳۰ تا ۵۰درصد، ۴/۳۸درصد آنان گفته اند بين ۵۰ تا ۱۰۰درصد و معادل ۱/۱۰درصد نيز گفته اند كه بالاتر از ۱۰۰درصد دستمزدها افزايش مي دادند.
در مقابل معادل ۲/۱۸درصد پاسخگويان نيز گفته اند كه با توجه به ميزان تورم سالانه و افزايش قيمت كالاها و خدمات، دستمزدها را افزايش مي دادند و معادل يك درصد نيز گفته اند كه براساس اعضاي خانوار خود تصميم مي گرفتند!
به نظر شما افزايش دستمزدها در افزايش قيمت كالاها و خدمات موثر است؟
معادل ۵/۵۰درصد پاسخگويان گفته اند كه افزايش دستمزدها در افزايش قيمت كالاها و خدمات خيلي مؤثر است و معادل ۳/۳۰درصد گفته اند تا حدي مؤثر است و ۲/۱۹درصد نيز گفته اند كه اين عامل در افزايش قيمت كا لاها و خدمات مؤثر نيست و بايد قيمت كالاها و خدمات را با روش هاي ديگر اقتصادي كنترل كرد و افزايش دستمزدها به هر حال كندتر و عقب تر از افزايش قيمت كالاها و خدمات در سال است!
به نظر شما افزايش قيمت كالاها و خدمات بيشتر ناشي از چيست؟
معادل ۳/۱۶درصد پاسخگويان گفته اند كه اعلام ميزان افزايش دستمزدها در آغاز هر سال عامل مؤثري در افزايش قيمت ساير كالاها و خدمات است.
معادل ۲/۲۳ درصد نيز گفته اند كه اعلام افزايش قيمت كالاها و خدمات توسط دولت در هر سال موجب گراني بيشتر مي شود. معادل ۹/۳۰ درصد نيز گفته اند عدم كنترل رشد تورم توسط مسئولان ذيربط عامل گراني و افزايش قيمت ها و عقب ماندن دستمزدها نسبت به افزايش قيمت ساير كالاها و خدمات است.
معادل ۱/۲۰ درصد نيز گفته اند عدم سرمايه گذاريهاي مناسب در بخشهاي توليدي و اشتغال زا عامل اصلي گراني و افزايش قيمت هاست و معادل ۵/۹ درصد نيز گفته اند كه افزايش كالاها و خدمات در آغاز هر سال بيشتر جنبه رواني دارد و يك موج است كه هر سال دائم اتفاق مي افتد.
