مروري بر پيشينه و چگونگي پيدايش كلانتر و كلانترهادر تهران
زنهار حذر كنيد، رندان زپليس...
از جمله قوانين اولين دوره شهرباني: كساني كه در اين شهر شغلشان منحصر به نوكري است، بايد با اطلاع رئيس نظميه، مشغول نوكري شده و براي هر يك به اندازه خرج ولياقت، شهريه معين گردد
|
|
رحمت الله كد كلا ن
قبل از تاسيس اداره احتسابيه تامين امنيت به عهده حاكمان شهرها بود و بعد از تاسيس آن اداره، جزو وظايف محتسبين قرار گرفت تا اينكه با وسعت روز افزون تهران قديم و ضرورت تاسيس بلديه، تامين امنيت جاني و مالي مردم به عهده بلديه گذاشته شد.
در آن زمان مردم از شر غارتگران در امان نبودند و شبي نبود كه خانه اي غارت نشود و عابران را به اصطلاح لخت نكنند و اغلب بين مردم و غارتگران درگيري هايي رخ مي داد كه بيشتر منجر به قتل غارت زدگان مي شد.
اين وضعيت نابهنجار، دستگاه حكومت وقت را بر آن داشت تا به طور جدي تري با اين معضل برخورد كند، بنابراين امور انتظامات داخل شهر تهران به عهده مسوولي به نام كلانتر گذاشته شد و هر محله يك كدخدا داشت كه زير نظر كلانتر انجام وظيفه مي كرد و در مجموع كلانتر و كدخدايان مسوول حفظ نظم شدند و حتي در امور مربوط به بلديه نيز دخالت مي كردند. علاوه بر كدخدايان، عده اي قراول نيز كه سربازان قشون بودند با كلانتر همكاري مي كردند. كلانتر بعدها يك مقام كشوري محسوب و به افرادي كه زير نظر كلانتر كار مي كردند، عناوين عسس، شحنه و داروغه داده شد.
حفاظت و جلوگيري از غارت بازارها به عهده عسس ها گذاشته شد. افزون بر آنها شب ها براي حفظ بيشتر جان و مال مردم، از ماموران مسلح قشون استفاده مي كردند و عسس ها و ماموران قشون زير نظر ميرشب كه يك مقام كشوري بود، مسوول تامين امنيت بودند.
نخستين شهرباني
در سال 1295 هجري قمري نخستين اداره شهرباني در تهران تاسيس شد كه محل آن در ميدان توپخانه ميدان امام خميني فعلي بود. در ابتدا به شهرباني عنوان اداره جليله پليس دارالخلافه و احتسابيه نهادند و اين اداره با تشريفات خاصي افتتاح شد.
در آغاز، وظايف شهرباني و شهرداريبلديه به طور توامان به عهده اين اداره جديد گذاشته شد و از نظر مراتب فرماندهي زير نظر كامران ميرزانايب السلطنه و حاكم تهران قرار گرفت.
بعدها يكي از افسران شهرباني اتريش به نام كنت دومونت فرت را براي توسعه شهرباني و با پرداخت حقوق و مزاياي قابل توجهي به ايران دعوت كردند.
كنت دومونت فرت در ابتداي ورودش به تهران اعلام كرد كه قادر است با 400 نفر پليس پياده و 60 نفر پليس سواره امنيت تهران را به طور كامل تامين كند.
در سال 1296 هجري قمري كنت قوانيني را كه بعدها كتابچه قانون كنت ناميده شد، به اجرا گذاشت و با اجراي آن امنيت چهره تازه اي به خود گرفت.
پاره اي قوانين كنت
براي آشنايي با قوانين وضع شده از سوي كنت دومونت فرت كه البته اين قوانين به تصويب حاكم وقت نيز رسيده بود، پاره اي از قوانين مذكور عينا نقل مي شود.
فصل هفتم
كساني كه در اين شهر شغلشان منحصر به نوكري است، بايد با اطلاع رئيس نظميه، مشغول نوكري شده و براي هر يك به اندازه خرج ولياقت، شهريه معين گردد.
در سال 1295 هجري قمري نخستين اداره شهرباني در تهران تاسيس شد كه محل آن در ميدان توپخانه ميدان امام خميني فعلي بود
فصل يازدهم
شعبده باز و معركه گير و لوطي عنتري به ملاحظه اينكه جوان هاي مردم را از كسب و كار بازمي دارند، بايد كارشان را تعطيل كنند و اين كارها اسباب تشويق جهال به دزدي و شرارت است و بايد ممنوع باشد.
فصل هفدهم
براي ترياك كشان ماليات و گمرك گزاف قرار داده شود تا اينكه كسي از داخل مملكت قادر به كشيدن ترياك نباشد و به تدريج اين بلاي عظيم از بين خلق مرتفع گردد.
سركوبي اوباش
مي گويند كنت آنچنان نسبت به چاقو كشان، قداره بندان، غارتگران، ولگردان، دزدان، فواحش و ديگر خلافكاران سخت گير و بي گذشت بود كه اگر نام كنت را مي آوردند همگي خلافكاران لرزه به اندامشان مي افتاد.
معروف است از سخت گيري وسركوبي اوباش توسط كنت اتريشي، مردم كوچه و بازار شعري را مي خواندند كه به اصطلاح ورد زبان ها شده بود:
زنهار حذر كنيد رندان زپليس
يك جو نرود به خرج ايشان تدليس
در كنده كنت دومونت فرت خواهد ماند
در چرخ اگر خطا نمايد برجيس
كنت دومونت فرت تا سال 1309 هجري قمري رئيس پليس تهران بود و پس از آن با دسيسه هاي عده اي از درباريان به خصوص كامران ميرزا از سمت خود عزل شد و به كشورش بازگشت و از آن پس رفته رفته اوضاع شهر روبه نابساماني و وخامت گذاشت و دوباره خلافكاران نسق گرفتند!
نقل ازماهنامه گنج كهن
نشريه داخلي سازمان بازنشستگان شهرداري تهران
|