سيزده به در در ايران به رها كردن سبزه در خيابان خلا صه مي شود اما در ساير كشورها روزي مشابه اين روز بدون دروغ مفهومي ندارد!
محمدرضانصيري
هيچ كس نمي داند براي اولين بار روز احمق ها يا همان روز اول آوريل چگونه و توسط چه كسي ابداع شد، اما چيزي كه واضح و مبرهن به نظر مي رسد اين است كه حداقل پيش از تغيير تقويم مسيحيان توسط پاپ گريگوري، سيزدهم چنين روزي بااين خصوصيات وجود نداشته است.
روز اول آوريل به قول مارك تواين شايد روزي است كه انسان به خاطر مي آورد بقيه 364 روز سال را به چه ترتيبي گذرانده است. اين روز تنها روز سال است كه دروغ گفتن جرم نيست و پيگرد قانوني ندارد و احتمالا  تنها روزي كه دماغ پينوكيو بابت دروغگويي دراز نمي شود.
دروغ هاي امسال با وجود آنكه بزرگ و تا حدودي آشكار بود، خيلي ها را به اشتباه انداخت. حتي اخبار ورزشي ساعت 19:45 شبكه سوم سيما فريب دروغ اول آوريل سايت رسمي باشگاه بايرن مونيخ را خورد و خبر انتقال قطعي ديويد بكام به اين تيم آلماني را با آب و تاب بازگو كرد. اين تنها آثار دروغ مورد اشاره نبود. گفته مي شود ظرف 3 ساعت و نيم اول پس از انتشار اين خبر سهام باشگاه رئال مادريد حدود 14 درصد كاهش يافت و برخي سهامداران به سرعت و با قيمتي پايين اقدام به فروش سهام هاي خود كردند.
دروغ هاي مشهور ديگري هم منتشر شد، از جمله اينكه جورج بوش پيشنهاد كرده است خليج فارس به خليج آزادي تغييرنام يابد!
يكي از جالب ترين تلفات دروغ اول آوريل در كشور كرواسي رخ داد. چيزي نمانده بود كه يك دروغ ساده و در ظاهر مشروع ! به يك شورش تمام  عيار تبديل شود. وقتي يك سايت خبري كروات خبر داد كه تيم ملي فوتبال كرواسي احتمالا  بنا به ملا حظات سياسي از حضور در مسابقات انتخابي جام جهاني محروم خواهد شد، به يكباره هزاران نفر به نشانه اعتراض به اين تصميم به خيابان ها ريختند. در خبر آمده بود كه فيفا به دولت كرواسي هشدار داده است در صورت تحويل ندادن ژنرال آنته گوتووينا كه به عنوان جنايتكار جنگي معرفي شده است، تيم فوتبال اين كشور براي هميشه از حضور در جام جهاني محروم خواهد شد و البته نقل قولي هم از سپ بلا تر، رئيس فيفا آمده بود كه مي گفت: مي دانيم كه كرواسي به فوتبال بيش از هر چيز ديگري اهميت مي دهد. به همين دليل در تماس با اتحاديه اروپا تصميم گرفتيم تا اين كشور را از حضور درجام جهاني محروم كنيم.
هجوم هواداران ژنرال گوتووينا به خيابان و راهپيمايي اعتراض آميز كه تا زادگاه وي ادامه يافت تا يك شورش واقعي فاصله چنداني نداشت.
در انگلستان، روزنامه سان جوك روز احمق ها را درباره خاندان سلطنتي ساخت و خبري تقريبا باوركردني را به خورد مردم داد. به نوشته اين روزنامه كولي ها 650 سال است كه در باغ ملكه واقع در قلعه Windsor اقامت دارند و ادعا مي كنند كه سازندگان اصلي اين قلعه از اجداد آنها بوده اند و به همين دليل بنا به دستور پادشاه ادوارد سوم از حق اقامت در باغ و برپا كردن چادرهاي خود برخوردارند.
روز اول آوريل هر 4 سال يكبار و در سالهاي كبيسه با سيزده به در تلا قي مي كند. امسال هم اين دو روز با هم تداخل داشتند. دروغ سيزده چيزي است معادل دروغ اول آوريل و هنوز سند محكمي وجود ندارد كه ثابت كند كدام روز از نظر توالي زماني بر يكديگر تقدم داشته اند. با توجه به اينكه در ايران دروغ سيزده را فقط مي توان در ويژه نامه هاي نوروزي مطبوعات مشاهده كرد، شايد بتوان در وارداتي بودن آن به قطعيت رسيد.
اول آوريل روز بخصوصي است و زماني به عنوان مبدا و روز اول سال جديد شناخته مي شد تا آنكه طبق تقويم گريگوري در سال 1582 ميلا دي به زمان ديگري تغيير يافت. پيش از آنكه تقويم جديد بين عامه مردم جا بيفتد، بسياري از آنها طبق روال قبلي سال نو را جشن مي گرفتند. خاص ماندن اين روز به همين موضوع برمي گردد.
روز اول آوريل هر 4 سال يكبار با سيزده به در تلا قي مي كند. امسال هم اين دو روز با هم تداخل داشتند. دروغ سيزده چيزي است معادل دروغ اول آوريل و احتمالا  دروغ سيزده نوع وارداتي و كپي ايراني همان دروغ آوريل باشد
هم اكنون مراسم روز اول آوريل در فرهنگ هاي مختلف به شيوه هاي متفاوتي برگزار مي شود. به طور مثال در هندوستان مردم يك روز قبل از اين روز طي مراسمي كه به جشن هولي شهرت دارد، به سر و صورت يكديگر رنگ مي پاشند. پرتغالي ها به جاي رنگ از آرد استفاده مي كنند. فرانسوي ها به اين روز، روز ماهي نيز مي گويند و به پشت همديگر تصويركاغذي ماهي مي چسبانند، به اين مفهوم كه اين فرد دست انداخته شده است. در مكزيك دو روز قبل از اين روز بخصوص، يادآور حادثه تلخ جنايت پادشاه هرود است كه تعدادي كودك را سر بريد.
رسم و رسوم اين روز از يك شوخي ساده مثل: ببخشيد، ولي بند كفشتان باز است ! شروع مي شود و به دروغ هاي بزرگ سياسي منتهي مي شود. فردي كه شخص ديگري را موفق شده است دست بيندازد، خطاب به او فرياد مي زند: احمق آوريل !!
راستش در اين چند روزه به قدري دروغ آوريل منتشر شد كه حتي به اخبار جدي و مهمي مثل مرگ پاپ ژان پل دوم نيز با ديده ترديد نگاه مي شد. خبر انتقال علي كريمي به رئال مادريد هم از آن دروغ هاي بامزه بود. البته مخاطب ايراني نتوانسته است با اين نوع دروغ پردازي ارتباط برقرار كند و آن را به سادگي بپذيرد. واكنش غربي ها به April foolخطاب شدن چيزي در حد يك لبخند ساده است، اما مخاطب ايراني احساس مي كند كه مورد توهين قرار گرفته است. هنوز خاطره پيام نوروزي مادلين آلبرايت، وزير امور خارجه دولت كلينتون خطاب به ايراني ها از يادها پاك نشده است. مخاطب ايراني ناخودآگاه به ياد ضرب المثل معروف دروغگو، دشمن خداست مي افتد و همين طور كارتون پينوكيو. به ما ياد داده شده است كه دروغگويي كار بدي است، به همين دليل بارها پيش آمده كه اين كار بد را با ترس و لرز و عذاب وجدان انجام مي دهيم و نمي توانيم با اين موضوع كنار بياييم كه بدون ترس از لو رفتن دروغ بگوييم، آن هم دروغي به بزرگي مثلا  پيوستن علي كريمي به رئال مادريد.
از پندهاي اخلا قي كه بگذريم بايد به اين نكته اشاره كنيم كه دروغ آوريل در دهه اول 1970 توسط بريتانيايي ها به آمريكا صادر شد. در بريتانيا معمولا  قبل از ظهر روز اول آوريل دروغ مي گويند، چون تا بعدازظهر همه مردم حتي پرت ترين آنها حساب كار دستشان آمده و معمولا  گول نمي خورند. در همين روز است كه ساعت ها يك ساعت به جلو كشيده مي شود.
به هر حال اگر از اين پس در چنين روزي به خبري تكاندهنده برخورد كرديد، به گيرنده هاي خود دست نزنيد و آن را به حساب دروغ اول آوريل يا دروغ سيزده بگذاريد. اين تنها روزي است كه نيمه خالي ليوان ديدن دارد و بدبيني به حساب نمي آيد.
البته شايد هم ترجيح مي دهيد خبر كشت ماكاروني در كشتزارهاي آريزونا را باور كنيد.
شاخدارترين دروغ هاي آوريل تاريخ
۱بي بي سي در سال 1957 اعلا م كرد كه به خاطر زمستان ملا يمي كه پشت سرگذاشته شد، كشاورزان سوئيسي موفق به كشت بذر اسپاگتي شده اند. در برنامه پانوراما حتي تصاويري از كشاورزان در حال جمع كردن خرده هاي اسپاگتي از پايه درختان به نمايش گذاشته شد. به دنبال پخش اين برنامه، بسياري از بينندگان تماس گرفتند و از نحوه كاشت اين محصول سوال كردند. دست اندركاران برنامه هم به آنها توصيه كردند كه يك بوته اسپاگتي را در ظرف سس گوجه بگذارند تا رشد كند.
۲در سال 1962 فقط يك شبكه تلويزيوني در كشور سوئد وجود داشت كه آن هم برنامه ها را به صورت سياه و سفيد پخش مي كرد. كيل استنس، كارشناس برق روي صفحه تلويزيون ظاهر شد و ادعا كرد كه بينندگان اين شبكه با يك حقه ساده مي توانند تصاوير را به صورت رنگي دريافت كنند. آنچه آنان بايد انجام مي دادند اين بود كه يك جوراب بلند نايلوني زنانه را روي صفحه تلويزيون بكشند. البته تلويزيون رنگي 8 سال بعد به بازار عرضه شد، اما نه به كمك تكنولوژي جوراب زنانه!
۳روزنامه بريتانيايي گاردين )۱۹۷۷( ويژه نامه اي 7 صفحه اي در بزرگداشت دهمين سالروز كشف سن سريف چاپ كرد. سن سريف مجمع الجزايري واقع در اقيانوس هند معرفي شد كه مستعمره انگلستان است. دو جزيره عمده اين مجمع الجزاير خيالي به نام هاي كايسه بالا يي و كايسه پاييني معرفي شد و پايتخت آن بودوني نام گرفت. خوانندگان تمام تلفن هاي روزنامه را براي كسب اطلا عات بيشتر اشغال كردند. آنها ظاهرا جايي تازه را براي گذراندن تعطيلا ت پيدا كرده بودند؛ جايي كه روي نقشه جغرافيا وجود خارجي نداشت.
۴راديو صداي ملت اعلا م كرد كه ريچارد نيكسون تغييرعقيده داده و تصميم گرفته است در مبارزات انتخاباتي رياست جمهوري شركت كند. شعار او در اين دوره اين است: من هيچ اشتباهي انجام ندادم و آن را تكرار نخواهم كرد ! حتي سخنراني ساختگي نيكسون هم از طريق راديو پخش شد كه طي آن براي نامزدي مجدد اعلا م آمادگي كرده بود.
۵شركت معظم فست فود برگر كينگ در يك آگهي يك صفحه اي در روزنامه يواس اي تودي به علا قه مندان وعده داده كه به زودي در منوي غذاهاي اين شركت همبرگر چپ دست نيز سرو خواهد شد. ظاهرا اين همبرگر با همان مخلفات از جمله سس و ... و همان اندازه صرفا براي خدمتگزاري به 32 ميليون چپ دست آمريكايي ابداع شده بود. اعلا م شد كه دهانه همبرگر در اين ساندويچ 180 درجه چرخانده شده است! خيلي ها گول خوردند و هزاران نفر براي چشيدن طعم اين همبرگر چپ دست دروغين به شعبه هاي اين فروشگاه هجوم آوردند و البته راست دست ها هم برگر معمولي را سفارش دادند.
دروغ اول آوريلي كه حقيقت داشت
همه دوستان اين مرد نابينا، ادعاي وي را كه گفته بود قصد صعود به قله اورست دارد، دروغ آوريل مي پنداشتند. جرارد جاسنز مي گويد: دوستانم روز اول آوريل منتظر بودند تا با آنها تماس بگيرم و بگويم كه قضيه شوخي بوده است، اما من قصد دارم به دختر كوچكم كه در حال از دست دادن بينايي خود است ثابت كنم كه او هر كاري را كه اراده كند مي تواند انجام دهد و براي همين به اورست خواهم رفت. اريك وينماير نام ماجراجويي است كه در سال 2001 نام خود را به عنوان اولين نابينايي كه اورست را فتح خواهد نمود، ثبت كرد.

سهيلا  بيگلرخاني- دروغ سيزده انواع و اقسام دارد. يك نوع مي تواند هشدار به مردم اهل دشت و دمن باشد تا تمام نكات ايمني را براي جلوگيري از خيس شدن زير باران بهاري رعايت كنند، در حالي كه آسمان صاف و آفتابي است!
سازمان هواشناسي در چند روز قبل از سيزده فروردين از باراني بودن آسمان تهران در اين روز سخن به ميان آورده بود. با اين همه چشم ها تا پايان روز بر آسمان دوخته شد و دريغ از يك تكه ابر.
مهندس پرويز رضازاده، مدير كل پيش بيني وضع هواي سازمان هواشناسي مي گويد: تمام آنچه كه براي وضعيت هوا در روز سيزده فروردين پيش بيني كرديم، كاملا  اتفاق افتاد. در پيش بيني ما آمده بود، هواي تهران كمي تا قسمتي ابري خواهد بود با احتمال رگبار در ارتفاعات. ممكن است برخي از نكاتي كه عنوان مي شود حاصل تغيير پيش بيني باشد نه خود پيش بيني. در اطلا عيه رسمي اداره براي تهران احتمال بارش داده نشده بود.
اما پيش بيني هاي كمي تا قسمتي تحقق نيافته منحصر به روز سيزده نمي شود. بيشتر روزهاي سال نو هوا به گونه اي سرد و گرم مي شد كه مردم منتظر آن نبودند. با اين همه مهندس رضازاده پيش بيني هاي نوروز را نقطه قوت اداره كل پيش بيني وضع هوا مي داند. در اين چند روز در اطلا عيه هاي اداره، براي سواحل خزر، آذربايجان ها، خراسان و با شدت كمتر براي تهران كاهش دما را پيش بيني كرديم كه اتفاق افتاد. مثلا  صبح شنبه گذشته دماي تهران به 2 درجه سانتيگراد كاهش يافت و مشهد به 6 رسيد و در بقيه شهرها نيز كاهش دما داشتيم. اين نقطه قوت ما است. پيش بيني هاي ما دقيقا منطبق با وضعيت هوا بود. در روز سيزده نيز براي راسته شمالي كشور، آذربايجان ها و غرب كشور احتمال بارش داده بوديم كه بر اساس گزارش هاي موجود در يكصد ايستگاه از 9 و 30 دقيقه صبح دوازده فروردين تا 9 و 30 دقيقه صبح سيزده فروردين بارش داشتيم. حتي در روز سيزده در ارتفاعات تهران نيز بارش داشتيم. ارتفاعاتي مثل فيروزكوه و ... گويا ابرهايي كه قرار بود آسمان تهران را كمي تا قسمتي ابري كنند و باعث رگبارهاي زودگذر بهاري شوند، يك روز دير به مقصد رسيدند. چه، روز چهاردهم فروردين دما كاهش يافت و آسمان ابري شد.
به اعتقاد دكتر اميرحسين مشكاتي، هواشناس و مدير گروه هواشناسي دانشگاه علوم و تحقيقات، غلط از آب درآمدن پيش بيني هاي هواشناسي در فصل گذار عادي است. اين مختص كشورما نيست. حتي در كشورهاي توسعه يافته هم كه هواشناسي آنها سالها قدمت دارد، چنين اشتباهاتي رخ مي دهد، چراكه در اين فصول شرايط با شرايط كلا سيك فرق دارد. بسياري از پديده هاي اين فصل لوكال (منطقه اي) است و در نقشه ها قابل مشاهده نيست.
دكتر مشكاتي مي گويد: من بر اساس تجربه حدس مي زنم يك جريان هواي گرم و مرطوب از جنوب به سمت شمال كشور در حال حركت است. اين از افزايش شديد دماي تهران در اين چند روز اخير پيداست. اين جريان به دليل رطوبت باعث ابرناك شدن هواي تهران نيز شده. اين وضعيت چون تناسبي با فصل ندارد، پايدار نيست و رگبارهاي تند را نيز به همراه خواهد داشت. البته من نقشه ها را مطالعه نكرده ام، بلكه بر اساس تجربيات خود پيش بيني مي كنم.
به گفته دكتر مشكاتي در اين شرايط پيش بيني هوا بسيار سخت است، به خصوص آنكه در اين فصل سيستم هاي هوا بسيار سريع حركت مي كنند. آنچه مسلم است يك منطقه پرفشار بر محدوده مازندران و بخش هاي شمالي كشور حاكم است. اين منطقه پرفشار بارندگي در نقاط شمالي را به همراه دارد. از طرفي در منطقه مركزي و تهران يك موج هواي گرم و مرطوب به سمت شمال درحال حركت است. اين وضعيت باعث ناپايداري هوا مي شود.
با اين وصف شايد پيش بيني هاي نه چندان درست اداره كل پيش بيني وضع هوا را نتوان به پاي دروغ سيزده گذاشت. در شرايط گذار شايد تجربه مردم بيش از پيش بيني ها به كارشان بيايد. شايد به همين دليل اغلب شهروندان تهراني حساب احتمال بارش را در روز سيزده داده بودند.
دكتر مشكاتي مي افزايد: در چند سال اخير نسبت به گذشته پيش بيني هاي اداره كل پيش بيني وضع هوا وضعيت بهتري پيدا كرده است.
وي دست به دست شدن هوا در فصل بهار را علت غلط از آب درآمدن برخي از پيش بيني ها در اين فصل مي داند.
با اين همه حتي پيش بيني احتمال بارش نيز نتوانست روز سيزده، مردم را درخانه نگه دارد. گو اينكه از ميان شهرهاي پيش بيني شده، تنها يكي، دو شهر بارش باران سيزده را تجربه كردند.

برگرد، دروغ گفتم
همه دستورالعمل ها و توصيه هاي اخلا قي و ديني انسان ها را از گفتن خلا ف واقع يا همان دروغ منع مي كند. اما شايد اگر يك روز همه مجاز باشند براي شوخي دروغ بگويند و كسي را به اصطلا ح خودمان سركار بگذارند خالي از تنوع نباشد. دوستي مي گفت كه براي دريافت ويزاي تركمنستان كه برايش خيلي حياتي بوده به سفارت رفته بود. اما در كمال تعجب با پاسخ منفي مسوول صدور ويزا روبه رو شد: مدارك شما ناقص است، ويزا براي شما صادر نمي شود مامور سفارت با خونسردي منتظر واكنش مراجعه كننده مي شود و وقتي مي بيند متقاضي ويزا با عصبانيت آنجا را ترك مي كند با صداي بلند و با خنده مي گويد: برگرد، شوخي كردم. دروغ آوريل بود. اين هم يك جور شوخي است ديگر. ايرانشهر امروز به دروغ سيزده اختصاص دارد.
در شهر
تصوير جهاني خانواده هاي ايراني
به خانواده خود به عنوان يك خانواده ايراني مي باليد؟ بايد هم بباليد. سنت هاي شيرين در كانون گرم خانواده هاي ايراني در بسياري از كشورها به وسيله كساني كه به جمع خانواده هاي ايراني رفته اند زبانزد شده است. شايد هم به همين دليل باشد كه 27 فروردين در فيلمي كه با هدف گسترش شكل سنتي خانواده به وسيله نهضت جهاني خانواده نوين در سراسر جهان پخش مي شود، 5 دقيقه هم به خانواده ايراني اختصاص پيدا كرده است. ساعت 5 عصر به وقت تهران ميليون ها بيننده تصويري چند دقيقه اي از خانواده ايراني را در ميان خانواده هاي ديگر مشاهده مي كنند.
مطلب اصلي در شهر امروز به گفت وگوي سعيده امين با نماينده نهضت خانواده نوين و نماينده پاپ فقيد در همين مورد اختصاص دارد.
شهرآرا
چند پله بالا تر
انتظار بي جايي نيست اگر بخواهيم هر سازمان يا ارگان دولتي در سال جديد برنامه هايي براي ارايه خدمات بهتر تنظيم كرده باشد؛ برنامه هايي كه سطح سرويس دهي به شهروندان را از انجام امور جاري اداري بالا تر برد. اينكه چند قدم بالا تر مهم نيست، مهم اين است كه از اين جايي كه هستيم تكاني بخوريم. زندگي در كلا نشهر تهران آشفتگي هاي خودش را دارد و تنها با برنامه ريزي هاي دقيق و مداوم است كه مي شود آن را بهتر كرد. برنامه هاي اعلا م شده چند سازمان زيرمجموعه شهرداري و همچنين اورژانس كشور براي سال 84 در شهرآرا امروز تصوير كوچكي است از تغييرات خدمات شهري در سال نو.
محيط زيست
داستان قير و قيف و...
هر كاري به برنامه ريزي كامل و دقيق احتياج دارد، از همان اول تا آخر. وقتي كاري شروع مي شود كه پايانش نامعلوم است، نتيجه اين مي شود كه آن كار از نيمه رها مي شود. مديرعامل سايپا چند ماه پيش اعلا م كرد كه طرح جمع آوري خودروهاي فرسوده توسط اين شركت متوقف شده چرا كه پاركينگ ها و انبارهاي اين شركت ديگر پر شده است. حالا  همه منتظرند تا كسي اين آهن پاره ها را تحويل بگيرد. در صفحه محيط زيست گزارشي مي خوانيد از نيمه كاره ماندن جمع آوري خودروهاي فرسوده.
خبرسازان
عمرخيام روي پرده
وقتي همه به ستايش فرهنگ غني و باستاني ما ايستاده اند، وقت آن مي رسد كه خودمان هم آستين بالا  بزنيم. كيوان مشايخ، كارگردان ايراني تبار آمريكايي هم همين كار را كرده است، آستين بالا  زده است تا ديگران را به ستايش فرهنگ ايراني وادار كند. آيا موفق مي شود؟در خبرسازان امروز مطلبي در مورد ساختن فيلم عمرخيام و نمايش آن در آمريكا مي خوانيد.
تهرانشهر
رئيس باقي ماند
شايد شما كه فقط براي بازديد به موزه هنرهاي معاصر سر مي زنيد، چندان اهميتي به ماندن يا رفتن رئيس اين موزه پس از 7 سال رياست برآن، ندهيد اما لا بد هنرمندان و كساني كه مستقيما با اين موزه ارتباط مستمر دارند تاثير آن را بيش از ما و شما احساس كنند. در تهرانشهر امروز مطلبي در مورد ابقاي عليرضا سميع آذر، رئيس موزه هنرهاي معاصر و تاثير آن در فعاليت  هاي موزه مي خوانيد.