هوشنگ ساماني
شبكه يك سيماي جمهوري اسلامي ايران نوروز امسال در يك اقدام كم سابقه و البته ديرهنگام، بخشي از نمايش هاي رو به زوال ايراني را با حال و هواي نسبتاً امروزي به نمايش گذاشت. نمايش هايي كه در اغلب آنها جلوه هايي از هنر طنز و سرگرمي اعصار گذشته به چشم مي خورد و به مخاطبان امكان مي داد كه ضمن سرگرم شدن، با هنر نياكان خود نيز آشنا بشوند.
اين نمايش ها كه نوعاً به نمايش هاي رو حوضي معروف  اند، پس از انقلاب اسلامي سرنوشتي كم و بيش همانند موسيقي اصيل ايراني پيدا كردند و سالها طول كشيد تا حقانيت خود را اثبات كنند. به ويژه آن كه اغلب آنها با موسيقي مخصوص به خود، همراه بودند و طبعاً زماني كه سرنوشت موسيقي در هاله اي از ابهام قرار داشت، ديگر مجالي براي طرح نمايش هاي موزيكال پيدا نمي شد. به هر روي، برنامه تلويزيوني «اول بهار»   توانست طلسم كم توجهي به هنرهاي آييني و سنتي ايراني در حوزه نمايش و موسيقي را بشكند و در واقع فتح بابي براي كارهاي آتي در اين زمينه باشد.
اين برنامه دو ساعته كه در زمان نه چندان مناسب يازده شب تا يك بامداد، علاقه مندان فرهنگ و هنر ايراني را پاي جعبه جادو مي نشاند، در واقع مونتاژ قطعات مجزا و گاه بي ارتباط با هم در يك مجموعه بود كه البته هدفي واحد را دنبال مي كرد. نظر به بديع بودن برنامه «اول بهار» گفتني هاي زيادي درباره آن مي توان نوشت كه در اينجا به برخي موارد مهم اشاره مي شود.
۱- نمايش هاي عاميانه و طنزهاي گفتاري و نمايشي در فرهنگ ايراني همواره يك بار انتقادي همراه خود دارند و مضامين آنها نيز با واژه ها و فرهنگ روز تجلي پيدا مي كند. براي نمونه در يكي از پيش پرده خواني ها، حتي مسئله هسته اي و انرژي اتمي ايران هم بازتاب مي يابد كه اين موضوع نه از روي تصنع، بلكه به خاطر ذات طنزهاي ايراني است كه هيچ گاه جداي از مسايل روز، نمي توانند موجوديت خود را حفظ نمايند.
۲- چايخانه هاي سنتي ايران كه امروزه به غلط مصطلح قهوه  خانه از آنها ياد مي شود، در گذشته هاي نه چندان دور، كاركرد فرهنگي گسترده اي داشتند و در نبود رسانه هايي مثل راديو و تلويزيون، در شكل دادن افكار عمومي و پرورش ذهن مردمان نقش ممتازي را داشتند. اكنون با افول قهوه خانه هاي قديم، گرچه مكان هاي مدرني به نام چايخانه سنتي، ايجاد شده است ولي كاركرد فرهنگي قهوه خانه هاي قديم را به هيچ شكلي ندارند؛ زيرا در هر قهوه خانه  يا چايخانه امروزي يك دستگاه تلويزيون بزرگ وجود دارد كه به نوعي خود را جايگزين نقالان و نمايشگران و هنرمندان قديم كرده است. برنامه «اول بهار» با انعكاس بخشي از فرهنگ قهوه خانه اي، در واقع نقبي به گذشته ها بود تا نسل جديد حداقل با ريشه برخي از هنرهاي امروزي آشنا شوند.
۳- با آن كه نمايش هاي آهنگين در ايران قدمت بسياري دارند ولي به علت كم توجهي نه تنها پيشرفت نكرده اند بلكه همان مختصر يادگار بجا مانده از قديم نيز در كوران حوادث يا فراموش شده اند و يا نفس هاي آخر خود را مي كشند. اجراي دگرباره اين نمايش ها ولو با محدوديت هاي موجود، اين امكان را به نسل حاضر مي دهد تا با رويكردي مدرن به آنها، بتوانند نمايش هاي نويني را پايه ريزي كنند.
هنر اپرا كه امروزه فخر فرهنگي جهان غرب به  شمار مي رود، برآمده از چنين نمايش هاي آهنگيني است كه در اروپاي قرن شانزده تحت عنوان «مادريگال» رواج داشته اند. براين اساس تلويزيون ما هم علاوه بر ضبط و پخش نمونه هاي اصلي از اين گونه نمايش ها، مي تواند نسخه هاي امروزي آن را نيز بازتوليد كند كه علاوه بر جذب مخاطب، در حوزه فرهنگي و تقويت هويت ملي نيز كار ارزشمندي به حساب مي آيد.
۴- يكي از بخش  هاي برنامه «اول بهار» ، نگاه انتقادي به موسيقي پاپ امروز ايران بود كه سعي داشت به مخاطب القا كند اين موسيقي به واقع موسيقي پاپ يا عامه پسند ايراني نيست و آنچه به اين عنوان در حال حاضر رواج دارد در واقع التقاطي از موسيقي هاي مختلف است.
در اينجا ضمن قبول اين واقعيت بايد اذعان كرد چنين نگاه انتقادي براي اصلاح وضعيت موسيقي پاپ كارساز نيست؛ چه اين كه پيش از نفي هر چيزي بايد ابتدا جايگزين آن را معين كرد و بعد به انتقاد از وضعيت موجود پرداخت. برنامه «اول بهار»   با به چالش كشيدن موسيقي پاپ امروز تنها توانست عده اي را به تأمل وادارد و شايسته بود برنامه اي كه نسبت به احياي نمايش هاي اصيل ايراني اقدامي چشمگير انجام داده بود، در خصوص طرح موسيقي عامه پسند ايراني هم كه زير خروارها خاك مدرنيسم مدفون است، اقدامي انجام مي داد. با اين وجود نگاه انتقادي تلويزيون به موسيقي پاپ را بايد به فال نيك گرفت. همان طور كه موسيقي پاپ بعد از انقلاب براي نخستين بار از طريق اين رسانه پا گرفت، شايد اين رويكرد انتقادي تلويزيون نيز بتواند موسيقي پاپ ايراني را متحول كند.
۵- يكي از ضعف هاي برنامه «اول بهار» ، زمان طولاني دو ساعته آن بود. در حالي كه اين برنامه تلويزيوني مي توانست در دو برنامه يك ساعته و با موضوعات متفاوت تنظيم شود. امروزه با وجود شبكه هاي متعدد داخلي و همچنين شبكه هاي ماهواره اي، انتظار اين كه يك نفر دو ساعت تمام پاي يك برنامه بنشيند و كانال تلويزيوني را عوض نكند چندان بجا نيست. از طرفي ديگر مگر نمي توان نظير اين نوع برنامه هاي تلويزيوني را در اندازه هايي كوتاه تر، ولي مستدام در طول سال تهيه
و پخش كرد؟
در مجموع مي توان گفت «اول بهار» رويكرد عميق تلويزيون به فرهنگ و هنر ملي ايران بود. يعني اين كه در طنز و سرگرمي هم مي توانيم به داشته هاي خودمان تكيه كنيم و محتاج گرته برداري از الگوهاي غربي نباشيم. در عصر حاضر ما به شدت نيازمند تكيه به عناصر ملي خود هستيم. حتي اگر اين عناصر چندان با شرايط امروز سازگار نباشند، دليلي ندارد آنها را ناديده بگيريم.
در كمترين حالت آنها بخشي از هويت فراموش شده ملي ما هستند و از اين منظر حكم ميراث فرهنگي را دارند كه بايد حداقل به صورت موزه اي حفظ و نگهداري شوند. علاوه بر اين بسياري از نمونه هاي به جا مانده، قابليت به روز شدن و حضور در عرصه هنر امروز را دارند و با توجه به اين كه بستر اصلي ظهور و بروز آنها در زندگي مدرن امروز از بين رفته است، بنابراين تلويزيون بهترين موقعيت را براي پرداختن به آنها دارد و اين رويكرد مثبت در حوزه فرهنگ و هنر نه تنها خدمت به هنر ملي است، بلكه افزايش توان رقابتي تلويزيون ما را نيز
به همراه دارد.

مخاطبان هر رسانه اي هميشه سرمايه هاي اصلي آن به شمار مي روند كه اگر نباشند، آن رسانه معناي خود را از دست مي دهد. رييس سازمان صداوسيما نيز به اين نكته كه مخاطبان نقش تعيين كننده اي در سياست هاي اين سازمان دارند، اذعان كرده است.
تلويزيون در ايام نوروز با توجه به گستره  عام مخاطبان خود، برنامه هاي متنوعي را در قالب هاي سريال، فيلم سينمايي، مسابقه، ميزگرد و برنامه هاي موسيقي پخش كرد تا اوقات مفرحي را براي مخاطبان پديد آورد.
در اين ميان، اساس شكل گيري تدوين سياست هاي برنامه هاي نوروزي و تمركز آن بر مقوله هاي مختلفي كه مخاطب را پاي تلويزيون بنشاند حائز اهميت است. آيا در تهيه برنامه ها با مضامين مختلف، سليقه  مخاطب و نياز آن در نظر گرفته مي شود؟ چقدر مردم در ايام نوروز مخاطب تلويزيون بودند؟
پاسخ اين پرسش ها را شماري از مخاطبان تهراني در گفت وگويي با ايسنا ارائه كردند.
دانشجوي طراحي صنعتي ، ساكن حكيميه با ذكر اين كه برنامه هاي تلويزيوني در ايام نوروز بايد بيشتر سرگرم كننده باشند، مي گويد: فيلمهاي سينمايي  ايراني برايم خيلي جالب نبودند و فيلم هاي خارجي را بيشتر پسنديدم. وي مي افزايد: مجموعه هاي طنز نظير «جايزه  بزرگ» را مخصوصا به خاطر بازيگرانش بيشتر دوست داشتم و هر شب دنبال مي كردم.
دختري ۱۳ ساله ساكن شمال تهران با بيان اين كه بيشتر فيلم هاي ايراني پخش شده را از ويدئو كلوپ ها ديده است مي گويد: مجموعه هاي تلويزيوني «دوباره زندگي» و «جايزه  بزرگ» را چون خنده دار بودند، تماشا كردم.
مردي ۳۶ ساله ساكن ميدان شهدا با اشاره به اين كه كمتر به تماشاي تلويزيون پرداخته است، مي گويد: برنامه هايي را كه ديدم جالب و ديدني نبودند.
وي با تاكيد بر نياز مردم به برنامه هاي مفرح و طنز در تعطيلات نوروزي مي گويد: «جايزه  بزرگ» به خاطر همين ويژگي پرطرفدار است.
اين فرد، علت جذب نشدن به برنامه ها در طول نوروز را مطابق نبودن آنها با سلايق خود مي داند و ادامه مي دهد: من به پخش برنامه هايي كه به موسيقي ايراني كه به دعوت از اساتيد اين رشته مي پردازد، علاقمندم اما در ايام نوروز برنامه  خاص و جدي و جديد در اين مورد مشاهده نكردم.
دختر دانشجوي رشته  شيمي موضوعات برنامه هاي ايام نوروز را تكراري و بي محتوا ارزيابي كرده و مي گويد: نگاه كردن به تلويزيون برايم وقت تلف كردن است.
مرد ۵۲ ساله ساكن ستارخان با ذكر علاقه به تماشاي اخبار از شبكه هاي مختلف، اظهار مي دارد: از فيلم هاي سينمايي پخش شده در ايام نوروز راضي بودم و «صندلي داغ» را به خاطر نوع پرداخت و ميهمانانش هر شب دنبال مي كردم.
دختر ۲۷ ساله ساكن جنت آباد با اشاره به ترجيح دادن تفريحات ديگر به تماشاي تلويزيون در ايام نوروز مي گويد: تلويزيون سعي كرده بود با مجموعه ها و فيلم هاي سينمايي ايراني و خارجي مختلف از همه  شبكه ها، مخاطبان را جلب كند، اما به نظر من خيلي موفق نبوده است.
وي هم چنين پخش كنسرت موسيقي ايراني و خارجي و پخش برنامه هاي زنده را از علايق خود برشمرد و از اين كه تلويزيون برنامه اي در اين زمينه پخش نمي كند، انتقاد كرد.
خانم خانه دار۳۷ ساله اي ساكن منطقه پيروزي تهران مي گويد: مجموعه طنز «جايزه ي بزرگ» بيشتر از مجموعه هاي داستاني ديگر و فيلم هاي سينمايي پخش شده نظر مرا جلب كرد.
وي همچنين با اشاره به توجه نسل جوان به صداوسيما، بر اثرگذاري اين رسانه بر آنها خاطرنشان مي كند؛ از آنجايي كه در ايام نوروز خانواده ها وقت بيشتر و آزادتري براي تماشاي تلويزيون دارند، اگر فيلم ها و مجموعه ها جنبه ي آموزشي نيز داشته باشند، بهتر است.
دختر دانشجوي ۲۳ ساله، ساكن تهرانپارس با اشاره به ديد و بازديد در ايام نوروز مي گويد: در ايام نوروز با وجود اين مشغله ها خيلي نمي توان تلويزيون تماشا كرد.
وي مي افزايد: از برنامه هايي كه من از تلويزيون تماشا كردم فيلم هاي خارجي انتخاب شده نسبت به سال قبل خيلي بهتر بودند. اما سريال هايي مثل «خوش غيرت» بسيار بي محتوا و در ضمن نسبت به سال قبل خيلي افت كرده و اگر اين مجموعه هاي داستاني ساخته نمي شد اتفاق خاصي نمي افتاد.
خانم ۳۲ ساله ساكن منطقه ۶ تهران با تاكيد بر اين كه ساعت پخش فيلم ها نبايد دير وقت باشد، از زمان پخش فيلم هاي سينمايي شبكه ي دو انتقاد كرد.
وي با اشاره به حضور بيشتر افراد در منزل در ايام نوروز مي افزايد: هر شبكه اي با توجه به و ويژگي هاي شبكه ي خود مي توانست برنامه هايي با بار معنايي بيشتر و در عين حال سرگرم كننده داشته باشد.
به گفته اين زن، كيفيت برنامه هاي امسال نسبت به سال گذشته در ايام نوروز بهتر بود، چرا كه برنامه ها از تنوع برخوردار بود و علاوه بر آن زمان پخش فيلم هاي سينمايي با هم تداخل نداشت. وي برنامه ي «صندلي داغ» و فيلم هاي سينمايي را بيشتر مي پسندد و دليل علاقه ي خود به برنامه ي صندلي داغ را واقعي بودن برنامه مي داند و از اجرا آن از سوي احمد نجفي اظهار رضايت مي كند.
دختري ۱۷ ساله كه ساكن منطقه  ۷ تهران است. بيشتر بيننده  فيلم هاي سينمايي و مجموعه  هايي چون «جايزه  بزرگ» و «دوباره زندگي» بوده است و دليل تماشاي اين برنامه ها را سرگرم كننده بودن آن ها عنوان كرد.
وي فيلم هاي هندي پخش شده در ايام تعطيلات نوروزي را مي پسندد و معتقد است كه در كل برنامه هاي تلويزيوني نسبت به سال گذشته بهتر بود.
بنابر اين گزارش حساسيت نسبت به برنامه هايي كه در يك دوره ي زماني فشرده از تلويزيون پخش مي شود، وقتي افزايش مي يابد كه شاهد برقراري ارتباط نزديك و تنگاتنگ مخاطبان با برنامه ها هستيم كه همراه و همگام با آن پيش مي روند. از سويي ديگر، توجه بيشتر به مقوله  طنز و تاكيد بر وجه سرگرم كننده بودن برنامه ها از سوي مخاطبان مي تواند دست اندركاران تهيه برنامه هاي تلويزيوني را به سمتي راهنمايي كند كه علاوه بر خنداندن صرف مخاطب، از راه اين كانال ارتباطي، دغدغه هاي جامعه  امروز و مسايل و مشكلات  را با مخاطب در ميان بگذارد.

به نظر مي رسد دست اندركاران توليد مجموعه تلويزيوني «خوش غيرت» به مخاطب بيش از كيفيت اثرشان اهميت داده اند.
وقتي مجموعه تلويزيوني «شب دهم» از تلويزيون پخش شد، شخصيت هاي قديمي و كليشه اي فيلم هاي ايراني دوباره زنده شدند. به اين نوع شخصيت ها لمپن يا افراد كوچه - بازاري اطلاق مي شود. از طرف ديگر، استقبال قابل توجهي كه از سوي مخاطبان و برنامه ريزان تلويزيون نسبت به اين نوع شخصيت ها به وجود آمد، شرايطي را فراهم نمود كه تهيه كنندگان، نويسندگان و كارگردان هاي تلويزيوني - خواسته يا ناخواسته - به سمت استفاده گسترده از اين شخصيت هاي داستاني پيش بروند و اين مساله آنقدر عموميت يافت كه طي سال ۸۳ بيشتر آثار بلند تلويزيوني بر اساس همين نوع شخصيت ها شكل گرفتند.
به گزارش خبرگزاري مهر، مجموعه «خوش ركاب» هم از جمله آثاري بود كه به اين گونه افراد پرداخت، اما امسال وجه لمپني شخصيت ها در مجموعه «خوش غيرت» به خوبي نمايان شده است، به گونه اي كه شخصيت عزتي چنان به سمت افراد لوطي مسلك و لمپن گرايش پيدا كرده است كه از شكل سبيل و نوع گفتار گرفته تا عملكردش تحت تاثير اين نوع شخصيت ها قرار دارد. حتي صحنه حضور عزتي در قهوه خانه كاملا چنين وضعيتي را به ذهن منتقل مي كند.
استفاده از چنين شخصيت هايي كليشه اي فيلم فارسي ايران يك ايراد بسيار بزرگ را در پي دارد. اين نوع شخصيت پردازي هر چند كه از بطن جامعه برآمده است و مجموعه اي از صفات مثبت انساني همانند دوري از دروغ گويي و ريا، كمك به همنوع، ناموس پرستي، توجه به حفظ كشور و ... را در خود دارد، اما پشتوانه اخلاقي و معنوي اين نوع افراد معمولا بسيار عاميانه، ضعيف و دور از صفات روحاني و ديني قابل اعتنايي است. از طرف ديگر، اين افراد در ذات خود از ادبيات و كلامي استفاده مي كنند كه در جامعه امروزي مطرود و غير قابل قبول است.
شخصيت آتقي و به خصوص عزتي هم در مجموعه «خوش غيرت» به شكل مستقيم و غيرقابل انكاري متاثر از اين نوع شخصيت ها است. اين شخصيت ها در اصل افرادي بي پايه هستند. آنها اعتقادات خود را به صورت سنتي كسب كرده اند و در عمل از مسايل عميق ديني دور هستند. اين مساله مي تواند بر روي مخاطب نيز تاثير منفي داشته باشد.
اين مجموعه داستاني يك ايراد ديگر نيز در عرصه شخصيت پردازي داستاني دارد كه با وجود تلاش نويسنده و كارگردان براي ارتقاي سطح شخصيت پردازي و روابط افراد با يكديگر به هر حال چندان جالب توجه نيست. يعني در داستان افرادي وجود دارند كه در عمل بود و نبودشان در قصه تاثير چنداني ندارد. همانند همسر آتقي، دختر كوچكش (سحر)، خاله عزتي و حتي جواد ( پسر آتقي) انگار اين شخصيت ها خلق شده اند تا قصه را كش بدهند. اما اين مساله در برخي اوقات از ضعف داستان پردازي و در عمل كش آمدن قصه حكايت دارد.
به نظر مي رسد بيشترين دليل و انگيزه وقوع مسايل و رويدادهاي مختلف در قصه ايجاد موقعيت هايي است كه به خنده تماشاگر منجر شود و بتواند بر لب او خنده اي را به وجود بياورد. اين مساله هر چند كه انگيزه مثبت و خوبي به شمار مي رود، اما مي تواند به سطحي شدن و پايين آمدن كيفيت اثر هنري نيز منجر شود.
مجموعه تلويزيوني «خوش غيرت» يك ايراد ديگر هم دارد كه به روند قصه پردازي آن بر مي گردد. اين مجموعه از ريتم بسيار كند و كشداري برخوردار است كه اين مساله به حال و هواي قصه مربوط نمي شود. چون برخي از آثار، به خصوص مجموعه هاي تاريخي و عاطفي به دليل تاثيرگذاري بيشتر بر مخاطب دچار ريتم كند هستند. اما چون در اين مجموعه داستاني وقايع اتفاقي و پيش پا افتاده هستند، از اين رو شخصيت ها دچار گفتگوهاي بيهوده و طولاني مي شوند تا به طريقي زمان هر قسمت را پر كنند. اين مساله هم باعث مي شود تا ريتم قصه كند شود. از اين مسايل كه بگذريم مجموعه «خوش غيرت» از نكات مثبت و خوبي هم برخوردار است. يكي از مهمترين ويژگي هاي اين اثر مخاطب پسندي آن به شمار مي رود. البته با اينكه مخاطب محك و گزينه چندان خوبي براي تعيين كيفيت يك اثر نيست، اما به هر حال چون يك مجموعه تلويزيوني ساخته مي شود تا مخاطب خود را بيابد، بايد مساله توجه به مخاطب جدي گرفته شود. يكي از دلايل مخاطب پسندي اين اثر به استفاده خوب از بازيگران اثر بر مي گردد. انتخاب درست بازيگرها و هماهنگي آنها با شخصيت هاي داستاني، شرايطي را به وجود مي آورد كه قصه و وقايع آن باورپذيرتر باشد و به دل بيننده بنشيند.
ديگر نكته قابل توجه در اين مجموعه داستاني فضا سازي قصه و چهره پردازي مناسب است. در اين اثر شخصيت ها به نسبت خصوصياتشان آراسته شده اند و جلوه مناسبي از كاراكتر خود را نمايان كرده اند. همچنين فضا سازي و طراحي مناسب صحنه و لباس اين افراد باعث شده است تا شخصيت ها بيشتر واقعي به نظر برسند و در برقراري ارتباط با مخاطب موفق باشند.
يك گام به پيش
در حالي كه هنوز آمار رسمي و معتبري از فروش فيلم هاي اكران نوروزي منتشر نشده است، اما دست اندركاران سينما فروش فيلم هاي نوروزي را در آمارهاي تقريبي، چندان مناسب نمي دانند.
سيد ضياء هاشمي مسئول گروه سينمايي آسمان باز (مخاطب خاص) كه هم اكنون مدير عامل خانه  سينماست گفت: يكي از دلايل فروش ضعيف فيلم هاي اكران نوروزي، عدم اكران ژانرهاي مختلف سينمايي است كه اين خطاي خود سينماگران بود. از سوي ديگر تلويزيون با پخش فيلم هاي درجه يك ايراني و خارجي، در اين خصوص موثر بود.
وي افزود: با آزادي عملي كه سينماداران و پخش كنندگان داشتند توجه زيادي در انتخاب فيلم هاي نوروزي صورت نگرفت و از سويي ديگر تعدادي از فيلم ها براي اكران وضعيت مشخصي نداشتند و اساسا رقابتي براي اكران نوروزي وجود نداشت.
هاشمي در عين حال معتقد است: جريان آزاد اكران كه از سال قبل به طور مشخص آغاز شده است دچار آزمون و خطاست و هنوز به شرايط مطلوبي نرسيده است به دليل اينكه اكران دست يك نفر در يك سينماست و بقيه بايد به دنبال آن برنامه ريزي شان را انجام دهند.
سينما در خانه ها
همزمان با عيد نوروز، تلويزيون در اقدامي جديد با پخش گسترده فيلم هاي مطرح ايراني و خارجي، سينما را به خانه ها كشاند.
بنابر اين گزارش تلويزيون در نوروز ۸۴ با پخش گسترده فيلم هاي مطرح ايراني و خارجي توانست بسياري از مخاطبان سينما را در خانه ها نگه دارد. اين اقدام در حالي صورت گرفت كه بسياري از اين فيلم ها براي اولين بار توسط تلويزيون پخش مي شد و در ميان اين فيلم ها آثار مطرحي چون: «شجاع دل» ، «گلادياتور» ، «مخمصه» ، «قاتلين پيرزن»، «ارباب حلقه ها» ، «تروا» ، «من سام هستم» به چشم مي خورد.
«من ترانه پانزده سال دارم» ، «دفتري از آسمان» ، «مهمان مامان» ، «پروانه اي در باد» و... فيلم هايي هستند كه از سينماي كشورمان براي اولين بار در تلويزيون به نمايش در آمد. همچنين برنامه سينما يك در ايام نوروز در ساعت ۳۰/۱۶ با پخش فيلم هاي مطرح جهان و با حضور كارشناسان توانست مخاطبان بسياري را با خود همراه كند.
برنامه سينما چهار نيز در شبكه چهار به پخش فيلم هاي هنري پرداخت و آثار مطرحي از كارگردان هاي بزرگ سينماي جهان را پخش كرد كه از آن جمله مي توان به «شير در زمستان» با بازي «پيتراتول» و «جنون» ساخته هيچكاك اشاره كرد. پخش گسترده فيلم هاي سينمايي در شبكه هاي تلويزيون توانست بسياري از مخاطبان به ويژه جوانان را در خانه نگه دارد.

صداي انسان هنوز مؤثرترين شكل ارتباطات است. بنابراين، تعجب برانگيز نيست كه پيشرفتهاي اخير در فناوري وسايل صوتي و نياز هميشگي رو به رشد در دنياي بازرگاني رقابتي باقي بماند و كيفيت صدا را بر روي تلفن اينترنتي به عنوان يك اتصال قابل اعتماد شبكه هاي قابل استفاده از تلفن بهبود ببخشد.بسياري از شركتها، از شركتهاي بزرگ تا شركتهاي كوچك كه تازه كار خود را شروع كرده اند، اميدوارند اين فناوري نوظهور بالاخره و درنهايت ما را به كارايي بيشتر، بهره وري و صرفه جويي در هزينه سوق خواهد داد.نه تنها تلفن اينترنتي هزينه هاي زائد شبكه را كاهش مي دهد، بلكه اطلاعات را به آساني از رايانه به رايانه، از رايانه به تلفن، تلفن به رايانه و نمابر به رايانه منتقل مي كند. در حالي كه مزاياي تركيب شبكه هاي داده و صدا فراوانند، تغييرات ساختاري لازم شبكه اغلب به درستي درك نمي شوند. اين واقعيت به خصوص زماني مطرح مي شود كه نقش انتقال داده ها در مديريت عرض باند مطرح مي شود.
VOIP چيست؟
VOIP نوعي همگرايي شبكه است و به طور اخص، يكپارچگي صدا و داده بر روي زيربناي يك شبكه واحد است. انديشه ماوراي VOIP، تبديل موفق ارتباطات عددي و رقمي (مانند تماسهاي تلفني و نمابرها) به بسته هايي به منظور ارسال از طريق يك شبكه به جاي شبكه جداي تلفن است. علائم صدا به علائم عددي تبديل مي شوند و سپس به صورت بسته هاي اطلاعات شكسته مي شوند و از طريق يك شبكه اطلاعاتي ارسال مي شوند.
مزاياي تركيب شبكه هاي داده و صدا
تلفن اينترنتي هزينه هاي زائد شبكه ها و منابع شبكه را مي كاهد، مديريت شبكه را آسان مي كند و ارتباطات را تسهيل مي كند. درنتيجه مزاياي عمده تلفن اينترنتي عبارتند از صرفه جويي در هزينه و بهره وري بيشتر.
تبديل صدا به داده
به منظور اينكه شبكه TCP/IP موجود بتواند با موفقيت انتقال داده ها را به انجام برساند، تغييرات جزئي لازم است تا بتواند مانند يك شبكه با مدار انتقالي عمل كند. شبكه هاي صوتي سنتي داراي مدار انتقالي هستند. آنها براي هر تماس از يك مسير اختصاصي با سرعت انتقال داده برابر با ۶۴ كيلوبايت بر هر ثانيه استفاده مي كنند. با اين وجود، سكوت به طور متوسط بيش از نيمي از يك تماس تلفني را به خود اختصاص مي دهد و اگر هيچ تماسي برقرار نشود، عرض باند براي انتقال ديگر داده ها بلااستفاده مي ماند.
با وجود اين عدم كارايي هنوز هم شبكه هاي تلفني قابل اطمينان هستند چون در مقايسه با سيستم تلفن، يك شبكه داده با مشكلات متعددي مانند از كارافتادن سرور يا تأخيرهاي مشابه ديگر روبرو خواهد بود. برطبق نظريه تكنولوژي لوسنت، مشكلات ارتباط تلفني نادر هستند زيرا هشتاد درصد مشكلات شبكه بدون دخالت انسان قابل حل هستند. بخشي از اين واقعيت ناشي از طراحي مدار انتقالي شبكه و عرض باند تخصيص داده شده به هر خط است. از آنجايي كه مقدار ثابتي از عرض باند در طي يك تماس با مدار انتقالي مورد استفاده قرار مي گيرد، داده هاي صوتي هيچكدام در پايان ارتباط خارج از ترتيب دريافت نخواهد شد. وقتي داده ها در شبكه منتقل مي شوند به بسته هاي كوچك اطلاعات تقسيم شده و به صورت بسته هاي كوچك اطلاعاتي منتقل مي شوند. اگر اين بسته هاي اطلاعاتي در مسير گم شوند، مي توانند با تأخير انتقال را به پايان برسانند، زيرا مسير متفاوتي پيدا مي كنند.امروزه، يكي از مهمترين ملاحظات طراحي در كاربرد صوت كم كردن تأخير يك طرفه يا دوطرفه است. انتقال مجدد به عنوان يك گزينه در ارسال صدا با تصوير مطرح نيست. در اين انتقال داده ها جريان همزمان مورد نياز است.اگر تأخيري بسيار طولاني در تحويل بسته اطلاعاتي اتفاق بيفتد، داده تشخيص ناپذير يا ناشناخته خواهد شد. ترتيب و انتقال همزمان، مديريت عرض باند را حياتي مي كند. با تلفن اينترنتي، اين نياز احساس مي شود كه بايد زيربناي شبكه داده قادر باشد دائماً نسبت به گذشته نقل و انتقال بيشتري را انجام بدهد.
فشرده سازي
ميزان نقل و انتقال داده ها در يك تماس تلفني بدون فشرده سازي ۶۴ كيلوبايت در ثانيه است. اين درجه از عرض باند بيشتر از آن چيزي است كه به نظر مي رسد و به طور معمول براي تحويل بر روي يك شبكه داده نمونه، كاهش يافته است. لگوريتمهاي كدگذاري و فشرده سازي متعددي وجود دارند كه عرض باند مصرف شده توسط يك تماس تلفني  را كاهش دهند. اين ساز و كارهاي فشرده سازي به طور معمول در دروازه هاي VOIP ديده مي شود نه در روترها و سوئيچ هاي شبكه.
كيفيت خدمات شبكه
يك شبكه TCP/IP بايد ساز و كارهايي داشته باشد تا انتقال داده ها ي تلفن اينترنتي را در ارجحيت بالاتري نسبت به داده هاي روي شبكه قرار دهد (به استثناي انتقال داده هاي نرم افزاري همزمان مانند ويدئو).يك پروتكل به نام پروتكل نگهداري منابع طراحي شده است تا منابع را در يك شبكه براي انتقال داده هاي همزمان كنار بگذارد. همچنين ساز و كار كيفيت خدمات TCP/
IP اخيراً توسط تعدادي از فروشندگان روترهاي TCP/IP و سوئيچها به كار گرفته شده است.
تعدادي از شبكه ها تا حدي توانسته اند كاركرد كيفيت خدمات را در داخل خود پياده كنند.
ارجحيت بسته پروتكل اينترنت
در شبكه بيتهاي IP بايد بيشترين ارجحيت ممكن را براي تبادل اطلاعات مرتبط با تلفن اينترنتي را داشته باشند. شبكه هاي داده اي كه با پروتكلهايي به غير از پروتكل TCP/IP اداره مي شوند براي انتقال داده هاي تلفن اينترنتي مناسب نيستند زيرا زماني كه يك بسته TCP/IP نيست تشخيص و تخصيص تقدم آن بسيار مشكل است.
صف بندي بزرگ موزون
صف بندي بزرگ موزون يك مكانيزم جداكننده است كه بسته هاي TCP/IP را تفكيك مي كند و آنها را برمبناي خصوصيات متفاوتي طبقه بندي مي كند و سپس بسته ها را براساس ارجحيت پروتكل اينترنت با جريان انتقال، مجدداً دسته بندي مي كند.
طبقه بنديها براساس آدرس مبدأ و مقصد، پروتكل و شاخص فعاليت انجام مي گيرد.
پردازش داده هاي صوتي
به خاطر پايگاههاي صدا در تلفن اينترنتي، شناسايي صدا بر روي سرور شبكه انجام مي شود، نه روي خود تلفن. اين واقعيت به سيستم اجازه مي دهد كه از ميليونها تماس پشتيباني كند و راههاي مختلفي را كه تماس گيرندگان اطلاعات را ارائه مي دهند يا درخواست اطلاعات مي كنند، بشناسد. تلفن اينترنتي به وسيله يك درگاه صوتي كه مستقيماً با تجهيزات جانبي ويژه اي براي اتصال به تلفن بين المللي نيازمند است. درگاه صوتي بين شبكه تلفن منتقل عمومي و شبكه پروتكل اينترنت شده قرار داده شده است. درگاه در ارسال علائم بين شبكه هاي تلفن، دريافت شماره هاي تلفن، تبديل بين شماره هاي تلفن و نشاني هاي پروتكل اينترنت در شبكه و در تبديل صدا به بسته ها كمك مي كند.
زيرساختهاي شبكه كاراو قابل اطمينان
در حال حاضر بيشتر از پنجاه درصد مشكلات شبكه داده ها به خاطر مشكلات زيربنايي ايجاد شده اند. با تلفن اينترنتي زيربناي شبكه داده ها مستلزم است تا حمل ونقل داده هاي بيشتري را به طور قطع نسبت به گذشته به انجام، برساند. براي كاربرد موفقيت آميز نرم افزارهاي VOIP، يك زيربناي شبكه داده هاي كارا و قابل اطمينان لازم است. يك راه حل براي كمك به مديريت بهتر انتقال داده ها سيم كشي كارا و قابل اطمينان است. ابزار سنجش عملكرد شبكه از خروجي كاراي شبكه است. خروجي بر ميزان داده كه از سرور به استفاده كننده منتقل مي شود اشاره داد. اگر از شبكه انتظار مي رود كه داده ها را با سرعت يك صد مگابايت در ثانيه منتقل كند، ولي شبكه  داده هاي كمتري را منتقل مي كند و درنتيجه به كارايي شبكه لطمه وارد مي شود. اين تأخيرها در انتقال داده ها به طور معمول نتيجه زيربناي ساختار شبكه است كه با ارسال علائم به نقطه اي كه براي دريافت كننده قابل فهم نيست آنها را بي ارزش مي كند. اين باعث ارسال مجدد داده ها و تأخيرها و عملكرد ناكاراي شبكه مي شود.
انتقال مجدد داده ها به عنوان يك راه حل ممكن در جريان نقل و انتقال داده هاي صوتي و تصويري روش درستي نمي تواند باشد. لذا اين نياز وجود دارد كه بسته هاي اطلاعات همزمان جريان پيدا كنند، درواقع، تأخيري بيش از ۲۰۰ ميليونيم ثانيه غيرقابل قبول تلقي مي شود. در حالي كه نرم افزارهاي اولويت بندي بسته ها و نرم افزارهاي رهيابي كمك خواهند كرد، برنامه هاي فشرده سازي اغلب علائم داده ها را براي فروداشت بيشتر مستعد مي كند. اين جنبه كار با نقل و انتقال افزايش يافته داده ها و بايستگي هايي كه تلفن اينترنتي با خود به همراه دارد بهتر خواهد شد.
براي انتخاب راه حل مناسب جهت سيم كشي براي انتقال داده ها نه تنها درك درستي از ضرورت كارايي خروجي لازم است بلكه قابليت اطمينان فاصله ايمني ضروري است. زماني كه ميزان نقل و انتقال داده هاي مورد انتظار تخمين زده شد، بايد سطح قابليت اطمينان فاصله ايمن تعيين شود. اين دو عامل تعيين مي كنند چه راه حلي براي سيم كشي مناسب است. متأسفانه، هيچ استاندارد سيم كشي داده ها به حد كافي، ضروريات عملكرد تلفن اينترنتي را نشان نمي دهد. با اين وجود منابع ديگر اطلاعات مانند Anixter Levels Program وجود دارند كه مي توانند رهنمودهاي لازم را تهيه كنند. Anixter Levels Lab، زيرساختهاي شبكه را به وسيله اجراي نرم افزارهاي واقعي در محيط هاي واقعي شبكه، به منظور تعيين اينكه كدام راه حل، خروجي كافي داده ها و فاصله ايمني را تأمين مي كند، آزمايش مي كند.
نتيجه
بسياري از شركتها اميدوارند بالاخره استفاده از تلفن اينترنتي آنها را به سوي كارايي بيشتر، بهره وري بيشتر و صرفه جويي در هزينه رهنمون خواهد شد. تلفن اينترنتي شبكه هاي اضافي و منابع اضافي شبكه را حذف مي كند. مديريت شبكه را تسهيل مي كند و ارتباطات را آسان مي كند.
مريم سيدي كهنه شهري
* منابع در دفتر روزنامه موجود است.