نينا شاهرخي -خاويرجي. پيوز داراي مدرك دكتري معماري از مادريد است؛ مدرك فوق ليسانس خود را در طراحي بنا از دانشگاه كلمبيا گرفته، در طول تحصيل خود برنده بورس هاي تحصيلي مختلفي از آكادمي هنرهاي زيبا در رم، سالزبورگ و ...هم بوده است. پيوز از سال 1987 مشغول تدريس در رشته معماري دانشگاه پلي تكنيك مادريد و سوپرير تكنيكال اسكول مادريد و معماري سي.ان.يو است.
ماريا رزا سرورا نيز داراي مدرك دكتري معماري از دانشكده معماري سوپرير تكنيكال اسكول مادريد است. او نيز همانند پيوز در دوران تحصيل خود برنده بورسيه هاي تحصيلي بسياري شده است. از سال 2001 مشغول تدريس درس تركيب معماري در دانشكده معماري الكالا ست ضمن اينكه از سال 1988 تا 2002 نيز استاد معماري سي.اي.يو در مادريد بوده است. وي در سال 2004 به عنوان رئيس دانشكده معماري سوپرير تكنيكال اسكول برگزيده شد.
گروه سرورا و پيوز در سال 1979 پايه گذاري شد؛ پس از تاسيس اين گروه فعاليت هاي اين شركت به خلق بناهاي استثنايي و رمزگونه اختصاص پيدا كرد. اين گروه تاكنون به دليل فعاليت هاي حرفه اي خود برنده جايزه هاي بسياري شده است. پروژه هايي مانند: مسابقه طراحي ساختمان مجلس چين در مادريد اسپانيا، مسابقه طراحي بانك شهري اسپانيا در كاديز، مسابقه طراحي مركز فرهنگي اسلا مي در مادريد، مسابقه طراحي منطقه درماني بين المللي در شانگهاي و فستيوال ملي هنرهاي تصويري در كـاديز. سرورا و پيوز كتاب هاي منتشر شده و سخنراني هاي بسياري را نيز در كارنامه حرفه اي خود به ثبت رسانده اند.
در سال 1993 ماريا رزا سرورا و خاوير پيوز كارگاه آموزشي بين المللي بيونيك و معماري را در كوئنكا (اسپانيا) پايه گذاري كردند كه از آن زمان تا به حال پيشرفت هاي بسياري در زمينه آموزشي و پژوهشي در راستاي آموختن از طبيعت و تاثيرگذاري آن بر تفكرات، هنرها و معماري معاصر كرده است. از سال 1997 اين گروه فعاليت هاي حرفه اي خود را به بسط معماري تجديد و نظريات طراحي شهري كه از شــنـاخـت عميـق منـطـق قـوانيـن مـربـوط بـه انعطاف پذيري، قابليت سازگار شدن و صرفه جويي در انرژي موجود در تمام اجزاي طبيعت ناشي مي شود، اختصاص داده است.
در سال 1985 شركت شروع به اولين تجربه طـراحـي و سـاخـت سازه هاي پيچيده و پويا complex and dynamic كرد. در سال 1992 سرورا و پيوز فعاليت هاي پژوهشي خود را به سازه هاي بيولوژيكي در طبيعت و تاثير آن بر مهندسي سازه هاي مدرن و معماري اختصاص دادند. نتيجه اين تجربيات، كشف يك سازه جديد و مفهومي نوين براي ساخت و ساز بود: بيواستراكچر ... Bio-Structure
ثمره اين پژوهش ها دستيابي به يك مدل جديد و خارق العاده از فضاهاي عمومي بود كه ركورد ارتفاعي را تا 1228 متر افزايش مي داد. پس از ممكن شدن چنين ارتفاعي، بسط و گسترش مدل شهري جديد بـراي كلا نشهرها براساس اهداف پايدار و ارزش هاي انساني قرار گرفت.
ايده جديد و مدل معماري بيونيك گروه سرورا و پيوز تاثير بسياري بر مقامات بين المللي گذاشته است و خط سيري جديد در تجربه هاي نوين ايجاد كرده است. اين ايده با استقبال انجمن هاي آكادميك، حرفه اي و علمي بسياري در اروپا، آمريكا و آسيا بـراي بـروز و نمـايـش نظريات و نمونه هايشان مواجه شده است.
يك مشكل
بايد پذيرفت كه در ماهيت رشد شهري جهان سوم تجانس چنداني وجود ندارد و شايد اين امر با توجه به تـعــداد زيـاد و مـاهيـت متفـاوت كشورهاي درگير موضوع تعجب آوري نباشد، پايتخت ها از تجمعات كوچك جمعيتي با كمتر از 20 هزار نفر در منطقه اقيانوس آرام تا توده جمعيتي 16 ميليون نفري مكزيكوسيتي نوسان دارد، در عين حال نرخ رشد ساليانه آنها حدود 15 درصد با كاهش واقعي جمعيت در كشورهاي جنگ زده اي مانند كامبوج در تغيير بوده است. ريچارد كربي در كتاب خود به نام شـهرنشيني در چين به اين بحث پـرداخته است كه شهرهاي چيني اغلـب بـه طـرزي گستـرده تعـداد چشمگيري از بخش هاي همجوار را ضميمه نواحي اداري خود مي سازند تا كنترل نيازهاي ذخيره حياتي شهري همچون مخازن آب و كارخانه هاي توليد نيروي برق را تامين كند. در نـتيجـه بسياري از شهرهاي چين نـواحـي وسيـع روستـايي را در بر مـي گيـرند كه مردم ساكن در آنها چـندين مايل دور از شهر زندگي مي كنند، در عين حال كه رقم رسمي جمعيت شهر را افزايش مي دهند.
جمعيت جهان در سال 1990 حدود يك ميليارد و 250 ميليون نفر محاسبه شده بود. در سال 2000 اين جـمعيـت بـه 6 ميليـارد نفـر رشـد پيـدا كـرد. خوشبينانه ترين احتمال براي سال 2050، بالغ بر 12 ميليارد نفر است. در طول 100 سال اخير؛ شهرها، برنامه ريزي و استراتژي هاي شهري خود را براساس مـتمركزسازي هاي با اهميت آسمانخراش ها و گستردگي مناطق مسكوني با جمعيتي متمركز تغيير داده اند. مرسوم شدن اين روند باعث از بين رفتن تصاعدي لا يه هاي نباتي زمين و اتلا ف نامعقول انرژي و تـاراج محيط زيسـت شده بود. 10ميليون نفر نمي توانند در جامعه اي كه براساس قوانين و ارتباطاتي براي 0/01 همان مقدار جمعيت برنامه ريزي شده است، زندگي كنند.
ناتواني مدل هاي شهري
الگوهاي شهري كه در قرن بيستم استفاده مي شدند براي شانگهاي غيرقابل استفاده بودند و قادر به حل مشكلا ت ناشي از جمعيت زياد و رشد سريع آن نبودند. هرچند همان جمعيت نيز نشانه هايي از ناكارآمد بودن مدل هاي سنتي شهري را نشان مي داد. به نظر مي رسد، فلسفه شهري موجود براساس تجزيه نگران كننده يك حقيقت نگاشته شده است: ما بايد شعار كهنه اثرات حداقل محيط پيرامون را با شعار جديد نفوذ هرچه بيشتر محيط پيرامون، جايگزين كنيم...
بيو اكولوژي شهري: مدلسازي واقعي
بيونيك و بيو اكولوژي دو مفهوم سازنده از فلسفه شهري هستند؛ پذيرش بي چون و چراي رشد عمودي شهرها با منطق استفاده عاقلا نه از انرژي، با گسترش بدون مرز و ايجاد شهرهاي كوچكتر وابسته به هسته مركزي (ايجاد شهرهاي اقماري) مواجه شد.
مدل هاي موجود آسمانخراش ها به خاطر محدوديت هاي تكنولوژيك و طبيعت غيرانساني شان بسيار غيرموجه هستند. اين مدل ها نمي توانند پاسخ مناسبي براي بخش عمده گسترش عمودي شهرها باشند. از زمان ساخت بناي امپاير استيت در سال 1931 با ارتفاع 380 مـتـري اش تـا برج هاي امروزه پـتـرونـاس بـا 450متر ارتفاع، تنها توانسته ايم ارتفاع را 70 متر افزايش دهيم.
بعد از فلسفه بيولوژيك با شعار طبيعت، اولين و بهترين ، بيونيك در اواسط قرن بيستم در روسيه به عنوان شاخه اي از علم ساير علوم طبيعي و تـكنيـك هـاي مهندسي متولد شد. بيونيك قصد داشت يك نظام ارتباطي بين بيولوژي و تكنولوژي صنعتي باشد. موضوع آن مطالعه سازه ها و فرآيندهاي مـختلـف مـوجـود در پـديـده هـاي بـيـولـوژيك است تا فهم بهتر اين موضوعات باعث پيشرفت، گسترش و انساني كردن محيط مصنوع افراد بشر شود.
شهر عمودي، برج بيونيك
برج بيونيك اولين مدل موجود از سازه هاي شهري بيواكولوژيكال است كه بر مبناي شرايط و قواعد محيط هاي شهري و اجتماعي شهرهايي كه ساخته مي شوند پايه ريزي شده بود. نگاهي به فرم بنا، محدوديت هاي حداكثر را براي امكان رشد بنا با دانش امروزي نشان مي دهد.
هر شهري در دنيا، صرفنظر از سطح پيشرفت اجتماعي و اقتصادي اش، ساخت عمودي شهري را آغاز كرده است. ساخت و سازي كه ميزان رشد، ارتفاع و گسترشش با افق آينده شهر مورد نظر به شدت مربوط است.
بازگرداندن زمين به طبيعت
براساس الگوهاي رايج و قراردادي طراحي شـهري افقي و تراكم پايين يكهزار سكنه مي توانند در محدوده اي به مساحت 2 كيلومتر با نيازهاي ضروري كه براي زندگي شهري لا زم است زندگي كنند. از سوي ديگر، شهر عمودي برج بيونيك با گنجايش يكصد هزار سكنه تنها محدوده اي به شـعاع 0/5 كيلومتر را اشغال مي كند كه باعث برگرداندن زمين به طبيعت مي شود.
بلند، سبك و انعطاف پذير
شهر عمودي براساس مدل هاي طبيعي طراحي شده است؛ سبكي و استحكام استخوان هاي پرندگان، انعطاف پذيري ساختار سبزيجات و رشد براساس مدل طبيعي ساختار يك درخت و ريشه هاي پراكنده آن.
شهر عمودي بيونيك براي 2 مجموعه شهري بيواكولوژيك در نظر گرفته شده است كه يكي از آنها درون ديگري قرار دارد. مجموعه شهري اول رشد و گسترشي عمودي و ديگري افقي دارد. مورد اول يعني برج بيونيك، براي 12همسايگي عمودي كه ارتفاع هر يك به طور متوسط 89 متر است در نظر گرفته شده است. هر طبقه شامل 2گروه از ساختمان ها مي شود: داخلي و خارجي. هر دو نوع اين ساختمان ها گرد يك باغ عمودي بسيار وسيع قرار گرفته اند. مورد دوم يا پايه جزيره محدوده اي به قطر يكهزار متر است كه بناهايي با ارتفاع هاي متفاوت، باغ هاي وسيع، درياچه ها و فضاهاي ارتباطي در آن پراكنده شده اند. آينده نگري براي كاربري هاي آتي هر دو مجموعه بسيار متنوع و متعدد است: هتل ها، شـركـت ها و ادارات، مجموعه هاي مسكوني، تجاري، ورزشي، موقوفات فرهنگي فضاهاي بازي.
پژوهش در خصوص برج بيونيك از سال 92 توسط تيم علمي سرورا و پيوز آغاز شد كه نتيجه آن نشر يك نظريه جديد بيونيك بر مبناي قواعد ساختاري قطعات بـيـولوژيك قابل انعطاف و مستحكم بود. مدل ساختاري عمدتا از تحليل علمي تغييرات ساختاري كه در سبزيجات به وجود مي آيند الهام گرفته شده بود كه حد و مرز ارتفاعي معمول را به طرز قابل توجهي افزايش مي داد.
نظريه لا يه هاي ساختاري
نكته: طبيعت با تير و ستون ساخته نشده، بلكه با قوانين رشد برپا شده است. منطق ساخت طبيعت باعث صرفه جويي در انرژي؛ قابليت سازگار شدن و انعطاف پذير بودن مي شود.
سازه بيونيكي فركتال
با انتشار نام سازه بيونيكي فركتال، يك انقلا ب در رشد سازه و تكنولوژي مربوط به آن در دنياي علم ايجاد شد كه همچنان در حال گسترش و توسعه است و بر مبناي يك ايده ساده و معمولي قرار دارد؛ تقسيم كردن پيوسته سيستم هاي پيچيده فركتال به ريزترين اجزاي آن.
ساخت و سازهاي رايج معمولا بر مبناي يك سيستم ساده قرار دارد: ستون، تير، كانال هاي تاسيساتي و ... اما طبيعت براساس توسعه پايداري از سيستم هاي پيچيده بنا شده است؛ سيستم هاي پويا و قوانين رشد.
پي نوشت: صنعت ساختمان - شماره 29 و 30