عبور از بازار ميوه
زنبيل هاي خالي
شيريني ميوه نوبر امسال در كام خيلي ها ننشسته، ميوه آنقدر گران شده كه در شمار خوراكي هاي تجملاتي است
سياه بهاربهانه خوبي بود تا گراني ميوه را توجيه كند اما نتوانست بار سنگين قيمت را از روي دوش مصرف كنندگان بردارد
داستان تكراري افزايش قيمت ميوه از روزهاي پاياني سال 83 آغاز شد، اما شايد هيچكس انتظار نداشت اين داستان تا امسال ادامه يابد بويژه كه گوجه فرنگي توانست اين تراژدي را به اوج خود برساند و ركورد قيمت را با رسيدن به نرخ بيش از 2 هزار تومان، شكست.
ادامه اين روند در روزهاي تعطيل سال 84 نيز ادامه داشت و هنگامي نظر مسئولان را بيش از هميشه به خود جلب كرد كه حتي اتمام تعطيلات نوروزي و ايام ديد و بازديد هم نتوانست بازار ميوه را بشكند.
بنابراين هر روز اعتراض و شكايت مردم بيشتر و بيشتر جلب توجه كرد. گذشته از اين، آنچه موجب شد افزايش قيمت ميوه را به چالشي سياسي تبديل كند، اين بود كه اين روند رو به رشد قيمت درست پس از مطرح شدن طرح تثبيت قيمت ها آغاز شد و زمينه را فراهم آورد تا مجلس درصدد يافتن مقصر اصلي اين پرونده برآيد.
با توجه به اينكه طرح تثبيت قيمت ها در مجلس مورد وفاق اكثريت نمايندگان بود و در عين حال غلامعلي حداد عادل رئيس مجلس نيز بر اين نكته تاكيد داشت، عده اي افزايش قيمت ميوه را روندي كاملا سياسي براي بي نتيجه جلوه دادن طرح تثبيت قيمت ها عنوان كردند. تا آنجا كه نماينده مردم اصفهان در اين رابطه گفت: افزايش قيمت ميوه سياسي است و عده ا ي براي بي نتيجه جلوه دادن طرح تثبيت قيمت ها و عقيم ماندن عملكرد مجلس، ميوه را گران كردند.
اين در حالي بود كه گزارش هاي سازمان نظارت و بازرسي حكايت از كنترل قيمت ميوه داشت. در حالي كه برچسب قيمت در فروشگاه هاي ميوه فروشي قصه ديگري را حكايت مي كرد.
علل گوناگوني در خصوص افزايش قيمت ميوه عنوان شده است. هر ساله عده اي قيمت ميوه را ناشي از گران شدن بنزين مي پنداشتند اما در نظر اين گروه امسال كه بنزين گران نشد، هيچ توجيهي براي گراني ميوه وجود ندارد.
سياه بهار هم البته بهانه خوبي بود تا گراني ميوه را توجيه كند اما با گذشت روزهاي بهار و گرم شدن هوا ميوه هاي اين فصل راهي بازار شد اما آن هم نتوانست بار سنگين قيمت را از روي دوش مصرف كنندگان بردارد.
هندوانه نوبرانه زينت سفره كساني شد كه مي توانستند به ازاي هر يك كيلوگرم آن حداقل 600 تومان پول بپردازند. توت فرنگي نيز كودكاني را شاد كرد كه والدين آنها از قدرت خريد كافي برخوردار بودند. در غير اين صورت ميوه هاي نوبر بهاري تنها به مظهري از تجمل گرايي تبديل شد. جالب اينجاست كه روند توزيع انواع ميوه در ميادين ميوه و تره بار نتوانسته تغيير محسوسي در اين روند پديد آورد و متقاضيان همچنان از روند رو به رشد قيمت ميوه شكايت دارند.
مجلس سعي كرد براي جلوگيري از اين روند، تدبيري بينديشد و حضور وزراي بازرگاني و جهادكشاورزي نيز در مجلس گامي در همين راستا بود اما بازار محصولات باغي و كشاورزي حكايت از آن دارد كه اين اقدامات چندان هم نتوانست اثر گذار باشد.
با وجود آنكه چغاله بادام نوبرانه با قيمت 4 الي 7 هزار تومان به بازار آمد، اما هنوز تامل عده اي از مردم براي تهيه آن به قيمت مناسب بي نتيجه مانده است.
در عين حال با به پايان رسيدن فصل مركبات و ورود ميوه هاي انباري به بازار، روند افزايش قيمت اين محصول نيز شدت يافته و بدين ترتيب پرتقال و نارنگي نيز از منازل بسياري از مردم رخت بربسته است.
نكته قابل توجه اينكه شدت افزايش قيمت ميوه در تهران بيش از ساير مناطق كشور مشهود بود به گونه اي كه حتي در بسياري از شهرهاي بزرگ نيز روند افزايش قيمت با توجه به قرار گرفتن در فضاي نوروز و تغيير فصل غائله با افزايش تا حدودي معقول ختم شد. اما هر روز بر شمار پايتخت نشيناني كه نسبت به افزايش قيمت ميوه اعتراض دارند، افزوده مي شود.
سازمان ميوه و تره بار هنوز هم بر روند كاهش قيمت ميوه تاكيد دارد. رئيس اين سازمان تاكيد كرده است كه روند كاهش قيمت ميوه با افزايش ورود ميوه از منطقه جنوب شدت خواهد يافت، اما به نظر مي رسد در پايتخت با توجه به بعد مسافت، همت باغداران جنوب نيز نتوانسته تغييري به وجود بياورد.
محمود صلاحي، رئيس سازمان ميوه و تره بار يكي از دلايل افزايش قيمت را سرمازدگي در ابتداي سال عنوان كرده است و به نظر مي رسد اين امر دليل موجهي شده تا سلف خران ميوه بتوانند باغداران را به فروش محصولات خود به حداقل قيمت راضي كنند و حداكثر سود را كسبل كنند. اين در حالي است كه باغداران معتقدند تنها 10 درصد قيمت ميوه نصيب آنان مي شود.
به اعتقاد باغداران، هزينه هاي سرسام آور و زحمات بسيار، فرآيند توليد ميوه در كشور و در عين حال هزينه هاي مرحله نگهداري ميوه پس از توليد آن سبب شده تا توليد كنندگان نتوانند سود معقولي از فرآيند توليد ميوه كسب كنند.
در عين حال فاصله قيمتي كه ميوه توسط توليد كننده عرضه مي شود با قيمت هاي بازار تفاوتي قابل توجه دارد.
در سوي ديگر بازار ميوه و صيفي جات، مشترياني قرار دارند كه به رغم نارضايتي ملزم به پرداخت هزينه هاي سنگين براي قرار گرفتن ميوه در سبد مصرف خانوار هستند.
به نظر مي رسد در اين فاصله بزرگ، جيب هايي وجود دارد كه با سود از دست رفته باغداران و زيان مصرف كنندگان هر روز پر مي شود، به گونه اي كه نقش تعيين كننده دلالان بازار ميوه بر هيچ كس پوشيده نيست. در عين حال آنان براي حفظ منافع خود از قدرت كافي نيز برخوردارند. با وجود مقابله مقامات دولتي بويژه مسئولان سازمان نظارت و بازرسي با انبار ميوه توسط اين گروه و حتي منهدم كردن برخي از اين انبارها اما باز هم شمار انبارهايي كه به احتكار ميوه اختصاص يافت تا در موقع مقتضي سود سرشاري را روانه جيب دلالان ميوه كند، كم نبود.
از سوي ديگر توليد كننده به دليل عدم وجود امكانات كافي نمي تواند اقدام به نگهداري ميوه آن هم به مدت طولاني پس از برداشت آن كند و بنابراين دلالان از اين فرصت نهايت سوءاستفاده را كرده و با حداقل قيمت ميوه ها را خريداري مي كنند.
ضعف دستگاه هاي نظارتي و عدم حمايت كافي از توليد كننده و مصرف كننده در دو سوي معادله عرضه و تقاضا طي بهار امسال نشان داد كه نقش واسطه ها در بازار محصولات كشاورزي همچون بسياري از مبادلات اقتصادي كشور چنان حايز اهميت است كه شايد هيچگاه نتوان به حذف آن به عنوان يك راهكار انديشيد،چرا كه هنگامي كه دولت از طريق سازمان هاي ميوه و تره بار و نظارت و بازرسي متولي عرضه ميوه شد، چندان نتوانست موفق عمل كند.
دولت به رغم سختگيري هاي خود بر بخش خصوصي نتوانست به رعايت اصول براي در نظر گرفتن حقوق مشتريان اقدام كند. آنچه تحت عنوان محصولات باغي با قيمت كنترل شده توسط سازمان ميوه و تره بار عرضه مي شود، با وجود آنكه از قيمت نسبتا متعادل برخوردار است، اما از نظر كيفيت نمي تواند نظر مشتري را جلب كند و پس از مدتي خريداران به اين نتيجه مي رسند كه صرف اقتصادي نيز در تهيه اين اقلام نهفته است.
بدين ترتيب عدم رعايت حقوق مصرف كنندگان ناخودآگاه سبب خواهد شد، شكلگيري جامعه طبقاتي اقتصادي در كشور پر رنگ شده و در مقابل، وجود حقوق برابر شهروندي رنگ ببازد.
به طور كلي پروسه اي كه امروز بر بازار ميوه و صيفي جات كشور حاكم است روندي نيست كه شكلگيري آن در ساير بازارهاي عرضه و تقاضا در كشور دور از انتظار باشد و تنها نيروهاي نظارتي قوي را طلب مي كند تا از اين جريان جلوگيري شود و اين امر نيز با در نظر گرفتن حقوق تمام اقشار جامعه محقق مي شود.
به نظر مي رسد با آغاز شدن فصل گرما وجود آبدوغ خيار و سالاد شيرازي آن هم بر سر سفره هاي كارگري، خوراكي تجملي و دور از دسترس تلقي شود.
|