هفدهم ارديبهشت ماه، به عنوان روز اسناد ملي نامگذاري شده است. تاريخچه آرشيو در ايران، هدف از تأسيس سازمان اسناد ملي، نحوه تأمين اسناد آرشيو ملي، اهميت اسناد ملي، محل هاي استفاده از اسناد ملي، از جمله مسائلي است كه در گفت و گو با دكتر كيانوش كياني هفت لنگ، معاون اسناد ملي سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران به مناسبت روز اسناد ملي مطرح كرده ايم كه در پي مي خوانيد.
عكس:محمد كربلايي احمد
علي اصغر محمدي
*آقاي دكتر،ايران كشوري است كه پيشينه تاريخي ارزشمند و مهمي چه در زمينه تاريخي و چه فرهنگي دارد.و همين موضوع شايد اين انتظار را براي مردم ما بوجود بياورد كه كشور ما اسناد و مدارك مهمي هم داشته باشد و يا محل نگهداري اين اسناد از زمانهاي دور بايد در ايران موجود باشد،با اين وصف اگر ممكن است از روند تاريخي بايگاني اسناد در ايران صحبت بفرماييد و اينكه آيا در زمانهاي دورتر اين حساسيت در كشور ما وجود داشته است يا خير؟
- آنچه كه از منابع موجود برمي آيد، بيانگر آن است كه امر ايجاد سند و به تبع آن نگه داري و محافظت از اسناد و مدارك دولتي در ايران از زمانهاي بسيار كهن مطرح بوده است.از اقوامي كه پيش از ورود مادها به فلات ايران در اين سرزمين تشكيل دولت داده اند،نظير:سومريان، اكديان، بابليان،آشوريان، عيلاميان و كلدانيان نيز جسته و گريخته اسناد و مداركي به دست آمده است.
در حال حاضر ميليونها سند با ارزش در سازمان نگهداري مي شود و سازمان قادر است بيش از ۲ ميليون و ۵۰۰ هزار برگ سند با روش دستي و بيش از ۲ ميليون و پانصد هزار برگ سند با استفاده از رايانه دراختيار محققان و پژوهشگران قرار دهد
با تكيه بر قول ابن نديم مي توان دريافت كه در ايران باستان نوشتن مطالب روزمره و كتب بر پوست حيوانات يا پوست سخت درختان يا چيزهاي ديگر و پنهان كردن آنها در نهانخانه ها كه گويا گنج نبشت يا دژنبشت نام داشته اند، متداول بوده است. در زمان هخامنشيان هسته مركزي و زيربناي تشكيلات اداري امپراطوري را بايگاني سلطنتي تشكيل مي داد. در اين بايگاني مكاتبات حكومتي و وقايع مهم ثبت و ضبط مي شد و فرمانها و دستورهاي شاه به زيردستان ابلاغ مي شد.پس از فتح ايلام، ايرانيان با لوحه هاي گلي آشنا شدند و از كاربرد آن در امور تجاري و اداري اطلاع پيدا كردند.
در اواسط قرن پنجم پيش از ميلاد از موادي مانند: چرم و پاپيروس براي نوشتن استفاده مي شد. شايد به دليل آسيب پذيري اين مواد، اسناد و مدارك دوره هخامنشي دوام زيادي نداشته و بيشتر آنها از بين رفته است.اسناد باقي مانده از دوران هخامنشي بسيار اندك است و صرفاً معدودي از آنها كه از جنس چرم و پاپيروس بوده، در شنزارهاي مصر پيدا شده است. يكي از اين گنجينه هاي پرارزش يك كيسه پشتي حاوي چندين نامه است كه اين نامه ها به دلايل نامعلومي به مقصد نرسيده و حاوي دستورهايي به افراد مختلف بوده و در سالهاي ۴۱۰ تا ۴۱۱ پيش از ميلاد نوشته شده است.
بي ترديد سازمانهاي آرشيو سلطنتي ايران در بال، اكباتان، شوش، هگمتانه، پرسپوليس و ديگر شهرهايي كه محل زندگي شاهان ايراني بوده، وجود داشته است. پس از سلطه يونانيان بر ايران، اسكندر با بهره گيري از شيوه ها و بنيادهاي آرشيوي ايرانيان، سازمان آرشيوي سلطنتي ايران را توسعه داد و حتي هنگامي كه نسخه هاي اصلي اسنادش در يك آتش سوزي از بين رفت، بي درنگ دستور داد با استفاده از رونوشت اسنادي كه دراختيار فرماندهان نظامي بود، اسناد از بين رفته را بازنويسي كنند.در دوره ساسانيان نيز سنت گردآوري اسناد و كتاب نويسي رايج بوده است. در دوره اسلامي با توجه به اعتقادات مذهبي مسلمانان، كتاب از ارج و منزلتي والا برخوردار شد.
شيوه ايرانيان در نگهداري اسناد ديواني بعدها چنان گسترش يافت كه ديگر اقوام و ملل نيز شيوه ايرانيان در حفظ و نگهداري اسناد را در سرزمينهاي خويش به كار بردند.بعد از ساسانيان نگهداري سلطانيات و ديوانيات به راهنمايي وزرا و دبيران ايراني مرسوم گرديد و در اين دوره اسناد و مدارك را در جايي به نام «خزانه» نگهداري مي كردند و خزانه اسناد جزو «ديوان رسايل» بود و اين رسم در دوره غزنويان نيز معمول بود ولي در اين دوره به خزانه اسناد «خزانه حجت» مي گفتند و رئيس آن را «ديوان بان» مي ناميدند. از دوره غزنويان تا صفويه نيز آرشيو يا تشكيلات ديواني كم و بيش وجود داشته است.در دوره صفويه، رونوشت اسناد مربوط به امور مالي و احكام و نشانها و نامه ها و ديگر اسناد، در دفاتر مخصوصي ثبت مي شد. محل نگهداري اين دفترها كه انبار دفترخانه ديوان اعلي نام داشت ظاهراً عمارت چهلستون بود.
در دوره قاجار، در زمان حكومت فتحعلي شاه، اسناد و مكاتبات و سواد فرمانها در دربار نگهداري مي شد و آرشيو جزو اداره بيوتات به شمار مي رفت.از زمان ناصرالدين شاه (سال ۱۲۸۳ ق) كه وزارتخانه هايي شامل: وزارت جنگ، وزارت ماليه، وزارتخانه خارجه، وزارت علوم و غيره، وزارت دربار و ايشيك آقاسي باشيگري، وزارت عدليه، وزارت وظايف و غيره، وزارت حضور همايون، وزارت دارالخلافه و غيره، وزارت خزانه عامريه و غيره تشكيل شد، حجم اسناد توليدشده رو به فزوني نهاد. از اين زمان علاوه بر بخش نگهداري اسناد دربار، اسناد سياسي در وزارت امور خارجه و اسناد مالي در دستگاه ميرزا يوسف خان مستوفي الممالك گردآوري مي شد. اما همچنان روش صحيحي براي نگهداري اسناد و نوشته ها وجود نداشت.سرانجام در سال ۱۲۷۸ ش. وزارت خارجه به پيروي از روش بايگاني كشورهاي اروپايي، بايگاني خود را مرتب كرد.پس از انقلاب مشروطه و طي سالهاي ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۹۸ ش. نيز اقداماتي براي به كار بردن روش هاي نوين بايگاني، استفاده از دانش و تجارب هيأت هاي فرانسوي و بلژيكي انجام گرفت و در ارديبهشت سال ۱۳۰۹ تأسيس مركزي براي «حفظ اسناد ملي» در جلسه هيأت وزيران وقت به تصويب رسيد.
در سال ۱۳۳۴ براي نخستين بار، تلاشهايي براي تنظيم و تنسيق بايگاني هاي كل كشور انجام گرفت و در سال ۱۳۳۸ لايحه تشكيل «بايگاني كل كشور» به تصويب شوراي معاونان وزارتخانه ها رسيد. هدف از تشكيل بايگاني كل كشور، كاستن از تشريفات كاغذبازي و تمركز دادن به كليه اسناد و مدارك تاريخي و سوابق طرح ها و پروژه ها در يك سازمان مركزي بود.در سال ۱۳۴۲ هيأت شوراي عالي اداري، اساسنامه هيأت مديره و هيأت رئيسه انجمن «بايگاني قسم خورده ايران» را كه به منظور استفاده از روش هاي جديد بايگاني و تهيه مقدمات تأسيس «آرشيو ملي» و امحاي اوراق زائد تشكيل شد تصويب كرد.در سال ۱۳۴۵ لايحه تأسيس «سازمان اسناد ملي ايران» به هيأت دولت ارائه شد، پس از طرح لايحه مزبور و طي مراحل مختلف رد و قبول، سرانجام در جلسه هفدهم ارديبهشت ماه ۱۳۴۹ در مجلس شوراي ملي سابق، قانون تأسيس سازمان اسناد ملي ايران به تصويب رسيد و براي اجرا به دولت ابلاغ شد.و سرانجام در سال ۱۳۸۱ با مصوبه شوراي عالي اداري با كتابخانه ملي ايران ادغام و سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران بوجود آمد. سازمان جديد داراي دو معاونت «اسناد ملي» و «كتابخانه ملي» است كه سازمان اسناد ملي ايران، هم اينك تحت نام «معاونت اسناد ملي» به وظايف قانوني خود مي پردازد.بدين ترتيب مقدمات تشكيل سازمان اسناد ملي ايران يا «آرشيو ملي» به وجود آمد.متأسفانه به رغم سابقه ديرينه آرشيو در كشورمان، آرشيو ملي به شيوه امروزي با تأخير چندصد ساله در ايران بوجود آمد و غفلت و خيانت رژيم هاي پيشين در تأسيس آرشيو ملي، موجب از بين رفتن و يا تاراج بسياري از اسناد ارزشمند تاريخي به خارج از كشور شد.
* در صورت امكان، مقايسه اي بين قبل و بعد از انقلاب اسلامي در اين زمينه به عمل آوريد.
- به طوري كلي مي توان گفت كه به دنبال انقلاب اسلامي و بازگشت هويت اسلامي _ ايراني به جامعه و با توجه و عنايت جدي مسئولان كشور سازمان وارد مرحله تازه اي از حيات خود گشته و روز به روز به سمت شكوفائي و كمال حركت كرده و به رشد كمي و كيفي بي سابقه اي نيز دست يافته است. كافي است بدانيم در سال ۱۳۵۶ در حدود ۱۰۰ هزار برگ سند در سازمان اسناد ملي ايران با شرايط نگهداري بسيار ضعيف وجود داشته است. در حالي كه در حال حاضر ميليونها سند با ارزش در سازمان نگهداري مي شود و سازمان قادر است كه بيش از ۲ ميليون و ۵۰۰ هزار برگ سند با روش دستي و بيش از ۲ ميليون و پانصد هزار برگ سند با استفاده از رايانه دراختيار محققان و پژوهشگران قرار دهد. ضمن اين كه بيش از ۴۰ ميليون برگ سند با روش جستجوي ويژه دراختيار دستگاه ها و اشخاص قرار مي گيرد. علاوه بر اين اعتماد مردم مسلمان و انقلابي به اين سازمان فرهنگي، موجب اهداي مقادير معتنابهي اسناد به اين سازمان گشته و اين روند هر روز رو به تزايد است.امكانات و تجهيزات سازمان در حال حاضر گسترده و مناسب است. نيروي انساني ماهر و متخصص در بخشهاي تخصصي وجود دارد.تفاوت عمده ديگر، مكان دستيابي و انتشار اسناد است كه امروزه بدون محدوديت صورت مي گيرد و آرشيو ملي ايران يكي از قويترين آرشيوهاي دنيا در زمينه اطلاع رساني اسنادي است.
*به طور كلي هدف از تأسيس سازمان اسناد ملي ايران چه بوده است؟
-هدف از تأسيس سازمان اسناد ملي ايران يا در حقيقت آرشيو ملي، جمع آوري و حفظ اسناد ملي ايران در سازمان واحد و فراهم آوردن شرايط و امكانات مناسب براي دسترسي عموم به اين اسناد و همچنين صرفه جويي در زمينه هاي اداري و استخدامي از طريق تمركز پرونده هاي راكد وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي و وابسته به دولت و امحاي اوراق زائد بوده است.
* اگر ممكن است در مورد امحاي اوراق زائد بيشتر توضيح دهيد؟
- سازمان اسناد ملي ايران علاوه بر رئيس داراي يك شوراي عالي است. اين شورا مركب از وزير امور خارجه، وزير علوم، تحقيقات و فناوري، دادستان كل كشور، دبير كل كشور، دبير كل سازمان امور اداري و استخدامي كشور، دادستان ديوان محاسبات و دو نفر از اشخاص متبحر در فرهنگ و تاريخ ايران به پيشنهاد وزير فرهنگ و آموزش و تصويب هيأت وزيران است.
رئيس سازمان علاوه بر مسئوليت اداره امور سازمان، مأمور اجراي مصوبات اين شورا نيز هست. يكي از وظايف شورا تشخيص اوراق زائد قابل امحا، و تصويب فهرست مشروح آنها ست كه قبلاً از طرف سازمان اسناد ملي و وزارتخانه ها يا مؤسسه دولتي ذيربط طبق مقررات قانوني تهيه و تنظيم شده باشد. بنا بر اين موضوع تشخيص اوراق زائد قابل امحا از اوراق واجد ارزش (اسناد)، امري بسيار مهم و دقيق و ظريف است كه برعهده سازمان اسناد ملي ايران است و هيچ دستگاهي بدون داشتن مجوز امحا از شوراي سازمان حق امحاي اوراقي را كه تصور مي شد زائد هستند، ندارد.
* آيا سازمان فقط در تهران مستقر است؟
- به دليل اهميت موضوع اسناد به ويژه از ديدگاه پژوهشي و تحقيقي و فراهم آوردن شرايط مناسب براي پژوهشگران سراسر كشور، از سال ۱۳۷۱ مديريتهاي منطقه اي و استاني نيز تأسيس شده است.
* در چه مناطقي؟
- در حال حاضر سازمان در تبريز، كرمان، اصفهان، يزد، همدان و زاهدان داراي نمايندگي است و در آينده در ساير استانهاي مستعد نظير اردبيل و خراسان جنوبي نيز نمايندگي هايي ايجاد خواهد شد.
* سند از ديدگاه سازمان اسناد ملي ايران چه تعريفي دارد؟
- به طور كلي به كليه مراسلات، دفاتر، پرونده ها، عكس ها، نقشه ها، كليشه ها، نمودارها، فيلمها، ميكروفيلمها، نوارهاي ضبط صوت و موادي از اين قبيل كه در دستگاه تهيه شده و يا به دستگاه دولت رسيده است و به طور مداوم يا غير مداوم در تصرف دولت بوده و از لحاظ اداري، مالي، اقتصادي، قضائي، سياسي، فرهنگي، علمي، فني و تاريخي به تشخيص سازمان اسناد ملي ايران ارزش نگهداري دائمي داشته باشد، سند گفته مي شود.
* اسناد آرشيو ملي از كجا تأمين مي شوند؟
- اسناد ملي و تاريخي بخشي از محتويات بايگاني هاي دولتي هستند. براساس قانون وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي و وابسته به دولت مكلفند كليه اسناد و پرونده هاي راكد را كه احتياجي به نگهداري آنها در سازمانهاي مربوط نيست، براي نگهداري موقت به سازمان اسناد ملي بسپارند مگر آنكه از تاريخ تهيه و تنظيم سند و يا تاريخ آخرين برگ پرونده مدت چهل سال گذشته باشد كه در اين صورت بايد به طور دائم به سازمان اسناد ملي ايران منتقل شود.
البته بخشي از اسناد هم از آرشيوهاي شخصي افراد به صورت اهدايي به سازمان يا خريد از آنان تأمين مي شود. همان طور كه مطلع ايد در گذشته وزارتخانه ها به شكل امروزي وجود نداشتند و وزرا و رجال كشوري و لشكري اغلب اسناد دولتي را با خود به منازلشان مي بردند و يا اصولا مكاتباتشان را در منزل انجام مي دادند. پس از فوت آنان اين قبيل مكاتبات در دست خانواده ها باقي مانده و نسل به نسل در دست ورثه چرخيده است و بخشي از آنها براي اهدا و گاهي هم براي فروش به سازمان ارائه مي شوند و در هر صورت مكمل اسناد موجود در سازمان هستند.
* ممكن است در زمينه مرمت اسناد توضيح بيشتري بدهيد؟
- گاهي اسنادي كه به سازمان اسناد ملي ايران منتقل مي شوند، چه از بايگاني هاي دستگاه هاي دولتي و يا از منازل اشخاص بر اثر تأثير عوامل مختلف فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي و عدم رعايت اصول و ضوابط صحيح و استانداردهاي نگهداري اسناد دچار آلودگي و آسيب هاي جدي بوده و در معرض نابودي هستند. براي ضدعفوني كردن و احيا و مرمت اسناد آسيب ديده در سازمان اسناد ملي ايران مديريت آماده سازي و مرمت با دستگاه ها و تجهيزات مدرن و افراد متخصص تأسيس شده است و وظيفه احيا و اصلاح و استحكام بخشي به خطوط و نوشته ها و ترميم كاغذها و به طور كلي نجات و عمر بخشيدن به اسناد را برعهده دارد.
* آيا ممكن است از كاغذها و اسناد آلوده، بيماري هايي به انسان منتقل شود؟
- قطعا اسناد آلوده به ميكروب و گرد و غبار و باكتري و قارچ مي توانند بيماري هايي نظير انواع بيماري هاي پوستي، ريوي و چشمي در افرادي كه با آنها تماس دارند ايجاد كنند و يا منجر به ريزش ناخن و موي سر گردند و يا انواع حساسيت ها و آلرژي ها را ايجاد كنند.
* اسناد موجود در گنجينه اسناد ملي ايران تا چه حد در آشكار شدن حقايق تاريخي مؤثر بوده اند؟
- پژوهشگران زيادي همه روزه از اسناد سازمان استفاده مي كنند. حاصل اين تحقيقات و پژوهش ها اغلب به شكل كتاب و مقاله در جامعه منتشر مي شود كه هريك در روشن كردن زواياي تاريك تاريخ كشورمان مؤثر هستند. علاوه بر آن توسط پژوهشگران سازمان نيز موضوعات مختلفي مورد پژوهش قرار گرفته است كه هركدام حاوي نكات مبهم و برجسته اي است كه با مطالعه اين آثار و نوشته ها مي توان به اين نكات پي برد. مواردي از قبيل مبارزات روحانيان عليه حاكمان، موضوع كشف حجاب بانوان و اهداف واقعي آن، فراز و فرود احزاب سياسي، بررسي ريشه هاي تهاجم فرهنگي، نهضت جنگل، روابط خارجي ايران با ساير دول و ديگر عناويني كه به صورت كتاب يا مقاله از سوي سازمان منتشر شده اند همه در آشكار نمودن حقايق تاريخي مؤثر بوده اند.
* سرويس دهي در سازمان براي پژوهشگران چگونه است؟ آيا در صورت مراجعه انبوه پژوهشگران سازمان توانايي ارائه خدمات را دارد؟
- پژوهشگران مي توانند با ارائه معرفي نامه معتبر از دانشگاه ها يا مراكز تحصيلي خود از اسناد موجود در سازمان استفاده كنند و يا همچون محققان غيرشاغل با عضويت در «خدمات آرشيوي» سازمان كه با واريز نمودن ۱۰ هزار ريال به حساب ۹۰۱۶۱ بانك ملي شعبه بهجت آباد از خدمات آرشيوي سازمان اسناد ملي ايران بهره مند گردند. اين خدمات در حال حاضر استفاده از ميليون ها برگ سند از طريق سيستم دستي و ميليون ها برگ از طريق رايانه است. درمورد بخش دوم سئوال شما بايد بگويم كه مراجعه انبوه تقريبا وجود ندارد، زيرا با تعيين وقت قبلي براي هر پژوهشگر اتاق تحقيق در جريان امر قرار مي گيرد و كمتر اتفاق مي افتد كه پژوهشگري معطل بماند. اما در عين حال در ساختمان گنجينه قطعا شرايط مساعدتري براي پژوهشگران وجود دارد.
* خدمات قابل ارائه در ساختمان گنجينه چگونه خواهد بود؟
- در ساختمان گنجينه اسناد از پيشرفته ترين سيستم هاي رايانه اي و ميكروفيلم و ميكروفيش و ساير امكانات براي ارائه خدمات به محققان و پژوهشگران استفاده خواهد شد. سيستم هاي مدرن كنترل نور، دما، رطوبت، اطفاي حريق، سيستم اعلان خروج سند، تلويزيون مداربسته و سيستم كنترل درها و اطفاي حريق مخازن به صورت خودكار با گاز از امكانات حفاظتي اين ساختمان به شمار مي روند.سالن، مطالعه سند، سالن مطالعه ميكروفيلم و ميكروفيش، سالن مطالعه گروهي و رايانه اي و نمايشگاه دائمي از ديگر ويژگي هاي اين ساختمان است. در اين ساختمان بخش امانات هم در نظر گرفته شده است. به اين منظور كه اگر افرادي اسناد خود را بخواهند به طور اماني در محيط استاندارد نگهداري نمايند، قادر به انجام اين كار باشند.
* همكاري مردم درخصوص ارائه اسناد به سازمان چگونه است؟
- خوشبختانه مردم عزيز و فرهنگ دوست كشورمان در اين زمينه نيز در ميان ملل عالم نمونه و استثنا هستند. بسياري از خانواده هايي كه اسناد با ارزش ملي و تاريخي در اختيار دارند آنها را به سازمان اهدا كرده و يا حداقل تصويري از اين اسناد را در اختيار سازمان قرار مي دهند و اين روند مرتبا رو به افزايش است و در اين رابطه همكاري متقابل بسيار صميمانه اي وجود دارد.
* در زمينه تاريخ انقلاب اسلامي، در سازمان چه پژوهش هايي صورت گرفته است؟
- اكثر پژوهش ها و تحقيقات انجام شده در سازمان به نوعي به ريشه هاي انقلاب اسلامي مربوط است. اسناد مبارزات روحانيان به ويژه در دوره پهلوي، اسناد نهضت جنگل، اسناد تخته قاپو و خلع سلاح عشاير، اسناد مراجع عظام، اسناد احزاب سياسي، اسناد كشف حجاب و فرهنگ ستيزي دردوره رضاشاه از جمله اين پژوهش ها هستند. همان طور كه قبلا هم عرض شد اسناد دستگاه هاي دولتي پس از چهل سال به سازمان اسناد ملي ايران منتقل مي شوند و اميدواريم كه با انتقال اين اسناد، از اين پس نيز عرصه هاي متنوع و گوناگون ديگري نيز از انقلاب اسلامي مورد پژوهش و تحقيق قرار گيرد. علاوه بر آن در فصلنامه گنجينه اسناد مقالات فراواني در اين زمينه به چاپ رسيده است.در عين حال اداره آرشيو شفاهي معاونت اسناد ملي با شخصيت هاي سياسي و فرهنگي و همه كساني كه در رابطه با انقلاب اسلامي و وقايع مربوط به سال هاي انقلاب اطلاعي داشته باشند مصاحبه هايي را انجام داده و اين روند از اين پس نيز با گستردگي و وسعت بيشتري انجام خواهد شد.
* در رابطه با اسنادي كه در خارج از كشور وجود دارند چه اقداماتي صورت گرفته است؟
- در اين مورد تاكنون تفاهمنامه هايي با برخي از كشورها منعقد شده است. در اين تفاهم نامه ها نحوه همكاري ها مشخص مي شود. در سال هاي گذشته بيش از ۲۰ هزار برگ تصوير يا ميكروفيلم از اسناد باارزش تاريخي به كشور منتقل شده است. در بين اين اسناد، اسناد مربوط به احزاب سياسي و گروه ها در فاصله سال هاي ۱۲۹۹ تا ۱۳۳۲ و اسناد نهضت جنگل و ميرزا كوچك خان جنگلي، اسناد مالكيت و مكاتبات دولتي در ادوار گذشته وجود داشته است.
* باتوجه به كمبود امكانات در شهرستان ها آيا تمركز اسناد در مركز واحد بهتر نيست و اصولا فلسفه ايجاد آرشيوهاي منطقه اي چيست؟
- همان طور كه در قانون تأسيس سازمان منعكس است، سازمان وظايفش به تهران و يا منطقه خاصي محدود نمي شود بلكه شعاع عمل و محدوده وظايفش به سراسر كشور مربوط مي شود. بنابراين سازمان براي انجام اهداف و رسالت هاي خطيري در سال ۱۳۷۱ تصميم به تأسيس مديريت هاي منطقه اي گرفت. در مراسم افتتاح منطقه كرمان رياست محترم جمهوري وقت در دفتر يادبود مرقوم فرمودند:«كار مقدس و ارزشمندي است. اين ابتكار كرمان و اسناد ملي ايران مي تواند براي همه استان هاي ديگر در دستور كار باشد.»
به دنبال اين توصيه مهم سازمان تلاش مضاعفي را به كار بست تا در ديگر مناطق كشور نيز نمايندگي هايي تأسيس كند و در حال حاضر مديريت هاي تبريز، همدان، كرمان، زاهدان، اصفهان و يزد و نمايندگي اردبيل نيز در حال راه اندازي است.با افتتاح مناطق علاوه بر جمع آوري و محافظت و آماده سازي و مرمت اسناد موجود در هر استان شرايط مناسب تري براي دانش پژوهان و محققان و مورخان در استان هاي كشور هم فراهم مي شود تا منابع مورد نياز خود را در دسترس داشته باشند و نفايس هر استان نيز در همان استان نگهداري شوند.
اميدواريم مجموعه همه تلاش ها و كوشش ها منجر شود تا يك «حافظه قوي» و نيرومند ملي داشته باشيم تا مورد استفاده همه اهل نظر و دانش پژوهان و مورخان قرار گيرد و در پاسداري از هويت اسلامي _ ملي مان در راستاي اين فرمايش حكيمانه مقام معظم رهبري كه فرمودند:«بزرگترين بلا براي يك ملت اين است كه بخش هايي از فرهنگ و تمدن خودش به مرور زمان از حافظه اش پاك شود.» بيش از پيش موفق باشيم.
