بسياري از بيماري هاي قلبي وگوارشي به علت وجود مشكلات دهان و دندان است اما متاسفانه هنوز سازمان هاي بيمه گر و خدمات بهداشتي و درماني، خدمات دندانپزشكي را جزو خدمات تزئيني مي دانند
عاصفه اله وردي
ميانه شما با صندلي متحرك و وسايل دردناك دندانپزشكي چطور است؟ همه ما خواه ناخواه نه تنها به خاطر پوسيدگي دندان هايمان، بلكه به خاطر مشكلات مختلف بارها به مطب دندانپزشكي مراجعه كرده ايم.
اگر كارتان به جاهاي باريك كشيده باشد و درد اندو و جراحي را هم چشيده باشيد، حتما به راه حلي فكر كرده ايد كه بشود براي هميشه از شر اين درد خلاص شد.
متخصصان معتقدند راه حل اين مسئله يك معجزه نيست، بلكه يك تفكر جديد است كه اتفاقا در قالب يك جامعه بزرگ هم مي گنجد.
در حالي كه در كشورهاي پيشرفته، هر شهروند هر 6 ماه يكبار به دندانپزشكي مراجعه مي كند، بر اساس تحقيقاتي كه در كشور خودمان به عمل آمده، هر ايراني به طور متوسط هر 3 سال يكبار به دندانپزشكي مي رود.
گفته مي شود كه علت اصلي اين مسئله بيمه هاي دندانپزشكي است كه تاثير خود را گذاشته است.
در كشورهاي پيشرفته، بيمه هاي دندانپزشكي از نوع بيمه هاي خاص است و به اين ترتيب ارقام بالايي براي اين منظور در نظر گرفته مي شود. هزينه دندانپزشكي در تمام دنيا از جمله در كشورمان، بسيار بالاست و به همين دليل كشورها تدابيري براي بهبود ارائه اين خدمات انديشيده اند.
بيمه تزئيني
برخي معتقدند اينكه ارائه خدمات دندانپزشكي نظير ارتودنسي را تزئيني بدانيم، تفكري اشتباه است، چون درمان بيماري ها و مشكلات دهان و دندان و توجه به اهميت آن نمي تواند تزئيني باشد، به عنوان مثال بي توجهي به دندان هايي كه در محل اصلي خودشان قرار ندارند، باعث ايجاد ضايعات مفصلي و فكي دهان مي شود.
دكتر محمد شيرازي، مسئول بهداشت دهان و دندان دانشگاه علوم پزشكي ايران مي گويد: «به رغم اينكه مهمترين منشا بيماري هاي گوارشي رعايت نكردن بهداشت دهان و دندان است كه شامل 95 درصد بيماران گوارشي مي شود، اما سازمان هاي بيمه گر ارائه خدمات دندانپزشكي را جزو بيماري هاي زيبايي به شمار مي آورند.»
او مي گويد: «بسياري از بيماري ها نظير آسم و حمله هاي قلبي و بيماري هاي گوارشي به علت وجود مشكلات دهان و دندان و رعايت نكردن بهداشت دهان و دندان است، اما متاسفانه هنوز سازمان هاي بيمه گر و خدمات بهداشتي و درماني، خدمات دندانپزشكي را جزو خدمات تزئيني مي دانند.»
جالب اينكه يكي از استادان دانشگاه شهيد بهشتي تا آن حد كيفيت و سطح هزينه هاي درمان هاي دندانپزشكي را در كشور در سطح مطلوبي مي داند كه معتقد است بسياري از ايرانيان مقيم كشورهاي خارجي براي معالجه دندان هاي خود به دندانپزشكان ايراني مراجعه مي كنند. دكتر مسعود اجلالي معتقد است: موفقيت كشورهاي اروپايي در زمينه دندانپزشكي از لحاظ تجهيزات و توليد مواد دندانپزشكي است، اما ايراني ها با وجود داشتن مشكلات بسيار در تهيه مواد و تجهيزات بسيار گرانقيمت دندانپزشكي، از لحاظ مهارت هاي نيروي انساني و سطح علمي، در مرتبه بالاتري قرار دارند. وي عامل اصلي در گران بودن تجهيزات و مواد دندانپزشكي را عدم به عهده گرفتن هزينه هاي دندانپزشكي به سازمان هاي بيمه گر مي داند و مي گويد: «به اين ترتيب همه هزينه ها به بيمار منتقل مي شود.»
جامع نگري؛ كليد مشكل
اما يك سوال اصلي كه ذهن متخصصان دندانپزشكي را سالهاست به خود مشغول داشته، يك نگاه جامع و دقيق به نحوه برخورد ما با اين مشكلات است.متخصصاني كه دندانپزشكي جامع نگر را پايه ريزي كردند، معتقد بودند كه چرا از ابتدا بايد به دندان هاي يك فرد اجازه بدهيم كه پوسيده شود، عفونت كند و ... بعد به عنوان درمان، به انواع و اقسام روشهاي گرانقيمت متوسل شويم؟ دكترمحمد اسلامي، يكي از اعضاي هيات علمي دانشكده دندانپزشكي دانشگاه تهران مي گويد: «دندانپزشكي جامع نگر، به گذشته، حال و آينده نظر دارد. مشكل اصلي در نظام موجود دندانپزشكي اين است كه ما اجازه مي دهيم افراد به عنوان بيمار وارد يك رودخانه از بيماري شوند بعد اقدام به بيرون آوردن و درمان آنها مي كنيم. چرا از ابتدا جلوي گرفتاري آنها را در قعر رودخانه نمي گيريم؟»
در دندانپزشكي جامع نگر تلاش بر اين است كه مردم اصلا به بيماري هاي دهان و دندان مبتلا نشوند كه شايد مصداق بارز «پيشگيري بهتر از درمان است» باشد، هرچند تاسيس گروه دندانپزشكي جامع نگر در دانشگاه تهران اميدهايي را براي آينده در دلها تقويت كرد، اما با وجود مشكلات موجود درخصوص آموزش و ارائه خدمات به اقصي نقاط كشور و نحوه اجرا، اين طرح هنوز تعهد اجرايي ندارد. دكتر اسلامي معتقد است همين كه توانسته ايم گروهي را با همين نام در دانشكده تاسيس كنيم، كار مهمي انجام شده كه البته اميدواريم در آينده با اين روشها از بروز پوسيدگي دندان ها، بيماري هاي لثه و عفونت ها جلوگيري شود، بخصوص كه اين روزها انواع و اقسام درمان ها به سبك و سياق هاي جديد، قدعلم كرده اند و دندانپزشكان زيادي هم ترجيح مي دهند تا حد ممكن از تراشيدن نسج طبيعي دندان خودداري كنند و روشهاي نويني مثل فلورايدتراپي و ... هم باب شده است.
اما با وجود گذشت مدت زمان زيادي از ارائه طرح پزشك خانواده و فاصله هاي زيادي كه تا حصول كامل آن باقي است، تا چه زماني بايد براي به بارنشستن اين طرح كه امروز در مرحله تربيت متخصص قرار دارد، صبور باشيم؟

هرچند همه ما گهگاه احساس نوعي خودآگاهي در مورد بيماري هاي رواني داريم، اما از بسياري از آنها هم غافليم. خيلي از افراد وقتي خودشان را به ديگران معرفي مي كنند يا در برخوردهاي اجتماعي، دچار نوعي خجالت زدگي مي شوند.
طبق تحقيقي كه در موسسه تحقيقات سلامت ذهن در آمريكا صورت گرفته است، تعدادي از آمريكايي ها به طور غيرمنطقي از برخوردهاي اجتماعي مي ترسند و احساس مي  كنند در تمام مدت مورد نقد و عيب جويي هستند و در نتيجه اين احساس شرم غيرمنطقي سبب مي شود كه از خوردن، نوشيدن، صحبت كردن يا گاهي نوشتن در اجتماع پرهيز كنند.
روانشناسي به نام باري وولف در موسسه تحقيقاتي بين المللي سلامت ذهن ادعا مي كند كه «اجتماع گريزي يا ترس اجتماعي به عنوان يك بيماري حدود 2درصد از جمعيت را دچار مي كند كه البته در دوران ما بسيار ناديده گرفته شده است.» او يكي از جمله پژوهشگراني است كه از كل اجتماع توجه ويژه اي به اين بيماري داشته است. خيل عظيم بيماراني كه براي درمان و تقويت روحيه برخورد به درمان هاي دارويي روي مي آورند، توجه او را جلب كرده است.
اين بيماري در دهه هاي گذشته خيلي مورد اغماض قرار گرفته است شايد به خاطر اينكه در نهايت همين ترس از اجتماع تقريبا باعث مي شد كه اين بيماران براي درمان تلاش نكنند.
آنها تا حدي خجالت زده بودند كه اين بيماري را كم اهميت يا كوچك جلوه مي دادند. يك قسمت قضيه اين بود كه حتي پدر و مادرها هم به شكل كاملا واضح براي اين حالت غيرعادي در نوجوانشان نگران نبودند، در حالي كه آنها بعضي مواقع از رفتن به كلاس يا قبول مسئوليت هاي كاري سر باز مي زدند.
تشخيص دقيق بيماري معمولا خيلي سخت است چون خيلي وقت ها خود بيماران هم از آن اطلاعي ندارند. بعضي ترس ها تا حدي است كه در يك مورد ساده مثل استفاده از دستشويي هاي عمومي، ايجاد مشكل مي كند. اين بيماران فكر مي كنند كه هر برخوردي از آنها باعث مي شود كه از طرف هم سن  و سالهايشان در اجتماع مورد تمسخر قرار بگيرند. در مجموع بيشترين آسيب را نشانه هاي ثانويه اين بيماري ايجادمي كند، حالت هايي مثل افسردگي، خودكشي، عدم حضور در اجتماع و... كه علائم خيلي پيچيده اي را به دنبال دارد.
به طور قطع هيچ كس نمي داند بيماري ترس از اجتماع چه طور ايجاد مي شود، اما ممكن است چنين مسئله اي در نتيجه يك اختلال آسيب پذيرانه بيولوژيك يا يك استعداد مادرزادي باشد. ممكن است بعضي از حالت هاي خجالت زدگي طي دوران كودكي و در بازي هاي آن زمان شكل گرفته باشد. به نظر مي رسد بيماري ترس از اجتماع از يك نسل به نسل ديگر در حال گذر است. اين مسئله در طول سالهاي رشد كودكان به عنوان يك خلاء مشاهده مي شود. در درمان هاي رفتاري، توصيه مي شود اين بيماران بايد تا حدي شجاع باشند كه بتوانند با برخوردهاي زندگي به شكل رو در رو مواجه شوند.
در درمان  هاي رفتاري آنها توصيه مي شود كه حس خود را با شركت در موقعيت هاي مختلف اجتماعي و تغيير الگوهاي فكري نسبت به جامعه تقويت كنند و آنها را در موقعيت هاي ساختگي ناراحت كننده يا دردسرهاي ساختگي قرار مي دهند؛ بر فرض در يك ميهماني بعدازظهر، آنها را با برخورد و زور و مقابله مواجه مي كنند و بالاخره، مراحلي را ايجاد مي كنند كه بتوانند مهارت هاي اوليه در موقعيت هاي نگران كننده در زندگي واقعي را بچشند.
داروهايي مثل بتابلوكر، پروپرانولول، فنلوين و ضد افسردگي ها هم مي توانند تا حدودي اين علائم را تخفيف دهد. اما در نهايت بايد گفت چيزي كه مي تواند ثاثيرات اساسي و دراز مدت تري به دنبال داشته باشد، نوع نگاه بيمار به اطراف و جهان هستي است.

دكتر عليرضا آشوري - اسم دندانپزشكي كه مي آيد خيلي ها تا مغز استخوانشان تير مي كشد. دندانپزشكي را هميشه براي مردم ما با درد و زجر معنا كرده اند و البته صرف هزينه اي بسيار بالا كه بايد پذيرفت پرداختش براي بسياري از اقشار جامعه دشوار و حتي بعضا كمرشكن است. مردم نه در ايران كه در تمام دنيا از قيمت خدمات دندانپزشكي شكايت دارند. قضيه فقط محدود به ايران نيست؛ دندانپزشكي در تمام دنيا بسيار گران است و حتي بايد گفت در مقايسه با مثلا آمريكا يا كانادا قيمت خدمات دندانپزشكي در ايران خيلي پايين تر است تا حدي كه جمع كثيري از ايرانيان مقيم خارج از كشور براي برخي درمان هاي انتخابي دندانپزشكي مثل جراحي هاي فك، پروتز يا ايمپلنت به ايران مي آيند.
تا به حال بارها و بارها درباره علت گران بودن خدمات دندانپزشكي صحبت كرده ايم، ولي انگار بايد براي دفعه هزارم باز هم توضيح دهيم. دندانپزشكي رشته بسيار بسيار پراسترسي است. استرس اين رشته، برخلاف رشته اي مثل جراحي يا قلب و عروق فرضا نوعي استرس پوچ محسوب مي شود، چون عملا هيچ كدام از درمان هاي عادي دندانپزشكي درمان مشكلات تهديدكننده زندگي نيستند، اما وضعيت خاص درمان هاي دندانپزشكي في نفسه استرس فراواني را به دندانپزشك تحميل مي كند. در دندانپزشكي اين استرس پوچ با كار بسيار دقيق در حد ميليمتر و دهم ميليمتر مضاعف مي شود. كارهاي زيبايي بخصوص دقت مضاعفي مي طلبد و اين استرس ده ها برابر مي شود. يكي از دلايل گران بودن خدمات دندانپزشكي همين استرس ديوانه كننده است. دليل ديگر به مواد مصرفي، لوازم متعدد و گران و خدمات لابراتواري بازمي گردد و هزينه درمان هاي دندانپزشكي را بالا مي برد.
پس تكليف بيمار چيست؟ بيمار چطور بايد اين هزينه هاي سرسام آور را بپردازد؟ بسياري از بيماران مي گويند اينهمه پول براي يك دندان؟ و فكر نمي كنند كه دندان با پرتقال يا سيب يا ماشين فرق دارد!
به هر حال هرچقدر هم كه بيمار به دليل تنبلي، بي توجهي يا بي پولي درمان دندان يا لثه خود را به تعويق بيندازد، بروز دردهاي بسيار شديد يا لقي دندان ها در نهايت او را وادار مي كند تا به دندانپزشك مراجعه كند. درمان چنين مشكلاتي هم واقعا گران تمام مي شود. بد نيست دقيق تر توضيح بدهم: فرض كنيد بنده خدايي شب از شدت دندان درد از خواب مي پرد. استيصال او را مجبور مي كند، برود پيش دندانپزشك. احتمالا صورت هم كمابيش ورم كرده و به عبارت ديگر دندان آبسه كرده است. دندانپزشك ابتدا آبسه را تخليه مي كند، بعد عصب راخارج كرده و ريشه دندان را پر مي كند. بعد چون احتمال شكستگي دندان افزايش يافته، دندان بايد با پروتز ثابت درمان شود، يعني به قول معروف روكش شود. معمولا اين دندان ها تا زير لثه پوسيده اند. بنابراين بعضا نياز به جراحي لثه هم پيدا مي كنند. خودتان حساب كنيد كه به خاطر يك پوسيدگي درمان نشده، چه هزينه وحشتناكي به بيمار تحميل مي شود؟ تازه اين همه ماجرا نيست. كسي كه چنين مشكلاتي دارد، قطعا نياز به درمان هاي ترميمي، جرم گيري، جراحي لثه و ... هم دارد. بعد از تمام اينها و با كلي هزينه اين دندان هاي جديد و ترميم شده يا جايگزين شده تا ابد جاي دندان هاي خود فرد را نمي گيرد.
مجبورم نصيحت كنم. بهتر نيست قبل از اينكه دندان ها پوسيده شوند، لثه ها جرم بگيرند، استخوان تحليل برود، دندان ها لق شوند، عصب دندان درگير شود، دندان بشكند و هزار مشكل ديگر پيش آيد از آنها پيشگيري كرد. اگر از زمان كودكي راه صحيح مراقبت و حفاظت از دندان را به كودكان بياموزند، همين كودكان در آينده مراقب وضعيت دندان هايشان خواهند بود.
بزرگسالان محترم كه به قول معروف توان پرداخت هزينه هاي كمرشكن دندانپزشكي را ندارند، چرا از دندان ها و لثه هاي خود بدرستي مراقبت نمي كنند؟ مسواك زدن به موقع و استفاده از نخ دندان براي جلوگيري از پوسيدگي و ناراحتي هاي لثه كفايت مي كند. اگر دندان هايتان پوسيده يا لثه مشكل دارد، قبل از آنكه مشكل حاد شود و اينهمه خرج و مصيبت روي دست شما بگذارد به فكر درمان باشيد، چون هرچقدر در معالجه مشكلات حفره دهان بيشتر سستي كنيد، اين بيماري ها سريع تر پيشرفت مي كنند و شايد منجر به از دست رفتن دندان ها شوند و باور كنيد هيچ درمان جايگزين ولو بهترين و گران ترين درمان نمي تواند جايگزين دندان خود فرد شود.

برنامه اورژانس در 5 سال آينده
رئيس اورژانس كل كشور از ارائه مكتوب برنامه 5 سال آينده اورژانس كل كشور براي مردم و مسئولان خبر داد.دكتر شهرام علمداري گفت:  ظرف دو ماه آينده برنامه استراتژيك اورژانس به طور كامل از سوي دانشگاه ها به اورژانس كل كشور تحويل داده شده و براساس برنامه 5ساله آينده ارائه خواهد شد.
اين در حالي است كه به خاطر مشكلات به وجود آمده بر سر كمبود تجهيزات در اورژانس، نمايندگان مجلس در روزهاي پاياني سال گذشته، در لايحه بودجه سال 84 براي تامين آمبولانس هاي مورد نياز اورژانس، بيمارستان ها و شبكه بهداشتي و درماني كشور با واردات 2 هزار دستگاه آمبولانس و تجهيزات مربوطه در سال 84 موافقت كرده بودند.علمداري همچنين با اشاره به ضرورت تشكيل سازمان اورژانس كشور از موافقت وزير بهداشت و سيستم تشكيلات براي تشكيل اين ساختار خبر داد و گفت: ظرف اين هفته رايزني هاي لازم با سازمان مديريت و برنامه ريزي براي تشكيل سازمان اورژانس كشور صورت مي پذيرد.در آينده اي نزديك هم بحث استراتژيك اورژانس تك تك استان هاي كشور به مجلس شوراي اسلامي تحويل داده خواهد شد. از مهمترين وظايف امسال بخش اورژانس با توجه به بودجه تخصيصي، ايجاد محمل مناسب براي ارائه فعاليت بهتر و مناسب تر است.
خطر ريزش مو
يك متخصص پوست و مو، در خصوص نگهداري از موها اعلام كرد:  رنگ كردن، فر كردن و سخت كردن مكرر مو و استفاده دائمي از بيگودي و سشوار، موها را در خطر جدي ريزش يا موخوره قرار مي دهد.
دكتر احسان نباتي، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران اظهار كرد: هرچيزي كه باعث شود ساختار طبيعي مو، از حالت عادي خارج شود براي مو مضر محسوب مي شود. به همين علت بايد تا حد امكان از موادشيميايي مخصوص فر كردن،  رنگ كردن و... كمتر استفاده شود.يكي ديگر از مسائلي كه براي سلامت موها مضر است، شستن دائمي و روزانه آنهاست؛ اين مساله خصوصا در مورد آقاياني حائز اهميت است كه مستعد ريزش مو هستند. به اين افراد توصيه مي شود، شمار دفعات شستن موها را كمتر كنند تا غدد چربي روي سر و فوليكول هاي سازنده،  كمتر تحريك شوند.
اين متخصص در ادامه استفاده هفتگي از نرم كننده مو را ضروري دانست و تاكيد كرد:  موهاي خشك و آسيب ديده نياز بيشتري به استفاده از نرم كننده ها دارند.
براي حفظ سلامت موها، بايد به موقع آنها را كوتاه كرد. به اين صورت كه موهاي كوتاه تقريبا هر شش هفته و موهاي بلند هر هشت و يا دوازده هفته بايد مقداري كوتاه شوند تا از بروز موخوره در آنها جلوگيري شود.
ارائه محدود خدمات به بيماران تالاسمي
مديرعامل انجمن حمايت از بيماران تالاسمي با اعلام اينكه 12 مركز درمان براي كودكان مبتلا به تالاسمي در سطح شهر تهران فعال هستند، گفت:  اين مراكز يا در بيمارستا ن هاي كودكان يا در بخش كودكان بيمارستان ها در سطح شهر قرار دارند.
دكتر هادي پور در گفت وگو با خبرنگار «بهداشت و درمان» خبرگزاري دانشجويان ايران با تاكيد بر اينكه فقط سه مركز در سطح شهر تهران به بيماران تالاسمي بزرگسال خدمات ارائه مي دهند، اظهار كرد: از اين سه مركز، درمانگاه بيماران تالاسمي در بيمارستان حضرت رسول اكرم در شرف تعطيلي، مركز ظفر فاقد مجوز فعاليت است و تنها مركز بيماري هاي خاص مي تواند به بيماران بزرگسال به طور دقيق ارائه خدمات كند.
وي مدعي شد: ادعاي بنياد امور بيماري هاي خاص در زمينه بيماران بزرگسال تالاسمي كه داراي جايگاه مشخص نسبت به اطفال در سطح كشور هستند، فاقد مستندات علمي است.
افزايش مصرف سيگاردر سال گذشته
ايسنا - انجمن مبارزه با استعمال دخانيات ايران هشدار داد: مصرف سيگار طي سال گذشته در ايران به 3 برابر افزايش يافته است. روزانه 10 ميليون بسته سيگار در كشور دود مي شود و 4 ميليارد تومان هزينه مصرف اين تعداد سيگار است.
همچنين نزديك به 8 ميليارد تومان در روز صرف مسائل و مشكلات بهداشتي و درماني ناشي از مصرف سيگار در كشور مي شود و نزديك به 5 ميليون نفر از دختران و پسران 17 11 ساله در كشور سيگار مصرف مي كنند.

*صدف كوه كن
معمولا پس از دوران يائسگي، استخوان هاي اغلب زنان به تدريج تحليل مي رود و موجب مي شود كه استخوان ها بخصوص استخوان هاي لگن خاصره ترد و شكننده شوند. شكستگي هاي لگن و بالاي ران ناشي از استئوپروز بخصوص در زنان به پديده اي جدي و رو به افزايش بدل شده است.
برخي از مردان سالخورده نيز مبتلا به پوكي استخوان   هستند. طبق آمار، آمريكاي شمالي بزرگترين تعداد بيماري پوكي استخوان بين كشورهاي دنيا را دارد.
اگرچه سوابق ارثي و ژنتيك خانواده مهمترين علت پوكي استخوان ذكر مي شود، اما عوامل محيطي چون تغذيه و عدم ترك (ورزش نكردن) نيز در بروز اين بيماري نقش بسزايي دارند، همچنين بروز برخي از بيماري هاي مزمن را نمي توان ناديده گرفت. تحقيقات اپيدميولوژيك، عمده ترين دليل افزايش بروز استئوپروز را در كشورهاي آسيايي، تغييرات محيطي، شهرنشيني، كاهش فعاليت بدني و تغذيه غلط ذكر مي كند.
تحقيقات جديد لزوم استفاده از كلسيم را در مقابله با اين بيماري بسيار تاييد مي كنند، اما نكته حائز اهميت اين است كه علاوه بر كلسيم فاكتورهاي ديگري نيز در مقابله با اين بيماري سودمندند. علاوه بر كلسيم و فسفر، ويتامين D، ويتامين A، ويتامين C، منگنز، كولين، بورون، منيزيم، پروتئين، ترك ورزش و استرس و ناراحتي هاي روحي همگي در رشد استخوان دخالت دارند:
كلسيم: كلسيم يك ماده معدني نسبتا خنثي است كه در ساختمان دندان و استخوان شركت دارد. كلسيم بهترين و موثرترين ماده معدني است كه تا به حال براي) مقابله با پوكي استخوان از آن استفاده شده است. سنين نوجواني و سنين رشد، بهترين زمان براي دريافت زياد كلسيم است (دو برابر ميزان استاندارد) و باعث متراكم تر و محكم تر شدن توده استخواني خواهد شد. پس از 30 سالگي احتمالا ديگر خوردن كلسيم اثري در افزايش حجم استخوان ندارد ولي در به تاخير انداختن تحليل رفتن و پوك شدن استخوان ها موثر است.
براي حفظ استحكام و سلامتي استخوان ها روزانه 1200 -1000 ميلي گرم كلسيم لازم است. به دليل محدود بودن مقدار كلسيم در غذاها، غالبا مقادير مصرفي از مقدار توصيه شده كمتر است، ولي چون ذخاير كلسيم مقدار آن را در بافت ها ثابت نگه مي دارد، مشخص نمي شود.
از آنجايي كه كلسيم مهمترين عامل در پيشگيري و درمان اين بيماري به شمار مي آيد، از اين رو عوامل موثر در افزايش جذب كلسيم و كاهش جذب كلسيم و همچنين منابع مناسب تامين كلسيم را ذكر خواهيم كرد:
عوامل موثر در افزايش و كاهش جذب كلسيم:
۱ – ويتامين   D: مصرف ويتامين Dدر زماني كه در آغاز مرحله پوكي استخوان است، بيشتر اثر شفابخشي دارد تا اينكه در مرحله پيشرفته پوكي استخوان مصرف شود. چون هرچه سن بالا مي رود توانايي جذب ويتامين D نيز كاهش مي يابد، زنان سالخورده بايد ميزان بيشتري ويتامين D استفاده كنند. يكي از بهترين منابع ويتامين D ماهي چرب، كنسرو ماهي ساردين، شير و. . . است. مسئله مهم اين است كه در فصل زمستان ساخت ويتامين D توسط پوست از طريق آفتاب كاهش مي يابد، زيرا بدن پوشيده از لباس است و كمتر در معرض آفتاب قرار مي گيرد در نتيجه در اين زمان لزوم استفاده از منابع اين ويتامين بيشتر است.
۲ - لاكتوز: حدود 15 درصد تا 50 درصد باعث افزايش جذب كلسيم مي شود، بنابراين فوايد تامين كلسيم از شير كه يك غذاي غني از لاكتوز است مشخص مي شود.
۳ - ميزان نياز: مقادير كمتر كلسيم اگر در دفعات زيادتر مصرف شود بهتر از مقادير زياد آن جذب مي شود. در دوران بارداري، شيردهي و بلوغ چون نياز بيشتر است حتي اگر كم مصرف شود، بيشتر جذب مي شود.
۴ - اسيديته مواد گوارشي: كلسيم در اسيد بهتر حل مي شود. با كم شدن اسيد معده در سنين بالا جذب كلسيم كم مي شود.
۵ - پروتئين:در غذاهاي غني از پروتئين جذب كلسيم بيشتر است، زيرا آمينو اسيدهايي كه با كلسيم يك تركيب محلول تشكيل مي دهند، باعث سهولت جذب مي شوند. پروتئين غذايي حاوي اسيدآمينه هاي ضروري بوده كه براي تشكيل استخوان مورد نياز است، اما دريافت زياد پروتئين حيواني يا غير لبني (مثل انواع گوشت ها) سبب افزايش تحليل استخواني مي شود. از زماني كه دريافت پروتئين افزايش مي يابد، بايد دريافت كلسيم نيز اضافه شود تا از تاثير نامساعد آن جلوگيري به عمل مي آيد. از منابع غني آن مي توان به ماهي، شير، حبوبات، گوشت پرنده، پنير، تخم مرغ و فرآورده هاي سويا اشاره كرد.
۶ - وضعيت روحي - رواني: تحقيقات نشان داده است كه در فعاليت هاي استرس زا (امتحان رانندگي، كنكور، خواستگاري و. . . ) در زنان جوان و مضطرب، مقدار دفع كلسيم و كاهش جذب آن بيشتر بوده است.
۷ - اسيد اگزاليك: ريواس با باند شدن با كلسيم، تركيبي به نام اگزالات كلسيم به وجود مي آورد كه كلسيم نمي تواند براي جذب از آن آزاد شود. وجود 5 تا 6 درصد اسيد اگزليك آزاد در كاكائوهاي نامرغوب باعث شده تا مصرف شير كاكائو براي كودكان ممنوع اعلام شود.
۸ - افزايش حركات لوله گوارش: در مواقعي كه فيبر زيادي مصرف شود، حركات روده افزايش پيدا مي كند در نتيجه غذا سريع تر از لوله گوارش مي گذرد و كلسيم به مقدار كمتري جذب مي شود.
۹ - تعادل كلسيم و فسفر
۱۰ - فعاليت وتحرك: اشخاصي كه فعاليت كمتري دارند و بيماراني كه بي تحركندژژژژ، هر ماه ازكلسيم استخوان آنها به ميزان 5/0 درصد كل ذخيره كلسيم كاسته مي شود، ضمن اينكه قدرت آنها براي جايگزيني اين كلسيم نيز كم است. شواهد كنوني گوياي اين مطلب است كه عدم استقرار روي ساق پا بيش از بي تحركي، سبب ايجاد تعادل منفي كلسيم مي شود.
*كارشناس تغذيه و رژيم درماني