آشفتگي در حوزه هاي مختلف شهرنشيني در پايتخت و ناهماهنگي بين دستگاه ها بارها مديران شهري را براي ارائه خدمات شهري دچار مشكل كرده است. در بسياري از موارد چه كارشناسان و چه مسئولان شهري به اين نتيجه رسيده اند كه تنها تحقق مديريت واحد شهري مي تواند اين مشكلات را حل كند؛مديريتي كه تصميم گيري آن در پيچ و خم بوروكراسي دولتي گم نشود. مشكل افزايش موج مهاجرت به تهران و سكونت اجباري برخي از هموطنان در اين كلانشهر به دليل استقرار غير ضروري برخي از مراكز دولتي در آن هم از جمله همين دردسرهاست كه در نهايت تبعات منفي ديگري به دنبال خود دارد؛تبعاتي نظير افزايش ناگهاني اجاره بهاي مسكن.
تهران؛ يك شهر و هزار قيمت. اين شهر نه تنها از نوسان قيمت ميوه و تره بار و خشكبار، پوشاك، موادغذايي و خدمات در امان نمانده، بلكه در بخش مسكن نيز در جاهاي مختلف آن هزار گونه قيمتگذاري اعمال مي شود.
شايد بتوان گراني و نوسانات قيمت مسكن در تهران را به پاي تراكم بالاي جمعيت اين كلانشهر پايتخت نوشت، اما براستي اگر اينچنين است، چرا آمار خانه هاي خالي از سكنه در اين شهر بايد سربه فلك بكشد، در حالي كه قيمت يك خانه۴۰متري فاقد امكانات اوليه در پايين شهر براي اجاره با 5ميليون تومان وديعه و 60 هزارتومان اجاره بها قيمتگذاري مي شود. آمارهاي موجود از بيش از  ۲۰۰هزار واحد مسكوني خالي از سكنه حكايت دارد.
با اين حال، نمي توان مهاجرت بي رويه به تهران را در قيمت  مسكن ناديده گرفت. قصه مهاجرت از شهرها، روستاها و استان هاي مختلف كشور به تهران قصه اي قديمي است. آمارهاي موجود جمعيتي نشان مي دهد كه مهاجرت به پايتخت در سالهاي گذشته نه تنها كاهش نيافته، بلكه با تمام تبليغاتي كه در اين زمينه انجام شده، اين روند هر ساله سير صعودي داشته تا جايي كه امروز تهران، در رده۱۰ شهر شلوغ جهان قرار گرفته و گوي سبقت  در گراني را در بين 130 شهر برتر ربوده و در رده 1 ۴ جاي گرفته است.
اكنون با اين روند، اين دلالان و سودجويان هستند كه سرك كشيده و بازار مسكن را به نفع خودشان تصرف كرده و مي چرخانند. اين در حالي است كه همه ساله در پي تعطيلي مدارس تا آغاز مهرماه فصل دلهره مستاجراني آغاز مي شود كه در تكاپو براي يافتن مسكن اجاره اي متناسب با درآمدشان هستند.
در اين شرايط نبود معياري مشخص براي تعيين اجاره بها موجب شده تا صاحبان منازل بدون توجه به شرايط واحد مسكوني از لحاظ نوساز يا قديمي بودن يا موقعيت منطقه اي، نرخ اجاره  را به دلخواه خود افزايش دهند.
امسال نيز به رغم ركود خريد و فروش مسكن و ثابت ماندن تقريبي قيمت خانه، اجاره بها به شكلي نامتعارف افزايش يافته است.
به اعتقاد كارشناسان، دولت مي تواند با اعمال نظارت دقيق، دست  دلالان و واسطه ها را از صنعت ساختمان كوتاه كند و بايد با ايجاد راهكارهاي لازم، مانع از بي ثباتي در صنعت ساخت و ساز شود. به اعتقاد آنان در اين مرحله مسئله عدم نظارت دقيق دولت مطرح است؛ موضوعي كه در گذشته به خوبي اعمال نشده و نبود آن به صنعت ساخت وساز كشور لطمه جبران  ناپذيري وارد كرده است.
هم اكنون تهيه مسكن اجاره اي در كشور به مرز بحران نزديك شده است و نبايد با دادن بهانه به دست دلالان و واسطه ها، زمينه و شرايط لازم را براي افزايش قيمت آن به اين افراد سودجو داد.
به اعتقادكارشناسان، نظارت دولتي يكي از راه هاي موثر در تثبيت قيمت مسكن است و دولت از هر طريقي كه شده بايد از افزايش بي رويه قيمت مسكن جلوگيري كند. در اين خصوص برخي از كارشناسان به استفاده از قطعات پيش ساخته براي ساخت وساز اشاره كردند و اعتقاد دارند استفاده از اين قطعات مي تواند تا حدود ۰درصد قيمت ساخت ساختمان را كاهش دهد.
حميد توكلي با اشاره به اينكه تامين نيازهاي شهروندان در زمينه احداث ساختمان ضروري است، افزود: سازمان ها و نهادهايي كه متولي ساخت مسكن هستند، بهتر است براي بالا بردن كيفيت توليدات خود از اين قطعات استفاده كنند.
وي گفت: ساختمان هايي كه با قطعات پيش ساخته احداث مي شوند نيز مانند ديگر ساختمان ها از استحكام لازم در برابر بلاياي طبيعي مانند زلزله برخوردارند.
احداث واحدهاي مسكوني ارزانقيمت و با كيفيت بالا نياز اصلي جامعه بويژه اقشار كم درآمد جامعه است.
يكي از كارشناسان اقتصادي هم گفت: سياست هاي اقتصادي كشور كه مجموعه نظم بندي اقتصادي بر پايه آن شكل مي گيرد، مهمترين عامل تاثيرگذار و تعيين كننده قيمت مسكن در ايران است. ميثم زارع اضافه كرد: در اين نظم بندي، چنانچه به بخش مسكن به صورت اختصاصي نگاه شود، مجموعه سياست هاي دولت، شهرداري ها و چگونگي ساخت وساز، تاثير مستقيمي بر اين بخش دارد، باتوجه به بالا رفتن بي رويه قيمت اجاره بهاي مسكن، عرضه ساختمان هاي خالي از سكنه مي تواند نقش مهمي در كاهش اجاره واحدهاي مسكوني داشته باشد. بر اين اساس با اخذ ماليات هاي متعارف و عوارض نوسازي بالا از واحدهاي مسكوني خالي، مي توان از احتكار آنها جلوگيري كرد.
به نظر اين كارشناس اگر ماليات  متعارفي بابت خالي بودن واحد مسكوني از يك مالك اخذ شود و خالي بودن آن براي او صرفه اقتصادي نداشته باشد، تلاش مي كند كه آن ملك را به صورت اجاره در اختيار ديگران قرار دهد. او گفت: بنابراين بايد با انديشيدن تمهيداتي خاص، مانع از خالي بودن اينگونه واحدهاي مسكوني در سطح شهرها شد. به دليل ركود ايجاد شده در بازار مسكن، هم اكنون سطح اجاره   بهاي واحدهاي مسكوني به صورت نامعقولي بالا رفته و از طرفي به دليل افزايش بي رويه قيمت مسكن در چند سال اخير، قدرت خريد مسكن افراد كم درآمد پايين آمده است.

در سالهاي نه چندان دور در جانب باختري تهران ييلاقي خوش آب و هوا و آرام واقع شده بود. در سمت شرقي اين منطقه دره اي باصفا و دل انگيز قرار داشت كه رودخانه اي فصلي از دل آن عبور مي كرد و تمام دره را رنگ سبز مي زد؛ سبزي كه حاصل رويش گياهان مختلف و درختان ميوه و گهگاه سبزي هاي خوراكي بود.
در هر فصلي مي توانستي از رنگ و بوي دلپذير طبيعت لذت ببري و با خيال راحت نفس بكشي. نام اين منطقه پونك بود كه شايد ارتباطي هم با پونه هايي كه در كنار آبهاي جاري اين منطقه مي رست، داشت. امروز هم اين نام را مي توان روي نقشه تهران يافت، ولي اگر كسي بخواهد با مشخصاتي كه ذكر آن رفت دنبال پونك بگردد، مسلما موفق نخواهد شد. پونك حالا ديگر يكي از محله هاي تهران شده و ييلاق پونك هم در انتهاي بلوار پونك در سمت شرقي بزرگراه شهيداشرفي اصفهاني غصه روزهاي خوش گذشته اش را مي خورد. از روزگاران دور، اهالي اين منطقه براي اينكه بتوانند در فصل هايي كه بارندگي كمتر بوده، آب ذخيره كنند،  استخر زيبايي در اين ييلاق ساخته بودند كه سراسر سال آب مورد نياز آنها را تامين مي كرد. آبهاي جاري سرچشمه گرفته از كوه هاي اطراف به اين استخر مي ريخت تا هميشه تازگي و طراوت پيشكش اين استخر به اهالي باشد و رنگي از كدورت در چهره آيينه گون آب نيفتد، اما اين روزها به دليل عدم ورود آب تازه، تنها چيزي كه اين استخر مي تواند به اهالي پيشكش كند، ناراحتي و نارضايتي است. آب استخر دچار ماندگي شده و جايي شده براي پرورش يافتن انواع جانوران؛ جانوارني كه نه تنها از دست آدم ها آسايش ندارند، بلكه متقابلا آسايش آدم ها را هم سلب كرده اند. با توجه به اينكه محوطه اي كه اين استخر در آن واقع شده بسيار زيبا و مستعد بازسازي و بهره برداري بهينه است، مي توان با كمي درايت و خوش سليقگي روزگار بهتري را براي آن رقم زد. مثلا با تامين آب نه چندان زياد مي توان اين استخر را از مردن در بي آبي نجات داد، ضمن اينكه با هزينه نه چندان زياد نسبت به فضاسازي دقيق اطراف آن براي استفاده عمومي اقدام كرد. چند قدم آنطرف تر از اين استخر درخت هاي بلوار پونك دچار كم آبي هستند و اهالي را دچار نگراني كرده اند كه مبادا همين چند قامت سبز برافراشته نيز از دست برود. آيا مي توان از آب اين استخر براي آبياري آن درختان استفاده كرد؟ مسلما اين كار شدني است. تنها كمي حوصله و هزينه لازم است كه شهرداري تهران هر دو را دارد و در بازسازي نقاط مشابه ديگر نشان داده كه علاوه بر حوصله و هزينه، سليقه اش را نيز بخوبي خرج مي كند. اهالي اين منطقه اميدوار هستند بازهم بتوانند تصوير سبز درخت هاي زيباي پونك را در آيينه زمردگون اين استخر ببينند. شايد بهار آينده بوي پونه بازهم در ذهن اين ييلاق گذشته و بلوار امروز پيچيد.

تابستان با سفر وصلت قديمي دارد. تا امتحانات بچه ها تمام مي شود، آنها كه از قبل قرار و مداري گذاشته اند به فكر تهيه بليت مي افتند و آنهايي هم كه پيشتر به فكر سفر نبوده اند، شروع مي كنند به برنامه ريزي براي سفر. كجا برويم و خانه كدام فاميل؟ با كدام يك از آشناهايمان برويم و چه روزي از تابستان را انتخاب كنيم؟... و از همه مهمتر اينكه چطور برويم و با چه وسيله نقليه اي؟ حتي كساني كه وسيله نقليه شخصي دارند، خيلي از وقت ها به اين فكر مي افتند كه با وسيله ديگري سفر كنند. بليت هواپيما كه گران است و ضمنا بسختي هم مي شود تهيه كرد. قطار وسيله مناسبي است، اما در برخي از نقاط كشور خط آهن وجود ندارد و در برخي نقاط هم به دليل بالا بودن تقاضاي سفر بليت به اندازه كافي وجود ندارد. مي ماند اتوبوس؛ اين وسيله سنتي سفر، اما معمولا اول و آخر سفر با اتوبوس (از موارد حين سفر صرف نظر مي شود) اتفاقات ناخوشايند و مشكلات آزاردهنده اي پيش مي آيد كه تا حدودي خوشي سفر را كمرنگ مي كند. محوطه عموما شلوغ برخي پايانه هاي مسافربري، هرج و مرج در فروش بليت، مواد غذايي غير بهداشتي و آلوده اي كه دستفروش ها يا كيوسك ها مي فروشند، دزدي وسايل و بار و ... همه از مشكلات آشنا و تكراري پايانه ها هستند.
با اين وصف سازمان پايانه ها و پارك سوارهاي شهرداري تهران با رسيدن تابستان و تعطيلي مدارس تلاش كرده است تا به اين وضعيت سروساماني بدهد. تشكيل كميته هاي بهداشت و سلامت، افزايش نيروهاي خدماتي و انتظامي، افزايش تعداد و ساعات كار كارگران خدماتي و نيروي انتظامي، اجبار شركت ها به عرضه يخ و آب بسته بندي شده و بهداشتي در اتوبوس ها و بازسازي فضاهاي خدمات عمومي بخشي از اين برنامه هاست. ضمنا اين سازمان دو توصيه به مسافران كرده است: اول اينكه بليت مقصد خود را حتما يك روز قبل و از دفاتر شركت ها و تعاوني هاي داخل پايانه تهيه كنند و ديگر اينكه مواد خوراكي و نوشيدني هاي فاسدشدني همراه خود نبرند.

مطلبي كه روز سه شنبه۳۱ تيرماه تحت عنوان به ذهن محله اشاره كنيم در صفحه شهرآرا منتشر شد، براساس گفت وگوي راحله شيراسب، خبرنگار پايگاه اطلاع رساني شهرسازي و معماري (www.uan.ir) با دكتر سيد محسن حبيبي كه در اين سايت منتشر شده بود، تهيه شده و به چاپ رسيد.