آزاده بهشتي
تعدادي از كارشناسان در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيده اند كه بهترين راهكار براي رهايي از مشكل رفع پسماندهاي ساختماني، حفظ محيط زيست و جلوگيري از هدر رفتن سرمايه ملي، بازيافت و استفاده مجدد از خاك و نخاله هاي ساختماني است. پنج كيلومتر از جاده آبعلي به سمت اتوبان بابايي كه بروي، كاميون هاي پشت هم قطار شده با عبورشان گرد و خاكي به هوا بلند مي كنند كه بسختي مي توان مقابل را ديد.
روابط عمومي مركز بازيافت براي پيدا كردن مركز دفن و بازيافت نخاله هاي ساختماني پيشنهاد مي كند رد همين كاميون ها را بگيريم تا به مقصد برسيم و بالاخره رسيديم.
جاده خاكي، عبور ماشين كوچك و حقير ما را در كنار كاميون ها و وانت بارهاي غول پيكر سخت كرده است، اما بالاخره به بالاي تپه اي مي رسيم كه مقصد كاميون هاست. كاميوني دنده عقب مي گيرد و خاك، گچ، گوني و گاهي فلزات مختلف از پشت آن خالي مي شود. كاميون بعدي همين كار را تكرار مي كند و ...
۵۳۱ هزار تن نخاله بالاي جاده آبعلي
در شهر تهران روزانه بيش از 18 هزار و 590 تن نخاله ساختماني توليد مي شود كه داراي كيفيتي ناهمگون و نامطلوب هستند و ميزان خاك و نخاله دفع شده در تهران از سال 73 تا 82 در مجموع 97 ميليون و 102 هزار و 198 تن برآورد شده است كه از اين ميزان تنها 6 ميليون و 787 هزار و 603 تن آن در سال 82 در گودهاي اطراف تهران دفع شده است كه 72 درصد آن با استفاده از 531 هزار و 900 سرويس خودرو، فقط به گود آبعلي انتقال داده شده است. اين در حالي است كه از اين مواد مي توان در راستاي توسعه پايدار شهري براي طراحي پارك ها، تسطيح شيب ها، محوطه سازي، راهسازي و ... به عنوان مصالح پركننده، زهكش و زيرساز استفاده كرد.
وقتي به مركز بازيافت نخاله هاي ساختماني رسيديم، تنها كاميون هايي بالاي تپه اي عريض آمده، نخاله ها را خالي كرده و مي رفتند، در اين ميان عده اي از كارگران از لابه لاي خاك، شن و ماسه و گچ هايي را كه با تكه هاي آهن و پاره هاي كيسه و گوني مخلوط شده بود، جدا مي كردند، اما خبري از بازيافت، توليد ماسه يا استفاده از خاك ها براي خاك باغچه ها و جاده سازي نبود.
جداسازي نخاله هاي ساختماني
چندي پيش مديرعامل سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران از توليد روزانه 16 تا 20 هزار تن خاك و نخاله حاصل از عمليات عمراني و ساختمان سازي خبر داد و گفت: در حال حاضر حدود 3 هزار تن از اين نخاله ها بازيافت مي شود. دكتر ابوالفضل ابراهيمي گفته بود از مجموع نخاله هاي عمراني و ساختماني توليدي، حدود يكهزار تن آن به طور مستقيم وارد چرخه عمليات زيرسازي طرح هاي عمراني مي شود و 50 تن از اين پسماندها نيز از گود آبعلي به صورت مواد قابل مصرف و خاك زراعي، مورد بازيافت قرار مي گيرد.
وي معتقد است بين 500 تا يكهزار تن از اين نخاله ها نيز توسط بخش خصوصي به شن و ماسه تبديل مي شود.
مديرعامل سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران گفته: بزودي يك مركز بازيافت جديد نيز در حوالي گود غرب تهران احداث مي شود تا چندين تن از نخاله ها و پسماندهاي عمراني و ساختماني قبل از وارد شدن به چرخه دفن، مورد بازيافت قرار بگيرد.
اكبر اژدري، رئيس بازرسي ستاد پاكيزگي و نظافت شهر تهران كه قرار بود در بازديد از مركز بازيافت نخاله هاي ساختماني همراهمان باشد، در گفت وگوي تلفني خود در مورد چرخه فعاليت در اين مركز به تفكيك خاك و نخاله از مواد زائدي كه همراه آن به مركز آورده مي شود، اشاره مي كند و مي گويد: بعد از ورود نخاله هاي ساختماني به مركز و تخليه آن، پيمانكاري كه طرف قرارداد با سازمان بازيافت است، وظيفه جداسازي خاك را از آجر، چوب، پلاستيك، گوني و كيسه هاي پلاستيكي برعهده دارد.
به اعتقاد اژدري، بعد از جدا شدن اين مواد از خاك، هريك بنا به كاربردي كه در بازيافت دارند، به مراكز مختلف فرستاده مي شوند. زماني هم كه از سركارگر مركز بازيافت نخاله در مورد جداسازي آهن آلات از نخاله هاي ساختماني سئوال كرديم، گفت: اين آهن آلات بعد از جداسازي به كارخانه ذوب آهن اصفهان فرستاده مي شود.
رئيس بازرسي ستاد پاكيزگي و نظافت شهر تهران در تفكيك نخاله هاي ساختماني به دو بخش عمده تاكيد دارد و مي گويد: در يك حالت نخاله ها در حقيقت آوار يا اضافه هايي است كه از طريق تخريب قسمت هايي از طبقات اضافي تخريب شده، توليد شده است، اما در حالت دوم مخلوط يا نخاله ساختماني حاصل از گودبرداري است كه غالبا اضافه هايي ندارند و بيشتر از خاك رس يا شن و ماسه و مخلوط آن تشكيل شده اند.
اژدري، دسته دوم نخاله هاي ساختماني را براي زيرسازي جاده ها مفيد مي داند و مي گويد: در برخي موارد مواد بازيافتي نخاله ها نيز در خاك باغچه ها مورد استفاده قرار مي گيرد.
ورود روزانه 300 هزار تن نخاله ساختماني
كارگران مركز بازيافت نخاله هاي ساختماني در دو شيفت 12 ساعته و به صورت 24 ساعته كار مي كنند و مرتبا كار تخليه در شيب و محل دپو نخاله هاي ساختماني صورت مي گيرد.
تهران داراي چند نقطه براي بازيافت نخاله هاي ساختماني است، اما در نهايت در تهران معروف ترين مركز بازيافت نخاله در آبعلي است كه ماهانه حدود 995 هزار تن نخاله ساختماني در اين قسمت تخليه مي شود.
در تحقيقات به عمل آمده منابع توليد خاك و نخاله شهر تهران در وسعتي بالغ بر 707 كيلومتر مربع، يعني محدوده كل شهر تهران گسترده است و با افزايش روزافزون تقاضا براي ساخت و ساز كه متاثر از افزايش قيمت زمين در تهران است، مديريت شهري با معضلات عديده اي از جمله جمع آوري و دفع پسماندهاي ساختماني شامل زائدات فعاليت هاي تخريب  مانند آلومينيوم، كاشي، آهن، فولاد، آجر و بلوك، گچ و بتن، مواد سقف سازي و عايق گذاري، چوب و شيشه، آسفالت و ساير مصالح و تجهيزات ساختماني مواجه است.
بر اساس اين تحقيق در تهران عمدتا توليد خاك، نخاله و زائدات ساختماني در اثر تخريب و احداث ساختمان هاي اداري، تجاري و مسكوني، نوسازي، تعميرات، فعاليت هاي عمراني و زيربنايي شهري است و تقريبا روزانه 18 هزار و 596 تن خاك و نخاله ساختماني از نقاط مختلف شهر به گودهاي مجاز اعم از آبعلي، تلو، ارديب و ... منتقل مي شود كه از اين ميزان فقط درصد كمي مورد بازيافت قرار مي گيرد.
در كشورهاي اروپايي از جمله آلمان، انگليس، فرانسه، هلند، دانمارك و ... تحقيقات زيادي روي استفاده مجدد و بازيافت نخاله هاي ساختماني انجام شده است، به طوري كه در حال حاضر دانمارك 95 درصد نخاله هاي ساختماني و آمريكا سالانه بين 10 تا 12 ميليون تن از بتن هاي موجود در بين نخاله ها را مورد بازيافت قرار مي دهد و تحقيقات صورت گرفته در ايران نيز نشان مي دهد كه امكان استفاده مجدد از خرده آجر به عنوان قسمتي از سنگدانه، خرده شيشه در مخلوط آسفالتي و سقف پوش هاي آسفالتي بازيافتي، در مخلوط آسفالتي وجود دارد.
اين محققان براي عملي شدن طرح مذكور، پيشنهاد طراحي كارخانه بازيافت مواد ساختماني، سرمايه گذاري بخش خصوصي در زمينه جمع آوري، حمل و نقل، دفع و بازيافت نخاله ها، تفكيك از مبدا، تخريب و تفكيك اصولي ساختمان ها تحت نظارت مهندس ناظر و ايجاد روش سيستماتيك جمع آوري، حمل و دفع خاك و نخاله در سطح شهر تهران را دادند.

هميشه وقتي مشكل بزرگي پيش مي آيد، راه هاي مختلفي كه مي تواند به باز شدن گره كار كمك كند، مورد بررسي و مطالعه قرار مي گيرد. يكي از اين مشكلات بزرگ، مسئله ترافيك تهران است كه عوارض و محدوديت هاي آن كاملا نمايان است. شاهد هستيم كه هر روزه پيشنهادات مختلفي در جهت كاهش مشكلات ناشي از ترافيك مطرح مي شود كه تعدادي از اين پيشنهادات مورد آزمايش نيز قرار مي گيرند. در اين بين به نظر مي رسد گاهي اوقات به رغم صرف وقت و هزينه قابل توجه، نتيجه اين اقدامات به دقت مورد بررسي قرار نمي گيرد. مسلما اين بررسي ها مي توانند در اصلاح ضعف هاي اينگونه اقدامات يا مدنظر قرار دادن بسياري از نكات در پروژه هاي مشابه موثر باشند.
حدود دو، سه سال پيش طرح اختصاص بخشي از خيابان ها به مسير مخصوص عبور دوچرخه پس از پيشنهاد و كارشناسي هاي اوليه در منطقه 6 تهران اجرا شد. خيابان كريم خان زند، بلوار كشاورز و بخش هايي از اميرآباد اين مسير را شامل مي شدند. بررسي اينكه چرا طرح مسير مخصوص تردد دوچرخه در اين نقاط سرانجام خوشي نداشت را مي توان به عهده كارشناسان گذاشت، ولي دلايلي كه بيش از هر چيز ملموس و چشمگير به نظر مي رسيد، يكي تلاقي اين مسير با خيابان هاي پرتردد ديگر و از سوي ديگر عبور آن از بخشي از محل هاي عبورعابر پياده بود. اگرچه ممكن است كارشناسان مربوطه پس از بررسي هاي لازم به اين نتيجه رسيده باشند كه مشكلاتي كه در برابر اجراي اين طرح خودنمايي مي كنند آنقدر زياد هستند كه انجام طرح را غيرعملي نشان مي دهند، ولي عملي نشدن اين طرح در بخشي از تهران را نمي توان دليل غيرممكن بودن اجراي آن در نقاط ديگر دانست. پس مي توان اميدوار بود كه با انجام كارشناسي هاي دقيق در ديگر مناطق تهران، امكان اجراي اين طرح بررسي شود و در مراحل بعدي به شكل هاي ديگري مثل ايجاد مسير مخصوص عبور موتورسيكلت نيز منجر شود؛ راهكاري كه در كشورهاي ديگري مثل مالزي نيز باعث تسهيل حمل و نقل شهري شده و روزبه روز نيز در حال گسترش است.
دوچرخه سواري به عنوان رشته اي كه هم از جهت ورزيدگي افراد باعث افزايش ميزان سلامت جامعه مي  شود و هم با كاهش آلودگي هوا، روزهاي بهتري را براي ايرانيان رقم مي زند و هم هزينه هاي زيادي ندارد، ورزش قابل توجهي است. آيا تهران بار ديگر صاحب مسيرهاي نه چندان عريض مخصوص عبور دوچرخه خواهد شد؟

راه هاي مهار مشكلات در مركز توسعه مديريت زندگي
اگر كسي تنها چند برنامه راديويي يا تلويزيوني با موضوع خانواده را پيگيري كند، براحتي پي مي برد كه خانواده ها گاهي تا چه حد در حل مشكلات خود ناتوانند و ناچارند براي حل مسائلي كه ظاهرا كوچك و كم اهميت هستند، دست به دامان مشاوران و كارشناسان شوند. تعجبي هم ندارد. شيوه هاي زندگي به سرعت در حال تغييرند و از طرف ديگر مدام تحت تاثير عواملي هستيم كه هيچ تسلطي بر آنها نداريم؛ عواملي مثل اينترنت، ماهواره، رسانه هاي مكتوب، رفتارهاي شهروندان و نظير اينها. اخيرا شهرداري منطقه 7 هم براي خانواده هاي منطقه دوره هاي «مهار مشكلات در مديريت زندگي فردي و خانوادگي برگزار كرده است. روابط عمومي شهرداري منطقه 7 گزارش كرده است كه اين دوره ها كه توسط مركز توسعه مديريت زندگي وابسته به معاونت اجتماعي – فرهنگي برگزار مي شود، از بيستم تيرماه آغاز شده و شامل مديريت سلامت در زندگي خلاق، ارتباط موثر NIP ، انساني براي آينده و امداد و كمك هاي اوليه است. ثبت نام براي اين دوره ها از هشتم تا هجدهم تيرماه در مركز توسعه مديريت زندگي انجام مي شود. تلفن هاي اين مركز 8744861 و 8757436.
2/1ميليارد تومان براي بهسازي تقاطع ها
كلانشهر مشهد سالانه ميزبان ميليون ها مسافر است و همين موضوع هم باعث شده تا در تعطيلات نوروزي و تابستاني، خيابان هاي اين شهر شاهد ازدحام خودرو و ترافيك نسبتا سنگين باشد. به نظر مي رسد دومين شهر بزرگ كشور بعد از تهران، بيشترين دردسر را با معضل ترافيك داشته باشد و همين موضوع مسئولان شهري مشهد را بر آن داشته است كه دست به اقداماتي اصلاحي براي روان كردن ترافيك و آسايش بيشتر مسافران و شهروندان انجام دهند. اخيرا مركز كنترل ترافيك شهرداري مشهد اعلام كرده است كه مديريت شهري، 12 ميليارد ريال اعتبار براي بهينه سازي ترافيك اختصاص داده است. اين اعتبار كه در مقايسه با سال گذشته افزايش نداشته، براي نصب سيستم هاي هوشمند و تجهيز تقاطع ها به سيستم هاي كنترل ترافيك هزينه خواهد شد. دكتر سيدمهدي امامي، رئيس مركز كنترل ترافيك شهرداري مشهد گفت: بر اساس برنامه ريزي هاي انجام شده در سال جاري 30 تقاطع به سيستم هوشمند، 15 تقاطع به سيستم دوربين نظارت تصويري و 50 تقاطع به نمايشگرهاي معكوس مجهز خواهد شد. شهر مشهد داراي يك هزار تقاطع بوده كه 108 تقاطع به سيستم فرماندهي مجهز شده است و در حال حاضر 100 تقاطع در مشهد بايد به سيستم نمايشگر معكوس مجهز شود كه براي تجهيز آنها به 450 ميليون ريال اعتبار نياز است.