شنبه ۱۱ تير ۱۳۸۴ - - ۳۷۳۷
برقراري ارتباط دانشمندان با گرگ ها
سمفوني هاي طبيعت
دانشمندان با ضبط زوزه هاي مختلف يا حتي ساخت آنها توسط دستگاه هاي پيشرفته، گرگ ها را وادار به جوابگويي به اين صداها كردند. تحريك اين جانوران به گونه اي بود كه با توجه به هر گونه زوزه، آنها جواب لازم را مي دادند
001185.jpg
001131.jpg
رفتارهاي اجتماعي در ميان حيوانات از ديرباز باعث كنجكاوي بشر بوده و اين مورد امروزه با وجود ابزارهايي پيشرفته براي درك بهتر اين روابط، تبديل به موضوعي پرطرفدار براي دانشمندان و دانشجويان رشته هاي علوم جانوري شده است. شايد از زماني كه موريس مترلينگ با كتاب هاي علمي و جذاب خود درباره حشراتي اجتماعي همچون موريانه، مورچه و زنبور عسل، دنياي علوم جانوري را شگفت زده كرد، دانشمندان به اين فكر افتادند كه اين روابط را در ميان ديگر جانوران نيز پيگيري كنند و در اين ميان گرگ ها جانوراني جالب  توجه نشان دادند. اين روابط اجتماعي در ميان تمام جانوران وجود دارد ولي بدون شك در ميان بعضي از جانوران به حد زيادي پيشرفت كرده و به حفظ بقاي آنها كمك مي كنند. شايد يك گرگ هيچگاه به تنهايي قادر به ادامه حيات در زمستان هاي سرد اروپا و آمريكاي شمالي نباشد ولي با توجه به ايجاد گروه و رهبري گروه، توسط قوي ترين آنها اين دوره را مي گذراند.
گرگ ها جزو خانواده  canidae هستند، احتمالا انسان ها از ميان گوشتخواران، با اين خانواده بيشتر از بقيه رابطه داشته و خواهند داشت، زيرا بهترين و قديمي ترين دوست انسان از ميان جانوران – سگ ها- در اين خانواده قرار دارد. در اين خانواده كايوت ها و روباه ها نيز هستند.
از مشخصات اصلي اين خانواده مي توان به پاهاي بلند،  پوزه كشيده، گوش هاي بزرگ نوك تيز و دم بلند اشاره كرد. در ميان اعضاي وحشي اين خانواده مي توان به كايوت ها، روباه ها و گر گ ها، بخصوص گرگ خاكستري كه قهرمان اصلي تحقيقات دانشمندان در رابطه با رفتارهاي اجتماعي است، اشاره كرد. اعضاي اين خانواده روي 4 پنجه خود راه مي روند. در كف پاي اين جانوران يك بالشتك وجود دارد كه كمك شاياني به راه رفتن اين جانوران مي كند.
اين بالشتك و شكل پنجه ها به اين جانوران امكان اين را مي دهد تا در هر شرايطي بتوانند به سرعت بدوند و مسافت هاي طولاني را بپيمايند. ناخن هاي اين جانوران مثل گربه سانان تيز و برنده نيست ولي درشت تر و قوي تر از آنهاست و در حفظ شكار و اعمال ديگر به آنها كمك مي كند. نقش ديگر اين ناخن ها، حمايت از استحكام پنجه ها در زمان دويدن است.
اين شكل آناتوميك در اندام حركتي به اعضاي اين خانواده گوشتخوار، اجازه مي دهد كه بدون ايجاد حالات پاتولوژيك قادر به طي فواصل زياي بدون اتلاف انرژي فراوان باشند. به صورتي كه روباه قرمز از اين خانواده فاصله 394 كيلومتر را مي تواند به صورت مستمر و آهسته طي كند. گرگ ها نيز در روز تا 72 كيلومتر پياده روي مي كنند. پيمودن اين مسافت هاي طولاني براي سگ سانان از اين لحاظ واجب است كه طي پيمودن اين مسافت قادر به پيدا كردن حيوانات ضعيف براي شكار كردن هستند. اين جانوران قادر به شكار هر گونه جانور هستند. آنها به صورت گروهي يا در بعضي از گونه ها به صورت انفرادي داراي محدوده شكار هستند؛ محدوده شكار هايي انحصاري. به عنوان مثال براي روباه ها اين محدوده  تا يك مايل مربع هم مي رسد و براي قهرمان پژوهش علمي اين شماره – گرگ - از 50 تا 5 هزار مايل مربع هم ديده مي شود. آنها اين محدوده ها را با فضولات خود مشخص مي كنند تا هر گرگ غريبه اي از داخل شدن به اين محوطه خودداري كند.
روابط اجتماعي
در ميان گرگ ها، روابط اجتماعي با توجه به ابزارهاي داشته آنها ايجاد مي شود؛ ابزارهايي كه به نحوي عالي در جاي خود به درستي استفاده مي شوند. مهمترين ابزار ايجاد رابطه كه به صورت مجزا توضيح داده خواهد شد زوزه كشيدن آنهاست، ولي رفتارهايي ديگر همانند حركات دم، حركات گوش ها و نشان دادن دندان ها نيز كاربردهايي فراوان دارد.
نشان دار كردن درخت ها يا صخره ها توسط ادرار گرگ ها نيز نشان دهنده محوطه شخصي و حتي جنس گرگ به ديگر گرگ هاست. حركات دم نيز از رفتارهاي عجيب و تكامل يافته گرگ هاست.
آواي وحش
صداي زوزه كايوت ها در صبح در آمريكاي شمالي، نوايي هميشگي براي طبيعت آنجاست، يا صداي زوزه گرگ ها كه ديگر حتي بچه هاي كوچك نيز با شنيدن آن،  به ياد قهرمان محبوب داستان جك لندن مي افتند. حتي گاهي سگ ها – پسر عموهاي شهر نشين گرگ ها – نيز با زوزه كشيدن، موقعيت و جالب تر از آن احساسات خود را نشان مي دهند! 
اما چرا زوزه؟ چرا اين صدا، براي اين جانوران تا به اين حد ضروري است؟
تئوري هاي فراواني در اين باره وجود دارد، ولي يك تئوري اثبات شده كه چندي پيش دانشمندان با توجه به تبديل صداي گرگ ها به موسيقي قابل اجرا به صورت تكرار در طبيعت و مشاهده اجراي همان رفتارهاي اجتماعي، اين نظريه را توانستند به اثبات برسانند كه زوزه، مهمترين ابزار براي برقراري ارتباط و ايجاد نظم در جامعه گرگ هاست.
زوزه كه به عنوان ابزاري منحصر به فرد در اختيار اين خانواده است، شكل گرفته از سالهاي دور و تكامل يافته بر اساس نيازهاي زندگي اجتماعي است.
گرگ ها با زوزه هاي مختلف به يكديگر علايمي خاص ارسال كرده و يكديگر را ترغيب به جنگ، شكار و جفت يابي مي كنند. آنها گاهي با زوزه كشيدن رئيس گروه، متوجه به پيمودن ادامه مسير در جهت درست و در پشت سر وي مي شوند.
گاهي اين زوزه ها نشان دهنده حريم شخصي يا گروهي گرگ هاست. شنيدن صداي اين نوع زوزه با جوابي از طرف گرگ ها يا گروه هاي ديگر همراه است كه نشان دهنده درك صداي اوليه و عدم ورود به محوطه آنهاست.
دانشمندان با ضبط زوزه هاي مختلف يا حتي ساخت آنها توسط دستگاه هاي پيشرفته، گرگ ها را وادار به جوابگويي به اين صداها كردند. تحريك اين جانوران به گونه اي بود كه با توجه به هر گونه زوزه، آنها جواب لازم را مي دادند و اين يعني اثبات نظريه ايجاد روابط پيشرفته به كمك زوزه... .

روشي جديد براي استتار
مهدي صارمي فر- چندي پيش در سايت «حادثه خبري درباره نامرئي كردن اجسام توسط يك ايراني آمده بود كه انسان را به ياد داستان هاي علمي – تخيلي مي انداخت. در اين گزارش، سعي مي كنيم به بررسي و تحليل خبر اعلام شده با توجه به سايت گروه تحقيقاتي مذكور بپردازيم. استتار، از گذشته هاي دور يكي از مهمترين و سرنوشت سازترين عوامل در جنگ ها بوده، حتي حيوانات نيز براي شكار كردن و شكار نشدن از روش هاي استتاري جالبي استفاده مي كنند كه خود آنها ايده  بسياري از روش هاي جديد هستند. يكي از جالب ترين اين روش ها، مخصوص آفتاب پرست است. اين خزنده عجيب و ماقبل تاريخ قادر است به رنگ محيطي در بيايد كه در آن به سر مي برد. روش هاي استتاري، امروزه با پيشرفت تكنولوژي تا آنجا پيش رفته اند كه حتي از بعضي نوشته هاي داستان هاي علمي – تخيلي نيز عجيب تر به نظر مي رسند. در صدر اين روش هاي استتار، جنگنده هاي غير قابل رديابي توسط رادار و دوربين هاي زير سرخ (IR) ديد در شب قرار دارند: اما، روش آفتاب پرست و تقليد از آن هنوز هم يكي از پرطرفدارترين روش ها در موسسات تحقيقاتي، نظامي و دانشگاه هاست. پيش از اين گروهي از پژوهشگران دانشگاه كاروليناي شمالي موفق به ساختن لباسي شدند كه به تقليد از آفتاب پرست،  همرنگ محيط اطراف مي شد. روي اين لباس مجموعه اي از تعداد زيادي حسگر و تابشگر در كنار هم چيده شده بودند كه اين حسگرها نور دريافتي از پشت محيط را مي گرفتند. هر كدام از اين حسگرها به يك تابشگر در سوي ديگر لباس متصل بودند كه قادر بود فركانس نوري دريافتي توسط حسگر را دوباره باز بتاباند. به اين ترتيب با نگاه كردن به شخص يا جسم، در حقيقت، اين تصوير پشت جسم بود كه ديده مي شد. اين روش استتار بسيار پرخرج است.
در دانشگاه توكيو، پژوهشگران با استفاده از فيبرهاي نوري، نوعي پارچه براي استتار ساخته اند كه قادر است همين عمل را ساده تر، ولي با كيفيت كمتر انجام دهد. روش كار اين پارچه كاملا همانند دستگاه آندوسكوپي است كه در پزشكي براي ديدن اندام هاي داخلي دستگاه گوارش به كار مي رود. در حقيقت اين فيبرهاي نوري، واسطه بين پشت و جلوي جسم هستند و نور را منتقل مي كنند.
اما بتازگي محققان دانشگاه پنسيلوانيا، راه جديدي را براي استتار اجسام كوچك و ميكروسكوپي پيشنهاد كرده اند كه بسيار جالب به نظر مي رسد. رياست اين تيم پژوهشي را دكتر «نادر انقطاع برعهده دارد، وي مدرك مهندسي برق خود را در سال 1356 از دانشكده فني دانشگاه تهران گرفته و فوق ليسانس و دكترايش را از موسسه فن آوري كاليفرنيا (Caltech) كه يكي از مشهورترين دانشگاه هاي صنعتي دنياست، دريافت كرده است، وي يكي از دارندگان مدال «هزاره سوم IEEE و عضو برجسته  اين موسسه و انجمن نورشناسي ايالات متحده است. وي كه ويراستار مجلات پژوهشي IEEE است تاكنون بيش از 270 مقاله به چاپ رسانده و هم اكنون صاحب كرسي «ندويل رمزي در مهندسي برق و سيستم ها در دانشكده مهندسي برق دانشگاه پنسيلوانيا است. زمينه تحقيقاتي وي نور شناخت مواد نانو متري، مدارهاي نانومتري، فوترنيك و ... است. وي به همراه همكارش «آندرا آلو از همين دانشگاه پيشنهاد كردند كه با كم كردن شدت نورهايي كه از جسم باز تابيده مي شوند، آنها را استتار كنند. اجسام مختلف از آنجا قابل ديدن هستند كه نور محيط را در طول  موج هاي مختلف، از خود پراكنده مي كنند و همين امر باعث ديدن آنها مي شود. با جلوگيري از اين نور بازتابيده، عملا هيچ چيزي ديده نمي شود. اين همان عملي است كه اجسام سياه رنگ با جذب تمام نور محيط و باز نتاباندن آن انجام مي دهند. پس با جلوگيري از تابش ها عملا جسم به رنگ سياه در مي آيد. اگر اين روش براي امواج زير سرخ (IR) به كار رود مي تواند عملا دوربين هاي ديد در شب را كاملا بي تاثير كند.
مكانيزم «انقطاع و همكارانش، استفاده از پرده اي از جنس پلاسما است كه با امواج بازتابيده از جسم تداخل كرده و آنها را خنثي مي كنند.
هنگامي كه الكترون ها روي سطح فلز با استفاده از امواج الكترو مغناطيسي در يك فركانس خاص نوسان مي كنند، امواجي از خود ساطع مي كنند. اين پژوهشگران با استفاده از اين خاصيت، لايه اي از جنس پلاسما را در مسير نور بازتابيده از سطح جسم قرار مي دهند و موج نوري توليد شده با موج بازتابيده تداخل كرده و آن را خنثي مي كند، البته اين عمل تنها در شرايطي اتفاق مي افتد كه بسامد اين دو موج الكترومغناطيسي بسيار بهم نزديك باشند.
شبيه سازي هاي كامپيوتري كه با اجسام كروي و استوانه اي توسط همين گروه انجام گرفته است، نشان مي دهد كه اين پوشش محافظ قادر است آنقدر از شدت نور باز تابيده كم كند كه عملا توسط چشم غير مسلح به سختي قابل ديدن باشد.

بافرزانگان
ابن ربن طبري
ابن ربن طبري، ابوالحسن علي بن سهل ربن طبري، از پزشكان بزرگ نيمه دوم و نيمه نخست قرن سوم هجري بود و بيشتر عمرش را در دستگاه خلافت الواثق و المتوكل عباسي گذراند. كتاب مشهورش فردوس الحكمه در حقيقت دائره المعارف عظيمي از علوم طبيعي، طب و شيمي ككيميا است كه با استفاده از منابع موثق رومي و يوناني و با تكيه بر معلومات شخصي نويسنده نوشته شده و حائز اهميت بسيار است. ابن ربن طبري علاوه بر طب در فلسفه و ادب نيز دست داشته و در زمان خود، استادي به شمار مي آمد. كتاب معروف ديگر او حفظ الصحه نام دارد.
ابن ماسويه
ابوزكريا يحيي بن ماسويه، از تربيت يافتگان دانشگاه جندي شاپور و از پزشكان معروف ايران است كه از عهد هارون الرشيد به بعد به تعليم طب و ترجمه كتب طبي در بغداد اشتغال داشت و مدتي رياست بيت المحكمه كه مركز تاليف و ترجمه بوده بر عهده وي بود. يحيي علاوه بر ترجمه، كتب متعددي تاليف كرده كه الحميات و المشجر هنوز باقيست. پدر او يعني ماسويه و برادرش ميكائيل بن ماسويه نيز هر دو از پزشكان معروف عهد خود بودند.
ابن ماسويه نيز در زمان مامون و معتصم و واثق به طبابت اشتغال داشت و پدر او نيز در جندي شاپور عطار بود. خود وي شاگرد جبرائيل بن يخيتشوع طبيب هارون بود و حنين بن اسحاق شاگرد وي بوده است، ابن ماسويه در كنار دجله، مكاني براي تشريح بوزينگان فراهم ساخته بود. وفات وي به سال 243 هجري اتفاق افتاد.
ابوسهل مسيحي
ابوسهل عيسي بن يحيي المسيحي الجرجاني طبيب بزرگ معاصر ابن سينا است كه به قولي يكي از استادان او در طب بوده و در دربار آل مامون در خوارزم زندگي مي كرده است، تا در حدود سال 403، هنگامي كه به همراهي ابن سينا از بيابان خوارزم به جانب خراسان مي رفته، در آن بيابان درگذشت. كتاب مشهور او المساله في الصناع الطبه است كه كتاب بزرگي حاوي تمام ابواب طب است.
از او علاوه بر اين كتاب، چند رساله ديگر نيز در دست است. ابوسهل مسيحي در مسائل ديگري از قبيل هندسه و نجوم و حكمت نيز آثاري داشته است.
ابومنصور بخاري
ابومنصور حسن بن نوح القمري البخاري از پزشكان بسيار معروف اوايل قرن چهارم بوده است كه دوران پيري او مصادف بود با جواني ابوعلي سينا و نوشته اند كه ابن سينا چندي در خدمت او علما و عملا به تعليم علم طب اشتغال داشت. از او كتابي به نام كغني و مني ، در سه مقاله در دست است.
كمقاله اول: في امراض الحادثه من الفرق الي القدم، مقاله دوم: في العلل الظاهره، مقاله سوم: في الحميات
اهوازي
علي بن عباس مجوسي اهوازي بزرگترين طبيب اسلامي بعد از رازي و پزشك مخصوص عضدالدوله بود.
وي شاگرد پزشك بزرگ ايراني ابوماهر موسي بن سيار قمي بوده است. از كتاب معروف او ككامل الصناعه في الطب معروف به الطب الملكي، نسخ بسيار در دست است وچند بار به طبع رسيده است.
اين كتاب در فن طب شمرده مي شد و بعد از تاليف قانون هم همواره جزو كتب مهم مورد مطالعه و استفاده اهل فن بوده است.
اين كتاب به لاتين ترجمه شده و آن ترجمه، چندين بار به طبع رسيده است. علت اشتهار او به مجوسي، اين است كه وي كيش زرتشتي داشت. مجوسي اهوازي در 384 وفات يافت.
ايلاقي
شرف الزمان محمد ايلاقي فيلسوف و پزشك نام آور آغاز قرن ششم، شاگرد بهمنيار بن مرزبان شاگرد ابن سينا است كه به سال 536 در جنگ قطوان كشته شد.
كتاب مهم او در پزشكي الفصول الابلاقيه است در كليات علم طب. اين كتاب از روي كتاب اول قانون تلخيص، تنظيم شده و نظر به اهميتي كه حاصل كرده بود، مشروح متعدد بر آن نوشته اند.

تازه ها
نخستين مركز پرتاب فضايي جهان در روسيه 50 ساله شد
بي. بي. سي - مركز بايكنور داراي سابقه اي درخشان در نخستين پرتاب هاي فضايي است. عمده ترين مركز فضايي روسيه كه نخستين ماهواره و نخستين انسان از آن راهي فضا شدند روز پنج شنبه پنجاهمين سالگرد تولد خود را جشن گرفت. اين مركز موسوم به "مركز پرتاب بايكنور" در قزاقستان -كه زماني بخشي از اتحاد جماهير شوروي بود - واقع است.ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه و نورسلطان نظربايف، همتاي قزاق او، روز پنج شنبه براي شركت در مراسم سالگرد از اين مركز بازديد كردند.مجتمع بايكنور در نزديكي درياچه آرال، در اعماق استپ وسيع و لم يزرع قزاقستان، قديمي ترين مركز پرتاب فضايي در جهان است.
حيله روسي
اين نقطه دورافتاده و فوق العاده سري در سال 1955 به عنوان محل استقرار مركز برنامه فضايي اتحاد جماهير شوروي سابق انتخاب شد. شهر بايكنور كه اين مركز نام خود را از آن وام گرفته است در واقع در 400 كيلومتري شمال شرق آن قرار دارد. روسيه با سوار كردن اين حيله، سعي داشت كساني را كه در پي كشف محل استقرار اين مركز بودند گمراه كند. قزاقستان خواستار كاهش آلودگي ناشي از پرتاب موشك ها از اين مركز است. بايكنور بدعت گذار عصر پرتاب هاي فضايي بود. اسپوتنيك 1، نخستين ماهواره جهان، در سال 1957 از آنجا به فضا پرتاب شد.چهار سال بعد، يوري گاگارين با فضاپيماي خود به عنوان نخستين فضانورد جهان راهي فضا شد.
نخستين زني كه به فضا رفت و نخستين فضانوردي كه موفق شد در فضا قدم بزند (از فضاپيمايش خارج شود) نيز از اين مركز پرتاب شدند. با فروپاشي شوروي، بسياري تصور مي كردند كه عمر بايكنور نيز سر آمده است، اما قزاقستان كه استقلال يافته بود موافقت كرد بايكنور را به روسيه اجاره دهد كه قرارداد آن اكنون تا سال 2050 تمديد شده است. مسكو سرگرم توسعه يك مركز ديگر به نام "پلستسك" در شمال دور روسيه است، اما موقعيت اين مركز آن را براي اكثر پرتاب هاي تجاري نامناسب مي سازد. بايكنور هم اكنون يكي از فعال ترين مراكز پرتاب ماهواره هاي تجاري به فضا و همچنين پرتاب تداركات براي ايستگاه بين المللي فضايي است كه در مدار زمين مي گردد. روسيه در همكاري با قزاقستان درحال توسعه، يك مركز پرتاب كم خطرتر براي محيط زيست است. قزاقستان مي خواهد از آلودگي ناشي از سوخت راكت و ذرات و قطعات منتشر شده از آن كه اغلب در خاك آن كشور فرود مي آيد، بكاهد.
نگاه به زيبايي ها مغز را فعال مي كند
Nature -پژوهش هايي كه روي فعاليت هاي مغزي، توسط MRI صورت گرفته، نشان مي دهد كه چشم دوختن به زيبايي ها و بخصوص انسان هاي زيبا، فعاليت عميقي را در مغز ايجاد مي كند. اين پژوهش مي تواند به اين پرسش كه چرا اثر اولين ديدار انسان هاي جديد، معمولا در ذهن باقي مي ماند، پاسخ راضي كننده اي بدهد.
در مغز حيوانات، ناحيه اي به نام Ventral Striatam است كه وقتي حيوان منتظر گرفتن غذا از صاحبش است، فعال مي شود. در معتادان نيز هنگام استفاده از مواد مخدر، اين قسمت مغز فعال مي شود.
نات كمپ و همكارانش از كالج لندن، به اين نتيجه دست يافتند كه ظاهر زيبا و جذاب نيز همين اثر را در مغز ايجاد مي كند. آنها براي آزمودن نظريه خود، مغز 8 زن و مرد را هنگامي كه به 160 عكس از 40 نفر نگاه مي كردند، اسكن كردند و سپس از هر كدام از آنها پرسيدند كه كدام عكس جذاب و زيبا بوده است. با مشاهده فعاليت هاي مغزي به هنگامي كه تصاوير براي افراد پخش مي شد، دانشمندان به اين نتيجه رسيدند كه در حالي كه صورت هاي غير جذاب، هيچ فعاليتي در مغز ايجاد نكردند، اما اين ناحيه مغز به هنگام مشاهده قيافه هاي جذاب و زيبا به طور قابل ملاحظه اي فعال مي شد و هنگامي كه فرد به عكس نگاه نمي كرد، فعاليت كمتري را از خود نشان مي داد. نكته جالب اين بود كه اثر ديدن چهره زيبا ربطي به جنسيت نداشت.
كمپ اضافه مي كند كه ديدن چهره  زيباي يك دوست يا يك مشتري مي تواند از طريق تاثير بر فعاليت هاي مغزي در بازده كار انسان تاثير مطلوب بگذارد. او همچنين مي گويد كه پاسخ مغز به ديدن يك چهره زيبا ، بسيار سريع است و مي تواند علتي براي اين خصوصيت باشد كه با گذشت سه تا چهار ثانيه از ملاقات فردي، در مورد وي قضاوت مي كنند.

علمي
تهرانشهر
خبرسازان
دخل و خرج
درمانگاه
محيط زيست
شهر آرا
|  تهرانشهر  |  خبرسازان   |  دخل و خرج  |  درمانگاه  |  علمي  |  محيط زيست  |  شهر آرا  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |