يكشنبه ۱۲ تير ۱۳۸۴ - - ۳۷۳۸
انتظار براي تحقق مديريت جامع شهري در دولت جديد
كلانشهرها بسان يك كشور اداره شوند
001266.jpg
عكس:محمد رضا شاهرخي نژاد
اميرموسي كاظمي
با انتخاب دكتر محمود احمدي نژاد، شهردار تهران به عنوان رئيس جمهور منتخب مردم، اين اميد در دل ميليون ها شهروند ايراني زنده شد كه تحقق مديريت واحد شهري و تعيين منابع درآمدي پايدار براي شهرداري ها، در اولويت نخست سياست هاي راهبردي دولت جديد قرار گيرد، بخصوص كه دولت آقاي خاتمي با واگذاري اين مسئله به شوراي شهر، شهرداري و شوراي عالي شهرسازي عملا از زير بار دخالت در بحث مديريت شهري شانه خالي كرده بود.
مديريت جامع شهري
توسعه روزافزون شهرنشيني از مشخصه هاي اساسي عصري است كه در آن به سر مي بريم. امروزه بيش از 90 درصد مردم كشورهاي پيشرفته در شهرها زندگي مي كنند.
اين در حالي است كه اين روند در كشورهاي درحال توسعه نيز به سرعت رو به افزايش است. مهاجرت گسترده روستاييان به شهرها، بخصوص كلانشهرها، پديده اي اجتناب ناپذير است كه تمامي كشورهاي جهان سوم و در حال توسعه با آن و با پيامدهاي ناخوشايند فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي آن دست به گريبانند.متناسب با رشد و توسعه شهرها در كشورهاي مختلف جهان، مديريت شهري نيز به مرور تكامل يافته است، به گونه اي كه امروزه چگونگي الگوي مطلوب مديريت شهري يكي از اساسي ترين دغدغه هاي مديران ملي و شهري به شمار مي رود.
مطالعه ساختار مديريتي شهرهاي مختلف جهان نشانگر اين نكته است كه توسعه مستمر شهر و ارائه خدمات كيفي، در گرو وجود يك ساختار مديريت شهر يكپارچه و آينده نگر و وجود شهرونداني فرهيخته و دغدغه مند است. متاسفانه در حال حاضر كارآمد نبودن اقدامات پراكنده برخي مديران و رشد نيافتن فرهنگ شهرنشيني نزد شهروندان باعث شده كه هيچكدام از دو عامل مذكور در كشور ما به طور كامل محقق نشده و در نتيجه، توسعه پايدار كيفيت زندگي شهري سامان نيابد.
مديران شهري
در نظام مديريت مردمي مدنظر رئيس جمهور منتخب، هدف اين است كه همه حضور داشته باشند، يعني همه عناصري كه در مديريت شهري موثر هستند بايد بتوانند به سهم خود در اين امر مشاركت كنند.در كلانشهرهاي ايران، چالش هاي پايداري چون ايجاد اشتغال، درآمد متناسب با افزايش جمعيت،  تامين زيرساخت ها، خدمات رساني شهري، آلودگي محيط زيست ومنابع طبيعي همواره وجود داشته است كه با توجه به تخصصي شدن حوزه هاي مختلف مديريت، نياز به متخصصان مجهز به دانش و تجربه كافي در اين بخش ها الزامي به نظر مي رسد. كاري كه با حضور شهردار موفق تهران در راس دولت، تحقق آن خيلي دور از ذهن نيست و بر همين اساس است كه شهرداران كلانشهرها و مراكز استان هاي كشور تنها چند روز بعد از انتخاب دكتر احمدي نژاد، با انتشار بيانيه اي از وي خواستند تا رفع مشكلات حوزه مديريت شهري را در اولويت برنامه هاي خود بگنجاند.
شهرداران شهرهاي بزرگ كشور معتقدند: حوزه كلانشهرها از مسائلي چون نبود مديريت واحد شهري، حمل و نقل و ترافيك، حاشيه نشيني،  خدمات شهري، ارتقاي سطح حفاظت از محيط زيست شهري، مقاوم سازي بافت هاي فرسوده و منابع درآمدي ناپايدار رنج مي برند. آنها اميدوارند با فعاليت رئيس جمهور منتخب و كابينه او، تحول مثبتي در جهت رفع مشكلات حوزه مديريت شهري و بهبود و گسترش بيش از پيش خدمات عمومي ايجاد شود.
شهرداران كلانشهرهاي كشور پيش از انتخابات نيز با صدور بيانيه اي خطاب به هشت كانديداي رياست جمهوري، از آنها خواسته بودند تا برنامه هاي خود را در عرصه عمران شهري و بهبود مسائل مديريت شهري و شهرنشيني، مشابه ساير برنامه هاي كاري ارائه كنند و از همين رو بعد از نشستن يكي از جنس خودشان بر مسند رياست جمهوري، در اولين نشست شهرداران كلانشهرها پس از انتخابات اين تقاضا را به گوش رئيس شوراي اسلامي شهر تهران رساندند.
مهندس مهدي چمران در اين باره مي گويد: مديريت شهري كلانشهرها در جايگاه فعلي خودش با مشكلات عديده اي دست و پنجه نرم مي كند، اما همه هنر مديريت شهري اين است كه بتواند از مردم، شهر و امكانات به بهترين وجه بهره بگيرد.
001203.jpg
وي معتقد است:  معضلاتي همچون ترافيك، بافت فرسوده، محيط زيست و حريم از گذشته برجاي مانده و بايد براي حل اين مشكلات يك حركت و جهش انقلابي آغاز كنيم تا هم شهرها متحول شوند و هم عقب ماندگي هاي قبلي جبران شود.
البته رئيس شوراي اسلامي شهر تهران بر اين نكته تاكيد مي كند كه شهرداري ها به تنهايي نمي توانند اين حركت را آغاز كنند و مي بايست دولت فعلي و دولتي كه در آينده بر مسند كار قرار مي گيرد، به كمك آنها بيايد تا با تغيير قوانين شهرداري، شوراها و سيستم شهري اين حركت به نتيجه برسد.از سوي ديگر سرپرست موقت شهرداري تهران نيز اشراف دكتر احمدي نژاد به حوزه مديريت شهري را عاملي در جهت سرعت دادن به پروژه هاي شهري مي داند: باتوجه به شناخت رئيس جمهور منتخب مردم از مشكلات و موانع بر سر راه حوزه مديريت شهري، مطمئن باشيد در اولين فرصت، شاهد اجراي پروژه ها و طرح هاي حوزه شهري خواهيم بود.
دكتر علي سعيدلو، در مورد انتظار مديريت شهري از رئيس جمهور منتخب مي گويد: از آنجايي كه ايشان به مشكلات كلانشهرها آشنايي كامل دارند، لذا درخواستي نخواهيم داشت، زيرا انتظار مي رود كه امور برجاي مانده در دولت كنوني را در اولين گام محقق سازد.
سرپرست شهرداري تهران، تحقق مديريت واحد شهري، تامين درآمدهاي پايدار شهرداري ها و گشودن گره هاي ترافيكي را از مهمترين اولويت هاي كلانشهرها مي داند و اميدوار است پرداخت بخشي از بدهي هاي دولت به شهرداري تهران نيز در برنامه ريزي هاي دولت آينده قرار گيرد.
وي حجم بدهي هاي دولت به شهرداري تهران، ناشي از عوارض تغيير كاربري و ساير موارد را بين 260 تا 400 ميليارد تومان برآورد كرده و مي گويد: مطمئن باشيد روند كارهاي شهرداري با آغاز به كار دولت جديد، سير صعودي خواهد گرفت.
دكتر سعيدلو همچنين درخصوص اجراي طرح هايي همچون احداث مونوريل كه در دولت كنوني با مخالفت مواجه شده، معتقد است: بايد صبر كنيد تا زمان آغاز به كار دولت جديد از راه برسد و آنگاه ببينيد كه چگونه تمام مشكلات با حمايت دولت مرتفع و حل خواهد شد.
در همين حال معاون خدمات شهري شهرداري تهران با تاكيد بر اينكه مديريت واحد شهري در شهرها ضرورتي اجتناب ناپذير است، مي گويد: تاخير در تحقق مديريت شهري آثار و تبعات منفي نه تنها براي مردم، بلكه به ضرر دولت را نيز درپي دارد.
محمدجواد محمدي زاده معتقد است: اتلاف منابع به همراه دوباره كاري و در نظر نگرفتن اولويت ها از آثار سوء تحقق نيافتن مديريت واحد شهري در شهرها است و به دليل نبود اين مديريت، هم اكنون 25 اداره و نهاد در اداره امور شهر، هر يك به نوعي تصميم گيري مي كنند.
وي همچنين با اشاره به اينكه در دو دهه اخير روند تصميم گيري در حوزه اجرايي، محدود كردن شهرداري ها در انجام وظايف محوله بوده است، مي گويد: وقت آن رسيده كه مجريان هم به وظايف خود در رابطه با شهرها به عنوان تبلور فعاليت هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي عمل كنند.
رئيس شوراي اسلامي شهر كرج نيز از جمله حاميان ايجاد مديريت واحد شهري در شهرها است. داوود صادقيان مي گويد: انتظار اصلي و اساسي ما از رئيس جمهور منتخب، ايجاد مديريت واحد شهري و داشتن ديد كلان نگري، توجه بيشتر به كلانشهرها و شهرهاي بزرگ است كه اين كار مي تواند بسياري از مشكلات كشور مانند مهاجرپذيري شهرهاي بزرگ، ارائه خدمات رساني وكاستي هاي تسهيلات به شهروندان را از بين ببرد. وي معتقد است: تاكنون هزينه هاي كلاني صرف كارهاي فرهنگي شده كه به دليل نبود مديريت واحد و تفاوت سليقه ها بسياري از اين بودجه ها به هدر رفته است، ولي رئيس جمهور جديد مي تواند با تمركززدايي اين مشكلات را حل كند.
اما تصور اينكه موافقان مديريت واحد شهري فقط در بين مديران شهري قرار دارند، تصور اشتباهي است، چرا كه دامنه اين بحث حتي به مجلس هم كشيده شده است. نماينده مردم سبزوار در مجلس شوراي اسلامي معتقد است: تحقق مديريت واحد شهري و تعيين منابع درآمدي پايدار براي شهرداري ها در اولويت نخست سياست هاي راهبردي دولت آقاي احمدي نژاد قرار دارد.
احمد بزرگيان مي گويد: مطمئن هستيم با توجه به شناخت رئيس جمهور منتخب از شهرداري ها، مديريت واحد شهري در شهرها شكل خواهد گرفت.
وي با اشاره به اينكه دولت جديد در بخش منابع درآمدي پايدار براي شهرداري ها، به دنبال منافع مشروع در بخش هاي خدماتي است، مي گويد: مجلس شوراي اسلامي با هماهنگي دولت روند توسعه را سرعت خواهد بخشيد و شاخص هاي تدوين شده را ارتقا خواهد داد.
كارشناسان
مديريت شهري در صورتي مي تواند موفق باشد كه از پايين ترين سطح تا بالاترين سطح آن، يعني از مديريت كلانشهري، مديريت شهري،  مناطق، نواحي و محلات، لايه هاي سياستگذاري و تصميم گيري وجود داشته باشد. اين گفته هاي احمد كاظميان، عضو هيات علمي همايش مديريت جامع شهري است كه اينگونه ادامه مي يابد: در شهر تهران سطوح اول و آخر مفقود هستند و اخيرا نظام سطح چهارم در حال شكل گرفتن است و اين نقص بزرگي در مديريت شهري پايتخت است.
وي از توزيع مجدد قدرت، ضرورت توانمندسازي شوراها و شهرداري ها و بسترسازي فرهنگي براي مديران، كاركنان و شهروندان، به عنوان راهكارهاي رسيدن به نظام مطلوب مديريت شهري ياد مي كند.اما مهندس احمد سعيدنيا، استاد دانشگاه تهران در اين موضوع به اصلاح سيستم اجتماعي- حكومتي معتقد است: ما در جامعه اي زندگي مي كنيم كه چشم انداز آينده مان بايد در چارچوب توسعه پايدار پيش برود. در حالي كه مسائل موجود، پذيرفتني نيست. آنچه ضدبرنامه توسعه و ضدتوسعه پايدار عمل مي كند، چيزي جز اقتصاد سياسي نيست. در حال حاضر ما وارد عرصه اي شده ايم كه در آن سرمايه داري وابسته وجود دارد. چون در مرحله گذر از فلاحتي به صنعتي سير مي كنيم، تمام نيروها دست اندركارند تا تمام انتظامات قديم را برهم بزنند، تا شرايط نوين حاكم شود. بدين جهت در شرايط متلاطم به سر مي بريم. راهكار پيش روي ما خروج از اين مرحله گذار است. ما در مرحله گذار چاره اي نداريم جز تحمل مشكلات و تنگناها و با راه حل يابي براي مسائل كوچك اين مراحل را بايد طي كنيم.
وي مي گويد: كلانشهرها پديده اي جهاني هستند. اين پديده زماني كه جامعه صنعتي مرحله گذار را طي مي كرده به نرمي و آهستگي با انفجار فضايي پيش رفته است، اما اين پديده در جوامع در حال توسعه با فقر، جمعيت و سوداگري تازه به دوران رسيده (اتلاف منابع) همراه است. پس چيزي جز بهم ريختگي و بي انتظامي ملاحظه نمي شود. سرگذشت تهران نشان مي دهد در عين حال كه جمعيت به آن هجوم آورده، تمام عواملي كه پشتيبان توسعه هستند را از ميان برداشته اند؛ زمين، منابع، منابع طبيعي، آب، خاك، هوا و حتي ميراث ها و ابنيه  را مورد تجاوز قرار داده اند و به عبارتي تمام عوامل پشتيبان را خود جمعيت مصرف مي كند، اما واقعا راه حل چيست؟ نظريه سازان اقتصاد سياسي معتقدند راه حلي جز اصلاح سيستم اجتماعي-حكومتي نيست. اين سيستم بيشتر بايد دموكراتيزه و مردمي شود.
در همين حال دكتر مظفر صرافي، عضو هيات علمي دانشگاه شهيدبهشتي، چالش ها و ضرورت هاي رسيدن به مديريت جامع شهري را به گونه اي ديگر تشريح مي كند: در حال حاضر كلانشهرهاي جهاني، مركز بسيار متمركز فرماندهي و اتصال به اقتصاد جهاني، مكان توليد و نوآوري ها در صنايع و خدمات پيشرو، مكان كليدي براي زمين، سرمايه و خدمات تخصصي بسيار بالا و بازار سهم محصولات و نوآوري هاي ارائه نشده هستند.در اين شرايط مهمترين چالش هاي پايداري كلانشهر تهران، ايجاد اشتغال و درآمد متناسب با افزايش جمعيت،  تامين زيرساخت ها و خدمات رساني شهري، آلودگي زيست محيطي و منابع طبيعي و دو سطحي شدن شهر و گسست كالبدي است.
وي مهمترين ضرورت هاي پايداري كلانشهر تهران را در اشاعه مديريت راهبردي با نگرش جهاني و ملي، ايجاد مديريت واحد شهري و يكپارچه منطقه اي، برقراري نظام اداره نوين كلانشهري، حمايت از تواناسازي اجتماعات محلي، كسب موقعيت جهاني و گسترش توليد فراملي، پيشتازي توسعه ملي و پيوند با اقتصادهاي منطقه اي، مشاركت با دولت ملي در سياستگذاري هاي كلانشهري و كاهش فاصله عيني و ذهني جهانيان با تهران مي داند.
يك انتخاب شهري
سكونت ده ها ميليون نفر از جمعيت كشور در كلانشهرها جدا از پيامدهايي كه درپي دارد، مسئله الگوسازي كلانشهرها براي جامعه را نيز گوشزد مي كند.
بدون ترديد كاركرد مديران شهري در كلانشهرهايي كه الگوي مثبت يا منفي براي ساير مناطق كشور به شمار مي روند، آنقدر مهم و تاثيرگذار است كه نمي توان براحتي از كنار آن گذشت. بر همين اساس است كه بحث مديريت جامع شهري به عنوان يكي از اولويت هاي دولت جديد مطرح شده و جايگاهي درخور اهميت خود را طلب مي كند.از چنين ديدگاهي است كه مي توان به عملكرد دكتر محمود احمدي نژاد در شهرداري تهران به عنوان تجربه مفيدي كه او را با زير و بم مشكلات نبود مديريت واحد شهري در كلانشهرها آشنا كرده، نگريست و اميدوار بود كه مديريت جامع شهري در دولت جديد محقق شود.

ايرانشهر
آرمانشهر
تهرانشهر
جهانشهر
دخل و خرج
زيبـاشـهر
محيط زيست
شهر آرا
|  آرمانشهر  |  ايرانشهر  |  تهرانشهر  |  جهانشهر  |  دخل و خرج  |  زيبـاشـهر  |  محيط زيست  |  شهر آرا  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |