شهرام محقق
بيماري هاي مشترك بين انسان و حيوان معمولا بر اثر تماس هاي غيرآگاهانه با طبيعت و حيوانات وحشي به انسان منتقل مي شود. با شروع فصل تابستان و سبزشدن روز افزون طبيعت، برشمار طبيعت گردان و مسافران افزوده شده و انسان خواه ناخواه با خارج شدن از محيط آلوده و مرگزاي شهر در مواجهه با طبيعت قرار مي گيرد، بنابراين براي آسودگي خاطر هم كه شده، بد نيست نكاتي را در گوشه ذهنتان نگه داريد و با خيال راحت وارد طبيعت شويد.
بسياري از بيماري ها مثل كيست هيداتيك، توكسوپلاسموز و ژيار دياژ از طريق تماس انسان با مدفوع حيوانات منتقل مي شود. بنابراين در هر كجاي طبيعت ممكن است بقايايي از سرگين حيوانات وجود داشته باشد،پس بهتر است قبل از خوردن غذا دستها خوب شسته شود. از آبهاي غيربهداشتي استفاده نكنيد حتي با استفاده از قرص كلر؛ ويروس ژياردياژ به كلر مقاوم است. از آنجا كه ژياردياژ اصولا افرادي را دچار عفونت مي كند كه زمان زيادي را در طبيعت به سرمي برند مثل كوهنوردان و شكارچيان، اين بيماري به اسهال كوهنوردان و تب سگ آبي موسوم شده است. براي پيشگيري از ابتلا به اين بيماري با رعايت اصول بهداشتي بايد از آبهاي چشمه ها و رودخانه ها با دقت كافي استفاده كرد؛ مثلا جوشاندن يا استفاده از فيلترهاي مخصوص يا حتي استفاده ا ز قرص كلر. تنتوريد 2درصد هم براي ضدعفوني آب بسيار موثر است، اما فراموش نكنيد حتما بعد از 30دقيقه آب حاوي تنتوريد را مصرف كنيد. در صورتي كه آب خيلي سرد يا كدر باشد، بهتر است بعد از مدت زمان بيشتري استفاده شود تا از عدم آلودگي آن اطمينان حاصل شود.
البته بد نيست كه قبل از آغاز به ضدعفوني آب، مواد معلقش كاملا گرفته شود. پختن كامل موادغذايي، پوست كندن ميوه هاي خام و ضدعفوني كردن سبزي ها قبل از مصرف نيز به سلامت شما كمك مي كند. در مناطقي كه از آلودگي آب آن آگاه هستيد از استفاده از يخ خودداري كنيد.
از شناكردن در بركه ها، آبگيرها و رودخانه ها اجتناب كنيد، هرچند كه خيلي گرمتان باشد.
اگر به روستا سفر مي كنيد بهتر است شير و فرآورده هاي آن مثل كره و پنير تازه، سرشير، كشك و حتي بستني را قبل از اينكه از سلامت آنها اطلاع كامل پيدا كنيد، استفاده نكنيد. بيماري تب مالت از طريق استفاده از مواد لبنياتي آلوده به انسان منتقل مي شود و به اين راحتي ها هم درمانپذير نيست. شير محلي را حتما بجوشانيد. پنير محلي هم حداقل بايد دو ماه در آب نمك مانده باشد و در يخچال نگهداري شود تا قابل مصرف باشد.
اگر احيانا با سگ، گربه يا هر حيوان وحشي كه حركات غيرعادي دارد برخورد كرديد نزديك نرويد، بخصوص اگر كف در ناحيه دهان و بيني حيوان مشاهده مي كنيد. ممكن است اين حيوان مبتلا به هاري باشد، حتي اگر بدون مشاهده چنين علائمي توسط يك حيوان وحشي بي دليل (بدون آنكه سر به سر حيوان گذاشته باشيد) مورد حمله قرار گرفتيد و زخمي شديد، بلافاصله محل جراحت را به مدت 10 دقيقه با آب و صابون فراوان شست وشو داده و هرچه سريع تر به نزديك ترين مركز درمان و پزشكي مراجعه كنيد.
آيا مي دانيد بسياري از بيماري هاي مشترك حيوان و انسان نظير سالك، طاعون و تب هاي خونريزي دهنده از طريق گزش انواع مختلف پشه و كنه به انسان منتقل مي شوند؟ بنابراين به هنگام مسافرت محل خواب خود را دور از محل تجمع زباله، لانه حيوانات اهلي و وحشي انتخاب كنيد و از حشره كش هاي مناسب، پشه بند و مواد دور كننده حشرات روي لباس وپوست بدن استفاده كنيد. (مثل DEET و پرومترين). در طول روز هم با پوشيدن لباس مناسب خود را از گزش حشرات مصون نگه داريد.
از دست زدن و له كردن كنه هاي چسبيده به پوست جدا خودداري كنيد وجهت خارج ساختن آنها از نفت، الكل يا حرارت استفاده كنيد يا به نزديك ترين مركز بهداشتي مراجعه كنيد و گرنه اگر بخواهيد كنه را به زور از پوست تان جدا كنيد حتما خرطوم كنه در پوست تان باقي مي ماند.
از دست زدن به لاشه حيوانات چه اهلي و چه وحشي جدا خودداري كنيد. مگر اينكه از دستكش يكبار مصرف استفاده كنيد. حيوان ممكن است در اثر بيماري خطرناكي مثل طاعون مرده باشد.
گوشت مورد مصرفتان را بخصوص اگر از افراد محلي مي خريد، قبل ازمصرف، كاملا حرارت دهيد و از مصرف گوشت نيم پز جدا پرهيز كنيد، چرا كه ممكن است براحتي به بيماري هاي انگلي مثل كرم هاي نواري دچار شويد.
در صورتي كه قصد سفر به كشورهاي آسياي جنوب شرقي يعني كامبوج، چين، هنگ كنگ، اندونزي، ژاپن، لائوس، كره جنوبي، تايلند و ويتنام را داريد، بايد از تماس با مراكز پرورش طيور و حيوانات و از هر چيزي كه به نظر مي رسد با مدفوع يا ادرار آنها آلوده شده باشد، اجتناب كنيد تا از خطر ابتلا به آنفلوانزاي مرغي مصون بمانيد.
اگر به كشورهاي پايين صحراي آفريقا و جنوب آمريكا سفر مي كنيد، حتما واكسن تب زرد را دريافت كنيد، اين واكسن در انستيتو پاستور عرضه مي شود.
يك يادآوري ديگر اينكه، اگر به مناطق مالارياخيز چه در ايران و چه در جهان سفر مي كنيد، حتما قبل از سفر با مراكز بهداشتي- درماني اطراف محل سكونتتان در رابطه با پيشگيري دارويي از مالاريا مشورت كنيد. سفر خوشي داشته باشيد.

خانه هاي قديمي و معماري كهن آنها، امروزه به عنوان بخش عمده اي از ميراث فرهنگي كشور ما محسوب مي شوند، به طوري كه اگر به هر استان يا شهرستان كشورمان سفر كنيد با انبوهي از خانه هاي قديمي مواجه مي شويد. شايد برايتان جالب باشد اگر بدانيد بخش عمده اي از اين خانه هاي قديمي در همين شهر آلوده و پرهياهوي تهران قرار دارند و خانه هايي كه با سكوت و سنگيني تاريخ گذشته شان همچنان به حيات خود ادامه مي دهند.
از جمله خانه هاي قديمي واقع در تهران كه اتفاقا ديدن آن براي هر كسي خالي از لطف نيست، منزل مستوفي الممالك در محله درخوانگاه واقع در چهارراه گلوبندك تهران است.
تاريخ ساخت اين بنا (1311 هجري قمري) بر سر در آن حك شده كه نشان از قدمت بيش از 70 ساله اين بناست. گفته مي شود اين منزل محل تشكيل نخستين كابينه مشروطيت بوده و طرح نقشه آن بر اساس كارت پستالي كه مستوفي الممالك از رجال اواخر دوره قاجار و اوايل دوره پهلوي از فرانسه آورده بود، ساخته شده است. شكل كلي اين بنا با اصول معماري قرن 13 و بويژه نئوكلاسيك احداث شده و به شكل كوشك است. كوشك به بنايي مكعب يا چند ضلعي مي گويند كه معمولا در وسط يا بخشي از محوطه باغ و فضاي سبز ايجاد مي شود و عمدتا از همه جوانب داراي نماست.
اين بنا در گذشته در زميني به مساحت 60 هزار متر مربع احداث شده و داراي اندروني ها و بيروني هاي متعدد است كه متاسفانه به دليل عدم توجه مسئولان امروز فقط 720 متر مربع از آن باقي مانده است.
تزئينات بنا بسيار چشمگير و برگرفته از نفوذ معماري غربي در اين دوره است. بر پيشاني اين خانه، تزئينات آجركاري بسيار ظريف و زيبا نقش بسته كه همراه با گچبري هاي برجسته روي طاق سر در، در كنار نقوش الهه و فرشتگان غربي، مويد تاثير معماري غربي در اين دوره است.
استفاده از سقف شيرواني قرمز رنگ نيز كه خود زمينه اي براي حضور مجدد ستون در نماي بناها را فراهم مي آورد، نشانه بهره گيري از سبك باروك در نماي اين بنا و افول معماري سنتي است. در محوطه منزل مستوفي الممالك، جاي ستون، مجسمه هايي به چشم مي خورد كه اكنون خبري از آنها نيست. حال آنكه در گذشته در داخل و خارج آن، تمام محوطه پر از اين مجسمه ها بوده است. استخري نيز در جلو ايوان جنوبي ساختمان ديده مي شود كه شكل اوليه آن به صورت حوضي بزرگ با 3 برابر اندازه فعلي است.
بعد از هشتي ورودي به فضاي داخلي ساختمان مي رسيم، جايي كه وجود يك سكو با دو ستون ايستاده، در كنار وجه رو به رويي پلكان ورودي، همراه با نورپردازي مناسب از سقف و پنجره هاي بالايي، جلوه اي خاص پديد مي آورد. فضاي روشن داخل كه با نور كافي پر شده، نشان دهنده ضعيف شدن معماري دورنگراي سنتي است. زيرزمين خانه مستوفي الممالك، يكي از قسمت هاي زيباي اين خانه است. فضاي زيرزمين با معماري سنتي به طور كامل عجين شده است. به طوري كه زيرزمين خانه در حكم فضاي اندروني بنا ايفاي نقش مي كند. در اين زيرزمين به جز حوضخانه كه دور تا دور حوض جاي گرفته و روي آن را با حصير پوشانده اند، بقيه فضاها با طاق آهنگ و طاق گهواره اي پوشانده شده  است. ايجاد نقش پروانه هاي كاغذي روي سقف تالار اصلي به همراه نقاشي درهاي ساختمان تنها اقداماتي است كه در 20 سال اخير در خانه قديمي مستوفي الممالك انجام شده است كه اين به نوبه خود نشان از بي توجهي مسئولان به ميراث فرهنگي و هنري اين خانه است.

اكوتوريسم يا همان طبيعت گردي از شاخه هاي پر دردسر گردشگري است كه اتفاقا در كشور ما هم از پتانسيل بسيار بالايي برخوردار است.
از آنجا كه مشكلات و محدوديت هاي فرهنگي ما، حجم توريسم تفريحي و در حدي فرهنگي را تحت الشعاع قرار داده است، توريسم طبيعت به دليل اهداف خاص مسافران اين عرصه به لحاظ محدوديت ها با مشكل كمتري رو به روست.
طبيعت گردان معمولا با هدف شناسايي، بازديد و تحقيقات به ايران مي آيند و اتفاقا توقع زيادي هم ندارند؛ نه هتل چند ستاره و نه اتوبان هاي 10 بانده و نه هيچ امكانات خاص ديگري.
طبيعت گردان معمولا در كمپ مستقر مي شوند، در كيسه خواب مي خوابند و با رنجروور و جيپ، حتي از مناطق بدون جاده هم عبور مي كنند.
اما، در اين ميان مشكلي مطرح است كه البته مختص ايران نيست، حتي كشورهاي توسعه يافته نيز با آن دست به گريبانند؛ چگونگي كنترل اكوتوريسم به منظور به حداقل رساندن آسيب و تخريب طبيعت شكننده اكوسيستم ها.
در اين راستا اخيرا سازمان حفاظت محيط زيست دست به تدوين ضوابط و استانداردهايي به منظور ايجاد تعادل در زيستگاه هاي توريست پذير زده است.
به گزارش فارس، هادي سليمان پور، معاون تنوع زيستي و محيط طبيعي سازمان در اين باره مي گويد: با تعيين ضوابط و استانداردهاي فعاليت هاي اكوتوريستي، هم عرصه براي فعاليت توريستي آماده و هم چارچوب هاي قانوني لازم براي آن مشخص مي شود كه در واقع بستر مناسبي براي فعاليت هاي اكوتوريستي در كشور فراهم مي شود.
اين ضوابط پس از تدوين بايد به تصويب شوراي عالي محيط زيست برسد كه البته دور از ذهن است كه شورا بخواهد در اين باره سنگ اندازي كند.
يكي از محوري ترين اصول اين ضوابط رعايت حقوق مردم بومي است كه معمولا توسط به اصطلاح  شهري ها ناديده گرفته مي شود.
سليمان پور در اين باره معتقد است: از جمله مهمترين خواص فعاليت هاي اكوتوريستي، احترام به محيط زيست و فرهنگ بومي مردم و ايجاد شغل در مناطق روستايي با سرمايه گذاري آسان است كه منافع حاصل از ايجاد اين مشاغل به طور مستقيم به جيب جوامع محلي و روستايي مي رود.
فعاليت هاي اكوتوريستي باعث افزايش غرور ملي مي شود و وقتي مردم ما كه در حال حاضر 5/2 ميليارد دلار را خارج از ايران صرف فعاليت هاي توريستي مي كنند، بتوانند وارد اين مناطق شوند و زيبايي هاي كشور خودشان را ببينند و با تنوع زيستي كشورشان آشنا شوند، باعث افتخار ملي مي شود و روحيه ملي را بالا مي برد.
سازمان حفاظت محيط زيست تاكنون 25 سايت طبيعت گردي را در كشور جهت استفاده هاي توريستي شناسايي كرده است.

پژوهشگران هشدار داده اند كه بخش هاي بزرگي از آفريقا در معرض خطر گسترش شنزارهاي منطقه اي قرار دارد.
به گزارش نشريه طبيعت، گزارش انتشار يافته توسط گروهي از دانشمندان دانشگاه آكسفورد در بريتانيا در مورد تاثير گرمايش هواي كره زمين بر نابودي پوشش گياهي و گسترش شنزارهاي صحراي كالاهاري در جنوب آفريقا، علاوه بر تغييرات آب و هواي زمين به برخي برنامه هاي اقتصادي كشورهاي منطقه به عنوان عوامل گسترش كوير اشاره مي كند.
بر اساس اين گزارش، حركت شنزارهاي كالاهاري باعث خواهد شد تا بخش هايي از اراضي قابل كشت و كار در آينده به كوير تبديل شود.
اين پژوهشگران پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي چنين تغييري را براي ساكنان منطقه فاجعه بار خوانده اند.
بي. بي. سي اعلام كرد: آنان به رهبران كشورهاي منطقه توصيه مي كنند از اجراي برنامه هاي اقتصادي كه ممكن است اراضي نيمه خشك را به صحراي غيرقابل استفاده تبديل كند، خودداري كنند.
به عنوان نمونه، اين پژوهشگران به برنامه اي در بوتسوانا اشاره مي كنند كه به منظور گسترش دامداري با كمك اتحاديه اروپا به اجرا گذاشته شده است و از منابع آب زيرزميني براي اين منظور استفاده مي شود.
به گفته آنان، اين برنامه باعث مي شود فشار بيش از اندازه اي بر شرايط طبيعي بوتسوانا وارد آيد و مشكلات عمده اي را در آينده در پي آورد.
براي تهيه اين گزارش، پژوهشگران از چند برنامه نمونه سازي كامپيوتري براي پيش بيني تغييرات در صحراي كالاهاري استفاده كرده اند.
شنزارهاي كالاهاري به طور پراكنده حدود
۵ /2 ميليون كيلومترمربع از شمال كشور آفريقاي جنوبي تا آنگولا، بوتسوانا، ناميبيا و غرب زيمبابوه و زامبيا را پوشانده است.
در حال حاضر اين شنزارها با پوشش گياهي پوشانده شده است، اما به پيش بيني پژوهشگران دانشگاه آكسفورد، تغيير در آب و هواي زمين و برخي فعاليت هاي اقتصادي باعث نابودي اين پوشش و حركت شنزارها خواهد شد.
اين پژوهشگران پيش بيني كرده اند كه ادامه روندهاي جاري باعث به حركت در آمدن شنزارهاي جنوبي كالاهاري از سال 2040 ميلادي و به حركت در آمدن شنزارهاي شمالي از سال 2070 ميلادي مي شود.
در چنين صورتي، هزاران نفر با آثار منفي چنين تغييري مواجه خواهند شد، زيرا صحراي كالاهاري محل سكونت و امرار معاش جمعيتي است كه در گذشته، به شكلي هماهنگ با شرايط طبيعي به زراعت و دامداري اشتغال داشته اند.
در حالي كه تاثيرات تغيير در آب و هواي زمين بر مناطق مختلف، از جمله يخچال هاي قطبي، مورد بررسي هاي متعددي قرار گرفته، اين نخستين گزارش مفصل در مورد آينده مناطق كويري آفريقا است.
رهبران گروه 8 كشور صنعتي جهان بزودي در بريتانيا تشكيل جلسه مي دهند و تلاش براي مبارزه با فقر و عقب ماندگي آفريقا در دستور كار اجلاس قرار دارد. اما هفته گذشته گروهي متشكل از سازمان هاي خيريه و حاميان محيط زيست در بريتانيا در مورد نتيجه اجلاس رهبران گروه 8 ابراز ترديد كردند.
به گفته آنان، بدون اقدام فوري براي متوقف كردن روند گرمايش آب و هواي زمين، اقدامات گروه 8 براي غلبه بر فقر در آفريقا محكوم به شكست است.

در شماره 3716 روزنامه همشهري مورخ 17 خرداد 84 خبري تحت عنوان خردادماه سمينار سراسري طب سالمندان به چاپ رسيد كه تاريخ اين خبراشتباه بوده و متعلق به سال جاري نبوده است. بدين وسيله از خوانندگان عزيز پوزش مي طلبيم.