|
نگاهي به آموزش زبان مادري و زبان دوم
مادري يا بيگانه؟
|
|
|
بسياري بر اين باورند كه تا پيش از آغاز مدرسه آموزش زبان دوم به صلاح كودك نبوده و او را دچار اختلال تكلم كرده و كودك دير زبان باز كرده و به اصطلاح الكن مي شود. اما پژوهش ها نشان مي دهد آموزش زبان دوم نه تنها كودك را دچار اختلال گفتاري نمي كند بلكه مغز او نيز پرورش يافته و حتي مي توان زبان سوم و چهارم را نيز سريعاً به كودك آموزش داد.
كودكاني كه از سن بسيار پايين فراگيري زبان دوم را آغاز مي كنند، سريع تر و بهتر از كودكاني كه پس از فراگيري زبان مادري و آغاز مدرسه فراگيري زبان دوم را آغاز مي كنند، زبان دوم را ياد مي گيرند. اين آموزش زودهنگام مغز كودك را فعال كرده و يادگيري زبان مادري و زبان هاي ديگر را نيز براي كودك آسان تر مي كند.
كودكان تك زباني يا به عبارتي كودكاني كه فقط زبان مادري خود را فراگرفته اند فعاليت مغزي محدودي داشته و تنها بخشي از مركز فراگيري زبان و تكلم در مغز فعال مي شود، اما در كودكان ۲ و ۳ زبانه مغز فعال تر بوده و آموخته ها سريعتر از كودكان تك زباني به خاطر سپرده مي شود و بخش بيشتري از مركز فراگيري زبان و تكلم در مغز فعال مي شود.
يادگيري زبان دوم، كودك را با لهجه، اصطلاحات و كلمات زباني غير از زبان مادري آشنا كرده و اين آشنايي سرعت فراگيري زبان مادري و ديگر زبان ها را نيز چند برابر مي كند.
لزوم آموزش زبان دوم
تحقيقات نشان مي دهد از سن ۶ سالگي ذهن انسان معاني كلمات، آواها و واژه ها را به خوبي مي فهمند. در ۶ سال اول زندگي فراگيري مغز بسيار بالا بوده و فراگيري چندين برابر است.
با رشد ذهني كودك و تكامل مغزي او، توان و گنجايش فراگيري افزايش مي يابد. نكته مهم و قابل توجه اين كه سرعت فراگيري زبان چنان بالا است كه كودكان زير سه سال توان بالاتري نسبت به كودكان سه ساله و بالاتر دارند. بنابراين آموزش هرچه زودتر آغاز شود فراگيري نيز بهتر است.
آموزش زبان دوم در سنين پايين راه هاي ويژه اي را در مغز باز و فعال مي كند. كورتكس مغز نيز فعال شده و فراگيري در بالاترين سطح صورت مي گيرد. اين تأثير حتي در كودكان دچار اختلالات مغزي، اختلالات فراگيري و حتي كودكان داراي سندرم هاي (بيماري ها) خاص نيز چشمگير بوده و تأثير بسزايي در وضعيت فراگيري و فعاليت مغزي آنها دارد.
به هر ميزان كودك سن كمتري داشته باشد با سرعت بيشتري زبان دوم را فرا مي گيرد و به هر ميزان سن كودك بالاتر مي رود آموزش سخت تر و فراگيري كندتر مي شود. كودكان ۶ ساله نسبت به كودكان زير ۶ سال مشكلات بيشتري در تلفظ واژه ها، فراگيري معاني كلمات و ... دارند.
آموزش زبان دوم به كودكي كه هنوز نمي تواند به زبان مادري صحبت كند صحيح است يا خير؟
به عقيده روان شناسان و آموزگاران نه تنها مشكلي در آموزش زبان دوم به كودكي كه هنوز نمي تواند به زبان مادري صحبت كند وجود ندارد بلكه اين كار به فراگيري زبان مادري نيز كمك بسزايي مي كند.
كودكان به راحتي مي توانند تفاوت بين آواها و واژه هاي زبان هاي مختلف را شناسايي و تفكيك كنند. بنابراين ممانعتي در آموزش زبان دوم به كودكان وجود ندارد.
آيا والدين خود مي توانند به فرزندشان زبان دوم بياموزند؟
اگر چه والدين نيز مي توانند به فرزندشان زبان را بياموزند اما كمك گرفتن يا سپردن آموزش زبان به كودك به آموزگار مجرب نتايج بهتري را به دنبال خواهد داشت چرا كه آموزگار مجرب تعليمات ويژه اي در اين زمينه ديده است. بنابراين آموزگار مي تواند در زمان كمتر با شيوه بهتر و با سرعت بيشتر به كودك زبان دوم بياموزد.
به عقيده پژوهشگران بهترين و ثمربخش ترين شيوه هاي آموزشي، آموزش گروهي است. حضور كودك در بين همسالان خود، كودك را به مشاركت و حضور در جمع تشويق كرده و آموزش را به نوعي سرگرمي، بازي و رقابت سالم تبديل مي كند.
اما در صورت عدم دسترسي به آموزگار مجرب يا فراهم نبودن امكانات و شرايط مناسب والدين نيز مي توانند با تسلط به شيوه هاي صحيح آموزشي به فرزندشان زبان دوم بياموزند.
بهتر است والدين نيز از شيوه آموزش گروهي استفاده كنند و مهم ترين مسئله اين كه آموزش را به كلاس درس خشك و معمولي تبديل نكنند. تدريس به كودكان، نيازمند تسلط به شيوه هاي آموزشي خاص است كه والدين پيش از هر اقدامي بايد به اين شيوه ها آشنا و به آنها مسلط شوند.
رعايت چند نكته
۱- كودك را مجبور به صحبت كردن به زبان دوم نكنيد. اجبار شما نتيجه اي عكس خواهد داشت.
۲- از فرزندتان امتحان نگيريد.اگر او را امتحان كنيد، بي ترديد شكست خواهيد خورد.او عمدتاً به شما پاسخ اشتباه خواهد داد. مغز او به همان ميزان كه در فراگيري فعال است در رد آن نيز فعال است.
۳- تلفظ او را تصحيح نكنيد حتي اگر كلمه را كاملاً اشتباه تلفظ مي كند. او را باور كنيد و اطمينان داشته باشيد كه تلفظ او به مرور تصحيح مي شود.
۴- فقط فرزندتان را تشويق كنيد. براي هر كلمه اي كه مي آموزد اشتياق خود را نشان داده و موفقيت او را تبريك بگوييد.
۵- شادي و نشاط را فراموش نكنيد. كاري كنيد كه آموزش براي او به تفريح تبديل شود. كلاس خشك و جدي، او را از ادامه راه باز مي دارد.
رعايت اين نكات براي والدين و آموزگاران ضروري است.
آموزش با چه سرعتي منطقي و ثمر بخش است؟
فراموش نكنيم به هر ميزان كودك سريعتر بياموزد، آموزش براي او دلچسب تر است. براي پيشرفت سريع او نيازي به عجله شما نيست بلكه اگر زمينه مناسب فراهم كنيد، آموزش خود به خود تسريع مي شود. براي اين منظور هر روز زمينه اي فراهم كنيد تا كودك به نوارقصه، كارتون و... به زباني كه به او مي آموزيد گوش كند. اجبار نكنيد تنها زمينه را فراهم كنيد تا او به اين كار تشويق شود.
در آموزش با كتاب نيز سرعت مناسب را حفظ كنيد. زماني كه احساس كرديد حداقل ۵۰ درصد لغت هاي يك درس را آموخته درس بعدي را آغاز كنيد.
از چه كتاب هايي مي توان كمك گرفت؟
تا سن ۴ سالگي كودك جلب تصاوير، رنگ ها و ... كتاب مي شود، بنابراين كتاب هايي را انتخاب كنيد كه داراي ويژگي هايي چون تصاوير بزرگ، زيبا، رنگي و...باشد. به مضامين كتاب ها نيز توجه كنيد. بين ۵ تا ۱۰سالگي كتاب هايي را انتخاب كنيد كه متن ساده و جذاب داشته باشند. كودك از ۵ سالگي آرام آرام به داستان ها و مضامين كتاب ها توجه كرده و جلب داستان آن مي شود و از ۱۱سالگي به بالا انتخاب كتاب هايي مناسب است كه كودك را به خواندن و نوشتن تشويق كند.
بهترين روش انتخاب كتاب در ايران مراجعه به كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و يا شهر كتاب است. با استفاده از اين كتاب ها و توجه به اصول صحيح آموزشي به ترتيبي كه ذكر شد، كودك پس از ۵ سالگي به راحتي مي تواند به زبان دوم صحبت كند و با كمي صرف وقت به راحتي بخواند و بنويسد. (فراموش نكنيد در حد كودك ۵ ساله) به اين ترتيب كودك در بدو ورود به آمادگي يعني در سن ۶ سالگي گنجينه لغاني معادل ۶هزار لغت داشته و به راحتي به زبان دوم در حد كودك ۶ساله صحبت خواهد كرد. اگر او را به نوشتن نيز تشويق كرده باشيد مي تواند تعداد محدودي لغت را نيز بنويسد.
و در پايان، آموزش به كودك نياز به تسلط به زبان كودكي دارد. كمي صبر و حوصله و كودكي كردن به همراه او آموزش را دلچسب تر و سريعتر كرده و كودك را به آموختن تشويق مي كند.
ترجمه : مهتاب صفرزاده خسروشاهي
|
