امير رضواني
معاون فني عمراني شهرداري تهران: شهر تهران بايد براي استفاده مردم طراحي مي شد، اما مبناي طراحي و مطالعه شهر بر محور مردم مداري نبوده است. بايد اين شهر را كه بار 40 سال عقب ماندگي را به دوش مي كشد، نجات داد
كودك زار مي زند و در بين هق هق و گريه، جمله هاي نامفهومي به زبان مي آورد. آستين پدرش را مي كشد و با صداي بلندتر مي گويد: من كلاس دومم، بايد بيشتر مشق بنويسم، اون وقت دفترهاي 200 برگ رو براي خواهرم خريدي؟ من بايد 300 برگ مشق بنويسم! اما نگاه پدر به جاي ديگري است. هميشه همين طور است؛ هميشه بزرگترها جاي ديگري را نگاه مي كنند و طوري قيافه مي گيرند كه انگار دارند به كارهاي بزرگي فكر مي كنند؛ به چيزهايي كه هنوز بچه ها نمي فهمند، حتي حالا كه آمده اند براي خريد سال تحصيلي جديد بچه ها.
اما واقعيتش را بخواهيد، بعضي وقت ها فقط فكر مي كنند كه دارند به كارهاي بزرگي فكر مي كنند. اين بزرگترها خيلي وقت ها براي سالها به مشكلات بزرگ فكر كرده اند، اما حالا وارثان آنها هم دارند به مشكلات زائيده آن مشكلات فكر مي كنند. باورش چندان هم سخت نيست؛ حدود 70-60 سال پيش، فكر و ذكر وزيران و مديران كشور اين بود كه چطور امكان تحصيل را براي عده بيشتري فراهم كنند و بچه هاي بيشتري را به مدرسه بفرستند و امروز مديران به اين فكر مي كنند كه با مشكلات به مدرسه رفتن اين همه دانش آموز و دانشجو و معلم در تهران چه كنند.
از يكي، دو ماه پيش از شروع سال تحصيلي جديد، مديران شهري، جلسه هاي هماهنگي تشكيل مي دهند تا همه شرايط براي رفت و آمد راحت و بي دردسر دانش آموزان، والدين آنها و معلمان مهيا شود تا شروع خوشي را براي مهرماه تدارك ببينند تا بچه ها هم مثل كارمندان براي دير رسيدن، به بهانه ترافيك پناه نبرند. از چند روز مانده به اول مهر، كارهاي عمراني در معابر متوقف مي شود و خيابان هاي كنده شده براي راحتي رفت و آمد پر مي شود. پليس هاي بيشتري به خيابان مي آيند و به راننده ها در تردد بهتر كمك مي كنند و البته گاهي جريمه. توصيه هاي لازم به مدارس و پدر ومادرها مي شود، مصوبات جديد كميته هاي هماهنگي، از سرويس مدارس تا ناظران ترافيك همه را با هم هماهنگ مي كند و ...، اما چرا امروز كار به اينجا كشيده شده كه براي بهتر سپري شدن ماه اول پاييز بايد توسط مديريت شهري ستاد تشكيل شود؟
۴۰ سال عقب ماندگي
به وجود آمدن ريشه اين مشكلات را مي توانيم بدون عذاب وجدان به گردن گذشته ها بيندازيم، چون شواهد مي گويد كه حق با ماست. در طول چند دهه گذشته، رشد افقي و عمودي تهران تابع اصل پايداري نبوده است. هفته پيش مهندس علي آبادي، معاون فني- عمراني شهرداري تهران در مراسم افتتاح 32 طرح عمراني در منطقه 22 گفت كه شهر تهران بايد براي استفاده مردم طراحي مي شد، اما مبناي طراحي و مطالعه شهر بر محور مردم مداري نبوده است. به نظر او نگاه مديريت شهري به تهران، بايد نگاهي انساني و اسلامي باشد و بايد اين شهر را كه بار 40 سال عقب ماندگي را به دوش مي كشد، نجات داد. علي آبادي به مشكلات تردد در شهر اشاره كرد و گفت: جمعيت شهر تهران از ابتداي انقلاب
دو برابر و وسعت آن چهار برابر شده است، اما متاسفانه از هيچ طرح جامعي پيروي نمي كند.
تهران در اين توسعه سريع، نه از طرح جامعي پيروي كرده است و نه مديريت واحدي اداره امور شهر را به عهده داشته است. تهراني ها تقريبا هيچ دوره اي را
به ياد ندارند كه خيابان ها در آن براي چند روز حفاري نشده باشند و امروز تنها مقطعي كه اين حفاري ها موقتا متوقف مي شود، ماه آغازين سال تحصيلي است. همواره ده ها اداره و سازمان دولتي با كمترين هماهنگي، مسئول دادن خدمات به جمعيت رو به افزايش شهر بوده اند و شهر با امكانات و كالبدي نامتوازن چنان رشد كرده كه امروز، وقتي كه سال تحصيلي شروع مي شود، مشكلات به قدري نمود پيدا مي كند كه همه به تجربه، منتظر اخلال در رفت و آمد روزمره براي مدتي هستند. صف طويل خودروها كابوس شب 31 شهريور
8 ميليون شهروند مي شود و فكر به موقع رساندن بچه ها و رفتن سروقت به سركار، آرامش را از آنها سلب مي كند، اما مشكل هميشه به ساختار كالبدي و در و ديوار خيابان ها بازنمي گردد. كافي است مرجعي به هماهنگي و نظم در رفتار جمعي اول مهر يا روزهايي مثل اين بپردازد و اين رويه به عادت سالانه تبديل شود.
ساعتت را با من تنظيم كن
اجراي اين هماهنگي ها تقريبا هيچ وقت اتفاق نيفتاد، آن هم در حالي كه طرحي براي آن از طرف مديران ترافيك پيشنهاد شده بود. در واقع مديران ترافيك به اين فكر افتادند كه چرا همه شاغلان در ساعتي خاص بايد سركار بروند و در ساعتي خاص هم برگردند؟ چرا بانك ها، مدارس، ادارات و اصناف بازاري تقريبا همزمان شروع به كار مي كنند؟ ساعت اوج ترافيك توسط همين حركت جمعي تعيين شده و باعث مي شود كه اين جمعيت عظيم، همگي همزمان در شلوغي و ترافيك ايجاد شده گير كنند، بنابراين توسط سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران پيشنهاد شد كه با ابلاغيه هاي دولتي ساعات كار بانك ها، مدارس، ادارات و اصناف تغيير كند.
روشن است كه چنين اتفاقي نيفتاد. پيگيري اجراي چنين برنامه اي نيازمند تحقق مديريت واحد شهري و حمايت دولت از آن بود، اما پيگيري هاي مديران ترافيك به اينجا ختم شد كه با وجود موافقت اصناف و مدارس، بانك ها و برخي ادارات با اجراي اين طرح مخالفت كردند؛ دست كم تا زمان فراهم شدن مقدمات آن. كارشناسان ترافيك پيش بيني كرده بودند كه با تغيير پله اي ساعت شروع كار مراكز دولتي، بانك ها و اصناف در كنار ثابت ماندن ساعت شروع به كار مدارس، ساعت اوج ترافيك شاهد تردد كمتري بوده و حجم خودروهاي در حال تردد در ساعت هاي بيشتري تقسيم شود. بنابراين زمان معطلي در خيابان ها كمتر مي شود. اين مسئله علاوه بر حل مشكل تردد، بدون شك كارايي شهروندان را در محل كار بيشتر مي كند.
همين نمونه نشان مي دهد كه پياده كردن شيوه هاي زندگي صحيح در شهرها هنوز متولي واقعي ندارد. شهرداري با وجود تلاش هاي مديران بخش هاي مختلف آن، در اختيارات و منابع مالي بشدت دچار محدوديت است و حيطه وظايف با اختيارات، هيچ تناسبي ندارد و بنابراين نمي توان انتظار داشت وقتي بخشي دولتي يا خصوصي، خود را ملزم به هماهنگ شدن با مديريت شهري ندانست، بتوان تغييري در جهت بهتر شدن اوضاع داد. شهر مجموعه اي است از انبوه روابط اقتصادي، اداري، فرهنگي و اجتماعي، رفتارهاي عناصر آنها و كنش ها و واكنش هاي آن عناصر نسبت به يكديگر. حال اگر هريك از بخش هاي اين مجموعه زنده، ساز خودش را بزند، تا ابد هم موسيقي دل انگيزي از آن نخواهيم شنيد.
حداقل ها
بنابراين كار به آنجا ختم مي شود كه مديريت شهري تصميم مي گيرد كه بخش هاي مختلف زيرمجموعه خود را هماهنگ كند و فعلا عطاي هماهنگي ادارات و مراكز دولتي را با مديريت شهري به لقايش ببخشد. حالا قرار است اتوبوسراني و مترو براي تشويق دانش آموزان و اولياي آنها به استفاده از وسايل
حمل و نقل عمومي، امكان استفاده رايگان از مترو و اتوبوس را براي دانشجويان و دانش آموزان فراهم كند، شهرداري كمك هاي 10 و 20 ميليون ريالي به مدارس براي رنگ آميزي و تجهيز بدهد، سازمان پارك ها و فضاي سبز به هر دانش آموز تهراني شاخه گلي هديه كند و حفاري ها و پاكسازي ها ساماندهي شود. بخش هاي ديگر مديريت شهري هم وظايف ديگري براي بهتر برگزار شدن مراسم اول مهر به عهده گرفتند، اما روشن است كه انتظارات هنوز از اين بيشتر است.