آزاده صادقي
بسياري از ما زماني كه دچار يك بحران روحي مثل اضطراب يا افسردگي يا خشم مي شويم، براي جبران اين حالات ممكن است دست به رفتارهاي مختلف بزنيم. پرخوري و حمله كردن به غذاها، يكي از همين رفتارهاست. اين پرخوري تا حدي است كه فرد را به سوي شرايط نامساعد وزن و از بين رفتن حالت ايده آل اندام مي برد. پرخوري اين افراد ممكن است تا حدي باشد كه هر دو ساعت يك بار به سراغ انواع خوراكي ها بروند، خوردن با ولع را در رستوران شروع كنند و سپس با برگشت به خانه آن را ادامه دهند. ميل اين افراد به غذاهاي شيرين و پركالري مثل بستني و كيك بيشتر است، اما به جاي اينكه آنها گرايش خاصي به سوي يك غذاي مشخص داشته باشند، عدم تعادل در خوردن در مورد همه غذاها در آنها صدق مي كند و فقط شامل غذاهاي پرچرب و پركالري نمي شود. البته خوردن بيش از حد اين افراد معمولا دور از چشم ديگران و به صورت پنهاني است، زيرا آنها معمولا بعد از خوردن، احساس شرمندگي كرده و درصدد پنهان كردن اين رفتار ناپسند خود هستند. خوردن در اين افراد تا حد ناراحتي و درد شكم ادامه مي يابد. ممكن است فشارهاي رواني مانند اضطراب و استرس و خشم با پرخوري به طور موقتي كاهش پيدا كند، اما به طور دائم برطرف نشده و حتي ممكن است روال بدتري به خود بگيرد.
بسياري از اين مبتلايان ممكن است براي پيشگيري از اضافه وزن، از شيوه هاي گوناگوني براي ايجاد استفراغ استفاده كنند، از جمله استفاده از انگشتان يا ابزارهايي براي تحريك گلو و بالا آوردن خوراكي مصرف شده، به طور كلي اين افراد در ايجاد استفراغ ماهر بوده و در نتيجه قادر به استفراغ ارادي هستند. بيشتر آنها نيز براي جبران كردن پرخوري خود به مدت يك روز يا بيشتر روزه مي گيرند يا به طور افراطي ورزش مي كنند.
ترس از افزايش وزن و بد ريختي شكل بدن، اعتماد به نفس آنها را نيز كاهش مي دهد. براي همين آنها تمايل شديدي به كاهش وزن خود دارند. ترس از حضور در موقعيت هاي اجتماعي به علت مورد تمسخر قرار گرفتن ديگران يا ترس از اينكه آنها نتوانند در اين موقعيت ها خوردن خود را كنترل كنند، باعث مي شود كه آنها در شغل و روابط با اطرافيان دچار پسرفت شوند و در نهايت افسردگي و انزوا در آنها بيشتر شود. يكي از خطرهايي كه اين افراد را تهديد مي كند، اين است كه تقريبا 30 درصد از اين مبتلايان، به مواد مخدر و همچنين الكل روي مي آورند.
عوارض خطرناك اين بيماري شامل پارگي هاي مري، فتق معده و بي نظمي هاي قلبي است كه البته اين عوارض علاوه بر مشكلات روحي و رواني اين افراد است. تقريبا 90 درصد زنان و آن هم بيشتر در كشورهاي صنعتي به پراشتهايي عصبي دچار مي شوند. اين بيماري سن شروع ندارد، ولي بيشتر در اواخر نوجواني و اوايل بزرگسالي ديده مي شود. براي كمك به اين بيماران، تشويق و حمايت خانواده و اطرافيان براي انتخاب يك رژيم غذايي مطلوب و مناسب و كمك پزشكان با تجويز داروهاي مربوط به اشتها و داروهاي آرامبخش مي تواند مفيد و ارزنده باشد.
بي اشتهايي عصبي
بي اشتهايي يا كم خوري كه بيشترين علت آن ريشه رواني و عصبي دارد، بسياري از انسان ها را در زمان هاي مختلف دچار خود مي كند.
افراد مبتلا به كم خوري عصبي، به خاطر ترس از افزايش وزن و علاوه بر آن، ترس از اينكه مبادا اندامشان از حالت ايده آل خارج شود، از خوردن غذا خودداري مي كنند. ممانعت كردن از غذاهاي پركالري و حفظ رژيم هاي سخت غذايي، انجام ورزش هاي زياد و سنگين و ... در اين افراد همگي به خاطر ترس شديد از چاق شدن است.
اين افراد ممكن است مدام دست به انجام آزمايش هاي مختلف و بازبيني قسمت هايي از بدنشان كه به نظر چاق مي آيد، بزنند. مثلا جلوي آينه مدام اندام خود را بازرسي مي كنند و هرچند وقت يك بار از وزنه هاي اندازه گيري براي بازرسي كردن وزنشان استفاده مي كنند. اين افكار وسواسي دائما در ذهن اين افراد وجود دارد و در واقع آنها وجهه اجتماعي و عزت نفس خود را منوط به شكل و وزن بدنشان مي دانند، به طوري كه اگر كوچك ترين افزايشي در وزنشان به وجود بيايد، آن را شكستي غير قابل جبران در زندگي مي دانند.
مراجعه مكرر به پزشكان تغذيه و جمع آوري رژيم هاي مختلف غذايي، حتي اطرافيان و والدين اين بيماران را نيز درگير مي كند، به طوري كه بعد از مدتي زندگي كردن با اين افراد براي اطرافيان سخت مي شود.
كم خوري عصبي، فقط يكي از مشكلات افراد مبتلاست. به دنبال اين اختلال افسردگي، كناره گيري اجتماعي و انزوا، كاهش علاقه به روابط زناشويي، بي خوابي و انواع اختلالات ديگر اين افراد را تهديد مي كند. علاوه بر اين مشكلات روحي، بيماري هاي جسمي نيز اين افراد را تهديد مي كند؛ شكايت هاي متعددي مثل يبوست، درد شكم، عدم تحمل سرما، خواب آلودگي، فقدان انرژي و ... در بيشتر آنها وجود دارد. علاوه بر اينها فشار خون پايين، خشكي پوست و ايجاد لكه هايي روي نواحي مختلف بدن در اين افراد گزارش شده است.
قلب اين بيماران بعد از مدتي دچار كندكاري  شده، روي دست ها وپاهايشان لكه هاي خون مردگي ديده مي شود و به اين علت كه آنها براي برگرداندن غذاهايشان استفراغ عمدي مي كنند، بعد از مدتي ميناي دندان هايشان سائيده مي شود، برخي نيز ممكن است پشت دستشان آثار زخم يا پينه ناشي از تماس دندان ها در زمان استفاده از دست براي استفراغ كردن داشته باشند.
اين بيماري ممكن است در هر سني بروز كند، ولي بيشتر مبتلايان در مراحل بعد از بلوغ و در سنين جواني و بزرگسالي هستند. اگر اين اختلال در سنين 13 تا 18 سالگي مشاهده شود، راحت تر و بهتر درمان خواهد شد. از ميان مبتلايان، 90 درصد آنان را زنان تشكيل مي دهند. در جوامع صنعتي افراد بيشتر دچار بي اشتهايي مي شوند، زيرا لاغري، جذابيت زنان به حساب مي آيد. شدت اين بيماري گاه ممكن است تا جايي باشد كه فرد نياز به بستري شدن در بيمارستان داشته باشد.
گرسنگي كشيدن در ميان اين افراد گاه آنها را حتي به سوي مرگ هم مي كشاند. بسياري از آنها شايد ديگر هيچ وقت اشتهاي طبيعي شان به غذا بازنگردد، ولي همانطور كه گفته شد اگر اين بيماري زود تشخيص داده شود، با كمك پزشك و اطرافيان مي توان از رژيم هاي سخت اين افراد جلوگيري كرد. استفاده از داروهاي مختلف مربوط به اشتها و تجويز داروهاي آرامبخش توسط پزشك مي تواند در مراحل اوليه به اين بيماران كمك كند، همچنين تشويق خانواده به اينكه فرد از مقدار غذاي كم شروع كرده و سطح رژيم غذايي خود را به حد مطلوبي برساند، همچنين ارائه پاداش از سوي والدين و ساير اطرافيان، از ديگر اقدامات كمك كننده براي اين افراد است.

عوامل موثر در اختلال رفتاري تغذيه
- كمبود اعتماد به نفس
- احساس ناتواني در رويارويي با مشكلات زندگي
- احساس افسردگي، اضطراب، خشم يا تنهايي
- داشتن روابط پرتنش در زندگي خانوادگي
- عدم بيان احساسات
- مورد تمسخر قرار گرفتن به خاطر قد يا هيكل
-مورد سوءاستفاده جسمي يا جنسي قرار گرفتن در حال يا گذشته

اختلالات رفتاري تغذيه
بيش از 70 ميليون نفردر دنيا دچار اختلالات رفتاري تغذيه هستند كه از اين عده حداقل 50 هزار نفر به دلايل مستقيما ناشي از اين بيماري، جان خود را از دست مي دهند. اين بيماري در زمره اختلالات رفتاري طبقه بندي مي شود و يكي از اصلي ترين رفتارهاي ايجادكننده آن، رژيم گرفتن قلمداد شده است. رژيم گرفتن فقط مسئله اي براي بزرگسالان نيست. حدود 80 درصد بچه ها تا قبل از كلاس چهارم دبستان حداقل يك بار رژيم گرفته اند.

اگر به بيماري هاي قلبي عروقي مبتلا هستيد يا اگر دوست نداريد كه به اينگونه بيماري ها دچار شويد، حتما بكوشيد در رژيم غذايي روزانه خود نان هاي سبوس دار را بگنجانيد. كارشناسان و متخصصان تغذيه اعلام كرده اند كه نان هاي سبوس دار به دليل داشتن موادي از قبيل ويتامين B، كلسيم، آهن و روي، از افزايش فشار خون، مبتلا شدن به چربي خون، سرطان، يبوست و بيماري هاي قلبي جلوگيري مي كنند. يكي از مهمترين ويژگي هاي نان هاي سبوس دار وجود فيبر در اين نوع نان هاست. بدن ما از طريق مواد غذايي مختلف دو نوع فيبر دريافت مي كند كه عبارتند از فيبرهاي محلول و نامحلول كه هر يك از اين دو نوع فيبر در تنظيم فيزيولوژي گوارشي و در جذب يا دفع برخي مواد تاثير گذارند.
متخصصان توصيه مي كنند كه مردم روزانه 20 تا 30 گرم از انواع فيبرها را در قالب نان هاي سبوس دار، ميوه ها و سبزي هايي كه الياف دارند دريافت كنند، چون اين مواد در تعديل و جذب برخي مواد و دفع چربي هاي بدن، بخصوص كلسترول تاثيرگذارند.

ميوه گياه سنجد به همراه آرد هسته آن جهت درمان بيماري هاي روماتولوژيك توصيه مي شود.
سنجد از گياهان درختچه اي خاردار است كه در كشور به صورت خود رو رشد مي كند. گياه سنجد داراي تركيباتي چون فلاوونوئيدها، ترپتوئيدها، گليكوزيدهاي قلبي، تانن ها، آلكالوئيدها و مواد  فنلي است كه هر كدام از اين تركيبات خواص دارويي خاص و چشمگيري دارند.
اثرات فارماكولوژيك، خاصيت دارويي اين گياه، اثرات ضد درد، ضد فشارخون، آنتي آريتمي، ضد سرطان و ضد ديابت است.
در طب سنتي ما اثرات درماني بسياري براي اين گياه ذكر شده كه علم امروز بيشتر اين اثرات را تاييد مي كند.
ميوه گياه سنجد علاوه بر اثرات مذكور داراي اثراتي چون حفظ مقاومت مويرگي، گشادكننده عروق كرونر، آتمي هيپوليپيدميك، كنتراسپتيو و اثرات فوق العاده ضد ميكروبي است.

امروزه در سراسر جهان بيش از 300 ميليون نفر مبتلا به پرخوري و چاقي بيش از حد هستند كه طبق اطلاعات سازمان بهداشت جهاني، علت اصلي بيش از 40 درصد موارد مرگ و مير در سال است. در حال حاضر در آلمان از هر سه كودك، يك نفر با مشكل اضافه وزن روبه روست. اين رقم در ميان دانش آموزان شهر نيويورك بيش از اين بوده و نيمي از آنها را شامل مي شود. آنچه مسلم است اين است كه كودكان مبتلا به چاقي در آينده به بزرگسالاني تبديل مي شوند كه به اضافه وزن مفرط دچارند. در حال حاضر كودكان نيز از بيماري هايي همچون مرض قند، اختلالات قلب و سيستم جريان گردش خون رنج مي برند كه در گذشته در نزد افراد بالغ مشاهده مي شدند. انواع گوناگون غذاهاي آماده باعث چاق تر شدن مصرف كنندگان مي شوند. اين تنها كودكان و جوانان نيستند كه به رستوران هاي اينگونه توليدات مثلا پيتزا، انواع سوسيس، كالباس و همبرگر جلب مي شوند، بلكه همچنين بزرگسالان نيز به علت كمبود وقت، اغلب راهي جز اين تغذيه ناسالم نمي بينند.

ماه آخر تابستان، ماه تغيير فصل است و كودكان زيادي در اين زمان به آنفلوآنزا مبتلا مي شوند. تحمل اين بيماري براي كودكان چندان آسان نيست. اين بيماري با اينكه جزو بيماري هاي سخت به حساب نمي آيد، اما برخورد صحيح با آن، از بيماري هاي سخت احتمالي آينده جلوگيري مي كند. براي اينكه درباره اين بيماري بيشتر بدانيم، نشانه ها و روش هاي روبه رو شدن با آن را مرور مي كنيم.
نشانه ها
- آبريزش از بيني
- گلودرد
- دماي بالاتر از 38 درجه
- لرز
- درد سراسري و عمومي بدن
- اسهال، استفراغ با تهوع
- ضعف و بي حالي
آنفلوآنزا مانند سرماخوردگي بر اثر ويروس ايجاد مي شود و نشانه هايي مشابه آن دارد؛ از قبيل آبريزش از بيني، گلودرد، سرفه، تب و همچنين لرز و درد در تمام بدن و از آنجا كه يك عفونت ويروسي است درماني براي آن وجود ندارد و به طور متوسط 3 الي 4 روز طول مي كشد. اگر عفونت ثانويه ندهد، درمان نشانه هاي آن مانند ديگر موارد بيماري است.
آيا خطرناك است؟
حتي اگر آنفلوآنزا با تب زيادي هم همراه باشد بندرت عوارض خطرناكي در بردارد، اما همان طور كه در تمامي عفونت هاي ويروسي صادق است، مقاومت طبيعي بدن كاهش مي يابد و عفونت هاي ثانويه از قبيل ذات الريه، برونشيت، عفونت گوش مياني، يا سينوزيت ممكن است ايجاد شود. آنفلوآنزا در كودكاني كه بر اثر آسم ريه هايشان ضعيف شده است يا بيماري هايي چون ديابت قندي دارند هميشه خطرناك است. مرتب به كودك بيمار خود نوشيدني بدهيد.
ابتدا چه كار بايد بكنيد؟
۱ - هر سه يا چهار ساعت به اندازه گيري دماي بدن كودك خود بپردازيد و چنانچه ظرف 36 ساعت دما پايين نيامد با دكتر تماس بگيريد.
۲ - براي پايين آمدن تب و تسكين دردهاي بدن به كودك خود شربت استامينوفن بدهيد و او را در بستر بخوابانيد.
۳ - به زور به كودك خود غذا ندهيد، اما مايعات فراوان به او بنوشانيد و اگر اسهال دارد از دادن شير به او خودداري كنيد. بهترين راه جبران مايعات از دست رفته از طريق عرق و تب، دادن مكرر مقادير اندك آب ميوه رقيق يا آب است.
۴ - اگر درست بعد از ظاهر شدن نشانه هاي آنفلوآنزا دانه هاي ريزي روي پوست ظاهر شد، كودك شما ممكن است سرخك داشته باشد و نه آنفلوآنزا.
آيا مشورت با دكتر لازم است؟
اگر دماي بدن كودكتان تا 36 ساعت پايين نيامد يا اگر حال كودك بعد از 48 ساعت رو به وخامت گذاشت بلافاصله با دكتر تماس بگيريد. متوجه بدتر شدن سرفه ها باشيد كه مي تواند نشان دهنده گسترش عفونت به ريه هاي كودك باشد؛ يا گوش درد كه نمايانگر عفونت يا ورم گوش مياني است و نيز ترشحات زرد و چركي از بيني كه مي تواند علامت سينوزيت باشد. اگر به سرخك مشكوك هستيد فورا با دكتر تماس حاصل كنيد.
دكتر چه اقدامي انجام خواهد داد؟
دكتر وجود يا عدم عفونت ثانويه را تاييد مي كند اگر عفونت وجود داشته باشد براي ريشه كني آن آنتي بيوتيك تجويز مي كند و در صورتي كه عفونت در كار نباشد دكتر به شما توصيه مي كند تا همچنان به استفاده از شربت استامينوفن ادامه دهيد و بگذاريد كودك استراحت كند. اگر سرفه هاي كودك دائمي است دكتر مي تواند يك شربت سرفه مناسب توصيه كند.
شما چه كمكي مي توانيد بكنيد؟
كودك شما بايد در يك دماي ثابت و گرم استراحت كند. اگر حوصله اش سر رفت او را به حالت استراحت به آشپزخانه يا اتاق نشيمن همراه خود ببريد تا در طول روز با شما باشد.
به محض آنكه خواست فعاليتي داشته باشد به او اجازه اين كار را بدهيد، اما اگر دماي بدنش باز هم بالا رفت او را وادار به استراحت كنيد.
دستمالهاي كاغذي كثيف را از اطراف او دور كنيد و كودك را تشويق كنيد تا آنها را وقتي كه استفاده كرد دور بيندازد. اگر از پارچه هاي معمولي استفاده مي كند آنها را در آبجوش بشوييد تا ويروس به جاهاي ديگر خانه منتقل نشود.شايد بتوانيد كودك خود را در هر زمستان با تزريق واكسن آنفلوآنزا مصونيت دهيد. اين عمل مي تواند برخي از كودكان را حمايت كند، اما هر ساله گروه متفاوتي از ويروس ها ظاهر مي شوند و مصونيت چه بر اثر واكسيناسيون يا به خاطر مبتلا شدن به ويروس فقط براي مدت كوتاهي اثر مي كند.اگر بعد از آنكه كودك بهتر شد دماي او بالا برود و استفراغ كند فورا به دكتر مراجعه كنيد يكي از بيماري هاي كمياب، اما خطرناك دوران كودكي، يعني سندروم ريوي، مي تواند عامل اين بدحالي در كودك باشد.
توجه: در اين شرايط هيچگاه از آسپرين استفاده نكنيد.

فارس- كارشناس ارشد سازمان مديريت و برنامه ريزي گفت: از سال 1989 نرخ مرگ مادران به هنگام زايمان از 91 مورد در يكصدهزار به
۳۶ مورد كاهش يافته است كه اين روند مطلوب است.
سيد محمد مهدي آرايي، كارشناس ارشد سازمان مديريت و برنامه ريزي در چهارمين ميزگرد اهداف توسعه هزاره سوم كه با عنوان كاهش ميزان مرگ و مير كودكان و بهبود بهداشت مادران برگزار شد، افزود: در سال 80، كميته مطالعات و برنامه ريزي جهت تدوين برنامه هاي راهبردي، سند برنامه توسعه هزاره سوم تشكيل شده و به تاييد رئيس جمهور وقت رسيد كه قرار شد اين گروه هر چه سريع تر راهبردهاي سند توسعه را كاربردي كند.
وي گفت: در حال حاضر با سهم فوت 37 مورد از كودكان در هر يكهزار مورد نسبت به سال 1990 با رقمي در حدود 68 مورد مي توان نسبت به راهبردي شدن سند توسعه هزاره سوم اميدوار بود.
آرايي اعلام كرد: در مورد نرخ رشد پرسنل آموزش ديده نيز بايد گفت در سال 1989 در كشور تنها 70 درصد پرسنل آموزش ديده داشتيم كه اين عدد نيز با رشدي حدود 20 درصد به رقم 90 درصد رسيده است.
وي در پايان سخنان خود گفت: اگر قرار باشد از چالش هاي موجود در كشور سخن بگوييم، بايد ابتدا تدوين برنامه استاني خاص هر استان و سپس افزايش پوشش شهرهاي شامل طرح جامع پزشكي را مدنظر قرار دهيم.
همچنين در اين برنامه مبشر شيخ، نماينده سازمان جهاني بهداشت در ايران با اعلام اهداف ميزگرد گفت: افزايش آگاهي و ايجاد حساسيت در بخش هاي مرتبط با برنامه هزاره سوم، مهمترين هدف اينگونه ميزگرد هاي تخصصي در ايران است.
وي گفت: اگر برنامه توسعه هزاره سوم تا سال 2015 به اهداف مشخص خود در طرح برسد، بيش از 500 ميليون نفر از فقر نجات يافته و بيشتر از صد ها ميليون زن و دختر به مدرسه خواهند رفت.
نسبت پزشك به جمعيت كل كشور يك به 900 است
ايسنا- طي چهار سال اخير، نسبت تخت آموزشي به دانشجوي پزشكي به حدود دو تخت، نسبت دانشجو به اعضاي هيات علمي حدود 9 دانشجو و نسبت پزشك به جمعيت كل كشور يك به 900 رسيده است.
اهم اقدامات و دستاوردهاي انجام شده در حوزه معاونت آموزشي و اموردانشجويي وزارت بهداشت طي سالهاي 80 تا 84 اعلام شد.
بر اين اساس در حال حاضر اين وزارتخانه با داشتن بيش از 10 هزار عضو هيات علمي، داراي 105 مركز تحقيقاتي، 42 دانشگاه و دانشكده علوم پزشكي در 24 رشته تخصصي، 21 رشته فوق تخصصي، 20 رشته فلوشيپ، 12 رشته تخصصي دندانپزشكي، 37 رشته PHD و 40 رشته كارشناسي ارشد است.
گسترش كمي تعداد رشته هاي تحصيلي، طرح سطح بندي خدمات آموزشي با تقسيم وظايف آموزشي در نظام آموزش علوم پزشكي با هدف بررسي وضعيت آموزشي دانشگاه ها طرح اعتبار بخشي و استاندارد سازي برنامه هاي آموزشي تخصصي با هدف تضمين كيفيت آموزش عالي منطبق با شرايط ملي، طرح تدوين استانداردهاي برنامه هاي آموزش پزشكي عمومي، تدوين سياست هاي راهبردي آموزشي دانشگاه هاي علوم پزشكي،  نظام نوين، آموزش مداوم در 30 حيطه استاندارد، استمرار ارزشيابي سيستماتيك دروني مبتني بر هدف، ايجاد و توسعه مراكز مهارت هاي باليني در دانشگاه هاي علوم پزشكي، طرح جامع حضور موثر استادان در دانشگاه ها، طرح تهيه بانك اطلاعاتي و رتبه بندي دانشكده هاي پزشكي، بازنگري درسي، طرح برنامه ريزي استراتژيك بخش آموزش معاونت آموزشي و امور دانشجويي برخي از طرح هاي در دست اجراي حوزه آموزشي وزارت بهداشت طي چهار سال اخير است.
تاكنون 34 رشته كارداني، 20 رشته كارشناسي، 45 رشته كارشناسي ارشد، پنج رشته دكتراي حرفه اي، 20 رشتهDHP ، 11رشته تخصصي، 14 رشته فوق تخصص و 42 مركز تحقيقاتي در اين حوزه ايجاد شده است.
طرح جامع حضور موثر استادان در دانشگاه ها به اتمام رسيده و طي آن دستورالعمل ها و بخشنامه هاي فرآيند جذب و به كارگيري و نحوه استخدام اعضاي هيات علمي و مقررات اعضاي هيات علمي نيمه وقت به دانشگاه ها ابلاغ شده است.
همچنين طي اين چهار سال برنامه هاي درسي رشته هاي كارشناسي رشته هاي مددكاري اجتماعي،  كاردرماني، شنوايي شناسي، كتابداري و مديريت خدمات بهداشتي درمان و كارشناسي ارشد رشته هاي علوم تشريح، قارچ شناسي و PHD قارچ شناسي و دكتراي حرفه اي داروسازي بازنگري شده و به تصويب شوراي عالي برنامه ريزي رسيده است.
در كنفرانس هاي چهار سالانه فدراسيون جهاني آموزش پزشكي دانمارك از 174 مقاله شفاهي و پوستر، 37 مورد از ايران بود كه 21درصد كل مقالات را شامل مي شد، اين در حالي است كه 74 كشور در اين كنفرانس شركت داشته اند كه اين نشان دهنده فعاليت هاي آموزشي پوياي كشور است.
از سال 76 تا كنون،  رشته هاي مقطع كارداني از صفر به 50، كارشناسي از 2 به 38، كارشناسي ارشد از يك به 80 ، PHD از يك به 50، دكتراي حرفه اي از صفر به 8 ، تخصص دندانپزشكي از صفر به 13، تخصص پزشكي از 2 به 39، فوق تخصص پزشكي از يك به 29، گروه هاي آموزشي از 11 به 95 و در كل تعداد رشته ها و گروه هاي آموزشي از 18 به 415 ارتقا يافته است.

دكتر ابراهيم دوستي فرد
فراوان ترين ماده اي كه در ترميم دندان به كار رفته، آمالگام بوده كه در بيش از يك قرن اخير، مورد كاربرد قرار گرفته است. دليل اصلي گرايش به سمت اين ماده، استحكام نسبي و كاربرد آسان تر آن بوده است. اين ماده شبه فلزي، تركيبي از جيوه و چند فلز ديگر مانند مس، روي، قلع، نقره و... بوده كه معمولا تركيب آنها ماده اي به رنگ خاكستري تيره ايجاد مي كند كه البته پس از به كار بردن آن، دندان به رنگ تيره تر درآمده و بالاخره كاملا كدر و سياه رنگ مي شود. به رغم اينكه اين ماده اشكالات متعددي دارد با اين حال بنا به دلايلي از جمله مطالعه كمتر و محدود در معرفي ماده مناسب به عنوان جايگزين آمالگام، سبب شده است تا اين ماده هنوز به عنوان مطرح ترين ماده ترميمي در دندانپزشكي در صدر قرار داشته باشد و حداقل ازنظر كميت، رتبه نخست را به خود اختصاص دهد. البته در برخي كشورها و از جمله چند كشور اروپايي، به طور كامل از مواد ترميمي ديگري به جز آمالگام استفاده مي شود. يك اشكال اصلي آمالگام از آنجا ناشي مي شود كه به بافت دندان نمي چسبد و بين آمالگام و دندان همواره شيار و فاصله اي در حد ميكروسكوپي باقي مي ماند كه سرمنشا مشكلات بعدي است، به اين صورت كه باكتري ها و ميكروب هاي مضر و پوسيدگي زا در اين فاصله براحتي نفوذ كرده و پس ازتجمع، با فعل و انفعالات بخصوصي كه منجر به توليد اسيد لاكتيك مي شود، شروع به ايجاد پوسيدگي ثانويه مي كنند كه البته به آرامي و بدون سر و صدا همچون آتش زير خاكستر، پيش مي رود. اگر پس ازمدتي به دندان هايي كه با آمالگام ترميم شده اند با دقت نگاه كنيم متوجه مي شويم كه اين روند پوسيدگي ثانويه كه توضيح آن داده شد، سبب تغيير رنگ تيره دندان، از داخل شده است و حتي از لحاظ ظاهري نيز نماي بدي ايجاد كرده كه البته به مرور زمان اين پوسيدگي ثانويه پيشرفت كرده و مشكلات بعدي را هم براي دندان ايجاد مي كند كه از آن جمله است: پيدايش درد شديد، خرد شدن، شكستن و ساير گرفتاري ها. از جمله اشكال هاي اساسي ديگر آمالگام مي توان به وجود مقاديري ازجيوه در آن اشاره كرد كه سمي بوده و از دسته فلزات سنگين به شمار مي رود و عوارض شناخته شده متعددي هم براي پرسنل شاغل در دندانپزشكي و هم براي بيماران دارد. نكته قابل تاملي كه در اينجا وجود دارد اين است كه طبق اصول بهداشت، خرده ها و اضافه هاي آمالگام بايد طبق دستورالعمل خاصي در محفظه هاي دربسته و محلول هاي خنثي كننده قرار گيرد تا به محيط زيست آسيبي وارد نشود و براي سلامتي، خطري ايجاد نكند، ولي با اين حال، آمالگام مستقيما جهت پر كردن دندان به كار مي رود.
به طور خلاصه، آمالگام از لحاظ استحكام نسبي و سهولت در كاربرد آن، مورد توجه بوده، ولي از نظر حفاظت بيولوژيك از دندان، زيبايي و آزادسازي فلورايد جهت پيشگيري از پوسيدگي ثانويه مناسب نيست.
دسته دوم مواد مورد استفاده در دندانپزشكي ترميمي، كامپوزيت ها هستند كه طي چند دهه اخير كاربرد روزافزون و نسبتا گسترده اي پيدا كرده است. دليل اصلي توجه و گرايش به سمت كامپوزيت ها، تشابه رنگ كامپوزيت ها با ساختمان دندان است كه سبب مي شود دندان ترميم شده با اين مواد، از لحاظ زيبايي موقعيت مطلوبي داشته باشد.
با اينكه تلاش فوق العاده اي جهت ارتقاي كامپوزيت ها صورت گرفته، ولي به لحاظ ماهيتي، اين ماده هم داراي نقايصي هست كه به مواردي از آن اشاره مي شود. اولين نقص اصلي كامپوزيت ها، تغييرات ابعادي آنهاست؛ به اين صورت كه پس از اينكه دندان با كامپوزيت ترميم شد، معمولا به دليل همين تغييرات ابعادي، ممكن است دندان بشدت حساس و دردناك شود. به تبع تغييرات ابعادي كامپوزيت ها، معمولا چسبندگي فيزيكي كامپوزيت ها به دندان دچار آسيب شده و پس از مدتي، نظير ترميم هاي آمالگام، بين كامپوزيت و دندان، فاصله و درزي ايجاد مي شود كه باز هم ميكروب ها در اين فضا تجمع پيدا مي كنند و طي مكانيسم هاي شناخته شده اي، پوسيدگي ثانويه ايجاد مي كنند كه اگر مراقبت هاي بهداشتي و درماني مناسبي به عمل نياوريم، متاسفانه ميزان و درصد اين نوع پوسيدگي هاي ثانويه در اطراف ترميم هاي كامپوزيتي، به مراتب حتي از پوسيدگي هاي ثانويه در اطراف پركردگي هاي آمالگامي نيز بيشتر و نگران كننده تر است. به طور خلاصه كامپوزيت ها ضمن اينكه قادر به تامين زيبايي مطلوبي هستند، نيازمند مراقبت هاي بهداشتي كامل تر و دقت خاصي در كاربرد آن هستند.
دسته سوم از موادي كه در ترميم دندان به كار مي رود گلاس آينومرها هستند كه تاكنون كمتر مورد معرفي و شناخت قرار گرفته اند. گلاس آينومرها همرنگ دندان بوده و به لحاظ بيولوژيك، خاصيت محافظت از دندان را دارند.اولين نكته و مزيت گلاس آينومرها در مقايسه با ساير مواد ترميمي موجود در دندانپزشكي، اين است كه هيچ يك از نقايصي كه براي ساير موادي كه قبلا توضيحات آنها داده شد در گلاس آينومرها وجود ندارد. به طور مثال،  گلاس آينومرها حاوي هيچ گونه مواد مضر و توكسيك كه به حيات دندان آسيب برساند، نيستند و حتي از پوسيدگي ثانويه نيز پيشگيري مي كنند. به اين ترتيب تضمين خوبي براي بقا و دوام دندان ايجاد مي شود. خصوصيت اصلي و پراهميت تر گلاس آينومرها كه در واقع منحصر به فرد و ايده آل به شمار مي رود، قابليت ذخيره سازي و آزادسازي فلورايد است كه منجر به مقاوم سازي ساختمان دندان در برابر پوسيدگي مي شود، به اين معنا كه وقتي شخص، خميردنداني كه حاوي فلورايد است استفاده مي كند يا هر ماده ديگري كه حاوي فلورايد باشد مثل آب، چاي و...، گلاس آينومر، فلورايد آن را جذب مي كند و سپس به مرور زمان، يون هاي فلورايد را به ساختار دندان ترميم شده و حتي دندان هاي مجاور منتقل مي كند و بدين طريق سبب بالا رفتن مقاومت دندان ها در برابر پوسيدگي مي شود.ارتقاي دانش و آگاهي خوانندگان از انواع مواد مورد استفاده در ترميم دندان، اين امكان را به افراد مي دهد كه برحسب شرايط و بر مبناي ميزان مراقبت هاي بهداشتي و درماني بتوانند انتخاب بهتري داشته باشند و با درخواست هاي دقيق تر و حساب  شده تري از دندانپزشكان، نقش موثرتري در بهبود و سلامتي دندان هايشان ايفا كنند.