مريم صياد نجفي
نيمه شعبان در اذهان شيعيان و محبان اهل بيت (عليهم السلام) به عنوان روز ميلاد نجات بخش موعود معنا و مفهوم مي يابد. روز ميلاد بزرگ مردي كه انسانيت، ظهور او را به انتظار نشسته و عدالت براي پاي بوس قدمش لحظه شماري مي كند.
«نيمه شعبان» همه ساله در ايران، حال و هواي ويژه اي دارد. همه جا چراغاني مي شود و شادماني و شادكامي خاصي بر مردم حاكم است، حتي در زمان هاي گذشته نيز در شهرها و روستاها، مردم براي اجراي اين مراسم باشكوه، احترام ويژه قائل بوده و اهتمام خاصي در برپايي آن داشتند.در فضيلت و اعمال ماه شعبان روايات فراواني وجود دارد و آن را ماه بسيار شريفي دانسته اند كه منسوب به حضرت سيدانبيا صلي الله عليه و آله است. حضرت محمد(ص) اين ماه را ماه من مي ناميد و از آنجا كه تولدحضرت حجت در نيمه اين ماه اتفاق افتاده است، هزاران برابر بر شرف و احترام اين ماه افزوده شده است. در نوشته حاضر برخي اعمال مذهبي نيمه شعبان، به ويژه مراسم شب برات از نگاه فرهنگ عامه بررسي شده است.
اعمال مذهبي نيمه شعبان
ازجمله اعمال اين شب عزيز اول غسل است. دوم احياي اين شب به نماز و دعا و استغفار،سوم زيارت حضرت امام حسين(ع) و زيارت امام زمان(عج)، فرستادن صلوات و خواندن دعاي كميل است و درنهايت براي برآورده شدن حاجات، توسل به آن حضرت است. ازجمله اينكه به دشت رفته و در كنار جوي آب نماز امام زمان را مي خوانند و به او متوسل مي شوند و مي گويند: «حضرت خضر زنده، حاجت رواكننده، بده مراد بنده، به حق امام زنده» .
آذين بندي
در نقاط ايران در شب برات، آئين چراغاني و زينت دكان ها، خانه ها و خيابان ها اجرا مي شود. پرچم هاي رنگين كاغذي بر سردر اماكن جلوه گري مي نمايد. در گذشته در بازار شهرها، كنار مغازه ها چارطاقي ها و طاق نصرت ها به وسيله داربست و ستون برپا مي شد كه بر آنها فانوس و سبزه و گل آويخته مي شد كه امروزه نيز رايج است.
علاوه بر اين ها، صدها متر پارچه گلدوزي شده و ترمه زينت بخش دكان ها مي گشت. در خيابانها نيز به فواصل معين نهال نارنج يا پرتقال و گلدان گل ياس به ترتيب كنار هم چيده مي شد و به شهر منظره دلپذيري در اين روز خجسته مي داد.
زيارت اهل قبور
در شهرهاي ايران صبح روز پانزدهم، مردم به همديگر تبريك و تهنيت مي گفتند و خواستار آمرزش گناهان اموات خويش مي شدند و بعدازظهر همان روز با مقداري شيريني، حلوا، برنج، روغن جوشي (نوعي نان روغني) به زيارت مردگان خود مي رفتند و خوراكي هاي برده شده را بين جمعيت حاضر خيرات مي كردند. در شهرستان «صدوق» يزد، در شب نيمه شعبان آجيل و نقل بر سر مزار اموات مي بردند و خيرات مي كردند و قاريان نيز با صداي بلند قرآن مِي خواندند و مردم نيز به آنها آجيل و پول مي دادند.
بازديد از اقوام و دوستان
صله رحم، مراسمي است كه امروزه نيز كم و بيش اجرا مي شود و وسيله خوبي براي تجديد ديدار و وقوف از وضع دوستان و نزديكان است. نيمه شعبان در عقداء يزد همه اعضاي خانواده به حمام مي رفتند و لباس نو بر تن مي كردند و صبح روز عيد ضمن نظافت منزل و اسپند دود كردن، بزرگ خانواده ها در جايي جمع مي شدند و به ديدار بزرگ ده مي رفتند. در منزل بزرگ روستا «مولودي خواني» و مداحي از ساعت هشت صبح شروع مي شد و كدخداي ده از مهمانان با چاي، شيريني، نقل و گلاب پذيرايي مي كرد.
رسم مرادمندي
در دزفول، زنان و دختراني كه مراد يا حاجتي داشتند، در چنين شب مباركي چادر بر سر كرده و به در هفت خانه كه رو به قبله قرار داشت، مي رفتند. صاحبخانه مي گفت: «كيه؟» ، «مرادمند» در جواب مي گفت: «مرادمند هستم، ثواب يا جواب؟»
اگر صاحبخانه مي گفت «جواب» ، مرادمند نااميد مي شد و مي رفت و اما اگر «ثواب» مي شنيد، يعني صبر كن و آن وقت مرادمند مي ماند و اگر از اولين خانه شيريني تحويل مي گرفت، آن را به فال نيك مي گرفت و به همين منوال تا شش خانه بعدي ادامه مي داد. بعد از پايان مراسم اگر مرادمند (دختر دم بخت) بود و مرادش ازدواج بود، خودش مي بايد خوراكي ها را مي خورد و اگر به نيت شخص مريضي رفته بود تا او بهبود يابد، شيرينيِ ها را به وي مي داد به اميد شفاي بيمار.
تفأل و پيشگويي
در اكثر مناطق ايران به شب نيمه شعبان (شب برات) يا شب نيمه برات مي گويند. در شب نيمه برات، هركس آزادي خودش را از آتش جهنم از امام دوازدهم خواستار است.
در نقاطي كه اين شب «شب برات» مي گويند، اعتقاد است كه برات انسان نو مي شود، به عبارتي سرنوشت او رقم مي خورد، به طوري كه در خراسان در شب پانزدهم نيمه شعبان به پشت بام رفته و در مهتاب (اگر شب مهتابي باشد) ايستاده و به سايه خود نگاه مي كنند و از اين طريق سرنوشت خود و اقوام خود را در آن سال پيش بيني مي كنند .
مولودي خواني
از ديگر مراسم در اين روز برپايي مجالس مولودي خواني در اماكن مذهبي و خانه هاست. در اين روز اشعاري در مدح ائمه و به خصوص حضرت مهدي(عج) توسط مداحان خوانده مي شد كه حضار با كف زدن و تكرار ابياتي از اشعار مولودي، با آنها همراهي مي كردند و بر پيامبر(ص) و خاندان پاكش صلوات مي فرستادند و نقل و شيريني به ميان حاضران پرتاب مي كردند. نمونه اي از اين اشعار در اينجا آورده مي شود.
مژده اي دل كه حجت حق با وقار مِي آيد
سرو بستان مرغ چمن و بلبل خوش گفتار مي آيد
مژده اي جان كه حبيب خدا بي قرار مي آيد
مژده اي حبيب عزيز زينب و حيدر كرار مي آيد
مژده بهر ياري رساندن او ز سوي خدا
جبرئيل امين فرشته مقرب حق بهر پيكار مي آيد
نويد كه اسرافيل و جمع فرشتگان و ميكائيل
در رهند و او نستوه و بي باك بهر كارزار مي آيد
پيام كه محمد و علي، فاطمه، حسن و حسين
پنج نور منور عرش در رهند و سرو خوش نگار مي آيد
برخيز و غبار غم ديده و دل بشوي
كه ز لطف ايزد منان آن عزيز گل عذار مي آيد
گر كه فرياد مهدي بياي تو بلرزاند عرش خدا
قامت بياراي كو بانگ جاءالحق زند و پاسدار مي آيد
بشو منتظر كه بيني جمال رخ انورش
زانكه او خورشيد عالم است و از پس ابر تار مي آيد
دائم كه امر ظهور ز خداست و نبايد شتاب كرد
ليك چه كنم كه مي رسد بر دل كه باقي پروردگار مي آيد
اي امين و دوست بدان و آگاه باش
اين همه خبر ز لطف خدا و آن بقي دادار مي آيد
منابع:
* اسناد موجود در گنجينه واحد فرهنگ مردم مركز تحقيقات صدا و سيما

«يوم ندعوا كل أناس بامامهم» از احوالات روز قيامت است روزي كه «كل أناس» همه انسانها و همه گروه ها به امامشان خوانده مي شوند. روزي كه هر قومي را فرامي خوانند و آنها را به امامشان مي خوانند. مي پرسند: امامتان چه كسي بود؛ اصلاً امامي داشته ايد؛ صاحبي و مقتدايي داشته ايد؛
آيا در روز قيامت شما هم در زمره كساني قرار خواهيد گرفت كه بگوييد ما هم امام داشته ايم؟ يوم ندعوا كل أناس بامامهم
بعضي از انسانها براي رشد وجودي خويش به يكي از ابعاد اخلاقي، اجتماعي، روايي، ولايي يا قرآني مي پردازند، اما اگر يك موضوع را انتخاب كنند همه اين ابعاد را دربرمي گيرد.
بايد بدانند كه يك اسم و يك حقيقت و يك موضوع است كه جامع جميع حقايق عالم است، آن هم نام نامي حضرت حجة ابن الحسن المهدي العسگري مي باشد.
آيا در عالم، حقيقتي به جز معرفت الله پيدا مي شود؛ هرچه جداي از دايره ولايت الله باشد سرابي بيش نيست. و حصن حصين الله فقط با معرفت امام معنا مي شود.
شناخت امام زمان شناخت همه حقايق عالم است، چرا كه هدف از خلقت هستي چيزي جز معرفت الله نيست و معرفت الله نيز چيزي به جز معرفت به نورانيت امام نيست. اگر انسان به سر امامت بقية الله الاعظم پي ببرد و امامت را به حق بشناسد نه به وهم، به تمام حقايق عالم خواهد رسيد. هر علمي و هر موضوعي در عالم اگر به معرفت امام نرسد سرابي بيش نخواهد بود. هر بياني و معرفت و شناختي كه برخواسته از كلام امام نباشد و يا ساخته ذهن بشر باشد حبابي است كه فقط انسان را چندصباحي به خود مشغول مي سازد. «اينما تولو فثم وجه الله» به هر طرف كه انسان بنگرد وجه الله را مي بيند. به هرگونه اي كه انسان به عالم نظاره كند چه به صورت آفاقي و چه به صورت انفسي معرفت وجه الله را مي بيند. و اين كه هر صبح جمعه ندا مي دهند «اين وجه الله» استفهام انكاري از اين است كه وجه الله ناظر است ولي هنوز همگان به دنبال او در توهمات خويش مي گردند.
معيّر

قرآن كريم
مترجم: سيد مهدي دادور (آيت اللهي)/ خطاط: احمد نيريزي/ ناشر: جهان آرا/ چاپ نخست، ۱۳۸۴/ با جلد سلفوني/ هديه ۵۰۰۰ تومان.
ترجمه اين مصحف شريف بر اساس الهام و بهره گيري از بيان آيات تفسير الميزان و درس حضوري استاد علامه طباطبايي انجام شده است.
سيد مهدي دادور كه از شاگردان استاد علامه  طباطبايي است در گفت وگويي كوتاه با خبرنگار همشهري اظهار داشت: برايم بسيار خاطره انگيز است روزي كه در درس تفسير استاد علامه طباطبايي كه صبح ها در مسجد مدرسه حجتيه برگزار مي شد شركت نمودم. هر روز كه مي گذشت عشق و علاقه من به انديشه تفسيري استاد كه بسيار منطقي و مستدل بود فزوني مي يافت. از مدت ها قبل تصميم گرفتم كه با توجه به انديشه تفسيري استاد ترجمه اي روان و مستدل با توضيحاتي در پرانتز كه برگرفته از نظريات ايشان مي باشد ارائه نمايم تا نسل نو بتواند از كلام وحي الهي به نحو مطلوبي بهره مند شود.
وي درباره ويژگي هاي اين مصحف گفت: حدود هشتاد اشتباه در كتابت و اعراب آيات قرآن (خط نيريزي) وجود داشت كه اصلاح شد، براي استفاده بهتر قاريان محترم از آيات قرآن، ترجمه به صورت مفهومي و ساده و روان انجام شده است.
وي افزود: مسائلي كه پيرامون تاريخ و علوم قرآن است به صورت كوتاه و ساده آورده شده تا مورد استفاده قاريان محترم قرار گيرد.
قرآن كريم و دانش ارتباطات
خبر و خبررساني در قرآن كريم، عليرضا پويا، انتشارات دانشكده صدا و سيما، چاپ اول ۱۳۸۴ ، ۱۵۰۰ نسخه، ۲۰۰۰ تومان.
مسائل خبررساني يكي از مقوله هاي مهم امروز رسانه هاي جمعي به ويژه راديو و تلويزيون است و آنچه خبررساني را در شرايط كنوني از دوران هاي گذشته متمايز كرده است گسترش برق آساي فناوري هاي ارتباطي از سويي و رشد روزافزون روش و تاكتيك هاي جذب مخاطب و فراهم شدن امكان سوء استفاده از خبر و... است.
كتاب حاضر با هدف بازنمايي ديدگاه قرآن كريم درباره خبر و خبررساني و ارائه راهبردهاي بنيادي براي توسعه و تعميق اين حوزه و حفظ آن از انحرافات ناشي از دستكاري هاي مغرضانه و منفعت طلبانه و نيز گشودن راه مطالعه در اين زمينه براي ساير پژوهشگران، علاقه مندان وهمچنين بهره گيري مديران و كاركنان رسانه هاي جمعي در مسير تحكيم جريان خبر اطلاع رساني در رسانه ها است، اين كتاب در پنج فصل به مباحثي چون اهميت خبررساني، خبر از ديدگاه علم ارتباطات، رويكرد اسلامي به مقوله اطلاع رساني و خبر،  خبررساني از ديدگاه قرآن پرداخته است.
نگارنده در فصل چهارم اين كتاب با اشاره به اين مسئله كه براي دستيابي به ديدگاه اسلام درخصوص اهداف و كاركردهاي خبر و خبررساني، قرآن اصيل ترين و مهمترين منبع به شمار مي رود به بيان ديدگاه قرآن در خصوص محتواي خبر در قالب اصول مهمي چون: مفيد  بودن، اهميت دادن به مخاطب، رعايت عفت و حيا، اجتناب از پخش اخبار فسادآور و... همچنين ديدگاه قرآن درباره نحوه ارائه خبر، با معيارهايي چون مستند بودن، استفاده از الفاظ محترمانه و رعايت اخلاق و ادب، تصويري بودن، واقع گويي حفاظت و شفافيت و... پرداخته است.