محمد مطلق
تاثير روزه
تاكنون درباره روزه و نتايج آن پژوهش هاي متنوعو در عين حال جالبي انجام شده است كه تقريبا همه آنها مويد آن است كه روزه هم سلامت جسم و بدن را به ارمغان مي آورد و هم سلامت روح و روا.
چهار سال متوالي ست كه با فرا رسيدن ماه مبارك رمضان پايان نامه هاي قرآني مورد بررسي قرار گرفته و بهترين آنها به عنوان پايان نامه هاي برگزيده قرآني، معرفي مي شوند.
البته لازم به گفتن نيست كه سابقه پژوهش هاي قرآني و پايان نامه هاي سطح كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا حتي گزارش  هاي رسمي دولتي به همين چهار سال ختم نمي شود. ماه مبارك رمضان و مطالعه روي جنبه هاي گوناگون روزه هميشه سوژه اي مهم براي محققان، انديشمندان و فرهيختگان جامعه ما بوده است.
نگاهي گذرا به ليست پژوهش هاي انجام گرفته در زمينه روزه داري با تنوع هاي خاص آن، اين موضوع را تاييد مي كند؛ بررسي تاثير روزه داري روي عوامل خطر ساز بيماري هاي عروق كرونر،  بررسي مسائل فقهي اختلافي روزه بين اماميه و شافعيه، بررسي روزه داري و كاهش استرس هاي رواني، بررسي مقايسه اي وضعيت دوران بارداري و نتايج حاملگي در زنان روزه دار و غير روزه دار، بررسي ميزان افزايش عزت نفس در ميان دانشجويان روزه دار دانشگاه هاي مختلف ايران، بررسي مقايسه اي ارتكاب به جرم در ماه مبارك رمضان و ماه هاي ديگر و ...
تنوع و تكثير، دو ويژگي عمده پايان نامه ها و پژوهش هاي خاص روزه و ماه مبارك رمضان است كه از اين زاويه تحقيقات دانشگاهي و غير دانشگاهي را به شرح زير مي توان تقسيم بندي كرد:
۱ – پژوهش هايي كه ارتباط روزه و سلامتي جسم را بررسي مي كنند، البته در برخي از اين تحقيقات به مواردي هم در ارتباط با خطر روزه اشاره شده كه به ويژگي هاي خاص افراد برمي گردد. به عبارت ديگر 95 درصد تحقيقات و پژوهش هاي فوق در شرايط عمومي و عادي، روزه را عاملي موثر و مهم براي ارتقاي سلامت جسمي مي دانند و در پاره اي موارد هم با توجه به شرايط خاص جسمي، مثل نازك بودن پرده چشم يا بيماري هاي قلبي آن را مضر دانسته اند.
۲ – ارتباط روزه با ارتقاي سلامت رواني، كاهش استرس هاي مخرب، از بين رفتن بيماري هايي مثل توهم، تنفر از خويش و ...
۳ – ارتباط روزه با بهبود شرايط روحي، بالا رفتن ميزان عزت نفس، احساس پاكي از گناه، همنوع  دوستي، مهر ورزي و ...
۴ - ارتباط روزه  با كاهش آسيب هاي اجتماعي كه در اين بخش هر ساله تحقيقات ميداني و گزارش هاي رسمي دولتي از جمله نيروي انتظامي جمهوري اسلامي جالب و شنيدني است.
۵ – پژوهش هاي درون ديني و درون مذهبي روزه كه به آداب روزه داري در ميان مذاهب مختلف اسلام و جايگاه روزه بين اديان مختلف مي پردازد.
۶ – و در نهايت پژوهش هاي فراگير قرآني كه الزاما روزه و ماه مبارك رمضان را هدف قرار نمي دهد، اما از اين ماه براي ارتقاي سطح خود در زمينه استناد، توليد، توزيع و ... بهره مي برد.
پژوهش هاي جذاب
در يكي از پژوهش ها از نوع دسته اول مي خوانيم كه روزه تعداد زايمان هاي زودرس را كاهش مي دهد:
پزشكاني كه با زنان مسلمان مواجهند، معمولا با اين مشكل رو به رو هستند كه به زنان حامله توصيه روزه داري كنند يا خير؟ آيا پرهيز از غذا خوردن طي فاصله بين اذان صبح تا مغرب مي تواند بر حاملگي اثر داشته باشد و تعداد زايمان هاي زودرس را افزايش دهد؟ هفني و همكارانش طي سالهاي 1993 به اين نتيجه رسيدند كه روزه داري، زايمان زودرس را كاهش مي دهد .
پژوهش فوق كه از سوي دانشگاه علوم پزشكي كرمانشاه انجام گرفته، با مطالعه و مقايسه 170 نفر زن حامله روزه دار و 170 زن حامله بدون روزه در نهايت به اين نتيجه مي رسد كه با رعايت مواردي، روزه مي تواند حتي تاثير مثبتي بر زايمان زودرس داشته باشد .
پژوهش مشابه ديگري از سوي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات درماني اردبيل انجام گرفته كه اشاره به بخشي از آن نيز خالي از لطف نخواهد بود.
در اين پژوهش 84 زن باردار كه شامل 21 زن روزه دار و 21 زن غير روزه دار سه ماهه دوم، 21 زن روزه دار و 21 زن غير روزه دار سه ماهه سوم بارداري بودند، با روش نمونه گيري تصادفي انتخاب شدند . يافته هاي اين پژوهش  نشان مي دهد:
بين وضعيت دوران بارداري در زنان روزه دار و غيرروزه دار سه ماهه دوم و زنان روزه دار و غيرروزه دار سه ماهه سوم، اختلاف معني داري وجود ندارد.
همچنين بين نسبت ابتلا به كم خوني در دوران بارداري ، نسبت تولد نوزاد نارس ، نسبت به آپكار غيرطبيعي دقايق اول و پنجم و نسبت تولد نوزاد كم وزن در سه ماهه دوم و در سه ماهه سوم در زنان روزه دار و غير روزه دار اختلاف معني داري وجود ندارد. در نهايت پيشنهاد شده است كه اگر زنان باردار تمايل به روزه  دارند، مي توانند با مشورت با تيم پزشكي، بدون هيچ دغدغه اي اين فريضه را به جاي آورند. از پژوهش  فوق علاوه بر آنكه خود دليلي براي زمينه هاي گسترده پژوهش  در مورد روزه ماه مبارك رمضان است، به نتيجه ديگري هم مي توان رسيد و آن اينكه گاه در وضعيت هاي غير عادي جسم و حتي شرايط به ظاهر غير طبيعي بدن روزه  برخلاف تصور عمومي مي تواند تاثيرات عميق و مثبتي از خود برجاي بگذارد. به عبارت ديگر ارتباط روزه با پايين آمدن ميزان جرائم اجتماعي و بالا رفتن ويژگي هاي مثبت روحي و رواني چيزي ست كه حتي بدون پژوهش و تحقيق هم مي توان آن را به وضوح حس كرد، اما اين پژوهش ها هنگامي كه ارتباط روزه و تاثير مثبت آن بر برخي بيماري ها را هدف قرار مي دهند، جالب و جذاب تر به نظر مي رسند. تاثير روزه داري بر توانايي هاي جسماني دانشجويان رشته تربيت بدني هم يكي از آن پژوهش هاي جذاب است كه توسط دانشگاه گيلان انجام شده. در پژوهش  فوق بهانه اصلي تحقيق روي اين باور عمومي ست كه روزه را عامل تحليل رفتن قواي جسمي مي پندارد، در حالي كه بررسي هاي انجام گرفته روي گروه هاي تيمار و شاهد با تمرينات پيش از ماه مبارك رمضان و پس از آن، نتيجه اي عكس باور عمومي را فرا روي ما قرار مي دهد.
ويژگي هاي پژوهش روزه داري
دكتر بهنام سياه كلاه، راجع به كليت پژوهش هاي ماه مبارك رمضان مي گويد: تحقيق در زمينه روزه داري اسلامي از جمله تحقيقاتي ست كه به علت فراواني و تاثير عوامل زمينه اي و مداخله گر بايد با دقت و ريزبيني خاصي طراحي و انجام گيرد. بنابراين نكاتي كه در زمينه تحقيقات روزه داري بايد به آنها توجه شده و به كار بسته شود را مي توان به شرح زير يادآور شد:
۱ – اهميت موضوع، شامل: انتظار مردم، دفاع از احكام دين و گسترش تحقيقات روزه داري
2 – روش هاي تحقيق در تحقيقات توصيفي،  تحقيقات تحليلي و تحقيقات تجربي 3 – عنوان تحقيق در تحقيقات توصيفي،  تحقيقات تحليلي و تحقيقات تجربي ۴ – متغيرها شامل: متغيرهاي زمينه اي و مداخله گر 5 – تعيين حجم نمونه 6 – متدولوژي تحقيق شامل: در نظر گرفتن گروه شاهد، معيار پذيرش و عدم پذيرش و شرايط خونگيري 7 – تورش ها
8 - مسائل اخلاقي در پژوهش هاي روزه داري.

با رشد شهرنشيني در ايران از 5 دهه گذشته تاكنون، حاشيه نشيني همواره به عنوان يكي از جديدترين معضلات زندگي شهري مطرح بوده است، اما اين پديده اكنون شتاب مضاعفي به خود گرفته، تا آنجا كه رئيس كميسيون فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران اكنون از رشد 15درصدي سكونت در حاشيه ها سخن به ميان مي آورد.
صاحب نظران، پديده حاشيه نشيني را با دو رويكرد كاملا متفاوت تعريف مي كنند؛ به عبارت ديگر دو تعريف قابل تفكيك از حاشيه نشيني وجود دارد كه هر كدام از نگاهي خاص به آن سرچشمه مي گيرد.
نگاه اول، حاشيه نشينان را نه با موقعيت جغرافيايي، بلكه با وضعيت برقراري ارتباط با نظام شهري وحقوق شهروندي مي سنجد؛ در اين نگاه امكان دارد فرد از نظر محل سكونت در قلب شهر و در مركزي ترين نقطه زندگي كند، اما در حاشيه مناسبات اقتصادي، روابط شهري و شهروندي و در يك كلام دور از اجتماع قرار گيرد. اين حالت، في نفسه زائيده فقر نيست،  اما ممكن است در حاشيه ماندن، فرد را فقير كرده و در نهايت از نظر جغرافيايي هم او را به حاشيه براند.
نگاه دوم، حاشيه نشينان را كاملا جغرافيايي تعريف مي كند. در اين تعريف به طور مشخص فقر، بيكاري و عدم درآمد مستمر، خانواده ها را از روستاها يا شهرهاي كوچك راهي حاشيه شهرهاي بزرگ از جمله تهران مي كند. بنا به تعريف رسول خادم محله هاي حاشيه اي، يعني محلات غيرمجاز و با كيفيت پايين زندگي . آمارهاي رسمي نشان مي دهد در حال حاضر 5 ميليون حاشيه نشين در كشور زندگي مي كنند كه شهرهايي همچون تهران، مشهد، تبريز، اصفهان و اهواز بيش از ساير شهرها با آن درگير هستند. خادم با هشدار به مسئولان نسبت به رشد مضاعف حاشيه نشيني پيشنهاد مي دهد: مديران بايد از پشت درهاي بسته بيرون آمده و نظرات كارشناسي خود را با تعامل با نهادهاي مردمي، در راستاي ساماندهي سكونتگاه هاي غيررسمي دنبال كنند .
به اعتقاد وي تنها سند ملي موجود براي ساماندهي معضل حاشيه نشيني، سند توانمند سازي سكونت گاه هاي غير رسمي ست كه به دليل وجود ستاد ملي و استاني در سطح كشور تاكنون با گذشت قريب به دو سال از تصويب آن، قابليت اجرايي نداشته است.

فرزانه تاري وردي - آيا تاكنون در محيط كار و محل زندگي خود با افرادي كه به يك يا چند اختلال رواني، بويژه اختلال شخصيتي مبتلا هستند، برخوردار داشته ايد؛ افرادي كه داراي شخصيت نابهنجار هستند و مشكلات خاصي دارند، به گونه اي كه در عملكرد شغلي و برهم زدن نظم و آرامش اجتماعي مي توانند تاثير سويي بگذارند. شخصيت هر فرد در ويژگي هاي شناختي، هيجاني، رفتاري و جسمي با ثباتي كه در چگونگي رفتار او در موقعيت هاي مختلف اجتماع ظاهر مي شود، تجلي مي كند. شخصيت جنبه تكامل يافته يك فرد است كه ديگران را تحت تاثير قرار مي دهد. شخصيت، الگوي معيني از رفتار و شيوه هاي تفكر است كه نحوه سازگاري شخص را با محيط تعيين مي كند، حال اگر اين شخصيت بيمار باشد، اثرات نابهنجار آن را در هر جايي مي توان بخوبي لمس كرد.
افراد مبتلا به اختلال شخصيت، داراي گروهي از صفات شخصيتي هستند و اين صفات نيز تا آن اندازه از خط مشي و عرف اجتماعي انحراف دارد كه باعث مي  شود، سلامت و سازگاري اين افراد، سالم تلقي نشود. اين افراد قادر نيستند با ديگران روابط سالم و آزاد برقرار كنند و به علت نداشتن رشد اجتماعي كافي، الگويي از رفتار عيب جويي از ديگران در وجودشان شكل مي گيرد.
گسترش انواع سوء تفاهم ها در محيط هاي مختلف كاري و اجتماعي، موجب اختلال در شبكه ارتباطي افراد مي شود و در نتيجه آثار زيان آوري را در اجتماع و زندگي فرد بر جاي مي گذارد. درهر يك از ما اين تمايل وجود دارد كه رفتار ديگران را نتيجه ويژگي هاي شخصيتي كه عامل دروني محسوب مي شوند، بدانيم. وقتي به مشاهده رفتار ديگران مي پردازيم، به احتمال زياد تمايل داريم اثر عوامل موقعيتي را كمتر از آنچه هست و اثر صفات شخصيتي را بيشتر از آنچه هست، در رفتار وي ارزيابي كنيم. اما وقتي موقعيت تغيير مي كند و ما مي خواهيم دلايل رفتار خود را توصيف كنيم، اهميت موقعيتي را كه در آن قرار گرفته ايم بيش از اندازه و اثر ويژگي هاي شخصتي خود را كمتر از اندازه ارزيابي مي كنيم.
وقتي ديگران به شيوه اي عمل مي كنند كه از نظر اجتماعي مطلوب يا قابل قبول نيست معمولا ما رفتار آنان را به ويژگي هاي شخصيتي آنان نسبت مي دهيم.

علي رضا بهرمن‎/ قسمت دوم- از ويژگي هاي كنكور كه بايد داوطلب خود را با آن تطبيق دهد، عادت به نشستن ، تمركز و تفكر براي حداقل بيش از سه ساعت است. اين هم يكي از مشكلاتي ست كه دانش آموزان، قبل از آزمون كنكور با آن مواجه نيستند؛ غالبا دانش آموز، چه در حين درس خواندن و چه در جلسات آزمون مدرسه با اندك احساس خستگي از جايش بلند شده و با دلمشغولي ديگري سعي در جبران توان از دست رفته مي كند، اما در كنكور هر جنبش و جدا شدن از موضوع جهت رفع خستگي، فرصتي ست كه به رقيب مي دهيم تا امكان موفقيتش را بيش از پيش كند، هرچند شايد از نظر علمي محق نباشد. از طرفي اگر ضرورت رفع خستگي را در نظر نگيريم، خود خستگي، خود به خود تاثير منفي در ادامه روند صحيح آزمون مي گذارد؛ حال بايد چه كنيم؟
اين نيز يكي ديگر از مواردي ست كه داوطلب كنكور بايد از ماه ها قبل خود را براي مواجهه با آن آماده كند. سعي در نشستن ، تمركز و تفكر در مدت طولاني و دوري از حركات اضافه موردي ست كه در هيچ كلاس كنكور و كتاب تستي قابل عرضه نيست و داوطلب مي بايست خود به اين شرايط مناسب كنكور دست يابد.
مسئله ديگر كه آن را نيز، تطبيق شخصيت داوطلب و شخصيت كنكور نام نهاده ايم، توصيه به دوري كردن از عاداتي ست همانند، 1-با لب و دهان خواندن سئوالات۲- حركات اضافي در دست ها و پاها 3- بازي كردن با لباس،مو، ساعت، گردنبند و... . اين اعمال در عدم تمركز بر درك سئوال و نياز به خواندن مجدد سئوال تاثير زيادي دارد. اگر شما از گروه داوطلبان كنكو 86-85 هستيد يك لحظه فكر كنيد براي جواب به يك سئوال چندبار سئوال را مي خوانيد؛ تا پيش از كنكور با در اختيار داشتن وقت كافي در امتحانات تشريحي، هيچ گاه با اين مشكل دست به يقه نشده ايد، اما در جلسه كنكور معضل جديدي گريبانگيرتان خواهد شد. توصيه مي شود براي رفع اين ايراد، كمر همت بسته و تصميم بگيريد يا يك سئوال را نخوانيد و پا در حيطه اش نگذاريد يا هرگاه آغاز به خواندن آن كرديد فقط با يك بار خواندن، بر پيام آن سئوال اشراف پيدا كنيد.
مسئله ديگر، طبقه بندي موضوعات درسي ست. يك مدرس يا يك كتاب، مطلب را دراختيار دانش آموز قرار مي دهد، ولي اينكه بايد آن را در كدام كشوي ذهن خود قرار دهيد، عملي ست هوشمندانه ومدبرانه و نيازمند به مديريتي از جانب داوطلب . تصور كنيد خانه اي تمام وسايل مورد نياز براي سكونت را در خود دارد، اما همه اسباب و اثاثيه در وسط خانه به اصطلاح كپه شده باشد؛ در اين وضع با علم به داشتن وسايل مورد نياز براي پختن يك نيمرو، چگونه بايد به آنها دست يافت؟ در واقع چيدمان يك خانه نه فقط براي زيبايي، بلكه طبقه بندي ست جهت دسترسي آسان به امكانات خانه. مشابه اين مثال، طبقه بندي مطالب و موضوعات فراگيري شده نيز حائز اهميت است. بويژه در صورت امكان، ارتباط دادن مطالب درسي درس هاي مختلف در يادگيري و تسهيل در به خاطر سپردن و نيز در لذت بردن از مطالعه نقش بسزايي دارد؛ به طور مثال موضوعاتي از درس رياضي كه با درس فيزيك قابل ارتباط و به قول يك استاد فيزيك دانشگاه قابل چسباندن به هم است. آنچه در اين مقاله طرح شد، برخي از ويژگي هاي كنكور فعلي بوده كه يك داوطلب كنكور مي بايست خود را با آن تطبيق دهد، نه كنكور خود را با داوطلب. امور فوق الذكر و نيز موارد اينچنيني ديگر كه به قلم نيامده است، ابزاري هستند كه به كمك اين ابزار مي توان از توانايي علمي و اطلاعات درسي به نحوي شايسته استفاده كرد؛ ابزاري كه به مدد توجه به نقايص شخصي و تمرينات دراز مدت و چند ماهه در جهت رفع آنها تا حدود زيادي قابل دست يافتن است. متاسفانه بسياري بدون داشتن اين ابزار مي خواهند فقط با خواندن و خواندن و خواندن به عبور ازكنكور نايل شوند. فراموش نكنيم يك تعميركار با تجربه ساعت، نه تنها بدون ابزار نمي تواند به تعمير يك ساعت اقدام كند، بلكه به جز ابزار مناسب كارش با ابزار ديگر هم به سراغ ساعت نمي رود.
بينديشيم ابزارهاي شخصي و دروني مان تا چه حد براي بازكردن قفل كنكور مناسب است.