بي ترديد تعجب مي كنيد اگر بدانيد كه انحصار تحقيقات و امتياز بهره گيري تحقيقاتي و كاربردي از ژن هاي شما، يكي پس از ديگري در اختيار شركت ها و دانشگاه هاي مختلف جهان قرار مي گيرد و در اين ميان، آمريكايي ها پيش مي تازند. اگرچه مالكيت معنوي و حق امتياز و انحصار يك كشف يا اختراع در نگاه نخست بديهي به نظر مي رسد، با ظهور افق هاي جديد در علوم مختلف همچون ژنتيك و مطرح شدن اينگونه حقوق در چنين عرصه هايي، چالش هاي نويني نيز در پيش روي جوامع علمي جهان قرار گرفته است. امروزه از يك سو، پژوهشگران و محققان بسياري در سراسر جهان در ارتباط با ژن هاي انسان و بهره گيري از علم ژنتيك براي مقاصد انساني همچون توليد داروهاي جديد سرگرم تلاش هستند و از سوي ديگر، ثبت حق امتياز و انحصار كشفيات آنان موجب ظهور موانعي بر سر راه ساير دانشمندان براي انجام پژوهش در حوزه هاي تحقيقاتي خود مي شود. اينك دو ديدگاه در اين زمينه وجود دارد، به طوري كه برخي معتقد به اعطاي حق انحصار به پيشتازان و پيشاهنگان علم ژنتيك در ارتباط با كشف ژن هاي بشر هستند و گروهي نيز اعطاي چنين امتيازي را در واقع مانعي جدي بر سر راه تحقيقات آينده و نيز عاملي براي افزايش بسيار زياد هزينه فعاليت هاي تحقيقاتي در اين عرصه ها مي دانند. چندين دهه از كشف ساختار شيميايي و مولكولي ژن ها مي گذرد و در اين ميان، رشد و توسعه علم ژنتيك مولكولي همچنين آثار و نتايج حاصل از اين توسعه، تحولي بس شگرف در زمينه هاي گوناگون، از علم زيست شناسي و پزشكي گرفته تا بخش هاي مختلف صنعتي و توليدات بيوتكنولوژيك به وجود آورده است.
بررسي جديدي كه بتازگي در زمينه انواع تحقيقات ژنتيك روي كروموزوم ها و ژن هاي انساني و نتايج به دست آمده توسط دانشمندان، دانشگاه ها، سازمان ها و شركت هاي گوناگون در كشور هاي مختلف جهان انجام شده، نشان مي دهد تاكنون حق امتياز و انحصار 20 درصد از ژن هاي انساني در ايالات متحده آمريكا به ثبت رسيده است!
رقابت فشرده
اين بررسي تازه كه مشروح آن در شماره اخير نشريه ساينس به چاپ رسيده، براي نخستين بار به ارائه طرح و نقشه اي تفصيلي از رقابت بر سر در اختيار گرفتن امتياز و انحصار مربوط به جايگاه هاي فيزيكي خاص روي ژنوم يا گنجينه وراثتي انسان پرداخته؛ رقابتي داغ و تنگاتنگ كه بويژه در ميان شركت هاي خصوصي در جريان است.
اين گزارش به روشني نشان مي دهد كه تاكنون شركت هاي خصوصي و دانشگاه هاي آمريكايي حدود يك پنجم از ژن هاي انساني را به عنوان پتنت (patent) خويش به ثبت رسانده اند و تلاش آنان براي افزايش سهم خود در اين زمينه، همچنان با انرژي فراواني ادامه دارد.
محققان و پژوهشگراني كه در گستره علم ژنتيك به تحقيق و تفحص در ميان ژن ها و كشف ساختار و عملكرد آنها مشغول هستند، مي توانند كشفيات خود را در اين زمينه به عنوان پتنت يا حق امتياز ثبت كنند، زيرا ژن ها به طور بالقوه به عنوان ابزار هاي تحقيقاتي، از ارزش والايي برخوردارند. در واقع با كشف جايگاه، ساختار و عملكرد بسياري از ژن ها در ژنوم انسان، مي توان از آنها در زمينه توليد تست هاي تشخيصي ويژه يا براي كشف و توليد تركيبات دارويي ارزشمند استفاده كرد و از اين رو ثبت حق امتياز و انحصار در اين زمينه مي تواند بسيار مهم و
رقابت برانگيز باشد.
پروفسور فيونا موري ، از محققان موسسه فن آوري ماساچوست (MIT) در كمبريج و نيز يكي از نويسندگان گزارش اخير انتشار يافته در ژورنال ساينس تصريح مي كند: اين نكته ممكن است براي بسياري از انسان ها تعجب آور باشد كه در ايالات متحده آمريكا سيستم ثبت حق امتياز DNA انساني نيز همچون سيستم ثبت انحصار توليدات شيميايي طبيعي ديگر است .
وي مي افزايد: اگر كسي بتواند كاربرد جديدي را در ارتباط با يك بخش از توالي DNA انسان كشف كند، مي تواند حق امتياز و انحصار آن را به شيوه اي مشابه با يك داروي جديد استخراج شده از يك گياه، به ثبت برساند .
نقاط داغ
نخستين حق امتياز ژني كه مربوط به كشف ژن
توليد كننده هورمون رشد انساني بود، در سال 1978 به ثبت رسيد و به اين ترتيب، انحصار و پتنت  هاي ژني در كانون روند شكوفايي بيوتكنولوژيك دهه هاي 1980 و 1990، مورد توجه ويژه شركت ها و دانشگاه ها قرار داشته و زمينه اي براي رقابت شديد آنها با يكديگر فراهم آورده است.
پروژه ژنوم انسان و اختراع تكنيك هاي رمزگشايي از توالي و ترادف هاي ژني كروموزوم هاي انسان، سيلي از اطلاعات ژنتيك و نيز موجي از پتنت هاي جديد ثبت شده را با خود به همراه آورد و بر رقابت در اين زمينه دامن زد.
با وجود اين، تاكنون بررسي هاي جامعي درباره ثبت امتياز ها و انحصار ها در ارتباط با ژن هاي انساني انجام نشده بود و تحقيقات اخير در اين زمينه نشان مي دهد كه شركت ها و دانشگاه هاي آمريكايي با تلاش
سيري ناپذيري، گوي رقابت را از سايرين برگرفته اند.
گزارش جديد نشريه ساينس حاكي ست پژوهشگران آمريكايي در قالب شركت هاي خصوصي و دانشگاه هاي مختلف، تاكنون حق امتياز افزون بر 4 هزار ژن انساني يا به بيان ديگر، 20درصد از حدود 24 هزار ژن موجود در ژنوم بشر را در قالب پتنت به نام خويش به ثبت رسانده اند.
بر اساس اين گزارش، حق انحصار و امتياز حدود 63 درصد از 4 هزار ژن مورد نظر، در اختيار شركت هاي خصوصي و
۲۸ درصد نيز در اختيار دانشگاه هاي اين كشور قرار دارد. در اين ميان، شركت داروسازي Incyte در كاليفرنيا پيشتاز بزرگ ميدان به شمار مي رود، به طوري كه انحصار 2 هزار ژن انسان تاكنون به اين شركت واگذار شده است. همچنان كه پروفسور موري در اين گزارش تاكيد مي كند، ثبت حق امتياز يك ژن سبب اعطاي حقوق ويژه اي به مالكان اين قبيل پتنت ها مي شود، به طوري كه امتياز بهره گيري از توالي هاي ژنتيك آن ژن خاص همچون استفاده براي توليد تست هاي تشخيصي يا آزمايش براي ارزيابي و سنجش كارايي يك داروي جديد يا توليد پروتئين هاي درماني، به مالك پتنت ژن مورد نظر واگذار مي شود. وي مي افزايد: البته اين امر به مفهوم در اختيار گرفتن كامل و جامع امتياز مربوط به ژن هاي ما نيست، بلكه حقوق اعطا شده به صاحبان و مالكان پتنت ها، ما را از كاربرد ژن هايمان در ارتباط با اهداف كاربردي تعريف شده در سند پتنت محروم مي كند .
مناطق ويژه اي از ژنوم انسان در اصطلاح دانشمندان و پژوهشگران فعال در اين زمينه و از منظر ثبت امتياز و انحصار، نقاط داغ ناميده مي شود و از ارزش و اهميت بسيار زيادي برخوردار است. اين گزارش مي افزايد: در ارتباط با برخي از ژن هاي انسان، حتي تا 20 پتنت نيز در ارتباط با كاربرد هاي گوناگون آن به ثبت رسيده و حقوق ويژه آن در اختيار شركت ها و دانشگاه هاي خاصي قرار گرفته است. پروفسور موري در نشريه ساينس خاطرنشان مي كند: به طور كلي ژن هايي كه ارتباط آنها با بيماري ها همچون آلزايمر يا انواع سرطان ها روشن شده، بيش از ساير ژن هايي كه همچنان در پرده اسرار خويش جاي دارند، مورد توجه قرار گرفته اند و امتياز و انحصار آنها به ثبت رسيده است .
هزارتو ي پر پيچ انحصار
تاثير ثبت امتياز ژن ها روي تحقيقات و سرمايه گذاري هاي انجام شده در اين زمينه به ويژه در ساليان اخير، موضوع بحث و كشمكش فراواني بوده است.
مدافعان ثبت اين قبيل امتيازها و انحصارها، بر اين باورند كه پتنت هاي ژني نيز همچون تمامي پتنت هاي ديگر، افزون بر حفظ حقوق كاشفان و مخترعان، سبب ترويج و انتشار عمومي اطلاعات و ديتاهاي به دست آمده در ارتباط با توالي و ترادف ژن ها يا به بيان ديگر، اسرار و رموز ژنوم انسان مي شوند، زيرا محققان و پژوهشگران هراسي از ضايع شدن حقوق خود در اين زمينه نخواهند داشت.
به گفته اين افراد، سيستم ثبت حق انحصار هاي ژني همچنين انگيزه بيشتري براي سرمايه گذاران فراهم مي كند تا با خيالي آسوده تر، به انجام سرمايه گذاري هاي عظيم و گسترده در اين زمينه بپردازند و از اين نكته اطمينان داشته باشند كه ساير رقبا نخواهند توانست در پايان كار، نتايج به دست آمده را بسادگي كپي برداري و استفاده كنند.
با وجود اين، چنين سيستمي منتقدان خاص خود را نيز دارد؛ منتقداني كه معتقدند اين قبيل پتنت ها و انحصار ها به اندازه اي گسترده و كلي هستند كه مي توانند به عنوان مانعي بر سر راه بدعت ها و خلاقيت هاي آينده سر برآورند و پژوهشگران و محققان را از جست وجو و كاوش براي كشف كاربرد هاي جديد ژن هاي انحصاري شده بازدارند. رابرت كوك- ديگان ، مدير مركز اخلاق، حقوق و سياست ژنوميك دانشگاه دوك در اين زمينه تاكيد مي كند: شما مي توانيد ده ها روش غير از بخاري اختراعي فرانكلين براي گرم كردن اتاق بيابيد، اما فقط يك ژن براي توليد هورمون رشد انساني وجود دارد .
وي مي افزايد: اگر موسسه اي همه حقوق را در چنين زمينه اي در اختيار داشته باشد، ممكن است بتواند بخوبي براي توليد تركيبات و فرآورده هاي جديد فعاليت كند، اما از سوي ديگر مانع فعاليت ديگران همچون فعاليت هاي تحقيقاتي جديد مي شود . همچنين در مواردي كه پتنت هاي فراواني در ارتباط با يك حوزه تحقيقاتي به ثبت رسيده است، هزينه سرمايه گذاري براي انجام تحقيقات علمي جديد در آن حوزه، بي نهايت زياد خواهد بود.
به گفته پروفسور موري در اين گزارش، بررسي هاي ما سبب افزايش نگراني ها در اين زمينه و بويژه در مورد ژن هايي كه پتنت هاي فراواني در ارتباط با آنها به ثبت رسيده، شده است .
وي تاكيد مي كند: ما نگران هزينه هاي بسيار سنگيني هستيم كه دانشمندان جهان در ارتباط با پيشرفت جديد و برداشتن گامي رو به جلو در حوزه هاي تحقيقاتي خود، بايد براي عبور از هزارتو هاي پر پيچ و خم انحصار ها و امتيازهاي موجود در اين زمينه بپردازند .

آن دسته از نابيناياني كه به علت آسيب مغزي دچار نابينايي مي شوند، گاه قادر به احساس و توصيف اشيايي هستند كه آنها را نمي بينند و اين امر، همواره موجب حيرت دانشمندان و اطرافيان اين نابينايان شده است.
محققان دانشگاه رايس در هوستون آمريكا بتازگي با به كارگيري روشي بديع، سلسله تحقيقات ويژه اي را براي كشف راز نهفته در پشت اين توانمندي نابينايان، برنامه ريزي و اجرا كرده و مشروح نتايج آن را در شماره اخير ژورنال اقدامات آكادمي ملي علوم ايالات متحده آمريكا به چاپ رسانده اند.
به گفته دكتر كريستوفر مول ، فيزيولوژيست دانشگاه واشنگتن، كساني كه به سبب وارد آمدن آسيب به كورتكس بينايي اوليه مغز كه براي ديدن محيط اطراف ضروري و الزامي ست، قدرت بينايي خود را از دست مي دهند، همچنان داده هاي ديداري را از پيرامون خويش دريافت مي كنند و مغز آنها به طور ناخودآگاه به پايش محيط و پردازش داده ها و سيگنال هاي محيطي دريافت شده، مشغول است. درواقع، تمام اين جريان بدون هيچ گونه تجربه ديداري و قدرت بينايي رخ مي دهد و از اين رو، نتايج آن، قدري حيرت آور به نظر مي رسد، به طوري كه افراد به ظاهر نابينا گاه قادر به حس كردن اشيا و توصيف آنها هستند.
همچنان كه دكتر مول تاكيد مي كند، نشان دادن اين مكانيسم در آزمايشگاه و بررسي آن بسيار دشوار است، اما گروهي از روان شناسان دانشگاه رايس بتازگي موفق به يافتن روش ويژه اي براي مطالعه و بررسي مستقيم اين پديده در آزمايشگاه شده اند كه مي تواند راهگشاي تحقيقات گسترده بعدي در اين زمينه باشد.
آنها با بهره گيري از تحريك الكترومغناطيسي مغز افرادي كه از قدرت بينايي برخوردارند، نوعي نابينايي جزئي و موقتي در آنان ايجاد كرده و سپس به بررسي عملكرد مغزي اين افراد پرداخته اند.
به گفته محققان دانشگاه رايس ، اين روش جديد در واقع هيچ گونه آسيبي به آزمايش شوندگان وارد نمي كند، بلكه با ايجاد اختلالات موقتي و جزئي در سيگنال هاي برخي سلول هاي عصبي خاص، شرايطي همچون مغز افراد نابينا را در آزمايشگاه ايجاد مي كنند تا بتوانند آن را در شرايط كنترل شده، مورد بررسي و ارزيابي دقيق قرار دهند. به بيان ديگر، اين تكنيك جديد مي تواند بخش ويژه اي از مغز را به طور موقتي خاموش كند و آثار ناشي از آن را پيش روي محققان نمايان سازد.
اين نخستين باري ست كه دانشمندان با استفاده از شيوه هاي نوين به مطالعه و بررسي مستقيم اين پديده در آزمايشگاه نايل آمده اند و از اين نظر، نتايج به دست آمده از اهميت بالايي برخوردار است. در واقع، پيش از اين، تحقيقات انجام شده به طور عمده در ارتباط با ميمون هاي آزمايشگاهي يا ساير پستانداران بوده و مطالعه مستقيم اين پديده به علت آثار و پيامدهاي نامطلوب آن، در مورد انسان ها، امري غيراخلاقي محسوب شده است.
به گفته دانشمندان، در چنين انسان هايي كه قادر به مشاهده مستقيم محيط اطراف خويش نيستند، عمل گردآوري ديتا و داده هاي محيطي همچون ساير افراد سالم انجام مي شود، زيرا ساختار چشمي آنان قادر به تداوم عملكرد طبيعي خود است.
به اين ترتيب، داده هاي ديداري به مغز مي رسد و صرف نظر از بخش آسيب ديده كه امكان مشاهده مستقيم را از آنها سلب مي كند، ساير بخش هاي مغزي مرتبط، وظيفه خود را انجام مي دهند و نتيجه آن مي شود كه اين افراد گاهي قادر به حس كردن و داشتن درك صحيحي از اشياي پيرامون هستند؛ گويي در عين نابينايي مي توانند محيط خود را بخوبي ببينند.

يك گروه بين المللي از متخصصان علم ژنتيك موفق به توليد نقشه ژنتيكي جديدي از DNA انسان شدند.
به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، اين نقشه الگوهاي ژني متفاوتي را به روشني نمايان مي سازد كه سبب تفاوت فردي ميان انسان ها مي شوند.
بر پايه اين گزارش، نقشه ژنتيكي جديد انسان داراي كاربردهاي بسيار مهمي ست؛ به طوري كه مي توان با مقايسه الگوهاي ژني افراد مختلف، ژن هاي بد و نامطلوب موثر در ابتلا به نارسايي ها و بيماري هاي گوناگون را مورد شناسايي دقيق قرارداد.
اين نمايه ژنتيكي كه در قالب اجراي پروژه اي با همكاري بيش از 200 دانشمند از 6 كشور جهان به دست آمده است، دريايي از تفاوت هاي فردي را ميان انسان ها به نمايش مي گذارد و به روشني نشان مي دهد كه كدام تفاوت هاي ژنتيكي سبب شكل گيري خصوصيات و ويژگي هاي منحصر به فرد اعضاي گوناگون يك جمعيت مي شود.
به گفته ژنتيكدانان، DNA انسان حاوي افزون بر
۳ ميليون بلوك ساختماني ست كه ترادف يا توالي ژنتيكي كروموزوم ها را مي سازند و هر كدام از اين بلوك ها همچون يك حرف عمل مي كنند و انواع خصوصيات و ويژگي هاي انسان ها را شكل مي دهند.

فيگارو
روزنامه فيگارو برقراري حكومت نظامي در فرانسه را به عنوان خبر اول خود انتخاب كرده است. كابينه فرانسه در اقدامي فوق العاده براي متوقف كردن ناآرامي هاي اخير اين كشور دست به وضع مقررات منع آمد و شد در برخي مناطق اين كشور زده است. آمي نيس اولين شهر فرانسه است كه به دستور ساركوزي وزير كشور آن، شاهد حكومت نظامي بوده است. به همين خاطر نيروهاي پليس به طور انبوه در خيابان هاي اين شهر حضور دارند تا بتوانند كنترل بيشتري بر اوضاع داشته باشند.
چايناديلي
روزنامه چايناديلي توافق آمريكا و چين برسر واردات محصولات اين كشور به آمريكا را به عنوان خبر اول خود انتخاب كرده است. بعد از هفت دور مذاكره بي نتيجه، اين دو كشور موفق شده اند بر سر اين موضوع با يكديگر به توافق برسند. واردات گسترده محصولات چيني در آمريكا باعث لطمه هاي شديدي به صنايع نساجي اين كشور شده است. براساس اين توافقنامه از آغاز سال 2006 تا پايان سال 2008، محدوديت هاي جديدي روي واردات 21 نوع از محصولات نساجي چين اعمال خواهد شد.
ديلي تلگراف
روزنامه ديلي تلگراف چاپ استراليا، خبر اول خود را به دستگيري 17 نفر از مظنونان يك حمله تروريستي در اين كشور اختصاص داده است. پليس فدرال استراليا اين افراد را در شهرهاي ملبورن و سيدني دستگير كرده است. رهبري اين گروه را ابوبكر از اعضاي گروه القاعده به عهده داشته است. جان هاوارد - نخست وزير استراليا - بعد از دستگيري اين افراد در مصاحبه اي گفت: استراليا هرگز از حملات تروريستي در امان نخواهد بود .
عرب نيوز
روزنامه عرب نيوز خبر اول خود را به قتل دومين وكيل مدافع دادگاه صدام اختصاص داده است. وزارت كشور عراق اعلام كرده كه عادل محمد عباس ، وكيل برادر ناتني صدام كشته و ثامر حمود ديگر وكيل وي بشدت زخمي و روانه بيمارستان شده است. اين ترور، همزمان با درخواست وكلاي صدام براي برگزاري بقيه جلسات دادگاه وي در خارج از عراق صورت گرفته است.