|
بازار استحكام بخشي به سقف خانه ها داغ است
هركه بامش بيش، ايزوگامش بيشتر
|
|
|
علي هاشمي - سايه يكتا
شايد دغدغه نفوذ سرما و رطوبت به داخل خانه از مشكلاتي ست كه در تمامي مناطق دنيا با آن درگيري خاصي دارند، اما اين مشكل در كشور ما رنگ و بوي خاصي دارد، به طوري كه نوع مهندسي ساختمان ها بازار ايزوگام ها را رونق بخشيده است.
سقف هاي سفيدك زده و زردآب انداخته حال و هواي درياچه نمك را روي سقف خانه ها نقش بسته و انواع حشرات و بيماري هاي ناشي از رطوبت را ميهمان خانه ها ساخته است.
با اينكه سال ها ست از انطباق ساختمان با شرايط آب و هوايي در سراسر دنيا مي گذرد و شيرواني هاي خانه هاي مناطق مرطوب يادآور چنين انطباق هايي ست، مهندسي سازه هاي ايراني تنها در معماري هاي سنتي و شهرهايي همچون يزد و كرمان قابل تامل است، زيرا با اينكه پيشرفت هاي نوين علم مهندسي راه و ساختمان با امروز قابل قياس نبود، اما هنر و شهود معماري سنتي، بسياري از ناملايمات طبيعت را در خود حل كرده، سيماي زيبايي نيز به چشم انداز شهرها و روستاها بخشيده بود. برخلاف چنين ويژگي هايي كه حتي كارشناسان و متخصصان خارجي را مبهوت خود مي سازد، نوع ساخت و معماري خانه ها و ساختمان هاي امروز، هيچ يك از ويژگي هاي روزگاران گذشته اين مرز و بوم را به همراه ندارد؛ سازه هايي كه مردمان را چون هجوم سنگ و آهن و آجر دربرگرفته و فقدان نكات ايمني، آسايشي و هنر اصيل كمتر در آنها يافت مي شود.
با تمام اين تفاصيل و توجيه تقارن با اعمال علم روز در اين ساختمان ها به وسيله مهندسان، مشكلاتي پيش پا افتاده كه بشر در هزاره هاي پيشين نيز آنها را حل ساخته بود، اين نكته را گوشزد مي كند؛ چكه بام ها خبر از ناتواني رقابت مهندسي امروز با مهندسي سنتي ايران مي دهد. ورق زدن تاريخ و مشاهده عايق تخت جمشيد به وسيله معماران آن روزگار، در كنار انبوه ساختمان هايي كه برخلاف پرداخت هزينه هايي گزاف به منظور عايق ساختمان همچنان سقف هاي معيوب و غيرعايق دارند، اين سئوال را ايجاد مي كند كه تقصير متوجه كيست؟
در اين مواقع تصور عموم بر اين است كه جنس و نوع عايق، اولين و آخرين عامل چنين نقيصه اي ست. در حالي كه جداي از صحت نسبي اين ديدگاه، تجربه نشان مي دهد مهندسي سازه ها مي تواند كيفيت پايين عايق ها، افزايش بارندگي، افزايش اختلاف دما وديگر عوامل موثر در نفوذ آب به سقف ها را كاهش دهد. براي نمونه نوع شيب بندي و ديگر ملاحظات ساختماني منجر به بي اثر شدن عايق شده و حتي جمع شدن آب در يك قسمت ساختمان، عايق را پس از چندي، فرسوده و ناكارآمد مي سازد.
نمونه مهم تاثير كيفيت مهندسي در بام هاي برخي مناطق باران زا كاملا مشهود است، بام هاي شيب دار با سفال هايي كه روي هم قرار گرفته اند امكان هر نوع نفوذ آب را به داخل خانه گرفته و تنها در صورت افتادن اين سفال ها كه براحتي قابل تعويض هستند، آب مي تواند نفوذ كند. استفاده از اين قانون كه آب هيچ گاه مسير سربالايي را طي نمي كند تمامي ساختمان هاي اين نواحي را از خطر آب گرفتگي سقف ها ايمن ساخته و اين مزيت تنها با معماري و مهندسي دقيق صورت مي گيرد.
گرچه به كارگيري اين شيوه در ساختمان هاي كشور امري بعيد به نظر مي رسد، راهكارهايي اين چنيني مي تواند بسياري مشكلات را از سر راه افرادي كه توانايي مالي تعويض متوالي عايق و تقبل هزينه هاي آن را ندارند كاملا راهگشا باشد.نحوه توزيع و نصب ايزوگام ها نيز نكته اي ست كه از سوي مسئولان بايستي پيگيري شود. با اينكه بيش از دو دهه از جايگزيني ايزوگام ها و شيوه هاي نوين عايق بام و ساختمان به جاي شيوه قيرگوني و آسفالت مي گذرد، كيفيت پايين و هزينه هاي غيرثابت اين اجناس، مردم را بازهم به همان شيوه هاي گذشته بازگردانده است.
نوع ضمانتنامه ها و بيمه نامه هاي اين اجناس نيز معضل ديگري ست كه عمل به وعده هاي اين بيمه نامه ها و ضمانت نامه ها را در ابهام قرار داده است، به نحوي كه هنگام مراجعه به فروشنده ها براي تعويض و تعمير ايزوگام هاي معيوب با استفاده از بيمه و ضمانت، فروشنده ها دلايلي ذكر مي كنند كه به هيچ وجه در اين ضمانتنامه ها قيد نشده است.
تمامي اين معايب موجب برپايي بشكه هاي ذوب قير و ديگر معضلات قيرگوني ساختمان مي شود. تنها وجه معايب زيست محيطي ذوب قير در سطح شهرها مي تواند هر نهاد مسئولي را به اين موضوع متوجه سازد كه چرا پس از اين همه سرمايه گذاري و صرف هزينه، بازهم مردم به شيوه هاي پيشين، اما از نوع طرد شده، پناه برده اند.
مردم نيز در اين پروژه معيوب سازي بدون نقش نيستند. با آغاز فصل سرد، انباشت برف روي ساختمان و پشت گوش انداختن اين موضوع توسط صاحب خانه پس از چندي، نقطه سالمي براي بام باقي نمي گذارد.
نوع پارو كردن برف نيز توسط كارگرها كه معمولا دقت زيادي در حفظ سلامت عايق نمي كنند موجب بلند شدن سطح عايق و ناكارآيي آن در بلندمدت مي شود.
بررسي هاي باستان شناسي و پژوهش هاي مختلف در محوطه باستاني تخت جمشيد نشان مي دهد كه مهندسان هخامنشي 2 هزار و 500 سال پيش براي عايق بندي بخش هاي مختلف بناهاي خود از قير استفاده مي كردند. محوطه باستاني تخت جمشيد مجموعه اي كامل از سازه ها و بقاياي مربوط به دوره هخامنشي ست كه در زمان داريوش اول و در سال 518 پيش از ميلاد ساخته شده است. اين مجموعه شامل تخت جمشيد، حصارها، كاخ ها، بخش هاي خدماتي، نظام هاي آبرساني و بخش هاي ديگري ست.
در سال هاي متمادي گذشته باستان شناسان در جريان كاوش و بررسي محوطه تخت جمشيد با بررسي دقيق مصالح به كار رفته در تخت جمشيد متوجه شدند كه ايرانيان باستان از خشت، سنگ، چوب و فلز براي ساخت تخت جمشيد استفاده مي كردند. در آن زمان مهندسان براي جلوگيري از نفوذ آب هم همواره در جست وجوي چاره بودند. در جريان كاوش در بخش هاي مختلف و در بين جرزهاي سازه تخت جمشيد شامل كف و آب راه هاي زيرزميني تخت جمشيد، باستان شناسان به آثاري از قير برخورد كردند كه نشان مي دهد مهندسان اين سازه از قير به عنوان عايق استفاده مي كرده اند. اين قير، نقش ايزوگام را براي سازه عظيم هخامنشي داشته است و مهندسان از قير سياه رنگ در اين سازه استفاده مي كردند. آثار اين قير هنوز هم در بخش هاي مختلف تخت جمشيد ديده مي شود. قير از نفوذ آب به زير تخت جمشيد جلوگيري كرده و يكي از عوامل مهم براي حفاظت از محوطه باستاني تخت جمشيد در طول 2 هزار و 500 سال بوده است.
عايق رطوبتي قيرگوني به اين علت كه در اكثر شهرهاي كشور مواد اوليه اين عايق كاري به وفور يافت مي شود، يكي از متداول ترين عايق هاي مصرفي در ايران است. مواد مورد نياز در اين عايق، گوني و قير است كه گوني مورد نياز از كشورهاي خارجي وارد مي شود و در سه اندازه مختلف به نام هاي گوني درجه يك، درجه دو و درجه سه در بازار يافت مي شود، اما كاربرد قير يا آسفالت دشوار بوده و مستلزم صرف وقت زياد است و بايد قيرگوني را تا ميزان 150 تا 200 درجه سانتي گراد حرارت داد كه تسطيح تركيبي با اين درجه حرارت بسيار دشوار است.
امروزه مانند قرن ها پيش، همچنان از قير به عنوان رايج ترين ماده در پوشش كف مورد استفاده قرار مي گيرد. از جمله مزاياي عايق هاي جديد مي توان به موارد ذيل اشاره كرد:
۱ عاري از آلودگي و آسيب هاي فيزيولوژي
۲ كاربرد ساده
۳ - رنگ پذيري
۴ ايمن در مقابل خطر آتش سوزي
۵ چسبندگي قابل توجه بر سطوح
مزاياي عايق هاي رطوبتي پيش ساخته:
۱ - سبك بودن به مقدار حدود 4 كيلوگرم بر متر مربع
۲ - مقاوم در گرماي 130+ درجه و سرماي 40- درجه
۳ - مقاوم در مقابل پوسيدگي و شكنندگي
۴ - داراي قابليت انعطاف كامل
۵ - داراي لايه پلي استر و مقاوم در مقابل فشارهاي احتمالي از انبساط و انقباض ساختمان
معايب :
۱ - فاسد شدن عايق بعد از 6 ماه (از زمان توليد) به علت عدم نگهداري مطلوب (شرايط نگهداري: به صورت عمودي در دماي 5 تا 35 درجه)
۲ - كم بودن طول عمرمفيد (طول عمر در حدود 15 سال)
۳ - گران بودن اين عايق ها (عايق هايي كه داراي مواد اوليه خارجي هستند)
۴ - در موقع ترميم محل آسيب ديده از ساير جاها بالا مي زند
۵ - تجزيه شدن بر اثر اشعه ماورابنفش
|
