دوشنبه ۱۴ آذر ۱۳۸۴ - - ۳۸۶۶
تب هفتاد ميليوني با كارت بنزين
ناگزير از نوشيدن شوكران
006723.jpg
طرح : بزرگمهر حسين پور
رضا ولي زاده
وقتي بنزين مي تواند به پاشنه آشيل اقتصاد ايران تبديل شود و توان آن را دارد تا تمامي معادلات زندگي روزمره را به هم بريزد، دولت چاره اي ندارد جز اينكه روزانه
۲۰ ميلياردتومان و سالانه 8 هزار ميلياردتومان يارانه براي دور كردن بنزين از قيمت واقعي كه توان انفجار جامعه كنوني ما را دارد، بپردازد، اما در نهايت هشدار جدي كارشناسان نسبت به خطرهاي تداوم اختصاص يارانه و هزينه هاي سنگيني كه اين روند به بودجه عمراني كشور تحميل مي كند، مجلس را وادار كرده است تا از دولت بخواهد به زمين بازي وارد شود و به تمامي خودروها يك كارت هوشمند بنزين بدهد تا اين كارت، تكليف خودروها و جايگاه آنها را در داخل و خارج از زمين بازي كه جايي جز جايگاه توزيع سوخت نيست، روشن كند. حالا اين كارت - كه مدت ها پيش از اينكه ميلياردها تومان از بودجه عمراني كشور نفله شود، بايد به گود مي آمد و مانع از قاچاق بنزين و مصرف نادرست اين سرمايه ملي مي شد - مي آيد تا ديگر شاهد دور ريختن 8 هزار ميلياردتومان در سال نباشيم. اين كارت عملا نقش بازوي اجرايي مجلس براي ايستادن در برابر قاچاق بنزين را بازي خواهد كرد. اين گزارش نيز مي كوشد تا نمايي از پشت صحنه شكل گيري طرح كارت هوشمند بنزين، ضرورت هاي وجودي و شيوه عملكرد آن ارائه كند.
نطفه كارت بنزين كجا بسته شد؟
ميزان بنزين مصرفي خودروهاي كشور روزانه حدود 65 ميليون ليتر است كه از اين مقدار حدودا 42 تا 43 ميليون ليتر در داخل توليد و به طور تقريبي 22 تا 23 ميليون ليتر آن به وسيله واردات تامين مي شود. چنان كه گفته شد اين حجم از واردات بنزين، سالانه 8 هزار ميلياردتومان هزينه به دولت تحميل مي كند. براساس محاسبه كارشناسان و صاحبنظران، در صورت ادامه اين روند، دولت براي پنج سال آينده ناچار است 25 ميليارد دلار از بودجه كشور را صرف واردات بنزين كند. اين رقم چيزي نزديك به يك پنجم بودجه جاري دولت است. اين رقم هنگفت به صورت يارانه در اختيار صاحبان خودروها كه بيشترين ضربه را با ايجاد آلودگي هوا، آلودگي صوتي، افزايش حجم ترافيك و ... به جامعه وارد مي كنند، قرار مي گيرد. با اين چشم انداز نه چندان افتخارآميز كه در عرصه توزيع ناعادلانه ثروت هاي ملي مشاهده مي كنيد، بالاخره متوليان جامعه تشخيص دادند كه پس از 27 سال هدر دادن بودجه كشور به نظر مي رسد ديگر نمي توان دست روي دست گذاشت و شاهد نابودي سرمايه ها بود.
در كشور ما دولت براي هر ليتر بنزين 300 تومان يارانه اختصاص مي دهد تا آن را از قيمت واقعي و جهاني دور كرده و به قيمتي نازل تر در اختيار مصرف كنندگان قرار دهد. اين در حالي ست كه روزانه حجم قابل توجهي از بنزين به خارج از كشور قاچاق مي شود و به همان قيمت واقعي 400 تومان در كشورهاي همسايه نظير تركيه و افغانستان به فروش مي رسد. دكتر حسن مرادي - عضو كميسيون انرژي مجلس اطلاعات دقيق تري درباره قاچاق بنزين در نواحي مرزي دارد. او مي گويد: در نواحي مرزي بسياري از كاميون ها باك هاي دو متري ساخته اند كه آن را در پمپ بنزين ها پر مي كنند و به محض اينكه به آن سوي مرز رسيدند، آن را به طرف هاي قرارداد خود مي فروشند. وقتي فروش بنزين در جايگاه هاي توزيع سوخت با هيچ محدوديتي همراه نيست، شكل گيري شبكه هاي قاچاق بنزين طبيعي ترين پيامد آن خواهد بود .
به غير از مسئله قاچاق بنزين، خودروهاي فرسوده، پرمصرف و غيراستاندارد كه تعداد آنها نيز بسيار است، نقش ويژه اي در هدر دادن بنزين ايفا مي كنند. بنا بر آماري كه ما را در قعر جدول مصرف بهينه سوخت نشان مي دهد، متوسط مصرف روزانه هر خودرو در فرانسه 9/1 ليتر، در كانادا 5/6، در آمريكا 7/3 و در ايران 7/10 ليتر است.
ضعف ناوگان حمل و نقل عمومي نيز يكي ديگر از عواملي ست كه مردم را به استفاده از خودرو شخصي وادار مي كند و در نتيجه به مصرف نجومي بنزين توسط خودروهاي شخصي دامن مي زند.
بسياري از صاحبنظران، سياست هاي دونرخي و سهميه اي كردن بنزين را به عنوان آخرين راه حل كاهش مصرف بنزين پيشنهاد مي كنند، اما همين دسته نيز نمي توانند معضل خودروهاي فرسوده، پرمصرف و غير استاندارد را به عنوان يكي از موانع اصلي كاهش مصرف ناديده بگيرند.
محمدعلي خطيبي كارشناس موسسه مطالعات بين المللي انرژي نيز با تاييد اين مسئله مي گويد: سياست هاي قيمتي براي كاهش مصرف بنزين تا به حال موثر نبوده است و از اين پس هم موثر نخواهد بود، مگر آنكه در ازاي هر خودرو جديد يك خودرو فرسوده از رده خارج شود. باتوجه به مطالعاتي كه در طول سال هاي گذشته انجام شده است، ابزار قيمت بتنهايي كارساز نيست. گران ترين قيمت بنزين متعلق به اروپاست. با وجود گراني بنزين در انگليس، چندي پيش مشكلي در پمپ بنزين ها به وجود آمد و مردم صف هاي طولاني را براي دريافت بنزين يك پوندي كه معادل يكهزار و 700 تومان است، بستند. اگر ابزار قيمت براي كاهش مصرف مناسب بود، مدت ها پيش مشكل ترافيك در لندن حل مي شد .
او يكي از ابزارهاي مهم براي كاهش مصرف بنزين را اخذ ماليات از خودروها براساس سازوكاري هوشمند مي داند كه در نهايت بتواند مردم را به تعويض خودروهاي فرسوده ترغيب كند.
حالا كارت هوشمند بنزين قرار است به عنوان ابزاري براي عملي كردن تمامي راه هاي پيشنهادي يادشده به منظور كاهش مصرف بنزين پاپيش بگذارد و در چند مرحله امكان عملياتي شدن تمامي راهكارهاي موردنظر كارشناسان و مسئولان قوه مقننه و مجريه را فراهم كند، چراكه سياستگذاران در پيشبرد هر يك از تصميم هاي خود نيازمند اطلاعات صحيح و دقيق از ميزان واقعي مصرف بنزين، تعداد خودروهاي فرسوده و ... هستند.
بنا به گفته دكتر احمد توكلي رئيس مركز پژوهش هاي مجلس در سال گذشته تلاش مجلس هفتم براي دريافت اطلاعات شفاف و خدشه ناپذير در زمينه ميزان واردات يا مصرف بنزين به جايي نرسيد و حتي امسال نيز در تهيه اين آمار با استفاده از منابع مختلفي نظير گمرك، شركت نفت، شركت هاي پخش و پالايش استان ها و وزارت اطلاعات نيز نتيجه روشني حاصل نشد و آمارها و ارقام ارائه شده با يكديگر همخواني نداشتند، چنان كه تفاوت ميان آمار گمرك و وزارت نفت از مفقود شدن 6ميليون ليتر بنزين در روز خبر مي دهد.
پروژه كارت هوشمند بنزين بنا به تمامي دلايلي كه تاكنون برشمرديم، بايد به اجرا درمي آمد تا هم اطلاعات موردنياز سياستگذاران را براي مديريت بحران بنزين به دست دهد و هم از طريق آن، راهكارهاي جلوگيري از افزايش مصرف بنزين عملياتي شود. اطلاعاتي كه كارت هوشمند مي تواند در مورد تعداد خودروهاي فرسوده و ميزان مصرف آنها، مصرف واقعي بنزين و ... در اختيار متوليان قرار دهد، بدون شك فرصت ارزشمندي محسوب مي شود، اما آنچه كه آن را از هم اكنون به عنوان سيبل موردهدف كارشناسان و مردم در معرض شليك هاي ميليوني قرار خواهد داد، پياده سازي طرح سهميه بندي و عرضه دونرخي بنزين به وسيله اين كارت خواهد بود.
006720.jpg
عكس:گلناز بهشتي
شوك اقتصادي استفاده از كارت بنزين به جامعه
بديهي ست با سهميه  بندي بنزين و اعمال سياست دونرخي فروش كالاي استراتژيكي چون بنزين، جامعه ما با شوك اقتصادي غيرقابل توصيفي مواجه خواهد شد؛ شوكي كه اقشار فرودست جامعه و مردم در فرود صاعقه  وار آن دو نيم خواهند شد. در نخستين سكانس اجراي اين طرح مي  توان شاهد افزايش و دونرخي شدن كرايه تاكسي  ها و مسافركشان شخصي بود. عمده خودروهايي كه در كلانشهري چون تهران به كار جابه  جايي مسافر مي  پردازند، خودروهاي شخصي هستند كه در فرم ثبت نام كارت هوشمند بنزين جزو خودروهاي شخصي دسته  بندي مي  شوند و از سهميه خودروهاي شخصي برخوردار خواهند شد. از اين رو امكان مسافركشي براي اين افراد جز با افزايش نجومي نرخ كرايه ميسر نخواهد بود؛ البته به هيچ وجه نمي  توان متهم رديف اول افزايش نرخ كرايه و دونرخي شدن آن را كارت هوشمند بنزين و مجريان آن دانست، چراكه متهم رديف اول اين پرونده سازمان تاكسيراني ست.
حسن مرادي عضو كميسيون انرژي مجلس در اثبات اتهام سازمان تاكسيراني مي  گويد: در هيچ كجاي دنيا به غير از تاكسي  ها هيچ كدام از خودروهاي شخصي حق مسافركشي ندارند و اين كار كاملا غيرقانوني ست و حضور اين همه خودرو شخصي كه بدون مجوز كار تاكسي  ها را انجام مي  دهند، به هيچ چيزي جز بي  كفايتي دستگاه  هاي اجرايي و سازمان تاكسيراني برنمي  گردد؛ يا بايد همه اين خودروها به صورت قانوني، مراحل تبديل ماشين خود به تاكسي را پشت سر بگذارند و از اين طريق ملزم به ارائه معاينه فني و تعويض خودرو فرسوده به خودرو سالم شوند يا اينكه از فعاليت آنها ممانعت به عمل آيد .
مرادي سوء مديريت دولت و ناكارآمدي نهادهاي نظارتي و كنترلي را اصلي  ترين عاملي مي  داند كه باعث مي  شود با افزايش 200 ريال به قيمت بنزين به غير از نرخ كرايه  ها، تمامي كالاها نيز با افزايش قيمت مواجه شوند.
او در اثبات اين مدعا مي  گويد: امسال قرار بود 200ريال به قيمت بنزين اضافه شود، اما با توجه به طرح تثبيت قيمت  ها، مجلس مانع از اين افزايش قيمت شد، در حالي كه بدون هيچ دليلي تاكسي  ها نرخ كرايه را بالا بردند و طبعا نرخ ساير كالاها هم بدون هيچ منطق اقتصادي قابل اثباتي افزايش يافت. در چنين شرايطي مقصر كيست؟ طي ماه گذشته به محض اينكه سوار كردن دو مسافر در صندلي جلو خودروها ممنوع و بستن كمربند ايمني الزامي شد، كرايه تاكسي  ها افزايش پيدا كرد، در حالي كه قرار بود تاكسيراني مانع افزايش نرخ كرايه  ها شود. در چنين شرايطي نزديك به يكهزار راننده به همين علت احضار شدند. اين اتفاق چه چيزي جز سوء مديريت سازمان تاكسيراني و دولت را ثابت مي  كند؟ از اين رو مجلس نمي  تواند به خاطر سوء مديريت اين نهادها اجازه بدهد هر سال نيمي از بودجه عمراني كشور دور ريخته شود .
يكي از نيات اصلي كارت هوشمند كاهش ميزان استفاده مردم از خودروهاي شخصي و ترغيب آنها به استفاده از خودروهاي عمومي ست، اما همين نيت، نخستين و اصلي  ترين مانع رسيدن به اين مقصود است. ناوگان حمل و نقل عمومي ما كه در شرايط فعلي به هيچ وجه توان پاسخگويي به نيازهاي موجود را ندارد و از استانداردهاي جهاني ناوگان  هاي عمومي دنيا فاصله بسياري دارد، چگونه مي  تواند در وضعيتي كه قرار است تعداد تقاضا براي استفاده از خودروهاي اين ناوگان چند برابر شود، به ارائه خدمات بپردازد؟
دكتر احمد توكلي كه به تعبير برخي، فرمانده اقتصادي مجلس هفتم نيز ناميده مي  شود، سياست دونرخي كردن بنزين را در ظاهر عادلانه توصيف مي  كند و مي  گويد: دونرخي كردن بنزين در ظاهر به عدالت نزديك  تر است، اما اگر آثار تورمي كمرشكن آن، در وضع فعلي كه سياست  هاي مكمل قانوني سال  ها ناديده گرفته شده، وارد شود، ضد عدالت است. در هر صورت حتي اگر بخواهيم سياست دونرخي را هم پياده كنيم، به اطلاعات دقيقي از ميزان مصرف واقعي و نكاتي ديگر نياز داريم كه دستيابي به آنها فقط به وسيله كارت هوشمند ميسر خواهد بود .
درواقع ورود كارت هوشمند به عنوان مدير توزيع سوخت خودروها چيزي جز يك گام بلند و مثبت در تمامي زمينه  ها محسوب نمي  شود، اما چنان كه پيداست به واسطه سوء مديريت نهادهاي كنترلي و نظارتي مي  تواند چنان شوك اقتصادي بزرگي به جامعه وارد كند كه
هيچ يك از مجريان اين طرح در وزارت نفت جرات نكنند حتي كلمه دونرخي شدن را در كنار نام كارت هوشمند به زبان بياورند.
دكتر توكلي در پاسخ به اين پرسش كه استفاده از كارت هوشمند تا چه حد مي  تواند مشكل بنزين را حل كند و پيامدهاي مثبت و منفي آن چيست، مي  گويد: استفاده از سهميه  بندي، كارت هوشمند يا دونرخي شدن براي حل مشكل بنزين، موضوعي ست كه نيازمند انجام كار كارشناسي بيشتري ست. آنچه مسلم است استفاده از كارت هوشمند بنزين قدم مثبتي ست كه صرف نظر از هر نوع اقدام ديگر، سودمند خواهد بود، چراكه اين كار موجب مي  شود تا ده  ها اطلاعات مثبت در اختيار دستگاه  هاي نظارتي قرار گيرد. اگر از كارت هوشمند استفاده شود، مصرف هر اتومبيل با شماره قابل كنترل خواهد بود و در نتيجه ميزان مصرف بنزين اتومبيل  هاي دولتي كه اكنون نرخ غيرمتعارفي دارد و گفته مي  شود رقم بالايي ست، كاملا كنترل خواهد شد. همچنين از سوي ديگر دستگاه  هاي انتظامي مي  توانند براي پيگيري و برخورد با مجرمان، از طريق پمپ بنزين  ها براحتي مسير خودروها را مشخص كنند .
او ادامه مي  دهد: استفاده از كارت هوشمند بنزين در كنترل امنيت اجتماعي و ميزان مصرف سوخت موثر خواهد بود. همچنين مي  توان ميزان مصرف سوخت در پمپ بنزين  هاي مرزي را براي جلوگيري از قاچاق آن مشخص و كنترل كرد و اطلاعات دقيقي در اختيار نيروهاي نظارتي كشور قراردارد .توكلي ضمن اشاره به پيامدهاي مثبت به كارگيري كارت هوشمند بنزين مي  گويد: گرچه وزارت نفت دو سال پيش به انجام اين پروژه ملزم شده بود، اما به بهانه نداشتن بودجه آن را به تعويق انداخت كه اميدواريم دولت جديد اين موضوع را با جديت پيگيري كند .
سونوگرافي كارت هوشمند بنزين
پيش از تولد
كارت هوشمند بنزين كه بزرگترين پروژه IT كشور محسوب مي  شود، قرار است 2 هزار پمپ بنزين را در سراسر كشور از طريق دستگاه كارتخوان و سايت مركزي به يكديگر متصل كند تا در هر ثانيه از شبانه  روز بتوان ميزان مصرف بنزين هر خودرو را در هر نقطه از كشور مشاهده كرد.اين پروژه عظيم كه در يك مناقصه با رقم 43ميليارد تومان نصيب شركت صنايع مخابراتي راه دور ايران شد، با مشاوره برخي كارشناسان خارجي و داخلي كليد خورد و از همان آغاز به كابوسي تلخ و طولاني براي مجريان آن تبديل شد، چراكه اجراي اين پروژه نيازمند هماهنگي و همكاري وسيع نهادهاي متعددي چون نيروي انتظامي، وزارت ارتباطات و فن  آوري اطلاعات، وزارت نفت
و ... است. طبعا، مجريان اين پروژه قبل از اجرا و پس از اجراي اين طرح بزرگ با مشكلات متعددي مواجه خواهند شد و طي اجراي آن بايد پاسخگوي نيازها و مشكلات ميليون  ها صاحب خودرو باشند.
وقتي كه صبح چهارشنبه هفته گذشته روبه  روي سيدناصر سجادي مجري طرح كارت هوشمند بنزين نشسته بودم، نخستين پرسشي كه به ذهنم رسيد اين بود كه آيا امكان صدور كارت تقلبي هم وجود دارد؟ سجادي پاسخ داد: در سيستمي كه طراحي شده امكان هرگونه جعل كارت و تقلب صفر است؛ مگر در حال حاضر كسي مي  تواند سيم  كارت تلفن همراه را جعل كند؟ ما كارت  ها را براساس اطلاعات خودروها صادر مي  كنيم. اين اطلاعات در سايت مركزي ما ثبت مي  شوند و مشخصات اصلي خودروها را دربردارند .
بخوبي دريافته  ام كه نبايد با او كوچكترين صحبتي درباره دونرخي شدن بنزين و سهميه  بندي مطرح كنم. سجادي فقط مي  خواهد بگويد ما مجري راه  اندازي اين پروژه  ايم و اين كارت هم با قابليت  هاي گسترده  اي طراحي شده است و مي  تواند هرگونه سياست نرخ  گذاري را اجرا كند، اما هيچ يك از اين سياست  ها به ما مربوط نمي  شود. او از پاسخ دادن به هر نوع پرسشي كه به مسئله نرخ بنزين مربوط مي  شود، پرهيز مي  كند.
پس از مطرح شدن خبر اجراي طرح كارت هوشمند، برخي منابع خبري چون شريف  نيوز مسائلي را به عنوان پشت پرده ثبت نام كارت دريافت سوخت مطرح كردند كه اختلافات شركت ملي پخش فرآورده  هاي نفتي با نيروي انتظامي، اصلي  ترين مورد آن بود. در اين خبرها آمده بود: بانك اطلاعات وسايل نقليه در نيروي انتظامي وجود دارد و شركت پخش فرآورده  هاي نفتي، مبلغ پيشنهادي نيروي انتظامي را براي در اختيار قرار دادن اين بانك اطلاعاتي نپذيرفته است و با تبليغات وسيع مي  خواهد از طريق كارت هوشمند اين اطلاعات را به دست بياورد.
سيدناصر سجادي كه مديريت برنامه  ريزي شركت ملي پخش فرآورده  هاي نفتي و اجراي طرح كارت هوشمند را برعهده دارد، در اين باره مي  گويد: اين موضوع را تكذيب مي  كنم. ما هيچ  گونه مذاكره  اي براي بستن چنين قراردادي با نيروي انتظامي نداشته  ايم و اين ارتباط فقط از طريق پيمانكار ما به وجود آمده و هنوز هم ادامه دارد و مشكلي در روند آن به وجود نيامده است. به نظر من پيمانكار هم در اين مسير كار درستي انجام داده كه در بدو امر سراغ نيروي انتظامي رفته، چراكه نيروي انتظامي سرچشمه اصلي اين اطلاعات است. از طرفي نيروي انتظامي هم با شركت پست قرارداد بسته تا به وسيله پست بتواند اطلاعات خود را تكميل و آدرس آن دسته از مالكان خودروها را كه تغيير كرده است، تصحيح كند، اما قضيه قرارداد وزارت نفت و نيروي انتظامي به كلي منتفي ست .سجادي ادامه مي  دهد: در حال حاضر بيش از 50 درصد اطلاعات مربوط به خودروها وجود دارد و در اختيار نيروي انتظامي ست. در صورت
نقل و انتقال خودرو در اين فاصله نيز باتوجه به اينكه نشاني پستي مالكان جديد خودروها در دفاتر رسمي و نيروي انتظامي ثبت مي  شود، مشكلي وجود نخواهد داشت .
در نخستين روزهاي ثبت نام، كساني كه به دفاتر پستي مراجعه مي  كردند با شرايطي مواجه مي  شدند كه مجريان طرح به كلي از آن بي  اطلاع بودند. به عنوان مثال برخي از دفاتر پستي ارائه سند ماشين را جزو مدارك موردنياز اعلام كرده بودند و اگر اين سندها به نام فرد مالك نبود و در اختيار مالك حقوقي نظير شركت  هاي خودروسازي يا بانك بود، به ثبت نام متقاضيان نمي  پرداختند. مجري طرح كارت هوشمند، اين موضوع را كاملا منتفي اعلام مي  كند و مي  گويد كه اين مسئله فقط ناشي از ناهماهنگي برخي از دفاتر پستي و نبود اطلاعات دقيق از شرايط ثبت نام بوده است. از او مي  پرسم اگر مجلس به اين نتيجه رسيد كه نرخ يكسان بنزين در شمال شهر تهران و در روستاها و شهرستان  هاي محروم و دورافتاده دور از عدالت است و بايد نرخ اين دو متفاوت باشد، آيا كارت هوشمند توانايي تفكيك نرخ  ها را خواهد داشت؟ او نيز همان  طور كه تمامي توان خود را به كار مي  گيرد تا سر سوزني به موضوع نرخ  گذاري نزديك نشود، مي  گويد: تمام پيش  بيني  ها در اين سيستم وجود دارد و مي  توان براي شرايط و تصميم  گيري  هاي تازه سياستگذاران قابليت  هاي تازه  اي تعريف كرد .سجادي همان  طور كه از اين پروژه به عنوان بزرگترين پروژه IT كشور نام مي  برد، بر لزوم به  كارگيري تكنولوژي وسيع و هماهنگي ميان نهادهاي بسياري تاكيد كرد و اجراي اين طرح ملي را نيازمند به  كارگيري بسياري از امكانات كشور دانست.
تعريف كارت هوشمند بنزين
سيستم عرضه سوخت توسط كارت هوشمند، به مجموعه سخت  افزارها، نرم  افزارها و شبكه  هاي ارتباطي اطلاق مي  شود كه تمامي عمليات كنترل و عرضه سوخت را با استفاده از كارت  هاي هوشمند، مكانيزه كرده و بستر مناسبي براي اجراي فعاليت  هاي متعدد از جمله امكان دسترسي دقيق به آمار و ارقام سوخت مصرفي تمامي وسايل نقليه در سراسر كشور جهت بهينه  سازي و مديريت مصرف انرژي و همچنين پرداخت وجه سوخت را به صورت الكترونيكي ميسر خواهد كرد.
اهداف طرح
ايجاد بانك اطلاعات مصرف سوخت وسايل نقليه با اهدافي شكل گرفته است كه عبارتند از: ايجاد سيستم نوين مديريت توزيع و مصرف سوخت، دسترسي دقيق به ميزان واقعي مصرف سوخت خودروها به تفكيك مناطق جغرافيايي كشور و نوع كاربري (عمومي، خصوصي، دولتي و ...)، جلوگيري از قاچاق سوخت به خارج از مرزهاي كشور، كاهش فرسايش اسكناس و افزايش ضريب بهداشت عمومي با جلوگيري از انتقال بيماري از طريق اسكناس و امكان ادغام كارت هوشمند با كارت شناسايي خودرو.
مراحل طرح به اين ترتيب عملياتي خواهند شد:
1 صدور كارت هوشمند به ازاي هر وسيله نقليه بنزين  سوز و گازوئيل  سوز
۲ - تجهيز تمامي تلمبه  هاي عرضه فرآورده در جايگاه  ها به دو دستگاه كارتخوان در دو طرف تلمبه براي بهره  برداري خودروهاي ورودي سمت چپ و راست
۳ ايجاد دفاتر خدمات امور مشتركين كارت هوشمند سوخت
۴ انتقال تمامي اطلاعات فروش سوخت در جايگاه  ها به رايانه مركزي براي پردازش اطلاعات
۵ ايجاد امكانات تسويه حساب اپراتور جايگاه در هر شيفت با اپراتور بعدي
نحوه استفاده از كارت هوشمند
با وارد كردن كارت در دستگاه كارتخوان تلمبه آماده بهره   برداري، اطلاعات وسيله نقليه و ميزان سوخت تحويلي نمايش داده مي  شود. ميزان سوخت تحويلي هم در حافظه كارت و در دستگاه كارتخوان ثبت مي  شود. در صورتي كه صاحب كارت مايل به پرداخت وجه سوخت از طريق كارت هوشمند باشد، مي  تواند با مراجعه به موسسات مالي نسبت به شارژ مالي كارت اقدام كند.
با ورود كارت هوشمند بنزين از آغاز ارديبهشت  ماه 1385 به چرخه توزيع سوخت، شاهد شكل  گيري بحران  هاي اقتصادي مهارناپذيري خواهيم بود كه مي  توان ميزان توانايي و مديريت دولت را با اهرم  هاي نظارتي در مهار اين بحران به تماشا نشست. اما گذشته از شوك اقتصادي ناشي از اين طرح، يك نكته كليدي وجود دارد؛ اگر قرار است به دنبال پياده  سازي طرح كارت هوشمند از نابودي 8 هزار ميليارد تومان در سال جلوگيري كنيم، بايد مردم تاثير مستقيم حفظ اين بخش از بودجه را در زندگي خود لمس كنند و در غير اين صورت اگر قرار است با جلوگيري از هدر رفتن اين سرمايه عظيم باز هم هيچ تغييري در امكانات رفاهي، توسعه ناوگان حمل و نقل شهري، كاهش آلودگي هوا، كاهش ترافيك و ... نبينند و حتي ساخت و سازهاي مربوط به بودجه عمراني كشور نيز انجام نشود، ترجيح خواهند داد اين سرمايه ملي چنانكه سال ها دود شده و از بين رفته است، باز هم دود شود و خيمه  اي سياه  تري روي اين سرزمين بگستراند.

آغاز سبقت  گيري براي احتكار بنزين
با مطرح شدن توزيع سوخت به وسيله كارت هوشمند بنزين و زمزمه سياست دونرخي شدن بنزين، بسياري از فرصت  طلبان و قاچاقچيان بنزين تمامي توان خود را به كار گرفته  اند تا با خريداري بنزين و احتكار آن از شرايطي كه پس از اجراي طرح يادشده پيش خواهد آمد، براي فروش بنزين به قيمتي بالاتر از نرخ سهميه و پايين  تر از قيمت آزاد در داخل اقدام كنند. اين مشكل را بايد به تمامي راه  هايي كه فرصت  طلبان پس از اجراي طرح توزيع هوشمند براي دريافت بنزين خارج از مقررات خواهند جست، اضافه كرد و انتظار داشت كه دولت تمامي توان خود را براي بستن اين راه  ها به كار گيرد.

يادداشت اول
چايت را بنوش!
مهرداد مشايخي
ما ملت صرفه جويي هستيم؛ اين را بارها ثابت كرده ايم و مي خواهم اين بار هم اوج صرفه جوبودن را به شما نشان دهم. حتي اگر در ضايعات نان ركورددار باشيم، حتي اگر با وجود قرار گرفتن در منطقه خشك، سرانه مصرف آبمان از كشورهاي اروپايي بيشتر باشد، حتي اگر هنوز دورريختن كاغذ را به جاي بازيافت آن ترجيح دهيم،
باز هم ملت صرفه جويي هستيم، چرا كه با داشتن منابع انرژي فراوان نفت و گاز مي خواهيم از كوه زباله انباشته شده در كهريزك گاز استخراج كنيم.
بانك جهاني به كمك سازمان بازيافت شهرداري تهران آمده است تا در پروژه اي منحصر به فرد اززباله هاي مدفون شده در كهريزك تهران گاز متان استخراج كند. همين موضوع ثابت نمي كند كه در صرفه جويي نمونه ايم؟! بگذار هر كه هر چه مي خواهد بگويد. بگذار اعداد و ارقام مصرف صعودي بنزين در ايران، خبرگزاري هاي خارجي را هم به تعجب بيندازد. گرفتار تضاد نشو؛ ما گازمان را به كشورهاي ديگر صادر مي كنيم و در عوض از زباله هايمان گاز استحصال مي كنيم. هر كس امروز فلسفه رفتارهاي اقتصادي ما را درك نكند، بالاخره روزي درك خواهد كرد. تو غصه نخور. پاهايت را دراز كن و به اخبار خوش نوسان قيمت نفت گوش بده. اصلا مهم نيست كه بداني بالا رفتن قيمت نفت باعث بالا رفتن قيمت بسياري از محصولات وارداتي ما، از جمله بنزين مي شود. چاي خوشرنگ خارجي  ات را با خيال راحت بنوش و اميدوار باش يك روز صادرات فرش و زعفران و پسته ايران، جاي نفت را مي گيرد و اگر هم نگيرد چه جاي غم كه نفت و درآمد بي پايان آن دست كم به عمر ما قد مي دهد.
تو نگران نباش و دچار تضادهاي گيج كننده نشو. نمي دانم ارزش گازهاي استخراج شده از زباله هاي كهريزك چقدر خواهد شد، اما بالاخره گوشه اي از هزينه هاي ميلياردي يارانه بنزين وارداتي را پر مي كند. يك چيز ديگر را هم فراموش نكن. وقتي در تهران قدم مي زني سرت را خيلي بالا نگير. به دنبال اين نباش كه از جنوب شهر كوه هاي شمالي را ببيني، چون تلاش بيهوده اي ست. در ضمن اگر سرت پايين باشد، ديگر هيچ وقت به اين فكر نمي افتي كه سوختن بنزين ارزان چه خيمه سياهي روي آسمان تهران زده است. اصلا چه كار داري كه بداني يارانه بنزين روزي چقدر خرج روي دست دولت گذاشته است؟ اصلا روزي 6 ميليارد و 720 ميليون تومان ارزش اين حرف ها را دارد؟! تو بنزين 80 توماني ات را مصرف كن و كاري به اين كارها نداشته باش. چه ربطي به تو دارد  اگر اين يارانه غيرمستقيم به جيب كارخانه هاي خودروسازي برود تا خودروهايشان را همچنان گران بفروشند. ما ملت صرفه جويي هستيم، اما تو هم هنوز نمي داني چرا، با وجود اين همه ثروت خيلي وقت ها هشتمان گرو نه مان است. با اين حال نگران نباش، تو هم از خوان گسترده بنزين ارزان بهره مندي، آخر تو و خانواده ات هم جزو خانواده هاي صاحب خودرو هستيد.

يادداشت دوم
كارت هوشمند، تير خلاص
آزاده بهشتي
ايران يكي از چهار كشور بزرگ توليدكننده نفت و فرآورده هاي نفتي ست، اما با اين وجود سالانه رقم هاي بسياري از سوي مديران شهري صرف خريد و ورود بنزين به كشور مي شود. شايد بهتر باشد بگوييم سالانه يارانه هاي زيادي از سوي دولت پرداخت مي شود و افراد جامعه هر سال رقم هاي كلاني پرداخت مي كنند تا سرب را به ريه هاي خود هديه دهند. هر چند بسياري از كشورها بويژه كشورهاي توسعه يافته به سوي حمل و نقل عمومي يا سبز پيش مي روند، اما شايد نااميدي مسئولان در توسعه ناوگان حمل ونقل عمومي، آنها را بر آن داشت تا راه حل ديگري را درپيش گيرند تا جلوي آنچه كه هر روز كشور را يك گام بيشتر به سوي از دست رفتن سرمايه ملي پيش مي برد، بگيرند.
خودروهاي فرسوده اي كه دائما در خيابان هاي كشور در حال رفت و آمد هستند يكي ديگر از دلايل مصرف بالاي بنزين در كشور محسوب مي شوند. هر روز دارندگان اين دسته از ماشين ها كه به جد مي توان گفت تعداد آنها كم نيست، مقدار قابل توجهي از بنزين را صرف حركت دادن خودرو خود در سطح شهر مي كنند. هر چند روند خروج خودروهاي فرسوده در كشور در حال پيگيري ست، اما نيم نگاهي كوتاه به خيابان ها نشان از حضور پررنگشان دارد كه علاوه بر هدر دادن بنزين، هوا را آلوده كرده و فضاهايي را كه مي تواند با خالي شدن از بار ترافيكي بكاهد با جثه هاي خسته و فرسوده خود پر مي كنند.
نبود نظارت كافي بر ساخت خودروهاي داخلي و مصرف بالاي سوخت در آنها از ديگر دلايلي ست كه آمار استفاده از بنزين را در كشور بالا برده است. به طور متناوب هر روزه بيش از يكهزار و 400 خودرو توليد مي شود كه 800 دستگاه از اين خودروهاي تازه وارد در خيابان هاي تهران رها مي شوند. به نظر مي رسد اين خودروهاي تازه بايد از مصرف پاييني برخوردار باشند كه اين موضوع كاملا برعكس است.فرسوده بودن سيستم حمل و نقل عمومي و سرويس دهي نامناسب آن به شهروندان را بگذاريد كنار اين دلايل و الگوي مصرف نامناسب پايين بودن قيمت بنزين و قاچاق سوخت را به آن اضافه كنيد. تمام اين دلايل براي رسيدن به تير خلاصي به نام كارت هوشمند كافي ست.
هرچند هماهنگي با نيروي انتظامي و انتخابات رياست جمهوري مسائلي بودند كه توزيع كارت هوشمند را به تاخير انداختند، اما به قول معروف جلو ضرر را از هر جا بگيريم منفعت است. از آنجايي كه گران تر شدن بنزين در شش ماهه دوم امسال نيز نتوانست راه حل مناسبي
پيش روي مديران شهري بگذارد و واردات بنزين در اين نيمه از سال، اين بار دو ميليارد و 400 ميليون دلار هزينه روي دست دولت گذاشت، به نظر مي رسد پيشروي طبق برنامه ريزي هاي انجام شده و ورود كارت هوشمند بنزين تا بهمن ماه امسال از هر جهت به نفع كشور باشد.

راپورت خبرنگار
قوانين نانوشته
پويا مهر آيين- ساعت حدود 5 عصر است. خوشحال هستي كه امروز، روز تعطيل است و كمتر دچار ترافيك و راهبندان و آلودگي و ... خواهي شد. به ميدان كه مي رسي سراغ تاكسي هاي خطي مي روي. روي در يكي از تاكسي ها نوشته شده: صادقيه . از راننده سئوال مي كني كه مطمئن شوي به مقصد ديگري نمي رود و تاكسي را اشتباه نگرفته اي، اما هنوز مردد هستي كه سوار خطي ها شوي يا همانجا كنار خيابان بايستي و از خودروهاي عبوري استفاده كني. راننده با لحني دلگير و كمي ملتمسانه مي گويد: شما بشين، الان يكي دو تا مسافر ديگه هم ميان و ميريم. پس ما واسه كي اينجا واساديم؟ حق ماس يا حق اون كه حتي يه لحظه هم منتظر مسافر نمي مونه؟ . باز هم وجدان درد مي گيري و با مقدار قابل توجهي شرمندگي سوار تاكسي راننده مزبور مي شوي. بالاخره بعد از 20 دقيقه اولين مسافر مي رسد و سوار مي شود و باز هم ناقوس انتظار در كله ات دنگ دنگ مي كند. تا دو نفر ديگر هم بيايند و تاكسي پر شود، حدود 40 دقيقه منتظر مانده اي و در تمام اين مدت گفته هاي راننده را در ذهن خود مرور كرده اي و نهايتا با يك بن بست فلسفي مواجه شده اي؛ اينكه حرف هاي راننده را موقع سوارشدن بپذيري يا به فرصت هاي سوخته ات فكر كني و به خاطر آن غبطه بخوري. در طول مدت انتظار بارها به سرت مي زند كه راننده را صدا بزني و بگويي كه كرايه يكي دو نفر مسافر باقيمانده را هم حساب مي كني، ولي با ارجاع به همان حس مسئوليت پذيري كه راننده از تو طلب كرده به اين نتيجه مي رسي كه وقتي تو به خاطر او از وقت خودت هزينه  كرده اي، چرا او حاضر نيست با كمي گذشت به درآمد كمتري بسنده كند، ضمن اينكه هر وقت اين تصميم را مرور مي كني يادت مي آيد كه حالا ديگر كرايه ها را هم خود راننده ها افزايش داده اند و كرايه دو - سه نفر چندان كمتر از كرايه يك تاكسي دربستي نمي شود.
... خلاصه راننده بعد از سوار شدن چهارمين مسافر مي آيد و استارت مي زند و راه مي افتد. هنوز 200 متر از ايستگاه دور نشده ايد كه دو نفر مسافر از كنار خيابان داد مي زنند: آريا شهر و انگار حواسشان نيست كه تاكسي پر از مسافر است و جايي ندارد. يا شايد تاريكي مانع ديدشان شده است. شايد هم از بس انتظار كشيده اند، اميدوارند كه يكي از آنها بتواند كنار مسافر صندلي جلو بنشيند، ولي راننده بي خيال از كنار آنها مي گذرد و نيشخندي مي زند. حالا مي تواني باز هم به آن همه وقت سوخته خودت فكر كني و فرصت هاي تلف شده ساير مسافراني كه بين راه منتظر هستند را هم به آن اضافه كني؛ مسافراني كه انگار هيچ كس نبايد به فكر آنها باشد. حتي اگر خودروهاي عبوري هم آنان را سوار كنند باز هم به سرويس هاي خطي برمي خورد كه چرا غريبه ها (!) در خطي كه ملك طلق آنهاست كار مي كنند؛ اصلا هم به جواب اين سئوال فكر نمي كنند كه وقتي خودرو شما براي سوار كردن مسافرهاي ديگر جا ندارد، چرا عصباني مي شويد؟ . به مقصد كه مي رسي، همه كساني كه منتظرت بوده اند، يك صدا مي پرسند: امروز كه تعطيل بود؛ مگر ترافيك بود كه اين همه دير رسيدي؟ و تو اين يك سئوال بي جواب را هم به قبلي ها اضافه مي كني و دردسرهاي دروني ات بيشتر مي شود.
انگار قرار نيست حكايت مسئوليت پذيري هر كدام از ما در امور شهروندي هيچ وقت پايان خوشي بيابد. در مورد تاكسي ها اين حكايت يك مشكل ماهوي دارد؛ مشكلي كه اساس آن در اين نكته نهفته است كه خيلي ها نمي توانند بهفمند وسيله نقليه عمومي يعني چه و حتي اگر خودرو آنها يك تاكسي تمام عيار هم باشد و در شرايط سرويس دهي هم قرار گيرد، باز نمي توانند آن را بخشي از ناوگان عمومي فرض كنند و حاضر نيستند ذره اي از حق مالكيت خود را به سود ديگران ناديده بگيرند؛ مالكيتي كه اساسا هيچ وقت صد درصد نبوده و تسهيلات گوناگوني هم كه به رانندگان خودروها تعلق گرفته، از اين روست.
شايد گاهي اوقات لازم باشد خدا را شكر كنيم كه اتوبوس هاي شركت واحد مالكيت شخصي ندارند كه راننده هر طور بخواهد با مردم رفتار كند و اصلا هم به فكر اين نباشد كه آنها بايد به كار و زندگي خود برسند. آيا وقت آن نرسيده كه به تك تك اين معضلات ظاهرا كوچك كه مجموعه اي بزرگ از مشكلات را پديد آورده اند، به طور جدي نگريسته شود؟
اگر مسئولان ناوگان حمل و نقل عمومي صلاح بدانند، بهتر است در مورد حداكثر زمان توقف خودروها در ايستگاه ابتدايي و همين طور تكليف مسافران بين راهي تصميم هاي عاقلانه و عملي گرفته شود، وگرنه دايره  بي مسئوليتي به گردابي بي امان تبديل خواهد شد. اي كاش قوانيني نوشته مي شد تا قوانين نانوشته رانندگان كمي تعديل شود.

ايرانشهر
تهرانشهر
خبرسازان
دخل و خرج
در شهر
علمي
شهر آرا
|  ايرانشهر  |  تهرانشهر  |  خبرسازان   |  دخل و خرج  |  در شهر  |  علمي  |  شهر آرا  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |