نگاهي به توزيع كالاهاي اساسي و پرداخت هدفمند يارانه ها
دو چالش تحقق عدالت
علي ابراهيمي
هدفمند كردن پرداخت يارانه ها و ضرورت ساماندهي توزيع كالاهاي اساسي موضوعي است كه طي چند سال اخير با وجود تأكيد مسئولين دستگاههاي ذي ربط و كارشناسان اقتصادي مورد غفلت واقع شده است به نحوي كه هر از گاهي نابساماني در توزيع برخي كالاهاي اساسي براي مصرف كنندگان اين كالاها مشكل آفرين شده و از سوي ديگر پرداخت يارانه به اين كالاها چندان هدفمند نيست. نابساماني در عرضه شير يارانه اي خانوار و مدارس از جمله مواردي است كه نارضايتي مردم را به همراه داشته است.
|
|
علاوه بر مسايلي كه پيرامون آلودگي شير يارانه اي خانوار مطرح است توزيع شير يارانه اي مدارس نيز از نابساماني رنج مي برد و حتي در برخي مدارس پاكت هاي حاوي آب به جاي شير عرضه شده است. گرچه برخي مسئولين اين مشكلات را ناشي از خطاي انساني و عادي قلمداد مي كردند اما در نخستين جلسه شوراي عالي رفاه در دولت نهم، رئيس جمهوري به برخي وزارتخانه هاي ذي ربط دستور داد تا تصوير شفافي از دريافت يارانه ها توسط بخش هاي نيازمند جامعه ارايه شده و كنترل و نظارت دقيقي بر نحوه توزيع كالاهاي اساسي مانند شير يارانه اي صورت گيرد.
در اين جلسه احمدي نژاد با اشاره به برخي گزارش هاي دريافتي از نارسايي در توزيع برخي كالاهاي اساسي كنترل و نظارت دقيق بر نحوه توزيع اين كالاها به ويژه شير يارانه اي به منظور بهره مند شدن قشرهاي هدف را گوشزد نموده و وزارت بازرگاني را ملزم به ارائه طرحي با همكاري ساير وزارتخانه هاي ذي ربط براي افزايش كيفيت شير توزيعي در مدارس و مطالعه جامع دستگاههاي مسئول براي چگونگي بهينه سازي توزيع كالاهاي اساسي يارانه هاي به منظور افزايش ضريب سلامتي و بهداشتي مردم و كاهش ضرر بهداشتي كالاهايي همچون شكر و روغن نباتي شد. شايد بتوان دستور صريح رئيس جمهوري را سرآغازي براي نظارت و ساماندهي توزيع كالاهاي اساسي و پرداخت هدفمند يارانه ها دانست.
هدفمند كردن يارانه ها
وزير رفاه و تأمين اجتماعي هدفمند كردن يارانه ها و برنامه ريزي كاربردي در توزيع كالاهاي اساسي، رعايت عدالت بيشتر و در نظر گرفتن محروميت و آسيب پذيري در توزيع اين كالاها را مهمترين رهنمود سخنان رئيس جمهوري دانسته و مي گويد: در نظر است از توزيع و اختصاص منابع برخي كالاها كاسته شده و زمينه گسترش و افزايش توزيع ساير كالاهاي ضروري را فراهم كنيم .به عنوان مثال اگر توزيع روغن را از سبد كالا هاي اساسي كم يا حذف كنيم و هزينه هاي آن را به مواد لبني اضافه كنيم تمركز بيشتري بر كالاهاي اساسي صورت مي گيرد.
نظارت بر توزيع شير با مشكل مواجه است
اين در حالي است كه مديركل دفتر هدفمند كردن يارانه هاي وزارت رفاه معتقد است در تمام دنيا به دليل وجود رانت امكان و ابزارهاي نظارت بر سيستم يارانه اي با مشكل مواجه است. حميدرضا طباطبايي زواره مي گويد: در سيستم توزيع كالا برگي از آنجا كه كالايي خريداري شده و براساس كالابرگ توزيع مي شود امكان نظارت و كنترل بيشتر است اما به دليل آنكه شير يارانه اي خانوار و مدارس به صورت كوپني عرضه نمي شود، مشكلي كه رئيس جمهوري نيز بر آن تأكيد داشتند توجه به اين نكته بود كه با وجود عدد يك ميليون و ۳۲۵ هزار تني توزيع شير يارانه اي در سال جاري و رقم ۷۵ هزار تني توزيع سال گذشته بايد نظارت بيشتري صورت گيرد تا اين ميزان توزيع شير يارانه اي به طور گسترده به دست مصرف كننده رسيده و نقش آن در تغذيه مردم نمود بيشتري داشته باشد.
وي مي افزايد: بايد مشخص شود آيا اين مقدار شير توزيع شده و آيا به دست گروههاي هدف رسيده يا خير؟ بحث اصلي نحوه توزيع اين ميزان شير است و اينكه در اين پروسه امكان ايجاد فساد كاري تا چه حد است. گرچه معتقدم در اين سيستم توزيع با توجه به يارانه اي بودن آن هميشه نوعي رانت براي شركت ها و فروشگاههاي توزيع شير يارانه اي سهميه خانوار ايجاد مي شود.
طباطبايي در مورد افزايش ضريب سلامتي و كاهش ضرر بهداشتي كالاهايي مانند روغن نباتي و شكر مي گويد: از آنجا كه بنا بر اعلام وزارت بهداشت مشكل چربي و ديابت در كشور افزايش نشان مي دهد بنابراين نبايد يارانه به كالاهايي اختصاص يابد كه تشديد مصرف آن براي سلامت جامعه مضر است و اين كار توجيه منطقي ندارد و تأكيد بر آن است تا براي توزيع كالاهاي يارانه اي به سمت كالاهايي حركت كنيم كه سلامت مردم نيز تأمين شود. مثلاً به جاي پرداخت يارانه شكر به سمت مصرف خرما و كشمش حركت كنيم. همچنين در زمينه روغن جامد وزارت رفاه پيشنهاد غني كردن آن با ويتامين هاي خاص را در اين جلسه به رئيس جمهور ارائه كرد كه با استقبال ايشان و اعلام آمادگي وزارت بهداشت با تأمين اعتبار لازم اجراي آن در چند استان به طور نمونه مطرح مي باشد.
وي مي افزايد: با توجه به رويكرد رئيس جمهوري نسبت به سلامت مردم و اطمينان بيشتر در سيستم توزيع مي توان اميدوار بود تا پرداخت يارانه ها در توزيع كالاهاي اساسي در سال آينده هدفمند شود.
اين موضوع در بخشنامه بودجه سال آينده مورد توجه قرار گرفته كه درصد يارانه دريافتي گروههاي كم درآمد افزايش و براي گروههاي پردرآمد كاهش يابد كه بايد در راهكارهاي اجراي آن را مشخص كنيم.
درخواست افزايش سهميه شير يارانه اي خانوار را ارائه كرده ايم
مديركل دفتر تأمين و توزيع كالاي وزارت بازرگاني نظارت بر توزيع شير يارانه اي را وظيفه سازمان حمايت مي داند و مي گويد: در مورد افزايش سهميه شير يارانه اي خانوار در چندين نوبت درخواست افزايش سقف توزيع شير يارانه اي خانوار را ارائه كرده ايم. اما از آنجا كه اين موضوع بار يارانه اي داشته و نيازمند مصوبه شوراي اقتصاد است تا زماني كه شوراي اقتصاد اين افزايش را مصوب نكند قادر به اين افزايش نيستيم گرچه افزايش ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تني شير يارانه اي سهميه خانوار را پيشنهاد كرده ايم.
حسين مدرس خياباني نظارت كيفي بر شير سهميه خانوار و مدارس را بر عهده وزارت بهداشت مي داند و در زمينه توزيع كالاهاي اساسي مي گويد: گرچه ميزان و نحوه توزيع كالاهاي اساسي كشور در سال ۸۴ در جلسه اخير شوراي عالي رفاه مصوب شده اما توزيع اين كالاها براساس ميزان سهميه كالا برگ هاي سال ۸۳ و بدون هيچ وقفه يا تأخيري در حال انجام است.
وي در زمينه افزايش اين كالابرگ ها مي گويد: ميزان افزايش اين كالاها در حد فوق العاده افزايش ناشي از سفرهاي رئيس جمهور به مناطق محروم و ۴۰ درصد افزايش سهم مددجويان كميته امداد و بهزيستي است و گرچه اين افزايش ۴۰ درصدي هنوز ابلاغ نشده اما آن را در حد سال گذشته پرداخت كرده ايم و با ابلاغ آن افزايش مذكور تا پايان سال صورت مي گيرد .
|