فرهاد رضايي
انرژي بسان خون و نيروي حيات بخش پيكره اقتصاد و جامعه بشري است. خانه ها و مدرسه هايمان را گرم و يا خنك مي كند، بيمارستان هايمان را روشني مي بخشد و صنايع مان را با نيروي خويش به پيش مي راند. انرژي به صورت هاي گوناگون خود جوانب مختلف حيات و زندگي را براي ما و ديگر موجودات زنده اين سياره به ارمغان مي آورد و اين در حالي است كه روشن كردن يك كليد برق تنها چيزي است كه شايد آگاهانه و البته به ندرت در مورد آن بينديشيم.
امروزه در جهان در حال توسعه بيش از دو ميليارد انسان هنوز به سرويس ها و خدمات مدرن پيشرفته تامين انرژي دسترسي ندارند. اينك هشتاد درصد مردم منطقه زير صحرا در آفريقا فاقد جريان برق هستند و اين در حالي است كه تامين خدمات انرژي پاك و اساسي براي دستيابي به توسعه پايدار و كاهش فقر و نيز براي تضمين سلامت، برابري و افزايش سطح سواد و دانش افراد امري ضروري به نظر مي رسد.
بدون شك دستيابي به اهداف هزاره براي پيشبرد توسعه پايدار در هزار سوم و به ويژه كاهش و به نصف رساندن فقر مفرط در جهان بدون توجه به مقوله انرژي ممكن نخواهد بود.
بدون پرداختن به اين مهم يعني تامين انرژي هاي پايه و اساسي و خدمات لازم براي يك زندگي سالم نمي توان توليد و به دنبال آن عايدي و درآمدجوامع فقير را افزايش داد و افزايش مشاغل و كاهش شغل هاي خطرناك و پرزحمت محقق نخواهد شد.
بهبود اوضاع بهداشتي و سلامت جسماني مردم فقير نيز بدون تامين انرژي هاي لازم امري بعيد به نظر مي رسد و بدون تحقق آن، كاهش نرخ مرگ و مير درجوامع فقير ميسر نخواهد بود. به طور مثال يكي از بزرگترين قاتلين كودكان در جوامع فقير يعني عفونت حاد تنفسي تنها با مرتفع كردن دود ناشي از آشپزخانه هاي چوب سوز و زغالي، سايه شوم خود را از زندگي كودكان برخواهد چيد و بسياري از بيماري ها تنها با انجام واكسيناسيون مناسب و به موقع و وجود سردخانه هاي برقي لازم براي انبار و نگهداري واكسن ها و داروها، از جوامع فقير جهان رخت برخواهد بست. كودكان در شب هاي تاريك خانه هاي بدون برق خود قادر به مطالعه و آموختن نيستند و آب را نمي توان بدون وجود انرژي لازم، پمپ و تصفيه كرد. به عبارت ديگرتمامي شواهد و مدارك حكايت از آن دارد كه بدون تامين منابع و خدمات انرژي لازم، فقر از جهان ما مرتفع نخواهد شد.
علاوه بر اين، دنياي امروز با چالش بزرگ ديگري نيز دست به گريبان است و اين چالش جدي دورنمايي از اقليم و اوضاع آب و هواي اين سياره است كه در صورت تداوم روند كنوني مصرف سوخت هاي فسيلي به مرز بحراني خود وارد خواهد شد.
مصرف سوخت هاي فسيلي و آزاد سازي
انرژي هاي نهفته در اين قبيل سوخت ها علاوه بر فوايد قابل توجه، ميراث و ارمغان شومي نيز به همراه دارد و اين ارمغان ناخواسته چيزي نيست جز گازهاي به اصطلاح گلخانه اي كه بسان يك تله حرارتي عمل مي كنند. گازهايي نظير دي اكسيد كربن و متان همچون شيشه يك گلخانه اطراف سياره زمين را احاطه كرده اند و بخش اعظم انرژي گرمايي خورشيد را درون خود به دام مي اندازند و به عبارتي يك گلخانه عظيم الجثه در فضا ايجاد مي كنند.
افزايش انرژي گرمايي خورشيد درون جو زمين با افزايش دماي اتمسفر سياره تبعات ثانويه اي را به دنبال دارد. تغيير و به هم خوردن نظم سيستم هاي اقليمي و آب و هوايي يكي از اين موارد است كه خود مي تواند فجايع بي شمار ديگري نظير سيلاب هاي مهيب و خشكسالي هاي ويرانگر را به همراه آورد. فاجعه ديگري كه در پي افزايش دماي اتمسفر سياره رخ مي نمايد، پس روي يخ هاي قطبي و ذوب شدن يخچالهاي دائمي موجود در قطبين زمين است كه مي تواند بسياري از خشكي هاي كم ارتفاع و جزاير را در آينده اي نه چندان دور با مشكلات جدي و عديده اي مواجه كند.
اين روند در درجه نخست به سبب مصرف فزاينده و افسارگسيخته سوختهاي فسيلي توسط جهان صنعتي رخ ننموده است و علاوه بر آن، انتشار گازهاي گلخانه اي در كشورهاي در حال توسعه نيز به سرعت سير صعودي و نگران كننده اي را پشت سر مي گذارد.
امروزه سرانه توليد و انتشار گازهاي گلخانه اي در ميان ملل صنعتي بسيار بالاتر از ساكنان كشورهاي در حال توسعه است، در حالي كه آثار و نتايج شوم اين روند مي تواند آسيب هاي مهلكي را به مردم كشورهاي در حال توسعه و يا ملل فقير وارد آورد، چرا كه آسيب پذيري آنان در مقايسه با ملل ثروتمند و صنعتي به ميزان قابل توجهي بيشتر است.
آسيب پذيرترين كشورها در مقابل تغييرات عظيم اقليمي، كشورهاي در حال توسعه هستند كه شديدترين اثرات را در آينده متحمل خواهند شد و اين در حالي است كه كمترين مسئوليت در خصوص تغيير اقليم و تشديد اين پديده ويرانگر را مي توان متوجه اين ملت ها دانست. طيف وسيعي از اين اثرات نيز ديرزماني است كه دامنگير ملل فقير و در حال توسعه شده كه از آن جمله مي توان خشكسالي و قحطي هاي مهلك جنوب آفريقا را نام برد.
در پي ايجاد تغييرات اقليمي در اتمسفر زمين، حوادث و فجايع آب و هوايي شديدتر و فراوانتر خواهد شد؛ به طوري كه مي توان اين قبيل آثار را طي ساليان اخير در قالب توفان هاي شديد هند، سيلابهاي مهيب موزامبيك، بنگلادش و حتي كشورهاي اروپايي، گردبادهاي سوزان آمريكاي مركزي و نظاير آن مشاهده كرد. يكي از ناگوارترين اين بلايا نيز بر مردم جزيره كوچك تووالا در اقيانوس آرام حادث شده، به طوري كه در پي بالا آمدن سطح درياها، مردم اين جزيره سرگرم مذاكره با مقامات كشور زلاندنو براي تخليه جزيره و نقل مكان دائم به آنجا هستند. بالا آمدن سطح آب و پيشروي دريا به سوي مركز جزيره، موجب زير آب رفتن برخي از مزارع و غيرقابل استفاده شدن زمين هاي زراعي شده است و همچنان كه كارشناسان مي گويند، حوادث به وقوع پيوسته در جزيره كوچك تووالا نشانه و گواه كوچكي است از آنچه كه در آينده در انتظار بسياري از مردم جهان خواهد بود.
از اين رو، مقوله انرژي در رويارويي جهان با اين چالش بزرگ در آستانه قرن بيست و يكم و هزار سوم نقشي اساسي و محوري بر عهده دارد. چطور مي توان چهره كريه و زشت فقر را بدون افزايش آلودگي و تشديد پديده تغيير اقليم از جهان زدود؟
به اعتقاد كارشناسان و برنامه ريزان توسعه پايدار، اين دو هدف يعني كاهش فقر و جلوگيري از تشديد آلودگي ناشي از مصرف سوخت هاي فسيلي الزاماً در تقابل با يكديگر قرار ندارند و مي توان با برنامه ريزي مناسب تواماً هردو را تحقق بخشيد. ما از پتانسيل عظيم انرژي هاي تجديد ناپذير جهت تهيه انرژي پاك، مناسب و كارآمد براي ملل فقير جهان برخورداريم و به ياري منابع مختلف انرژي هاي پايدار مي توان ميليون ها انسان را بدون افزايش هزينه اي بر دوش اين سياره از چنگ فقر رهانيد.

واشنگتن تايمز
روزنامه واشنگتن تايمز تصوير جالبي از افسران پليس چين را در حال انجام ماموريت خود با اسكيت به چاپ رسانده است. اين افسران پليس در خياباني در شهر چونگ كينگ در حالي كه اسكيت به پا دارند، در سطح شهر به گشت زني مي پردازند. اين روزنامه همچنين در خبر ديگري به موضوع كره شمالي و رد درخواست ايالات متحده مبني بر تغيير حكومت در اين كشور از سوي كره جنوبي پرداخته است.
لاناسيون
روزنامه اسپانيايي زبان لاناسيون چاپ آرژانتين جشن هاي دويست و پنجاهمين سالگرد تولد ولفگانگ آمادئوس موتزارت را براي موضوع تصوير اول خود برگزيده است. در اين تصوير، يك هنرپيشه اتريشي كه در قالب شخصيت موتزارت ايفاي نقش مي كند، در كنار كودكان به اجراي برنامه هاي شاد پرداخته است. روزنامه لاناسيون در خبر ديگري كاهش خريد از سوپر ماركت هاي آرژانتين به دليل افزايش نرخ تورم را مورد بررسي قرار داده است.

دانشمندان بر اين باورند كه انواع ناراحتي هاي رواني و مشكلات ذهني در دهه هاي اخير به طور قابل توجه و چشمگيري رو به افزايش نهاده است و در اين ميان، رژيم هاي غذايي يكي از بزرگ ترين عوامل به شمار مي آيند.
نتايج حاصل از تحقيقات پژوهشگران بريتانيايي به روشني نشان مي دهد تغيير الگوهاي تغذيه در 50 سال گذشته، نقش كليدي و مهمي در افزايش بيماري هاي رواني در ميان جوامع مختلف ايفا كرده است.
به گفته محققان بنياد بهداشت رواني بريتانيا، شيوه هايي كه امروزه براي سير كردن جوامع و در قالب رژيم هاي تغذيه اي گوناگون مورد استفاده قرار مي گيرد، تعادل عناصر غذايي دريافتي انسان ها را در مقايسه با آنچه مورد نياز است، به شدت تغيير داده و اين امر، آثار منفي و پيامدهاي ناگواري را به ويژه بر روي بهداشت رواني و توانايي ذهني جوامع بر جاي گذاشته است. براي مثال، بسياري از ملل جهان در مقايسه با دهه هاي گذشته، ماهي كمتر و چربي و قند بيشتري مصرف مي كنند. نتايج بررسي هاي انجام شده در اين زمينه نشانگر آن است كه چنين تغييري در رژيم غذايي ملل، افزايش افسردگي و اختلالات حافظه را به همراه داشت و امروزه افراد فراواني با اين قبيل مشكلات دست به گريبانند.
با وجود شواهد به دست آمده در اين زمينه، دانشمندان تأكيد مي كنند كه تحقيقات هنوز كامل و كافي نيست و بايد آزمايش ها و بررسي هاي تكميلي در اين عرصه صورت گيرد تا بتوان با دقت و قطعيت بيشتري در اين باره سخن گفت.
دكتر اندرو مك كالوچ ، رئيس اجرايي بنياد بهداشت رواني بريتانيا مي گويد: ما به خوبي نسبت به آثار و عوارض جسمي ناشي از اتخاذ چنين رژيم غذايي نامناسبي در بدن خويش آگاه هستيم. وي مي افزايد: با وجود اين، اكنون موفق به درك اين موضوع مهم شده ايم كه مغز انسان چگونه از الگوهاي تغذيه اي تأثير
مي پذيرد و غذاهايي كه هر روز مي خوريم، چه تأثيري بر وضعيت ذهني و رواني ما دارد.
به گفته دكتر مك كالوچ ، رفع و درمان ناراحتي ها و بيماري هاي رواني به ياري تغيير رژيم تغذيه اي، در برخي از موارد بسيار مؤثرتر و بهتر از بهره گيري از داروها و روش هاي درماني شيميايي است.
كارشناسان همچنين تأكيد مي كنند كشاورزي صنعتي سبب سرازير شدن انواع كودهاي شيميايي و آفت كش ها به غذاهاي مورد استفاده انسان شده و تركيب شيميايي عناصر غذايي مورد استفاده ما را به طور قابل توجهي دچار تغيير كرده است.
بديهي است كه چنين تغييري مي تواند آثار جسمي و رواني نامطلوب بسيار گسترده اي را به دنبال داشته باشد؛ آثاري كه در قالب انواع ناراحتي هاي جسمي و رواني ظهور مي يابد و انسان را به خويش دچار مي سازد.