عكس: كاوه كاظمي
محسن شمشيري
در دنياي امروز تعداد خودروهاي سواري موجود در جاده ها و خيابان هاي جهان به 600 ميليون دستگاه رسيده است، سالانه 70 تا 80 ميليون خودرو جديد توليد مي شود و تعدادي از خودروهاي فرسوده و موجود از رده خارج مي شوند. در اين فضا تنوع مدل ها، رنگ ها و خدمات مختلف خودروها به اوج خود رسيده است. خانواده ها و افراد مختلف نيز تلاش مي كنند تا براي افزايش رفاه خود و خانواده، خودرويي را بخرند كه متناسب با نياز آنها، قدرت خريد و شرايط زندگي در شهر و محل سكونت آنها باشد.
به عنوان مثال كساني كه در شهري مانند تهران با ترافيك و آلودگي هواي آن و كمبود جاي پارك و پاركينگ زندگي مي كنند و از درآمد كم يا متوسط برخوردارند در انتخاب خود تلاش مي كنند تا خودرويي كوچك، كم مصرف، كم هزينه و داراي خدمات پس از فروش گسترده و ارزان را خريداري كنند تا هم قدرت خريد آن را داشته باشند و بتوانند كارهاي روزمره را انجام دهند و محل پارك مناسبي براي آن بيابند و هم از هزينه مصرف سوخت، تعويض قطعات، صافكاري، نقاشي، هزينه بيمه بدنه و شخص ثالث و ... كمتري برخوردار شوند.
با چنين ديدگاهي، اكثر خانوارهاي شهري و به خصوص پايتخت نشينان خودروهايي با قيمت پنج تا 12 ميليون تومان، هزينه پايين مصرف سوخت و تعمير و نگهداري آسان تر، خدمات پس از فروش گسترده و قابل دسترس در گوشه و كنار كشور را انتخاب مي كنند تا علاوه بر تأمين نياز خود براي زندگي شهري و انجام كارهاي روزمره، استفاده از خودرو براي رفاه خانواده در تعطيلات آخر هفته، تعطيلات تابستاني و نوروزي، انجام كارهاي ضروري زندگي و ... هزينه كمتري را براي استفاده از خودرو و تعمير و نگهداري آن بپردازند. كارشناسان مي گويند 60 تا 70 درصد مردم ايران، خودروهاي زير هشت ميليون تومان و كم هزينه را مي پسندند.
مالكيت خودرو با وام پنج ميليون توماني
با استفاده از وام بانكي خريد خودرو كه معمولاً توسط اكثر بانك ها با پرداخت 5 ميليون تومان، نرخ سود 16 درصد و 60 قسط 117 هزار توماني انجام مي شود، به راحتي مي توان خودرويي با قيمت هفت ميليون تومان را خريداري كرد و پرداخت اقساط آن نيز به طور نسبي با درآمد كارمندان و مزد حقوق بگيران متناسب است و وام گيرنده با اين روش از ابتدا مالك خودرو مي شود.
همچنين استفاده از تسهيلات شركت هاي ليزينگ با نرخ هاي سود 19 تا 28 درصد و با شرايط مختلف تسهيلات- از 50 درصد قيمت خودروي نو تا صد در صد دست دوم- امكان پذير است و مشتري خريد خودرو مي تواند بسته به ميزان پس انداز خود، روشي را انتخاب كند كه مقرون به صرفه تر و كم هزينه تر باشد. به عنوان مثال اگر امكان پرداخت 50 درصد قيمت خودروي نو براي خريدار وجود دارد بهتر است از تسهيلات ليزينگ با نرخ سود كمتر استفاده كند، اما اگر مي خواهد خودرو دست دوم را از دم قسط و بدون پيش پرداخت خريداري كند ناگزير بايد از تسهيلات ليزينگ با نرخ بالاتر استفاده كند.
كارشناسان توصيه مي كنند كه با توجه به كاهش نرخ سود بانكي از سوي شوراي پول و اعتبار و سيستم بانكي، هنگام خريد خودرو سعي كنيد ابتدا از تسهيلات بانك ها با نرخ 16 درصد استفاده كنيد تا هم مالك خودرو باشيد و هم هزينه كمتري در مجموع بپردازيد. در غير اين صورت و نداشتن وقت و مدارك و 3نفر ضامن و ... از تسهيلات ليزينگ كه پس از پرداخت كليه اقساط مالك خودرو خواهيد شد بهره ببريد. لازم است كه حتماً به شركت هاي معتبر و شناخته شده مراجعه و روش هاي مختلف و نرخ هاي متفاوت را جستجو و با محاسبه هزينه و فايده آنها بهترين و مقرون به صرفه ترين روش را انتخاب كنيد.
فرهنگ استفاده و هزينه مصرفي خودروي شخصي
توجه داشته باشيم كه خودرو يك كالاي مصرفي با دوام است و نمي توانيم آن را سرمايه يا دارايي سودآور تلقي كنيم زيرا با افزايش تيراژ خودرو در سال هاي اخير، قيمت خودرو در مقايسه با تورم موجود و ساختار اقتصاد ايران به طور نسبي رو به كاهش است و قيمت خودرو تقريباً تثبيت شده و يا در حال كاهش است. بنابراين نبايد پس از خريد خودرو تصور كنيم كه مي توانيم آن را به قيمت بالاتر بفروشيم و سود ببريم.
استفاده از خودرو نيازمند فرهنگ استفاده مناسب است و براي خطوط پرترافيك و پرازدحام شهرها توصيه نمي شود زيرا در راهبندان ها بايد بارها از ترمز، كلاچ، ترمز دستي و پدال گاز استفاده كنيد، دنده عوض كنيد و مراقب باشيد كه تصادف نكنيد؛ خلاصه آنكه حوصله بسيار و وقت زيادي را بايد صرف كنيد تا پس از چند ساعت به مقصد مورد نظر برسيد در حالي كه با استفاده از مترو، اتوبوس و وسايل نقليه عمومي و با هزينه اي كمتر از هزينه سوخت و استهلاك خودروي شخصي مي توانيد به مقصد برسيد.
بنابراين در هنگام تردد به صورت تك سرنشين و براي انجام كارهاي غيرضروري از خودروي شخصي استفاده نكنيد زيرا هزينه مصرف سوخت، اتلاف وقت، خستگي رانندگي در ترافيك، هزينه استهلاك خودرو و ... در مقايسه با كرايه 100توماني تا دو هزار توماني روزانه هر فرد مقرون به صرفه نيست.
به عبارت ديگر زماني كه خودروي شخصي با چند سرنشين و افراد خانواده تردد مي كند و در تعطيلات، روزهاي خلوت و براي انجام كارهاي ضروري استفاده مي شود مقرون به صرفه خواهد بود و هزينه استفاده از آن با رفاه ايجادشده متناسب است.
پس از خريد خودرو بايد بخشي از بودجه خانوار را براي نگهداري و مصرف سوخت و ... كنار بگذاريد. پس از ابتدا ليست هزينه ها را نگه داريد تا هزينه هاي استفاده از خودرو را با زماني كه از خودروهاي عمومي و كرايه اي استفاده مي كنيد مقايسه نماييد. بهترين شرايط استفاده از خودروي شخصي در زمان تعطيلات آخر هفته، تعطيلات نوروزي و تابستان است. عده اي از شهروندان تهراني خودروي شخصي را در پاركينگ محل سكونت يا محل كار خود نگهداري مي كنند و در روزهاي كاري از وسايل نقليه عمومي استفاده مي كنند و تنها براي رفاه خانواده در مواقع ضروري، تعطيلات، مسافرت و ... از خودرو شخصي استفاده مي كنند و از اين طريق هزينه سوخت، نگهداري و تعمير كمتري مي پردازند و با تصادف و حوادث كمتري نيز روبه رو مي شوند.
آگاهي از روش هاي فروش خودرو
ليزينگ به قرارداد اجاره به شرط تمليك يا به توافق نامه اي مي گويند كه بين موجر يا شركت ليزينگ و مستأجر يا خريدار خودرو امضاء مي شود كه با نرخ سود معين، مبلغ معيني از قيمت خودرو، مدت بازپرداخت اقساط و شرايط مالكيت با شرط پرداخت تمام اقساط و... مشخص مي شود.
مدت بازپرداخت تسهيلات 48 ماه و سررسيد اولين قسط يك ماه پس از تاريخ عقد قرارداد است و حداكثر، خودرو 45 روزه تحويل مشتري مي شود. پيش بيني مي شود كه در آينده تعداد شركت هاي ليزينگ به 200 شركت افزايش يابد. خودروسازان براي فروش 50درصد خودروها با روش ليزينگ برنامه ريزي كرده اند.
به عبارت ديگر آشنايي مردم و مشتريان خودروسازان داخلي به شرايط ليزينگ، آگاهي از شركت هاي معتبر و مطمئن و بي توجهي به تبليغات كاذب و غيرواقعي ضروري است زيرا تعداد بيشتري از خودروها در آينده از طريق ليزينگ به فروش خواهد رفت و خانواده ها و به خصوص خانوارهاي كم درآمد بايد دقت بيشتري در روش خريد ليزينگ، مقرون به صرفه بودن برخي قراردادها و انتخاب شركت هاي معتبر داشته باشند و از آشنايان و افراد آگاه پرس وجو كنند تا ضرري متوجه آنها نشود.
كارشناسان توصيه مي كنند كه خانوارهاي كم درآمد و متوسط بهتر است خودروهاي زير 7 ميليون تومان را انتخاب كنند تا براي آنها مقرون به صرفه باشد و امكان خريد آن از شركت هاي ليزينگ معتبر و با هزينه بيمه شخص ثالث و بيمه بدنه پايين تر را داشته باشند.

مهديا گل محمدي- كارخانه هاي توليد سوسيس ، كالباس، همبرگر و انواع ژامبون ها با سود بردن از مواد اوليه ارزان قيمت، شيوه هاي سريع و نوين توليد، مواد و ادويه هاي افزودني پرطرفدار و قيمت عرضه پايين تر از قيمت گوشت، بهترين بازار فرآورده هاي گوشتي را در دست گرفته اند.
با اين كه مصرف سوسيس و كالباس در كشورهاي پيشرفته از نمادهاي حضور مدرنيته، گسترش مصرف غذاهاي آماده و افزايش سرعت زندگي به شمار مي رود، اما به نظر مي رسد ملاك اغلب شهروندان ايراني براي انتخاب اين فرآورده هاي گوشتي، به قيمت مناسب تر آنها در مقايسه با گوشت مربوط است.
شاهد اين موضوع قيمت هاي سرسام آور سوسيس و كالباس در كشورهاي پيشرفته و تنوع بسيار بالاي آنها است.
در حالي كه كارخانه هاي داخلي توليد سوسيس و كالباس كمتر از شيوه هاي گران قيمت تهيه و بسته بندي اين محصولات استفاده مي كنند، بنابراين فروش اين محصولات برابر نصف قيمت گوشت توجيهي منطقي براي راهيابي اين محصولات به سبد غذايي خانوارها دارد.
براي اغلب مردم گران بودن گوشت به همراه علاقه وافر فرزندان به مصرف سوسيس و كالباس بازار را مجاب كرده است كه در صورت گران تر شدن قيمت سوسيس و كالباس باز هم مردم چاره اي و يا جايگزيني مناسب براي خريد مواد پروتئيني ندارند. زيرا قيمت اين محصول بلافاصله پس از بالا رفتن قيمت گوشت افزايش مي يابد. بنابراين فاصله قيمت گوشت با ساير فرآورده هاي گوشتي و ناچاري مردم در انتخاب سوسيس و كالباس مسأله اي اجتناب ناپذير است.
بررسي تحولات قيمت سوسيس و كالباس طي سال جاري نشان دهنده دو صعود طي اوايل سال و پس از آن افزايش قيمت آن طي چند هفته اخير است.
بار نخست، توليدكنندگان به بهانه توقف واردات گوشت دام سنگين قيمت ها را ترقي دادند.
اما در حال حاضر كه توليدكنندگان و توزيع كنندگان محصولات پروتئيني و فرآورده هاي گوشتي قادر به دريافت مجوز براي واردات گوشت منجمد گاوي هستند، افزايش قيمت ها در پي رشد قيمت گوشت صورت مي گيرد.
در توليد انواع گوناگون سوسيس و كالباس 40 تا 90 درصد از گوشت مرغ، گاو، گوساله، بوقلمون و بوفالو استفاده مي شود و مابقي آن را آرد، نشاسته، پروتئين حيواني، شير خشك، تخم مرغ، طعم دهنده ها و روغن مايع تشكيل مي دهند.
بنابراين از يك زاويه قيمت كه شامل وابستگي قيمت فرآورده هاي گوشتي به قيمت گوشت است موجه جلوه مي كند. اما در اين ميان، دليل آزاد شدن واردات گوشت به وسيله اين صنف در هاله اي از ابهام قرار دارد.
همانطور كه ذكر شد توليدكنندگان فرآورده هاي گوشتي با اين استدلال كه اين بخش از صنايع غذايي قادر است از يك كيلو گوشت به همراه يك كيلو مواد شيميايي شامل آرد، سويا و ... دو كيلو فرآورده هاي گوشتي تهيه كند خواستار دريافت مجوز براي واردات گوشت دام سنگين شدند.زيرا اين حرفه سالانه دست كم به يكصد تا 130 هزار تن گوشت صنعتي نياز دارد. از اين مقدار فقط حدود 70 درصد گوشت مورد نياز از طريق توليد داخلي تأمين مي شود.بنابراين سي تا چهل هزار تن گوشت صنعتي بايد از طريق واردات تامين شود.
حال با توجه به نياز قشر متوسط جامعه به تأمين پروئتين مورد نياز خود از طريق استفاده از فرآورده هاي گوشتي چرا مسئولان بر قيمت سوسيس و كالباس نظارت بيشتري اعمال نمي كنند تا واردات گوشت از طريق اين صنف نتيجه اي جداي از خروج ارز نيز داشته باشد.
بدين معني كه به وسيله صدور مجوز واردات گوشت، قيمت سوسيس و كالباس كمتر تحت تأثير افزايش قيمت گوشت توليد داخلي قرار گيرد.
هم اكنون سرانه مصرف گوشت مطابق تعاريف بين المللي براي هر نفر روزانه يكصد گرم و سالانه 36 كيلوگرم است. توليد گوشت قرمز در ايران بنا به اعلام رسمي معاونت امور دام در كشور سالانه 800 هزار تن است. با اين حساب سهم هر ايراني براي مصرف گوشت قرمز 5/11 كيلوگرم در سال است. اين كسري ميزان مصرف گوشت در افراد جامعه را مي توان با در پيش گرفتن تدابير مناسب به وسيله استفاده از فرآورده هاي گوشتي تأمين كرد.
علاوه بر اين، تغييرات جمعيتي نيز نشان مي دهد در بيست سال آينده مردم جهان به دو برابر افزايش خواهد يافت. اين افزايش در ميان مردم كشورهاي در حال توسعه بيش از كشورهاي صنعتي و پيشرفته است.
بنابراين رشد جمعيت كشور به همراه تغيير الگوي مصرف، اين بخش از صنايع غذايي را نيازمند برنامه ريزي مدون به منظور افزايش كيفيت و كميت محصولات توليدي كرده است.
علاوه بر اين گسترش اشتغال زنان و نبود زمان كافي به منظور تهيه غذا، ميل به استفاده از محصولات صنايع كنسرو و نيمه كنسرو (سوسيس و كالباس) را روزافزون مي كند. به طوري كه هم اكنون در اغلب خانواده هاي شهري دست كم روزانه يك وعده غذاي آماده مورد مصرف قرار مي گيرد. به طور طبيعي وجود چنين نشانه هايي بايد مسئولان و فعالان در عرصه گوشت كشور و فرآورده هاي آن را به انديشه وادارد. اين ساده ترين سئوالي است كه مي توان پرسيد. براي غذاي فردا فكري كرده ايم؟

پس از توقف توليد پيكان، تقاضاي بازار به سمت پرايد با 300 هزار دستگاه تيراژ سالانه هدايت شد. برآوردهاي سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران نشان مي دهد كه 60 درصد مردم به دنبال خريد خودروهاي 4 تا 8 ميليون توماني با اندازه كوچك و متوسط هستند و خودروهاي جمع و جور با امكانات مناسب- نظير پرايد و پژو 206- را مي پسندند و دراين ميان تنها 2 درصد مردم به دنبال خريد خودروهاي گران قيمت بالاي 40 ميليون تومان هستند. ميانگين مصرف سوخت و ميزان آلاينده هاي خروجي خودروهاي در حال تردد كشور قابل مقايسه با كشورهاي پيشرفته جهان نيست و بيش از نيمي از خودروهاي موجود كشور را خودروهاي فرسوده با مصرف سوخت بالاي 15 ليتر تا 30 ليتر در هر 100 كيلومتر تشكيل مي دهند. در سال هاي گذشته حتي برخي خودروهاي صفر كيلومتر نيز از ابتدا با مصرف سوخت بالا و تحميل هزينه به مردم و خانواده ها همراه بوده اند و خودروهايي مانند پيكان از ابتدا مصرف سوخت و هزينه بيشتري را به مالكان خودروها تحميل مي كردند.
در شرايطي كه كشورهاي توسعه يافته و خودروسازان معتبر جهان، مصرف زير 5ليتر در هر 100 كيلومتر خودروها را هدف گرفته اند، در كشور ما برخي خودروها 6 تا 10 برابر خودروهاي كم مصرف جهان، بنزين مي سوزانند. اين وضعيت باعث شده است كه علاوه بر بالا رفتن هزينه خانوارها و مالكان خودرو، هزينه هاي دولت در تأمين كسري بنزين مصرفي كه از خارج وارد مي شود به شدت بالا رفته و در شرايطي كه روزانه 65 تا 70 ميليون ليتر بنزين مصرف مي شود و 40 ميليون ليتر آن در داخل توليد و 25 تا 30 ميليون ليتر از خارج وارد مي شود، هزينه اي بالغ بر 3 تا 5 ميليارد دلار از منابع كشور به واردات بنزين و پرداخت يارانه سوخت خودروها اختصاص داده شود كه به معناي به هدر رفتن منابع كشور است. در حالي كه اگر مردم و خانواده ها به خريد خودروهاي كم مصرف 5 تا 8 ليتر در 100 كيلومتر مبادرت كنند علاوه بر نفعي كه خود آنها از پايين بودن هزينه سوخت، نگهداري موتور، كاركرد بهتر خودرو و استهلاك كمتر مي برند، باعث كاهش واردات بنزين و به هدر رفتن ميلياردها دلار از منابع كشور و بودجه دولت مي شوند.
كارشناسان مي گويند انتخاب مردم و خانواده ها در خريد خودروي كم مصرف باعث مي شود كه بودجه دولت و درآمد نفت به جاي آنكه صرف واردات بنزين و افزايش آلودگي هوا و دودشدن بنزين شود، به سمت كارهاي مولد، عمراني، آموزش و پرورش و بهبود شرايط زندگي شهري و ... هدايت شود.
همچنين از آنجا كه 36 درصد خودروهاي سواري بين 20 تا 30 سال و حدود 70 درصد خودروها بالاي 10 سال عمر دارند و خودروهاي پرمصرف مانند پيكان، بخش قابل توجهي از ناوگان حمل و نقل را تشكيل مي دهد، شهروندان و خانواده ها بايد در سال جاري و سال هاي پيش رو، به انتخاب خودروهاي كم مصرف، ارزان قيمت و با تكنولوژي بالاتر و داراي امكانات رفاهي نسبي بپردازند تا خودروهاي كم مصرف و داراي خدمات پس از فروش و با كاركرد بهتر، جايگزين ناوگان فرسوده و خودروهاي پرمصرف قبل شود و علاوه بر كاهش آلودگي هوا و محيط بهتر زندگي، هزينه مصرف سوخت خانواده ها و واردات بنزين و يارانه سوخت به شدت كاهش يابد و دخل و خرج نگهداري و خريد خودرو با وضعيت معقول تري همراه شود.
خودروهاي كم مصرف جديد كه از سوي مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي، نهادهاي متولي كنترل كيفيت، سازمان حفاظت محيط زيست و ساير نهادها بارها به عنوان خودروهاي كم مصرف، با كيفيت و تكنولوژي بهتر، خدمات پس از فروش مناسب و ... معرفي شده اند در سال هاي اخير و سال جاري با افزايش تيراژ توليد، توجه خودروسازان را به رعايت بهتر استانداردها و كيفيت قطعات، خدمات پس از فروش گسترده و ارزان، ثبات قيمت، خدمات رفاهي مناسب براي سرنشينان و خانواده ها و .... جلب كرده و فرصت مناسبي را براي انتخاب بهتر مشتريان، كاهش هزينه هاي مصرف سوخت و نگهداري خودرو فراهم آورده اند.
به عبارت ديگر خودروهايي مانند پرايد با قيمت حدود 7 ميليون تومان و پژو 206 با قيمت 10 تا 12 ميليون تومان كه از قيمت نسبي بهتر، تنوع رنگ، اندازه كوچك و امكان پارك بهتر در خيابان ها، جاده ها، پاركينگ منازل و مانور راحت و تردد مناسب اعضاي خانواده برخوردارند و از امكاناتي مانند كولر، بخاري، شيشه بالابر برقي و ... در كنار خدمات پس از فروش گسترده كه همه جا و با هزينه ارزان قابل دسترسند مي توانند علاوه بر جلب رضايت مشتريان ايراني، هزينه مصرف سوخت و نگهداري خودرو را تا ميزان زيادي كاهش دهند.
برآوردها نشان مي دهد كه هزينه مصرف سوخت پرايد در مقايسه با پيكان، ماهانه تا 50 هزار تومان مقرون به صرفه تر است و كساني كه خودروهاي كم مصرف را انتخاب مي كنند سالانه تا 600 هزار تومان تنها از محل مصرف سوخت صرفه جويي مي كنند و اگر هزينه هاي تأمين قطعه، تعمير و نگهداري و ... را اضافه كنيم نگهداري اين خودروها سالانه يك تا 2 ميليون تومان مقرون به صرفه تر است.
البته در انتخاب خودروهاي كم مصرف نيز بايد هزينه هاي تعمير و نگهداري را علاوه بر هزينه مصرف سوخت در نظر بگيريم.