سميه شرافتي
غده تيروئيد يكي از غدد درون ريز بدن است يعني موادي به نام هورمون ترشح مي كند كه از طريق جريان خون به همه بافت هاي بدن منتقل مي شود. اين غده يك سري از فعاليت ها را در كليه بافت ها اعمال مي كند. غده تيروئيد 10 تا 15 گرم وزن دارد كه در جلوي گردن قرار گرفته، دو هورمون به نام هاي تيروكسين و تري يدوتيرونين ترشح مي كند. اين غده وقتي شروع به هورمون سازي مي كند در سوخت و ساز و فعاليت هاي بدن نقش مهمي ايفا مي كند مثلا براي تكامل مغز در دوران جنيني غده تيروئيد ضروري است. پس از تولد نيز فعاليت اين غده ضرورت دارد و هر نوع اختلال در كاركرد آن مي تواند تمام بدن را تحت تأثير قرار دهد. در رابطه با نقش غده تيروئيد در بدن و اختلالات آن با دكترعليرضا استقامتي، فوق تخصص غدد و متابوليسم مصاحبه اي انجام داده ايم كه از نظرتان مي گذرد
***
با توجه به نقش اساسي غده تيروئيد، كم كاري و يا پركاري آن چه علايمي را در بدن ايجاد مي كنند.
كم كاري و پركاري تيروئيد مي تواند در تمام اعضاي بدن ايجاد علامت بكند و تقريبا هيچ عضوي نيست كه در نتيجه اين دو اختلال تحت تأثير قرار نگيرد. از همان ابتداي جنيني اگر غده تيروئيد تشكيل نشود جنين دچار كم كاري تيروئيد و مشكلات عصبي مي شود. نكته اساسي اين است كه كم  كاري تيروئيد ممكن است در ابتدا كاملا بدون علامت باشد و بيمار اصلا نسبت به آن اطلاعي نداشته باشد. كم كاري تيروئيد وقتي پيشرفت مي كند در اعضاي مختلف بدن خود را نشان مي دهد كه اين علامت ها گاهي غيراختصاصي اند. مثلاًٍ ضعف و بي حالي و خستگي ممكن است در خيلي از افراد ديده شود. در افراد افسرده و كم خون هم مي توان اين علايم را ديد كه در اينجا آزمايش خون مي تواند وجود كم كاري تيروئيد را تاييد كند.
همراه با پيشرفت اين اختلال چه علايمي در فرد مبتلا ايجاد مي شود؟
وقتي كم كاري تيروئيد سير رو به پيشرفت پيدا مي كند پوست خشك مي شود، ناخن ها و موها شكننده مي شوند، ايجاد پف در صورت، كندي حركات و خستگي، افزايش وزن، كاهش حركت دستگاه گوارش و ايجاد يبوست، خستگي هاي بي دليل، مشكلات قلبي و عروقي، فشار خون بالا، كندي ضربان قلب، اشكال در عادات ماهانه در خانم ها و... از علايم پيشرونده اين بيماري هستند و درحالت شديد هم فرد توان باردارشدن را از دست مي دهد كه اين همراه با گرفتگي عضلات و ايجاد ورم در بدن، جمع شدن مايع در احشاء بدن ازجمله گوش و ايجاد درد عضلاني است. در كم كاري به طور كلي همه حركات بدن به صورت كند و كمتر از حد معمول صورت مي گيرد.البته كم كاري تيروئيد بر حسب سن شروع علائم مختلفي را دارد. اگر در دوره جنيني اتفاق بيفتد، كودك دچار حالت كرتينيسم كه يك حالت بسيار پيش رونده كم كاري است مي شود بعد از تولد نيز اگر اين اختلال تشخيص داده نشود تكامل و رشد مغزي و قدي كودك دچار مشكل مي شود، كودك با تاخير دندان درمي آورد، مي نشيند و راه مي افتد. به همين دليل پزشكان متخصص كودكان و نوزادان بايد به اين موضوع توجه داشته باشند و كم كاري را از ابتدا تشخيص بدهند. همينطور اگر كم كاري تيروئيد در دوران مدرسه اتفاق بيفتد مشكلات يادگيري و افت تحصيلي در كودك به وجود مي آيد. نكته اساسي اينجاست كه ممكن است اولين علامت كم كاري تيروئيد در فرد كم خوني باشد و يا خانمي به دليل مشكلات عادت ماهانه كه در نتيجه كم كاري تيروئيد است اشتباها به متخصص زنان مراجعه كند و يا به دليل مشكلات اعصاب نزد متخصص اعصاب برود. كه با آزمايش تيروئيد كم كاري تيروئيد در آن تأييد مي شود.
تاثير كم كاري تيروئيد مادر بر روي نوزاد چقدر است؟
اگر خانمي دچار كم كاري پيشرفته تيروئيد باشد امكان باردارشدن براي او وجود ندارد. ولي در كم كاري تيروئيد مختصر بارداري ايجاد مي شود. نكته مهم اين است كه اگر مادر دچار كم كاري تيروئيد شناخته شده باشد نبايد دارو را در دوران بارداري قطع كند چون در اينصورت به جنين صدمات زيادي وارد مي شود. براي پزشك كم كاري تيروئيد در مادر از هفته هاي دهم تا دوازدهم بارداري اهميت دارد چون در طول اين هفته ها غده تيروئيد جنين تشكيل مي شود و هورمون سازي اتفاق مي افتد. از هفته دهم تيروئيد جنين مستقل از مادر عمل مي كند. مساله اساسي فقط ده هفته اول بارداري است كه اگر مادر دچار كم كاري تيروئيد باشد نبايد مصرف داروهايش را قطع كند. در كل دوران بارداري نيز علي رغم فعاليت مستقل تيروئيد در جنين داروها بايد كاملا مصرف شوند (اگرچه مقدار اين داروها كمي افزايش پيدا مي كنند). بنابراين اگر درمان دقيق صورت گيرد جنين دچار هيچ مشكلي نمي شود.
پركاري غده تيروئيد چه عوارضي را در فرد به دنبال دارد؟
پركاري تيروئيد درست در مقابل كم كاري تيروئيد قرار مي گيرد يعني در آنجا كه حركات بدن حالت آرام و كند دارد، در حالت پركاري متابوليسم بدن سير تندي را به خود مي گيرد، تغييرات خلق و خو و واكنش هاي عصبي در فرد به وجود مي آيد، فرد بي دليل گريه مي كند، بي دليل پرخاشگر مي شود، پوست گرم و مرطوب مي شود، ناخن ها از وسط مي شكنند، مو نرم مي شود و مي ريزد، تپش قلب، فشار خون بالا، مشكلات گوارشي و حركات سريع دستگاه گوارش، اختلال در عادات ماهانه خانم ها، ضعف عضلات، افزايش اشتها و لاغري بيش از حد همگي از عوارض پركاري غده تيروئيد هستند. البته لاغري در نتيجه پركاري تيروئيد را نبايد با هر لاغري ديگري اشتباه كرد. خيلي از افراد لاغر سالمند ولي لاغرشدن همراه با افزايش اشتها يكي از علايم پركاري غده تيروئيد است. تاثيرات پركاري تيروئيد روي چشم نيز ديده مي شوند، حدقه چشم ممكن است حالت بيرون زدگي داشته باشد، پلك باز مي شود، در اطراف چشم تورم ايجاد مي شود، غدد اشكي برجسته مي شوند، قرنيه ملتهب مي شود و دو بيني ايجاد مي شود.
البته پركاري تيروئيد هم داراي علايم اختصاصي است مثلاً اضطراب، تپش قلب و عصبي بودن با پركاري تيروئيد اشتباه مي شود كه آزمايش خون رابطه اينها با تيروئيد را تعيين مي كند. البته اين آزمايش ها بايد در آزمايشگاه هاي معتبر و با تفسير مناسب انجام شوند چون ممكن است بسياري از بيماري ها و داروهاي ديگر روي آزمايش تاثير بگذارند و مقدار آن را بالا و پايين ببرند درحالي كه فرد اصلا دچار بيماري نيست. يكي از نكات شايع در اين زمينه بحث قرص هاي ضدبارداري در خانم ها است. سطح هورمون هاي تيروئيد خانم هايي كه اين قرص ها را مصرف مي كنند در آزمايش خون بالاست درحالي كه اين به معناي پركاري غده تيروئيد نيست. براي اين افراد بايد آزمايش هاي خاص خودشان را تجويز كرد.
التهاب ها و سرطان هاي غده تيروئيد چه مشكلاتي را در فرد مبتلا به وجود مي آورند.
التهاب هاي تيروئيد به دلايل مختلف به وجود مي آيند و شيوع چنداني هم ندارند. اين التهاب ها در سه نوع حاد، تحت حاد و مزمن طبقه بندي مي شوند. التهاب هاي حاد به دنبال عفونت هاي ميكروبي به وجود مي آيند و خيلي شايع نيستند. معمولا شخص دچار يك ورم همراه با درد در جلوي گردن مي شود. در التهاب تحت حاد كه نسبت به التهاب حاد شايعتر است، تيروئيد بزرگ و دردناك مي شود. اين التهاب همراه با علايم سرماخوردگي است و درد گردن به گوش نيز منتقل مي شود. براي همين در تشخيص آن نبايد با سرماخوردگي اشتباه شود چون بيماري اصلا عفوني نيست. فرم مزمن التهاب كه بسيار شايع است به نام بيماري هاشيموتو شناخته مي شود. يكي از دلايل گواتر يا كم كاري تيروئيد نيز همين التهاب است كه اخيرا نيز علاوه بر جوامع غربي در كشور ما شيوع بيشتري پيدا كرده است. تومورها و سرطان هاي تيروئيد نيز ممكن است خوش خيم يا بدخيم باشند. تظاهر اين تومورها به شكل گره تيروئيد است. اين گره براي پزشك قابل لمس است و ابعادش از خيلي كوچك تا خيلي بزرگ متغيرند. بدخيمي يا خوش خيمي اين گره بايد با آزمايش ها و روش هاي ارزيابي مشخص شود. گره هاي تيروئيد قابل لمس در 4 تا 5 درصد افراد جامعه ديده مي شوند. البته بسياري از افراد از وجود اين گره ها بي خبرند.
چند درصد اين تومورها قابل درمان هستند؟
خوشبختانه اغلب سرطان هاي تيروئيد سير بدخيم ندارند و با جراحي قابل درمان هستند و شخص سال هاي سال بدون ايجاد مشكلي مي تواند همراه با بيماري زندگي طولاني داشته باشد.
درمورد بيماري گواتر و رابطه آن با فعاليت طبيعي غده تيروئيد توضيح دهيد.
به طور كلي به بزرگي غده تيروئيد گواتر مي گوييم. ازنظر شكل گواتر مي تواند به طور يكنواخت بزرگ شود و يا اينكه قسمتي از غده تيروئيد مي تواند به طور غيريكنواخت بيشتر از قسمت هاي ديگر بزرگ شود و اصطلاحا گواتر منتشرشده غيريكنواخت يا گرهي ايجاد بكند.
ازنظر كاركرد گروهي از گواترها با فعاليت طبيعي غده تيروئيد همراه هستند كه به آن ها گواترهاي ساده مي گوييم. گواترهاي ساده شايع ترين نوع گواترها هستند. در اينجا اين سوال ممكن است پيش بيايد كه اگر فعاليت غده تيروئيد طبيعي است پس چرا ما به آن بيماري مي گوييم؟ علتش اين است كه اين غده بايد با اندازه طبيعي خودش فعاليت كند. بزرگي تيروئيد صرفا بيماري تلقي مي شود حتي اگر كاركرد طبيعي داشته باشد. در گواتر ساده هم وضع به همين گونه است.
هركدام از اين اختلالات داراي چه روش هاي درماني هستند.
در گواتر ساده اگر بزرگ و حجيم نباشد قرص هاي لووتيروكسين براي درمان استفاده مي شوند. ولي اغلب گواترها بزرگ بوده و داراي يك يا چند گره هستند. در اين مواقع اگر شخص به درمان كوتاه مدت جواب نداد پزشك او را هرچند ماه يكبار معاينه مي كند. اگر سير بيماري او رو به پيشرفت نبود، همين تحت نظربودن بيمار كفايت مي كند ولي اگر اندازه تيروئيد بزرگ باشد و بر روي ناي و مري فشار وارد كند از روش جراحي براي درمان آن استفاده مي شود. گواترهاي كم كار نيز بر حسب اينكه كم كاري در خود تيروئيد باشد و يا در غده هيپوفيز باشد، درمان مي شود. در كم كاري ناشي از غده تيروئيد استفاده از هورمون تيروئيد براي درمان مناسب است و در كم كاري ناشي از غده هيپوفيز درمان هاي ديگري ضرورت پيدا مي كند. پركاري تيروئيد هم بر حسب علتش درمان هاي متفاوتي دارد و اگر شخص به درمان دارويي و طبي پاسخ نداد دو روش درماني جايگزين براي آن وجود دارد: استفاده از يد و راديواكتيو و جراحي.در مورد گره هاي خوش خيم هم تحت نظربودن بيمار كفايت مي كند و تومورهاي بدخيم هم با جراحي و درآوردن كامل غده تيروئيد همراه با پيگيري هاي منظم چند ماه يكبار درمان مي شوند. التهاب ها نيز با داروهاي ضدالتهاب درمان مي شوند مگر التهاب مزمن كه براي درمان آن از خود هورمون تيروئيد استفاده مي شود. همچنين التهاب حاد با آنتي بيوتيك درمان مي شود.
در كشور ما ميزان شيوع گواتر چقدر است؟
در ايران اپيدمي گواتر وجود ندارد و شيوع آن رو به كاهش است. از 14 سال قبل نيز برنامه كشوري يدداركردن نمك شروع شد چون علت عمده گواتر در كشور ما كمبود يد است و تقريبا همه مناطق به علت شسته شدن پوسته زمين كمبود يد دارند، استفاده از نمك يددار شيوع گواتر را كاهش داده است.
آيا رژيم غذايي در كاهش يا افزايش ايجاد گواتر موثر است.
مصرف غذا تاثير چنداني در ايجاد گواتر ندارد. برخلاف اينكه عده اي تصور مي كنند مصرف كلم يا شلغم ايجاد گواتر مي كند ما رژيم غذايي خاصي را براي بيماران توصيه نمي كنيم در كل غذا و مصرف آن در ايجاد بيماري هاي تيروئيد هيچ نقشي ندارند.

ترجمه: آرش سيواني- خال (Melanocytic)، لكه ها يا زائده هاي رنگي در اندازه و شكل هاي مختلف هستند و معمولاً به رنگ قهوه اي تيره و يا مشكي ديده مي شوند، رنگ خال به دليل وجود سلول هاي مخصوصي است كه با توليد رنگدانه، رنگ ويژه خال را به وجود مي آورند. خال ها در هر جايي از بدن و به انواع مختلف ديده مي شوند. خال هاي ملانوسيتي يكي از شايع ترين نوع خال است.
اما ملانوما يكي از سرطان هاي جدي و خطرناك پوست است، مگر اينكه تا هنگامي كه اين بيماري هنوز محدود به بيروني ترين لايه پوست است، آن را تشخيص داده و از بدن خارج كنند كه در اين صورت، درمان آن تقريباً 100 درصد است، اما سرطان هايي كه پيشرفت كرده و در قسمت هاي مختلف پخش شده باشد به سختي قابل درمان است و مي تواند باعث مرگ شود.
طي 10 سال گذشته، شمار افرادي كه دچار ملانوما هستند، نسبت به ديگر سرطان ها به صورت سريع، افزايش يافته است.
منشأ ملانوماها:ملانوما يك تومور خطرناك است كه از ملانوسيت ها سرچشمه مي گيرد، يعني سلول هايي كه رنگ مو، رنگ سياه پوست و لكه هاي آن ناشي از آنهاست.
به همين علت بيشترين علائم ملانوما سياهي يا قهوه اي رنگ شدن قسمت هايي از پوست است. گرچه ملانوما معمولاً توليد رنگدانه را قطع مي كند و وقتي اين اتفاق بيفتد، ملانوماها ممكن است بيشتر از آن تيره نشوند، اما رنگ پوست صورتي، قرمز يا بنفش مي شود.
پزشكان پس از بررسي اينكه آيا ملانوما در جاي خاصي متمركز شده يا در حالت تهاجمي (در حال نفوذ به تمام بدن) است به شما خواهند گفت كه آيا اين سرطان به صورت سطحي است يا پيشرفته. ملانوماي تهاجمي، وخيم ترين نوع ملانوماست، چون به صورت عميق تري در پوست نفوذ مي كند و از تومور اصلي به سراسر بدن سرايت مي كند.
انواع ملانوما:ملانوما به چهار گروه اساسي تقسيم مي شود، سه گروه از آنها مربوط به ملانوماي (محدود به يك منطقه) است كه بعضي اوقات تبديل به ملانوماي تهاجمي مي شود، اما چهارمين گروه از زمان شروع تهاجم است، براي تشخيص بهتر و آشنايي با چهار گروه، بهتر است آنها را تعريف كنيم:
۱ - ملانومايي كه به صورت سطحي پخش شده رايج ترين نوع است كه حدوداً 70 درصد بيماران به آن مبتلا هستند، همانطور كه مشخص است اين ملانوما از بالاترين لايه پوست حركت كرده و به لايه هاي عميق تر نفوذ مي كند.
نخستين علامت، ظاهر شدن لكه هاي صاف و كمي بيرون آمده است كه بدون مرز، مرتب به هم وصل شده اند و بعضي از فرم هاي آن به شكل هندسي نيز است. رنگ اين لكه ها متغير است و ممكن است به رنگ برنزه قهوه اي، سياه يا قرمز، آبي يا سفيد ديده شوند. بعضي اوقات خال كهنه و قديمي به اين شيوه تغيير رنگ مي دهد يا توليد خال جديد مي كند.
ملانوماها ممكن است هر جايي از بدن ديده شود، اما به نظر مي رسد كه بيشتر در بالا تنه مردان و پاهاي زنان و در قسمت بالاي كمر در زن و مرد پديدار شود. بيشترين نوع ملانوما در جهان از همين نوع است.
۲ - حالت كك مك بدخيم: اين حالت شبيه به ملانوماي نوع يك است، همچنان كه در سطح پوست باقي مي ماند، معمولاً به شكل فعال، صاف و نرم و به رنگ برنزه، قهوه اي يا قهوه اي تيره رنگ رفته (قهوه اي كم رنگ) كمي بالا مي آيد.
اين نوع ملانوماي محدود به يك منطقه معمولاً در سالخوردگان يافت مي شود كه در معرض نور آفتاب شديد قرار گرفتن، پوست روي صورت، گوشها و كمر آسيب شديد مي بينند.
۳ - سومين نوع ملانوما ، ملانوماي گندمي اعضاست:
قبل از نفوذ عميق به صورت سطحي هم پراكنده مي شود اين ملانوما به طور كلي با انواع ديگر متفاوت است، چون اين نوع لكه ها معمولاً به رنگ سياه يا قهوه اي رنگ رفته (كم رنگ) زيرناخن ها يا كف پاها يا كف دست ها ظاهر مي شود. اين نوع بيشتر در آفريقايي هاي مقيم در آمريكا، آسيايي ها و كمتر در سفيدپوستان هند و اروپايي است.
۴ - برخلاف سه نوع ديگر، ملانوماي گره دار معمولاً از همان لحظه تشخيص تهاجمي است. بدترين حالت آن اين است كه وقتي اين بيماري ضربه اش را به بدن بزند، تشخيص داده مي شود.
رنگ آن اغلب اوقات سياه است، اما گهگاهي آبي، خاكستري، سفيد، قهوه اي، برنزه، قرمز و به حالت كبودي ديده مي شود. بيشترين عمل آنها روي كمر، پاها، بازوها و اغلب در افراد سالخورده و در قسمت پوست فرق سر در مردان است، اين ملانوما تهاجمي ترين نوع است و در 10 تا 15 درصد موارد ديده شده است.
در مجموع الگوهاي درماني ملانوما عبارتند از: جراحي، راديوتراپي يا استفاده درماني از سرماي شديد براي تخريب بافت، خشكاندن و تخريب بافت هاي سرطاني از طريق جريان الكتريكي پرفركانس، پاك كردن سطح مبتلا به بيماري با استفاده از كورت(وسيله قاشقي شكل)، راديوتراپي، شيمي درماني.
استفاده از داروهاي شيميايي منجر به انهدام سلول هاي سرطاني پوست مي شود.

آسوشيتدپرس؛سانفرانسيسكو-  پسر 6ساله اي اهل شهر واكاويل كاليفرنيا پس از آنكه حدود 8ماه براي زنده ماندن به يك قلب مصنوعي متكي بود بالاخره هفته گذشته دربيمارستان لوسيل پاكارد در استانفورد يك قلب پيوندي دريافت كرد. جيسون ژائو كه با 234روز زنده ماندن با قلب مصنوعي، ركوردار تحمل قلب مصنوعي در كودكان در آمريكاي شمالي شد، طي اين مدت دوبار دچار سكته مغزي و سه بار دچارخونريزي مغزي شده بود. درست يك ماه پيش جيسون را از فهرست انتظار اهداي عضو خارج كردند و تخمين زده مي شد كه او پس از سكته مغزي كه نيمي از بدن او را فلج كرده و باعث لال شدن او شده بود، تنها سه هفته ديگر زنده بماند.
اما اكنون پس از پيوند قلب همه چيز تغيير كرده است.
پورش مي گويد: او دوباره لبخند مي زند، غذا مي خورد، به جنب وجوش افتاده و به دكترها و پرستارها سلام مي كند. جيسون نمي خواست تسليم شود؛ هرچقدر هم موانع روبه رويش بزرگ باشند .
جيسون از چند ماه قبل -هنگامي كه قلب به طور غيرطبيعي متورمش از ضربان باز ايستاد- به كمك يك قلب مصنوعي(يك پمپ مكانيكي به نام قلب برلين) به زندگي ادامه داد. پزشكان براي نصب اين قلب مصنوعي مجبور شدند از سازمان غذا و داروي آمريكا اجازه مخصوص بگيرند، چرا كه اين وسيله هنوز براي استفاده روتين مجوز نگرفته بود. پيش از اين طولاني ترين مدت زنده ماندن يك كودك با قلب مصنوعي در آمريكاي شمالي 174 روز بود. پدر و مادر جيسون در طول اين مدت به نوبت، مداوماً در كنار او باقي ماندند.
پدر جيسون مي گويد: در اين مدت ما هر روز دعا مي كرديم و افرادي كه حتي ما را نمي شناختند به بيمارستان مي آمدند و با ما دست به دعا برمي داشتند .