ايليا اصفهاني
قديم ترها ملاي مكتب خانه غير از سن و سالش و اينكه بالاي مكتب روي يك تشكچه مي نشست، يك ويژگي منحصر به فرد ديگر هم داشت؛ يك ميز چوبي كوچك كه از آن براي نوشتن و گذاشتن كتاب ها روي آن استفاده مي كرد و همه شاگردان مكتبي شايد دلشان غنج مي زد كه اي كاش مي توانستند يكي از آن ميزها داشته باشند. روزها و سال ها گذشت و گذشت تا اينكه لوح هاي مكتبي به لوح هاي فشرده رايانه اي تبديل شدند. حالا ديگر شاگردهاي مدرسه هايي كه جاي آن مكتب ها را گرفته اند، تنها به آرزوي داشتن ميزهايي به اندازه ميز كوچك ملاي مكتب و غنج زدن دل هايشان بسنده نمي كنند؛ آنها داشتن ميزهايي در قد و اندازه هايي به تناسب بزرگتر و در سر و شكل هايي زيباتر و مرتب تر را حق خود مي دانند، آن هم به همراه يك صندلي كه بتواند بچرخد و بالا و پايين شود. البته اين تنها خواسته كوچك ترها نيست، حالا ديگر بزرگترها هم براي اينكه كارهايشان را آسوده تر انجام دهند، نمي توانند از فكر ميز و صندلي رايانه غافل باشند.
از حدود 10-13 سال پيش كه به مرور، داشتن رايانه هاي خانگي در كنار تجهيز ادارات مختلف به رايانه به عنوان يك نياز جدي مطرح شد و به عنوان امري ضروري نمود پيدا كرد، فروشندگان مبلمان خانگي و اداري چه از نوع چوبي و چه از نوع فلزي- دايره فعاليت تازه تري را به حوزه كاري خود افزوده ديدند.
در سا ل هاي اول، اين بازار آنقدر گسترده نبود كه توليدكنندگان، ريسك توليد انبوه اين گونه ميزها را در دستور كار خود قرار دهند و در بيشتر موارد، سعي مي كردند تنها پس از سفارش مشتري، دست به ساخت اين ميزها در اندازه، رنگ و طرح هاي گوناگون بزنند. كم كم ميزان استفاده كاربران مختلف از رايانه به جايي رسيد كه لزوم عرضه انبوه ميز و صندلي مخصوص رايانه را متذكر شد. تقاضا در ابتدا به گونه اي بود كه برآورده شدن انتظارات اوليه كاربران مي توانست نظر آنها را تأمين كند ولي هنگامي كه توليد كنندگان، اين بازار را مستعد فعاليت و رقابت يافتند، دست به ابتكارهاي گوناگوني زدند تا بتوانند بخش هاي عمده تري از گستره تقاضا را تأمين كنند و در اين راستا دايره تنوع اين اجناس گسترده تر شد تا جايي كه اين بازار نيز مثل ديگر بازارها با عوامل تعيين كننده اي از قبيل قيمت، رنگ، طرح، اندازه و... مواجه شد. در اين فراگرد، عرصه تقاضاي اين بازار به دو بخش خانگي و اداري تقسيم شد كه با وجود مشتركات بسيار، هركدام ويژگي هاي خاص خود را نيز دارا هستند، به گونه اي كه در بيشتر موارد، فروشندگان نيز در يكي از اين دو بخش به صورت جدي تري فعاليت مي كنند.
در سال هاي اوليه رونق بازار ميز و صندلي رايانه، همه چيز به گونه اي تقريباً مناسب پيش رفت ولي پس از آنكه تبصره هايي به شرايط اوليه رقابت افزوده شد، مشكلات و سختي ها بيشتر خود را نشان دادند، ضمن اينكه با توجه به افزايش توقع خريداران، اصول تازه تري نيز بر بازار حاكم  شد. در شرايط تازه تعاريف جديدي از ميزان عرضه و تقاضا و نوسان بازار به ثبت رسيد كه باعث شد گروهي از توليد كنندگان و فروشندگان توان فعاليت خود را از دست بدهند. از سوي ديگر خريداران به عنوان طرح ديگر ماجرا- نيز مشكلاتي را پيش روي خود مي بينند كه در ادامه و پس از شرح وضعيت فعلي بازار ميز و صندلي رايانه به آن خواهيم پرداخت.
در حال حاضر اكثر ميزهاي رايانه موجود در بازار از دو جنس نئوپان و MDF ساخته شده اند كه بسته به نوع روكش، اندازه، كيفيت و محل ساخت، قيمت هاي مختلفي دارند. آنچه در اين بازار نيز بيش از هرچيز ديگري مسلم است، اين است كه خريداران باتوجه به ميزان بودجه خود دست به انتخاب كالاي مورد نظر مي زنند. البته در اين بين فاكتورهاي ديگري از قبيل زيبايي، اندازه، كيفيت و... نيز در رده هاي بعدي فاكتورهاي انتخاب قرار مي گيرند. آنچه امروز مثل هر بازار ديگري، در بازار ميز و صندلي رايانه نيز به عنوان مشكل اول مطرح است، مسأله ورود اجناس بي كيفيت خارجي به بازار و پريشاني حاصل از آن است كه خريدار، فروشنده و توليد كننده را در وضعيت نابهنجاري قرار داده است. البته اينجا نيز فروشنده ضرر چنداني نمي كند؛ فروشنده سودي كه بابت اجناس ايراني در نظر مي گرفته را اين بار از راه فروش اجناس خارجي نصيب خود مي كند ولي خريدار به لحاظ كيفي نبودن كالايي كه خريداري كرده و توليد كننده ايراني به دليل نداشتن توان رقابت، هر دو متضرر مي شوند. شايد اينكه اجناس خارجي كمتر از ضمانت برخوردار هستند نيز باعث رغبت بيشتر فروشندگان به عرضه آنها شود، چرا كه در اين حالت فروشنده دردسر كمتري براي پاسخگويي به خريدار خواهد داشت.
شاملو- توليدكننده و فروشنده مبلمان اداري چوبي و فلزي- در خصوص انواع ميزهاي رايانه موجود در بازار مي گويد:  ميزهاي قابل فروشي كه الان در بازار وجود دارد، بيشتر از جنس MDF است. البته ميزهاي فايبرگلاس هم هست كه قيمت هاي مناسب تري دارد ولي تقاضا براي اين ميزها از سوي مشتريان به شدت كاهش يافته است . به گفته اين فروشنده، محدوده قيمت  ميزهاي رايانه فايبرگلاس در اندازه 60*۱۲۰ سانتي متر از 36 تا 42 هزار تومان متغير است. ميزهايي در همين اندازه كه از جنس MDF باشند، در محدوده قيمتي 60 تا 83 هزار تومان قرار مي گيرند. البته اين قيمت، مربوط به شكل ساده اين ميزهاست؛ اگر بخواهيد يك ميز رايانه Lشكل استاندارد داشته باشيد، بايد بابت جنس فايبرگلاس حدود 87 هزار تومان و براي جنس MDF،  حدود 156 هزار تومان بپردازيد. شاملو به عنوان فروشنده، نوسان فروش چنداني را بر بازار حاكم نمي داند و تنها تغيير ايجادشده ظرف سال هايي كه از رونق اين بازار مي گذرد را مربوط به تغيير جنس ميزها مي داند. او معتقد است كه ورود اجناس خارجي، تأثير چنداني بر بازار فروش  ميزهاي رايانه نداشته و مشكل خاصي را ايجاد نكرده است.
محدوده قيمت صندلي هاي گردان مخصوص رايانه در اندازه ها و فرم هاي معمول بازار، از 22 تا 58 هزار تومان متغير است. البته بعضي مارك هاي مرغوب داخلي نيز وجود دارند كه كاملاً  شناخته شده ا ند و در محدوده قيمت 60 تا 127 هزار تومان- بسته به اندازه و نوع- قرار مي گيرند.
انصاري- يكي از خريداران ميز و صندلي رايانه- متوسط قيمت و كيفيت را مهمترين گزينه براي انتخاب خود مي داند. او مي گويد:  چون قبلاً  هم خريد داشته ام، از محدوده قيمت ها مطلع هستم و با توجه به اوضاع حاكم بر بازار، نسبتاً  راضي هستم . شرايط ديگري كه از نظر او مي تواند مهم باشد، به ابعاد، زيبايي و كارآيي كالا مربوط مي شود. اين خريدار اعتقاد دارد كه با توجه به گذشت زمان نسبتاً  قابل توجهي از خريد قبلي او، قيمت ها تغيير چنداني نداشته اند.
يكي ديگر از فروشندگان معتقد است كه از نظر خريدار، كيفيت مهمترين گزينه است، ضمن اينكه قيمت مناسب نيز مي تواند تا حد قابل توجهي تعيين كننده باشد. از نظر او توليدكننده ها نيز دقيقاً  به تناسب خريداران، گاهي به كيفيت بالاتر و گاهي به قيمت پايين تر اهميت مي دهند و همين نكته باعث مي شود كه خريداران از امكان كافي براي انتخاب اجناس متناسب با هزينه خود برخوردار باشند. به گفته او ميزهايي در اندازه بالاتر از 70*۱۴۰ سانتي متر با كيفيت متناسب (نئوپان روكش شده يا MDF) را مي توان به قيمت يكصدهزار تا دويست هزار تومان خريداري كرد. او مي گويد: با توجه به استقبال فزاينده مردم از رايانه و تجهيز بيشتر اماكن به اين وسيله،  هنوز هم بازار فروش ميز و صندلي رايانه روبه  رشد است . به نظر او چون ميزهاي چيني و تايواني قدري ظريف تر كار شده است، توانسته نظر برخي از خريداران را به خود جلب كند، اما بر قيمت ها تأثير چنداني نداشته است.
نكته جالب اينكه هيچ كدام از فروشندگان خريداراني كه از آنها نظرخواهي شد به فاكتورهاي ساخت اين كالاها از زاويه بهداشت فيزيولوژيك اندام اشاره خاصي نداشتند و بيشتر از آن كه به فكر سلامت خودشان باشند،  به زيبايي و سلامت كالا فكر مي كردند؛ موضوعي كه در صورت بي  توجهي به آن، مي تواند هزينه هاي سرسام آور درماني را نيز به هزينه خريد كالا اضافه كند.
ملك زاده- يكي ديگر از فروشندگان- معتقد است كه ورود اجناس خارجي باعث شده بسياري از توليدكنندگان داخلي با مشكلات زيادي مواجه شوند، چون از يك سو توليدكنندگان خارجي مي توانند اجناس خود را با قيمتي بسيار پايين تر از توليدكنندگان داخلي عرضه كنند و از سوي ديگر بسياري از خريداران، همين كه متوجه خارجي بودن جنس مي شوند، به سمت آن تمايل بيشتري پيدا مي كنند. نكته ديگر اينكه گاهي آگاهي نداشتن مشتري باعث مي شود كه بعضي فروشندگان بعضي اجناس نامرغوب يا متوسط را به جاي جنس مرغوب و با قيمت بيشتر به خريدار بفروشند. به عنوان مثال در بعضي موارد اتفاق مي افتد كه بعضي اجناس كه تنها رويه MDF دارند، به جاي MDF به خريدار فروخته شود. به نظر او ورود كالاهاي خارجي با قيمت ارزان تر باعث شده كه اكثر توليد كنندگان از خير كيفيت بگذرند و سعي كنند كالاهايشان را با قيمت هاي پايين تر به دست خريدار برسانند.