طيبه مومني
آيا اصولا فرقي ميان معماري بزرگسالان وكودكان وجود دارد؟ آيا اين دو نوع معماري با هم فرق دارند و آيا معماري يك بنا از سني به سن ديگر تغيير پذير است؟
بي شك اين تعبير اجباري به نظر مي آيد. بعدهاي عيني براي كودك امري است كه همگان با آن برخورد كرده ايم. با در نظر گرفتن اين مسئله كه معيار، سنجش عيني كودك است، جواب سؤال بالا مثبت است. در طول تاريخ، كودك كه در ابتدا توسط خانواده نگهداري مي شد، به جامعه سپرده شد. جامعه نيز از راه تحقيقات، اولويت هاي اجتماعي و موسسات ويژه  او را در فرهنگ حاكم و فضاي شهري جا داد. نظريه كودك و شهر، نظريه جديدي نيست. هردوران برحسب نيازهايش سعي در پيدا كردن راه حل هايي براي تعيين محل كودك و نوجوان در شهر كرده است.
لوكوربوزيه (Lecorbusier) طرحي عملكردي و ساده  از برنامه روزانه كودكان تنظيم كرده بود كه طبق آن بر اهميت حضور كودك درشهر و شهرسازي تاكيد مي كرد كه بدين ترتيب هم شهر درخشان با مدرسه، فضاهاي بازي و آپارتمان هايي براي زندگي خانوادگي، تبديل به فضايي براي كودكان شد. در چند سال اخير در كشور ما مجموعه هاي متعددي به عنوان مجموعه هاي فرهنگي يا تفريحي ساخته شده اند، اما تا برطرف كردن اين نياز درجامعه راه زيادي باقي است. براي دستيابي به  اين هدف، يك معماري نسبي لازم است كه نه تنها پاسخگوي عملكردهاي مورد نياز باشد، بلكه از لحاظ بصري و خصوصيات معماري، جالب توجه باشد. با طراحي چنين مجموعه اي معمار بايد خواست هاي كودك ونوجوان را درك كند، روش برطرف كردن آنها را بشناسد و به محيطي كه كودك و نوجوان امروز در آن زندگي مي كند، آشنايي داشته باشد. امروزه كودكان و نوجوانان را به عنوان شهرونداني كاملا متفاوت مي دانند كه نياز به بزرگ شدن و تكامل يافتن در يك فضاي معماري منطبق با خصوصيات خود را داشته و شايسته شركت جستن در تعليم و تربيت هستند. طراحي اينگونه فضاها نياز به توجه خاصي دارد. درك و اهميت دادن به  ارزش وجودي فضا و خلق فضاهايي كه بتواند حساسيت كودك و نوجوان را در حين آموزش تحريك كند، درك كودكان، درك ويژگي هاي تصور و قوه  ادراك كودك نسبت به فضاي در برگيرنده آنها، فهم اينكه مقياس آنها با بزرگسالان متفاوت است و يادگيري چگونگي آشنايي و ارتباط با فضا از مواردي است كه توجه ويژه اي مي طلبد.
كودك تمام تصاوير معمارانه را برحسب هوس لحظه اي و تخيلش به كار مي برد. كودك دوست دارد فضايي قابل تغيير در اختيار داشته باشد تا بتواند ردپاي خود را در آن برجا بگذارد و بدين ترتيب نقاط نشانه ويژه خود را به وجود آورد. جابه جايي، خراب كردن، ساختن و نظير اينها، فعاليت هايي هستند كه به  او امكان به وجود آوردن دنيايي به مقياس خودش را مي دهد.
لزوم بازي در پرورش كودك و حتي نوجوان واضح است. مطالعات زيادي دراين باره  انجام گرفته ، اما هميشه به مرحله عمل نرسيده  است. كمبود امكانات و وسايل مورد نياز كودكان كم كم تبديل به يك مشكل اجتماعي شده است. كودك و نوجوان استقلال كافي براي سركشي و نشان دادن نارضايتي در برابر فضايي خصومت آميز يك كوچه دلتنگ ندارد. فضاهاي آپارتماني و حياط حفره وار با روح بزرگ او ناسازگار بوده، براي او قفسي محسوب مي شود. مشاهده كودكان و نوجوانان در يك زمين بازي نشان مي دهد كه برخوردهاي آنان متعدد و تسلط شان بر فضا تمام و كمال است و تحميل يك محيط محدود به آنها مشكل است.
لازم است كه دنياي صنعتي و پرسر و صداي ما با ايده آل هاي انسان متمدن و عناصر تشكيل دهنده فضاي زندگي او آشتي كند. تلاش براي انساني كردن فضا بايد براي همه در اولويت قرار گيرد، اما بيش از همه براي معماران - يعني كساني كه دريك تمدن كم وبيش شهرنشين، مسئول نظام بخشيدن به فضا هستند- اهميت دارد. بدين ترتيب شهرسازان، برنامه ريزان، پيمانكاران، متخصصان فضاي سبز و هنرمندان همگام با معماران، كم و بيش در تجربه با هماهنگي بين انسان و محيط اطرافش مسئول هستند.
فضاي كودك مي تواند آزمايشگاهي براي معمار باشد. كودكان به عنوان شهرونداني كاملا متفاوت نياز به رشد و تكامل دريك فضاي معماري منطبق بر خصوصيات خود داشته و شايسته شركت جستن درتعليم وتربيت هستند. كودك امروز، به دليل رهايي از سنت هاي پيشين، راحت تر از انسان بالغ مي تواند
خود را با تازه ها يا حتي جسارت هاي معماري و شهرسازي معاصر تطبيق دهد. او به راحتي مي تواند طرفدار و نيز الهام دهنده  اشكال تازه باشد، بنابراين در درجه  اول براي كودك و شايد تا حدودي به وسيله كودك به تدريج تعادل بين فضاي زندگي هر فرد و فرم هاي معمارانه كه  اين فضا را مي سازند، برقرار كرد.
براي دستيابي به  اين هدف، معمار بايد از سويي كودك و فضا و خواسته هاي او را درك كند و نيازها و مشكلات او را شناخته و روش هاي برطرف كردن آنها را بيابد و از سوي ديگر بايد به محيطي كه كودك امروز در آن به سر مي برد، آشنا باشد وآن را به خوبي درك كند.
مشاهدات در جهت ادراك كودكان از محيط پيرامونشان نشان مي دهد كه گرچه  آنها نسبت به بزرگسالان ديد سهل انگارانه و غيرفعالانه اي دارند، ولي اساس ديد آنها بر يك احساس كلي قرار دارد، بدون آنكه توان تجزيه و تحليل آن را داشته باشند. اين احساس كلي به كمك تمام نگري خاص كودكانه و نيز قدرت تخيل بسيار قوي كه خاصه  اين دوران است، به  ادراك بسيار جامع تري از مفاهيم، اشيا و پديده ها مي انجامد. در اين ميان گرچه تجسم حركت براي كودكان دشوار است و آنها از تجسم كارهايي كه  انجام مي دهند، ناتوانند، ولي از قوه تخيل بسيار بالايي برخوردارند و تفاوت اساسي اختلافات ديد بزرگسالان و كودكان از همين جا ناشي مي شود.
عدم پويايي و ميزان نبود ديد در كودكان اگرچه در برداشت هاي آنان انحرافات بسياري را ايجاد مي كند، ولي به كمك ديدگاه ويژه خود به دريافت هاي غريبي از اشيا و پديده هاي اطراف خود مي رسند. در اين زمينه خط ترك خوردگي يك ديوار يا شكاف بين دو سنگ، مي تواند حاوي داستان هاي بسيار وسيع براي روح پرتخيل آنها باشد. به عبارت ديگر گرچه دايره شناخت و ادراك كودك وسعت مي گيرد، ولي كودكان با قدرت تخيل وسيع خود مفهوم كلي تري را از اجزاي مورد بررسي خود، استنباط مي كنند.
بنابراين در طراحي فضاهايي كه  استفاده كنندگانش را كودك تشكيل مي دهند، طراح مي تواند (و بايد) با درنظر گرفتن ويژگي هاي ذهني - رواني آنها به خلق فضاي معماري بپردازد.
براين اساس بهترين راه براي فهم ادراك كودكان از فضاهاي گوناگون آن است كه طراح خود را جاي آنان بگذارد و با چشم يك كودك دنيا را بنگرد و با ذهن يك كودك به دنيا فكر كند.

خوراك جوجه با جگر
ساراي قشقايي- خوراك جوجه با جگر اگر چه ما را به ياد كباب تركي مي اندازد آن هم از نوع مخلوط، اما در اصل اين نيست. وقتي سينه جوجه را با خرده هاي جگر بره مخلوط كنيم غذايي آماده مي شود كه هم مزه مرغ مي دهد و هم طعم گوشت بره كه بسيار هم مي تواند خوشمزه باشد. البته مي توان اين غذا كه بسيار كامل و مفيد از نظر غذايي است را در منزل به راحتي آماده كنيد، اما فراموش نكنيد كه حتي الامكان اين غذاها را شب ها ميل نكنيد چون كمي براي دستگاه گوارش سنگين است.
مواد لازم براي 6 نفر: سينه جوجه از استخوان جدا شده 2 عدد، جگر بره يك عدد (يا نيم كيلو جگر مرغ)، فلفل سبز دلمه اي 3 تا 4 عدد، پياز متوسط۳ تا 4 عدد، گوجه فرنگي متوسط۳ تا 4 عدد، روغن 100 گرم، نمك به قدر كافي.
طرز تهيه: سينه جوجه را به شكل خلال به اندازه يكم انگشت خرد مي كنيم. رگ و ريشه جگر را مي گيريم و آن را نيز بلند و باريك خرد مي نماييم. فلفل و پياز و گوجه فرنگي را نيز خلال مي كنيم.
كمي از روغن را كنار مي گذاريم بقيه روغن را در ظرفي ريخته روي آتش مي گذاريم تا داغ شود. فلفل و پياز را در روغن كمي سرخ مي كنيم به حدي كه پخته و نرم شود. گوجه فرنگي را اضافه مي نماييم، كمي نمك مي زنيم بعد از چند جوش روي حرارت ملايم مي گذاريم تا گرم بماند. روغني را كه كنار گذاشته ايم در ظرفي ريخته و مي گذاريم داغ شود. جوجه را در آن كمي سرخ مي كنيم و بعد جگر را اضافه مي كنيم. آب جگر كه كاملاً  كشيده شد با پياز و فلفل و گوجه فرنگي كه كاملاً  گرم است مخلوط كرده و به هم مي زنيم و در ظرفي مي كشيم.
رولت گوشت
ساناز مينايي- نام رولت ها هميشه، هوس انگيز است؛ چه از نوع شيريني چه گوشت. البته فرق رولت هاي گوشت و شيريني در ضرر و زيان و مغذي بودن آنهاست. گاهي رولت هاي شيريني آنقدر كه مضرند، مغذي نيستند؛ ولي رولت هاي گوشت همواره مغذي هستند مگر در صورتي كه بيماري هاي چربي و فشارخون لذت اين غذا را به عذاب تبديل كنند. براي تهيه رولت گوشت دو عدد پياز، 150گرم پنيرگودا، يك عدد مغزنان سفيد باگت، يك سوم پيمانه شير، 750گرم گوشت چرخ كرده، 3عدد هويج آب پز، يك عدد تخم مرغ، يك عدد سفيده تخم مرغ، يك دوم پيمانه رب گوجه فرنگي، 2قاشق سوپخوري شكر، 3قاشق سوپخوري سركه، يك چهارم پيمانه آب، نمك و فلفل به ميزان دلخواه. طرز تهيه رولت گوشت ساده است به همين سادگي كه ابتدا پياز را رنده كرده، آب پياز را مي گيريم. پنير را نيز رنده مي كنيم، سپس مغز نان را با شير مخلوط مي كنيم.
گوشت چرخ كرده، پياز، پنير رنده شده، مغز نان سفيد و نمك و فلفل را مخلوط كرده، كاملاً ورز مي دهيم. گوشت را پهن كرده، هويج را پس از پوست گرفتن نيم پز مي كنيم. تخم مرغ را نيز آب پز كرده از وسط چهار قاچ مي زنيم. روي سطح گوشت كمي سفيده تخم مرغ با برس ماليده و هويج و تخم مرغ قاچ شده را بين گوشت پهن شده  قرار مي دهيم و شروع به لوله كردن گوشت مي كنيم. درحالي كه گوشت را لوله مي كنيم لابه لاي گوشت، سفيده تخم مرغ را با برس مي ماليم، سپس در فويل پيچيده و در سيني فر قرار مي دهيم و در طبقه وسط فر كه با حرارت 350درجه فارنهايت گرم شده به مدت يك ساعت و نيم الي دو ساعت رولت فويل پيچ را پخت مي دهيم. زماني كه رولت گوشت پخته شد از فر بيرون آورده در ظرف مورد نظر قرار داده سپس آن را تزئين مي كنيم.
همچنين براي تهيه سس ابتدا رب گوجه فرنگي را در كمي روغن تفت داده، شكر، سركه، كمي نمك و فلفل اضافه كرده، سپس آب را ريخته روي حرارت قرار مي دهيم تا سس جا بيفتد.
رولت گوشت ما آماده سرو كردن است. مي توان با هويج هايي كه به شكل گل هاي چهار پر برش خورده اند و زرده تخم مرغ آن را تزئين كرد.
كلوچه گوشت
يك آشپز و كدبانوي خانواده بايد ابتدا گوشت را بشناسد و از هر گوشتي برش مناسبي را براي تهيه غذاي مورد نظر انتخاب كند. به هر حال گوشت ماده اي است مغذي كه هيچ سفره اي بدون آن كامل نيست، به جز سفره گياهخواران.براي تهيه اين غذاي مغذي و ساده به يك و يك دوم پيمانه مغز نان باگت، يك دوم پيمانه شير، يك عدد پياز، روغن براي سرخ كردن، دو حبه سير، 500 گرم گوشت چرخ كرده، 3 قاشق سوپخوري جعفري ساطوري، يك قاشق سوپخوري رب گوجه فرنگي، يك عدد تخم مرغ، 80 گرم پنير گودا و نمك و فلفل و ادويه كاري نياز است. ابتدا مغز نان باگت را در شير خيس كرده، پياز را با رنده درشت رنده مي كنيم و در كمي روغن تفت مي دهيم، سير را ريز خرد كرده و به پياز اضافه مي كنيم. گوشت چرخ كرده را در ظرفي ريخته ورز مي دهيم تا چسبندگي پيدا كند. پياز، جعفري خرد شده، رب گوجه فرنگي، نمك، فلفل، ادويه كاري و مغز نان باگت خيس شده در شير را به گوشت اضافه كرده و همراه تخم مرغ خوب ورز مي دهيم. از مايه مقداري برداشته و به صورت كلوچه گرد درمي آوريم و در آرد مي غلتانيم و در روغن داغ با حرارت ملايم سرخ مي كنيم، حرارتي بسيار ملايم تا كاملاً كلوچه گوشت را مغزپخت كند. سپس در سيني فر قرار مي دهيم. پنير گودا را رنده كرده و روي هر كلوچه مقداري مي ريزيم. فر را از قبل روي حرارت 350 درجه فارنهايت گرم كرده، سيني را در طبقه وسط فر قرار مي دهيم و پس از 15 الي 20 دقيقه كلوچه گوشت آماده تزئين و سرو است. براي تزئين اين گلوله هاي گوشتي مي توان از جعفري هاي ساقه دار، گوجه فرنگي هاي خرد شده و فلفل دلمه استفاده كرد.