Hamshahri Newspaper

جواد نصرتي
همه مي گويند انگليسي ها انسان هاي مغرور و بسيار عجيبي هستند؛ اما چرا؟ هركس براي اين پرسش، پاسخ متفاوتي دارد اما شايد بتوان يكي از مهمترين دلايل اين تفاوت فرهنگي انگليسي ها با ديگر اروپائيان را فاصله ميان آنها دانست. انگلستان جزيره اي در غرب اروپاست و مابين اين جزيره و سرزمين مادر(اصلي) اروپا كانال مانش قرار دارد. اين فاصله، انگليسي ها را هزاران سال است كه از اروپا جدا نگه داشته است، به گونه اي كه انگليسي ها هر بار كه از اروپا ياد مي كنند به آن قاره (continent) مي گويند. تنها راه مواصلاتي انگليسي ها به قاره هم همين كانال مانش است اما مانش كه امواج مهوع آن زبانزد خاص و عام است مسير مطمئني براي رسيدن به اروپا نبوده و نيست.همين مسير مهوع هم از نظر دريانوردان مكاني ناامن به شمار مي رود چون عمق آب در اكثر مناطق بسيار كم است و نمي توان از كشتي هاي بزرگ در آن استفاده كرد. قايق هاي كوچك هم براي عبور از اين مسير مواج نامطمئن هستند. اين مسائل در طول قرن ها، رؤياي اتصال به قاره را در ذهن انگليسي ها پروراند تا اينكه در قرن نوزدهم، مهندسي فرانسوي به نام آلبرت متيوفابر ايجاد تونلي بين انگليس و فرانسه را پيشنهاد كرد. در طرح او مسافران مي توانستند در طول تونل از درشكه ها براي حمل ونقل استفاده كنند. تونل با چراغ هاي نفتي روشن مي شد و براي استراحت اسب ها جزيره اي مصنوعي در وسط تونل در دريا در نظر گرفته شده بود. اين طرح در آن زمان عملي نبود، اما ايده جديدي براي حل عبور و مرور در كانال مطرح مي كرد. پس از فابر چندين طرح ديگر از سوي مهندسان ارائه شد اما آنها هم همگي غيرعملي بودند تا اينكه در قرن بيستم و پس از پايان جنگ جهاني دوم، مهندسان به اين باور رسيدند كه فناوري هاي جديد دنيا آنها را قادر خواهد ساخت تا بالاخره انگليس را به قاره متصل كنند.
طرح اوليه
در سال 1960 گروه تحقيقات كانال مانش طرحي ارائه كرد كه تونل فعلي كانال مانش- كه به آن چانل مي گويند (چانل تركيب دو اسم channel Tunnel است)- برمبناي آن طراحي و ساخته شده است. اين طرح هم در سال 1975 به دليل مشكلات مالي عملي نشد.در سال 1984 دولت هاي فرانسه و انگليس از تمام شركت هاي مهندسي دو كشور درخواست كردند طرح هاي خود براي ايجاد تونل را ارائه دهند و بالاخره در سال 1986 يكي از طرح هاي پيشنهادي كه به طرح سال 1960 بسيار نزديك بود از سوي دو دولت پذيرفته شد. در طرح نهايي، تونل، كالائيس در فرانسه را به فولكستون در انگلستان متصل مي كرد و 40 متر زير سطح دريا ايجاد مي شد.
ساخت و ساز
پانزده هزار نفر طي 7 سال، كار كندن تونل را انجام دادند و تمام مراحل ساخت بر عهده كنسرسيومي بين المللي متشكل از ده شركت مهندسي و پنج بانك بود. براي حفر چنين تونل عظيمي، مهندسان از ماشين هاي حفر تونل (TBM) بسيار عظيمي استفاده مي كردند و پس از آن ديواره هاي نرم آن را با بتوني مخصوص مي پوشاندند. در حدود 4 ميليون مترمكعب خاك استحصال شده كه از جنس گچ بود در بخش انگليسي استخراج شد. اين خاك در ساحل فولكستون در دريا ريخته شد و تقريبا زميني به مساحت 360 هزار متر مربع در دل دريا ايجاد كرد. امروزه روي اين شبه جزيره، پاركي احداث شده است. به طور كلي مي توان گفت 8 ميليون متر مكعب خاك از تونل با سرعت ميانگين 2400 تن در ساعت استخراج شده است.
تونل كانال در واقع از سه تونل موازي متشكل شده است؛ دو تونل ريلي كه قطارها در امتداد آنها از شمال به جنوب و بالعكس حركت مي كنند و يك تونل كوچك به عنوان تونل دسترسي. تونل دسترسي كه خودروهاي باريك تايردار در آن حركت مي كنند، در هر 375 متر به دو تونل اصلي متصل شده است. هدف از ايجاد اين تونل استفاده از آن به عنوان راه خروج اضطراري است. در فواصل معيني هم ترن ها مي توانند مسير خود را تغيير دهند و به تونل ديگر بروند.
تداخل مرزها
تونل كانال علاوه بر مشكلات فني، مشكلات حقوقي زيادي هم به همراه داشت. يكي از اين مشكلات كنترل عبور از مرزهاي مشترك بود. مرز انگليس و فرانسه به صورت خطي در وسط تونل مشخص شده است. (اين خط به فرانسه نزديك تر است) اما كنترل مرزي در اين نقطه انجام نمي شود بلكه دو دولت به توافق رسيده اند مسافران در اولين ايستگاه در ساحل كنترل شوند. دو دولت همچنين در اقدامي عجيب توافق كرده اند مراكز پذيرش مهاجر خود را در دو طرف تونل تأسيس كنند؛ به اين شكل كه پايگاه فرانسوي ها در انتهاي تونل در انگليس قرار گرفته است و برعكس. با اين وجود، پناه جويان غيرقانوني اي كه سعي مي كنند با استفاده از تونل خود را به انگليس برسانند مشكلات زيادي را براي نيروهاي مرزي انگليس ايجاد كرده اند. برخي از اين پناه جويان طول تونل را با پاي پياده طي مي كنند اما بيشتر آنها خود را در كانتينرها و محفظه هاي باري كه توسط قطار حمل مي شوند پنهان مي كنند. افزايش شمار اين پناه جويان بالاخره در سال 2002 دولت انگليس را مجبور كرد تا براي مقابله با مهاجرت غيرقانوني آنها تدابيري بيانديشد. مسئولان امنيتي از اين رو تجهيزات بسيار پيشرفته صدابرداري و تصويربرداري را در گلوگاه فولكستون نصب كردند تا ضربان قلب و صداي تنفس افرادي كه در ميان بارها پنهان شده اند شناسايي و دستگير كنند.
پايان كار
احداث تونل از دو سوي كانال به صورت همزمان شروع شد و قرار بود انگليسي ها و فرانسوي ها در نقطه اي خاص و در زمان معيني به يكديگر برسند اما اينكه آنها چگونه به نقطه معين خواهند رسيد، مسئله بسيار مهمي بود و در واقع بزرگ ترين چالش مهندسي طرح به شمار مي رفت. چون در اعماق زمين به هيچ وجه نمي توان مسير تونل را با استفاده از نشانه هاي جغرافيايي مشخص كرد. از اين رو مهندسان پروژه مجبور به استفاده از سيستم هاي بسيار پيشرفته ناوبري شدند؛ سيستم هايي نظير جي پي اس (سيستم مكان ياب جهاني)، سيستم هدايت ليزري و البته دركنار آنها سيستم هاي يكپارچه رايانه اي. با اين حال خط مركز تونل ها در جايي كه بايد، به هم نرسيدند و 358 ميلي متر اختلاف افقي و 58 ميلي متر اختلاف عمودي داشتند. به هر حال اين دو تونل در تاريخ اول دسامبر 1990 به يكديگر رسيدند و براي اولين بار پس از عصر يخبندان (8500 سال پيش) اين امكان به وجود آمد كه انسان بر روي دو پا از انگليس به قاره مادر برود.
پس از پايان تمام مراحل ساخت تونل، فرانسوا ميتران -رئيس جمهور وقت فرانسه- و كوئين اليزابت- ملكه انگليس- در تاريخ 6 مي 1994 در كالائيس فرانسه تونل را رسماً افتتاح كردند. مراسم افتتاح بدين صورت بود كه كوئين اليزابت از ايستگاه واترلو لندن و همزمان با او، فرانسوا ميتران از ايستگاهي در ليل به سوي كالائيس به حركت درآمدند. اين دو قطار با قطع سيستم كنترل رايانه اي تونل در يك لحظه به كالائيس رسيدند و رودرروي يكديگر قرار گرفتند.
پس از انجام مراسم افتتاح در كالائيس، ميتران و كوئين اليزابت دوباره از طريق تونل به خاك انگلستان رفتند تا مراسم مشابهي را در آنجا برگزار كنند.
نكته قابل توجه، حضور دو نفر از كارگران در مراسم بود كه براي اولين بار با فروريختن آخرين لايه خاك، دو تونل را به هم متصل كردند.
نكات پيراموني
اين پروژه كه از سوي جامعه مهندسان شهري آمريكا به عنوان يكي از عجايب هفت گانه دنياي مدرن لقب گرفته است، بسيار جالب و خواندني هستند. اين پروژه هنگام اجراي آن با صرف 21 ميليارد پوند پرهزينه ترين طرح مهندسي تاريخ به شمار مي رفت به گونه اي كه هزينه اجراي آن 7بار بيشتر از هزينه اجرايي پل گلدن گيت (يكي از عجايب هفته گانه دنياي مدرن) بيشتر بود. بيشتر ماشين هاي حفر تونلي كه در اين پروژه مورد استفاده قرار مي گرفتند دو برابر يك زمين فوتبال درازا داشتند و قادر بودند روزي 250 فوت تونل حفر كنند. با اين حال حفر تونل 6 سال طول كشيد و قرار بود انگليسي ها و فرانسوي ها در نقطه اي مشترك به هم برسند كه انگليسي ها موفق شدند سريع تر به نقطه موردنظر برسند.اما مهم ترين نكته اي كه مي توان به آن اشاره كرد اين است كه تونل كانال پس از حدود 8 هزار و 500 سال، يعني پس از عصر يخبندان كه انگليس به قاره ما در اروپا متصل بود، دوباره اين جزيره را به قاره متصل كرد و بشر بار ديگر توانست با پاي خود از قاره به انگليس سفر كند.