|
فرفورژه، كالاي به رسميت شناخته نشده
صادرات مبلمان فلزي رو به صفر مي گذارد
|
|
|
عكس: گلناز بهشتي
رويا ملكي
مردم نواحي بمپور ، شهداد ، تل ابليس ، تپه سيلك و تپه زاغه از حدود هفت هزار سال پيش با ساخت اشياي فلزي، به ويژه اشياي مسي آشنا بودند. پس از كشف فلزات ديگر، فلزكاران با افزودن قلع به مس، آلياژ سختي به دست آوردند و به دنبال آن عصر مفرغ آغاز شد كه قدمت آن به 3 هزار سال قبل از ميلاد مي رسد. با تشكيل حكومت هخامنشي، هنر فلزكاري تحول يافت و جايگاه ويژه اي در صنعت اين دوره پيدا كرد. هنر فلزكاري در دوره ساماني هنري درباري بود كه مردم را تحت تاثير خود قرار داد. در اوايل دوره اسلامي، استفاده از آلياژهاي مختلف رايج شد. در دوره صفويه نيز علاوه بر آلياژ از آهن و فولاد نيز مصنوعات فلزي ساخته مي شد. در پي اين دوره و در مرحله گذار از مفرغ به آهن (Carburization)، فرآيند اضافه كردن كربن به آهن كشف شد. اين زمان، آهن بيشتر به شكل آهن اسفنجي مورد استفاده قرار مي گرفت. آهن اسفنجي تركيبي از آهن و سرباره بود كه همراه با مقداري كربن و كربور طي چندين مرحله چكش مي خورد تا سرباره و اكسيد كربن از آن آزاد شده و آهن كار شده توليد شود، آهن كاره اي كه اين روزها به نام آشناي فرفورژه خوانده مي شود. فرفورژه تنها مقدار كمي كربن داشت و در هنگام سرد شدن به آساني سخت نمي شد. مردمان خاورميانه متوجه شدند كه اين محصول جديد سخت با حرارت دادن طولاني مدت آهن كاره در درون زغال چوب و سرد كردن آن در آب يا روغن به دست آمده، خاصيت شكنندگي كمتري نسبت به مفرغ دارد.
اين چنين بود كه عصر جديد آهن و مفرغ كه محصول جديدي را به بازار تقاضاي بشر وارد كرد، آغاز شد و محصول آن در بسياري از موارد زندگي روزمره جايگاه خود را يافت و مورد استفاده قرار گرفت. فرفورژه ها همان مصنوعات فلزي هستند، مصنوعاتي كه ساختشان به دوات گري شهرت دارد و از نخستين شغل ها به حساب مي آيند، شغل هايي با قدمت چند هزار ساله كه مبتكرانشان ابتدا با كوبيدن يك قطعه سنگ روي فلز سرد به ساخت آن مي پرداختند و امروزه همان آهن هاي چكش خورند.
گرچه محصول فرفورژه در خاورميانه كشف شد، ولي با نامي فرانسوي معروف شد. محصولي كه توسط چيني ها به اروپا وارد شد و توسط يك غيرچيني به چين رفت! آهن در چين به صورت يك محصول فرعي و حاشيه اي توسط كشاورزان مورد استفاده قرار مي گرفت و نتوانست در بين اشراف چين جايي براي خود باز كند.
با پيشرفت تكنولوژي و همزمان با شيوه زندگي صنعتي، آهن ها هم نقش موثري در زندگي بشري يافته، قبل از رسيدن عصر فراصنعتي، آهن و محصولاتش تنها كاربردهاي اساسي شان در ساخت اسكلت خانه ها به كار برده مي شد، ولي با جهش علم و تكنولوژي، آهن ها خانه نشين شدند و به ساختار و چيدمان خانه ها نيز نفوذ كردند. به غير از پنجره ها، پله ها، حفاظ ها و نماي ساختمان ها، آهن به انسان نزديك تر شد و به مبل و وسايل تزئيني و تخت خواب ها تبديل شد و نماي صنعتي خود را به صنعت هنرمدارانه تبديل كرد.
محمدرضا باقري يكي از توليد و صادركنندگان محصولات فرفورژه، در اين باره مي گويد: با توجه به مسائل ارگونومي و تاثيرات آن در نحوه زندگي بشر، امروزه مبلمان جايگاه ويژه اي را در زندگي به خود اختصاص داده است. اگر در گذشته مبلمان تنها بر پايه فرم و رنگ خريداري مي شد، امروزه افزون بر اين مهم، مواد اوليه ساخت مبلمان از ديدگاه زيست محيطي، بازيافت و حتي تبديل به احسن در نظر گرفته مي شود.
وي با اشاره به زيبا، ماندگار و ارزان بودن صنعت مبلمان فلزي گفت: در حاليكه اين صنعت بسيار ارزان تر از مبلمان چوبي و پارچه اي است و ضررهاي فروش و تعويض آن بسيار كم است و ديرتر خراب مي شود، ولي وزن زياد آن يكي از معضلات مصنوعات فرفورژه است .وي درخصوص صادرات اين صنعت گفت: صادرات مبلمان و محصولات فرفورژه از ايران به كشورهاي آسياي ميانه و كشورهاي خاورميانه صورت مي گرفت، اما در حال حاضر با توجه به توليدات بالا و متنوع اين محصول در كشورهاي چين، دانمارك و چند كشور ديگر تقريباً صادرات اين محصول متوقف شده است.
اين در حالي است كه به گفته اين صادركننده، صادرات مبلمان و مصنوعات فلزي به ويژه فرفورژه به دليل نبود شاكله فكري مناسب و سياست مدون توسط توليدكنندگان اين محصول، رو به صفر مي گذارد.
نداشتن اتحاديه، انجمن صنفي، سنديكا يا حتي NGO براي تمركز و حضور دست اندركاران اين محصول نيز مشكل ديگري است كه باقري بر آن تاكيد دارد.معضلي كه ركود، زياد شدن دست هاي زائد در توليد، نبود چشم ناظر و مدافع حقوق صنفي را براي اين قشر از صنعتگران به همراه داشته است تا جايي كه هنوز روند مشخص و تعريف شده اي از صادرات و نحوه توليد و توزيع فرفورژه در كشور وجود ندارد و اين گروه از دستورالعمل هيچ سنديكايي پيروي نمي كند.به گفته باقري، اين موضوعات بروز مشكلاتي همچون تعريف نشدن تعرفه بيمه كارگري و پايه ماليات براي اين صنعت را به همراه داشته است.گرچه تنها 30 تا 50 كارگاه بزرگ و كوچك توليد مصنوعات فرفورژه در تهران فعال هستند، ولي مبلمان فرفورژه در يك برهه از زمان توانست بازار مبلمان را تسخير كند؛ اين در حالي است كه با نبود حمايت و نبودن اجماع درون صنفي در اين صنعت و شيوع واردات مبل هاي خارجي به كشور، حتي چند كارگاه در اين صنعت به ورشكستگي رسيدند.قيمت هاي تمام شده براي ساخت فرفورژه، بر كيلو آهن و بازار خراب آهن در سال هاي قبل توانست جلوي رشد اين صنعت نسبتاً مدرنيزه را بگيرد و حتي تلاش صنعتگران اين محصول براي ايجاد بازار مناسب، تنوع و حتي تلفيق آهن و چوب و توليد محصولي جديد را با كسادي مواجه كند.
به هر حال با همه ظرافت هايي كه در ساخت فرفورژه به كار مي رود، ولي زمختي و خشونت فلز در آن احساس مي شود. اگرچه اين خشونت نمي تواند مانعي براي ورود اين محصول به خانه هاي كوچك آپارتماني باشد. محصولاتي كه حتي در راه پله ها، پارك ها، درهاي ورودي و قفسه بندي منازل نيز به چشم مي خورند.
باقري در مورد مشكل بيمه كارگري اين صنف مي گويد: كارگر فرفورژه كار زيرمجموعه هيچ نوع بيمه كارگري نمي شود. اين كارگرها بلاتكليف هستند و نمي توان آنها را بيمه كرد و اين يكي از چالش هاي بزرگ كارگران فرفورژه با بيمه تامين اجتماعي است كه به ضرر صاحب كار ختم مي شود.وي همچنين نبود تعرفه مشخص براي ماليات را معضل اين شغل خوانده و مي افزايد: بسياري از ماموران دارايي، حتي در مورد اين صنعت چيزي نمي دانند و بي قاعده و بدون اشل ماليات بندي مي كنند. به هر حال گرچه مشكلات زيادي پتك بر سر صنعت آهن مي زنند، ولي مي توان گفت اين صنعت جاي خود را در دل صنايع دستي ايران باز كرده است؛ صنعتي كه اين روزها همچون تمام تقلب هاي ديگر، نوع ماشيني آن هم به توليد رسيده است. توليد فرفورژه هاي كارخانه اي كه به راحتي قالب گيري و ساخته مي شوند و نياز چنداني به كار دست ندارد؛ مشكلي كه هنگام خريد مي تواند نگاه خريدار را دچار اشتباه كند و به جاي هزينه كردن براي هنر دست پول زيادي بابت هنر ماشين هاي صنعتي بپردازد.
به طور كلي براي ساخت يك سرويس خواب فرفورژه 5 تا 6 نفر كارگر بايد به مدت 24 ساعت كار كنند كه دستمزد آنها در پايين ترين سطح، 6 هزار تومان و بالاترين دستمزد آنها روزانه 40 هزار تومان است. اگر سرويس با فلز معمولي ساخته شود، قيمت آن 85 تا 90 هزار تومان تمام مي شود، اگر با تسمه و... تزئين شود حدوداً 150هزار تومان هزينه برمي دارد كه 12 تا 15درصد آن سود خالص فروشنده است.هر سرويس خواب نياز به 48 تا 50 قوطي پروفيل دارد كه هر پروفيل 550 تومان قيمت دارد و 70 كيلوگرم وزن تمام شده يك سرويس خواب است. به غير از اجرت، هزينه خم كاري، رنگ، سنگ كاري (ساب) و سوراخ كردن به رقمي بالغ بر 40هزار تومان مي رسد كه با سود 12درصد فروخته مي شود.به هر حال، گرچه توليد كنندگان محصولات فلزي از بهينه سازي، دستيابي به صادرات و رفع مشكلات درون صنفي خود فاصله گرفته اند، ولي هنوز جاي مبل ها و مصنوعات فلزي در خانه هاي ايراني خالي است.
|
