سفر خوش!
نوروز فصل ديد و بازديد، عيدي گرفتن و مسافرت هاي خاطره انگيز است. معمولا سفرهاي نوروزي، حال و هواي خاص خويش را دارند و جزو خاطراتي هستند كه هيچ گاه از ياد نمي روند. اما همين مسافرت هاي شيرين و دوست داشتني مي توانند به خاطر يك بيماري ساده و البته قابل پيشگيري به كابوسي وحشتناك بدل شوند كه نه تنها خود فرد، بلكه تمام اعضاي خانواده را از لذت سفر محروم مي كند. «اسهال مسافر» يكي از مهم ترين و شايع ترين اختلالات گوارشي است كه در حين مسافرت از يك كشور به كشور ديگر (معمولا در آفريقا، آمريكاي لاتين، آسياي جنوب شرقي) و يا از نقطه اي به نقطه ديگر در داخل كشور رخ مي دهد. اسهال مسافر مي تواند توسط باكتري، ويروس و يا انگل به وجود بيايد. ميكرو ارگانيسم هاي به وجودآورنده اين بيماري بسيار زياد هستند و احتمالا از يك منطقه به منطقه ديگر تغيير مي كنند، اما شيگلا (Shigela) كامپيلو باكتر (Compylobacter) سالمونلا (Salmonella) و روتاويروس (Rota Virus) از مهم ترين عوامل به وجودآورنده اسهال مسافر هستند.
اين عارضه شايع، معمولا به دليل عدم رعايت بهداشت و به ويژه استفاده از آب و مواد غذايي آلوده به وجود مي آيد. از بارزترين علايم اين بيماري مي توان به تب، درد شكم دوره اي، حالت تهوع، شكم روش، استفراغ و ازدست رفتن آب بدن اشاره كرد كه معمولا اين علايم ۲ تا ۳ روز همراه مسافر خواهند بود. براي جلوگيري از ابتلا به اين عارضه و ازدست ندادن لذت سفر به موارد زير توجه كنيد:
* از آب تصفيه شده و تميز براي آشاميدن و حتي شست وشوي دندان ها استفاده كنيد (به ويژه در مكان هاي ناشناخته). اگر به آب تصفيه شده دسترسي نداريد، از روش جوشاندن آب (حداقل به مدت ۱۵ الي ۲۰ دقيقه) و يا كلرزني استفاده كنيد. به علاوه مي توانيد از آب هاي آشاميدني كه درون بطري هاي بهداشتي نگهداري مي شوند، استفاده كنيد.
* از مصرف يخ هاي غيربهداشتي كه به وسيله دوره گردها به فروش مي رسند، خودداري كنيد.
* از آب تني كردن در محيط هاي ناشناخته و آلوده بپرهيزيد.
* حتي الامكان سعي كنيد در طول سفر از غذاهاي خانگي استفاده كنيد. به شرايط نگهداري غذا توجه كنيد. غذا را در ظرف هاي سربسته و به دور از مگس ها و ساير حشرات نگهداري كنيد و به مدت طولاني مواد غذايي را در معرض هواي آزاد و در مقابل نور خورشيد قرار ندهيد.
* استفاده از گوشت خام، غذاهايي كه بيش از دوبار گرم شده  اند و سبزيجات و ميوه هاي خام و نشسته ازجمله دلايل پديدآورنده اين عارضه هستند.قبل از مصرف، ميوه و سبزيجات را خوب بشوييد و از مصرف ميوه با پوست و سبزيجات خام نيز خودداري كنيد.
* به بهداشت مواد غذايي شامل تخم مرغ خام يا تخم مرغي كه به طور كامل پخته نشده نظير سس مايونز و شيريني ها و دسرهاي شامل مشتقات شير توجه كنيد. زيرا اين مواد محيط مناسبي براي رشد باكتري ها به حساب مي آيند.
* در طول سفر از مصرف شير و لبنيات محلي اجتناب كنيد. اين عارضه در ميان كودكان و نوزادان از ميزان شيوع بالاتري برخوردار است. از اين رو آنها به مراقبت و توجه بيشتري نياز دارند. به ياد داشته باشيد كه شير مادر بهترين واكسن براي محافظت از بدن كودك در مقابل اين عارضه است. براي تهيه شير كودك از آب جوشانده شده استفاده كنيد و قبل از اين كار حتما دستان خود را خوب بشوييد. در ضمن كودكان معمولا عادت دارند هر شي ناشناخته اي را وارد دهان خود كنند كه اين عمل مي تواند سبب ورود باكتري و آلودگي به درون بدن كودك شود.
چه بايد كرد؟
درصورت بروز اين حالت به ميزان فراوان مايعات (آب، آب ميوه، چاي كم رنگ) مصرف كنيد. همچنين مي توان از سوپ هاي ملايم نيز استفاده كرد. ازدست رفتن آب بدن مهم ترين عارضه ناشي از اسهال مسافر است كه معمولا با علايمي نظير كاهش ميزان ادرار، خشكي دهان و گودشدن چشم ها بروز پيدا مي كند. اين عارضه بيش از سايرين كودكان را تهديد مي كند كه معمولا براي درمان آن استفاده از محلول هاي خوراكي توصيه مي شود. اين محلول ها حاوي نمك (به خصوص پتاسيم و سديم) و مقدار كمي گلوكز هستند و به جبران املاح و آب ازدست رفته بدن كمك مي كنند.
نوروز، خوراكي هاي رنگارنگ و چاقي
نوروز يادآور خاطرات خوب ديد و بازديد، مهماني رفتن، انواع شيريني ها، آجيل و خوراكي هاي خوشمزه است. اما همين روزهاي خوب و قشنگ مي تواند تهديد مهمي براي سلامت انسان باشد، زيرا معمولا اكثر مردم بعد از به پايان رسيدن تعطيلات نوروزي با مشكلي به نام اضافه وزن روبه رو مي شوند. هم چنين خيلي از كساني كه قبل از اين دوران تحت رژيم هاي خاص غذايي بوده اند، رژيم خود را مي شكنند و به يك باره به انبوه خوراكي هاي غالبا چرب و پركالري اين روزها هجوم مي برند. اين افراد معمولا اظهار مي كنند كه نمي توانند در مقابل اين همه خوراكي هاي خوشمزه و وسوسه انگيز مقاومت كنند.از اين رو سعي مي كنند با درپيش گرفتن روش هاي غلط با اين مشكل مقابله كنند.
در زير چند مورد از باورها و روش هاي نادرستي كه معمولا در روزهاي جشن و عيد مورد استفاده واقع مي شوند را بررسي مي كنيم.
۱) از صبح تا شب چيزي نمي خورم تا بتوانم شام مهماني را با خيال راحت و به هراندازه كه مي خواهم، بخورم: غلط
عدم غذاخوردن به صورت منظم سبب كاهش سرعت سوخت و ساز بدن و ايجاد گرسنگي مفرط و نوعي ولع مي شود. درنتيجه فرد به خوردن بيش از اندازه معمول و هميشگي روي مي آورد.
پيشنهاد: به جاي اين كار واژه «تعادل» را سرلوحه برنامه غذايي خود قرار دهيد و تمام وعده هاي غذايي را به ميزان معمول و مناسب صرف كنيد و هيچ وعده غذايي را از برنامه روزانه خود حذف نكنيد.
۲) تمام لذت اين روزها به خاطر خوردن تنقلات، شيريني و آجيل است: غلط
ناخنك زدن به تنقلاتي چرب و پركالري نظير آجيل، شكلات و شيريني سبب ايجاد حالت سيري كاذب گشته و به دليل اينكه اين مواد بسيار پر كالري هستند، مصرف زياده از حد آنها به اضافه وزن منتهي مي گردد.
پيشنهاد: بر جاي اين تنقلات، سعي كنيد از ميان وعده هاي طبيعي مانند ميوه هاي تازه و خشكبار استفاده كنيد. البته واقعا نمي توان از خوردن اين مواد چشم پوشي كرد. به همين دليل بهتر است حداقل در مصرف آنها جانب تعادل و احتياط را رعايت كنيد. مثلا در هنگام تماشاي يك فيلم سينمايي مهيج به خوردن آجيل مشغول نشويد. زيرا در آخر فيلم ممكن است متوجه شويد كه شما به راحتي و بدون اينكه خودتان متوجه شده باشيد، يك ظرف بزرگ تخمه خورده ايد. براي اينكه دچار وسوسه نشويد، مي توانيد ظرف شيريني و آجيل را از جلوي چشمانتان برداريد (مثلا آن را در كمد قرار دهيد) و فقط براي پذيرايي از مهمان از آن استفاده كنيد.
۳) شيريني هاي خوشمزه و رنگارنگ روز عيد را فقط بايد از قنادي ها خريداري كرد: غلط
معمولا شيريني هاي تهيه شده از قنادي ها حاوي مقادير زيادي شكر، خامه و در نهايت كالري فراواني هستند كه تجمع اين كالري ها در بدن مي تواند زمينه ساز چاقي و اضافه وزن باشد.
پيشنهاد: به جاي شيريني و بيسكويت هاي صنعتي خودتان در خانه مشغول به كار شويد و شيريني هاي عيد امسال را خودتان تهيه كنيد. با اين كار شما مي توانيد به راحتي ميزان شكر و ساير افزودنيهاي شيريني را به دلخواه كاهش بدهيد و مثلا به جاي خامه از ميوه هاي تازه استفاده كنيد و علاوه بر محاسبه ميزان كالري هر دانه شيريني، سفره خود را با شيريني هاي كم كالري تر پر كنيد.
۴) واقعا اين روزهاي تعطيل،برنامه روزانه ورزش من را با اختلال مواجه كرده و من تا آخر تعطيلات نمي توانم ورزش كنم: غلط
شما به راحتي حتي در روزهاي غير تعطيل نيز مي توانيد براي خودتان بهانه بياوريد و از انجام ورزش و يا رعايت رژيم غذايي خود اجتناب كنيد. ولي به ياد داشته باشيد آن كسي موفق است كه حتي در اين شرايط نيز به سلامتي خود فكر مي كند.
پيشنهاد: اگر برخلاف روزهاي گذشته نمي توانيد براي ورزش كردن يا پياده روي از منزل خارج شويد، حداقل روزانه ۱۰ دقيقه در منزل نرمش كنيد.
۵) من با ديدن اين سفره رنگارنگ نمي توانم جلوي خودم را بگيرم: غلط
معمولا سفره روزهاي عيد پر از غذاهاي خوشمزه، چرب و خاطره انگيز است. شما به راحتي مي توانيد تمام سعي و تلاش گذشته خود را فراموش كرده و رژيم غذايي خود را بشكنيد.
پيشنهاد: قبل از شروع به عنوان پيش غذا، سالاد و سبزي جات بخوريد. خوردن سالاد سبب مي شود حجم زيادي از معده شما پر شود. به علاوه شما مي توانيد با برداشتن مقادير اندكي از هر غذا، حداقل يك بار تمام غذاهاي موجود بر سر سفره را امتحان كرده باشيد. در ضمن نوشيدن يك ليوان آب نيم ساعت قبل از غذا، يك ليوان قبل از خوابيدن و يك ليوان بعد از بيدار شدن را فراموش نكنيد. اين كار، عمل دفع مواد زائد و سمي موجود در بدن را تسهيل كرده و از بروز يبوست جلوگيري مي كند.
۶) اگر تعارف ميزبان را رد كنم، ناراحت مي شود: غلط
برخي ها گمان مي كنند با هر تعارفي كه به آنها مي شود، مجبور به خوردن هستند، حتي اگر واقعا توانايي انجام اين كار را نداشته باشند.
پيشنهاد: بهتر است خيلي مؤدبانه پيشنهاد طرف مقابل را رد كنيد و تنها موقعي كه واقعا گرسنه هستيد و يا ميل به خوردن چيزي داريد، اين كار را انجام بدهيد.
۷) تعطيلات فقط براي استراحت كردن است: غلط
عده اي گمان مي كنند كه در اين روزها تنها كاري كه بايد انجام بدهند استراحت كردن است و تمام فعاليت آنها در اين روزها به خوردن، خوابيدن و مهماني رفتن منحصر مي شود.
پيشنهاد: سعي كنيد همواره در حال حركت باشيد، حتي در منزل خود. انجام كارهاي منزل نيز مي تواند نوعي فعاليت بدني باشد. در واقع هرگونه حركت جسمي كه با صرف انرژي همراه باشد، نوعي فعاليت بدني محسوب مي شود.
۸) من لاغر هستم، پس نيازي به رعايت اين موارد ندارم: غلط
گذشته از بحث اضافه وزن، سلامتي و بهداشت جسم شما از اهميت شاياني برخوردار است. به عنوان مثال مصرف غذاهاي چرب، علاوه بر چاقي مي تواند به بروز بيماري هايي نظير بيماري هاي قلبي، فشار خون و... منتهي شود.
پيشنهاد: رعايت يك سري اصول و قواعد كلي بهداشتي_ تغذيه اي هيچ ربطي به چاقي يا لاغري ندارد.
نوروز و مشكلات گوارشي
روزهاي عيد هميشه با خوشحالي، عيدي، در كنار خانواده بودن و خوراكي هاي خوشمزه همراه است. معمولا اكثر مردم در اين روزها رژيم خود را رها مي كنند و سعي مي كنند از لحظات خويش حداكثر استفاده را ببرند. معمولا زياده روي در مصرف غذا و تنقلات آن هم غذاهايي كه غالبا چرب، سنگين و ديرهضم هستند عده زيادي را با ناراحتي هاي گوارشي بويژه سوءهاضمه روبرو مي كند. بنابراين توصيه مي شود به ميزان غذايي كه بدن مي تواند تحمل كرده و هضم كند توجه كنيد. بدن هر انساني توانايي هضم و جذب مقدار مشخصي ماده غذايي را دارد. از اين رو هرگونه زياده روي در خوردن غذا و تنقلات مي تواند خاطره خوش اين روزها را با درد و ناله توام كند.
سوء هاضمه چيست؟
سوءهاضمه يا رودل يك عارضه موقتي و گذرا است كه به طور ناگهاني در طول فرآيند هضم غذا و تحت علل و عوامل مختلفي پديد مي آيد. اين عارضه در بعضي موارد حاد مي تواند به بروز مشكلات پيچيده تري منجر شود. علت اصلي بوجود آمدن اين حالت توليد بيش از اندازه اسيدها و آنزيم هايي است كه فرآيند هضم غذا را تسهيل مي كنند. اين توليد بيش از اندازه معمولا به آسيب ديدگي پرده ماهيچه اي كه روي معده را مي پوشاند، منجر مي شود. هم چنين لازم به ذكر است كه اين عارضه ممكن است در افرادي پديد آيد كه هضم برخي از غذاها، مايعات و داروها براي آنها دشوار است به علاوه استرس و فشار عصبي نيز مي تواند نقش مهمي در ايجاد اين اختلال داشته باشد. اما مشكل اصلي از اين جا شروع مي شود كه غذاها و خوراكي هاي روزهاي عيد معمولا سرشار از پروتئين و چربي هستند كه عمل هضم غذا را با اختلال مواجه مي كنند.
پيشگيري
بهترين قدم براي جلوگيري از بروز اين حالت كنترل ميزان غذاي مصرفي به خصوص غذاهاي چرب و ديرهضم است. در واقع نكته مهم در اين است كه شما در خوردن زياده روي نكنيد و بدانيد كه هضم برخي از غذاها دشوارتر از ساير غذاها است. از اين رو احتمال بروز اين حالت پس از صرف اين دسته از غذاها بيش تر است. پس قبل از اينكه كاملا سير بشويد و بدن شما نسبت به اين زياده روي عكس العمل نشان بدهد، از غذا خوردن دست بكشيد. متخصصين توصيه مي كنند براي جلوگيري از بروز سوءهاضمه و هم چنين از دست ندادن لذت خوردن از هر ماده غذايي به ميزان كم بخوريد. يكي ديگر از مهم ترين علل بروز اين حالت، خوابيدن بلافاصله يا به مدت كمي پس از غذا خوردن و به خصوص صرف شام است. زيرا عمل هضم غذا در شب آرام تر صورت مي گيرد. به همين دليل توصيه مي شود كه بين صرف شام و زمان خوابيدن حداقل ۲ الي ۳ ساعت فاصله باشد. به علاوه براي راحت تر شدن فرآيند هضم غذا مي توانيد به جاي صرف چاي بعد از غذا، از نوشيدني هايي  نظير نعناع، رازيانه و يا جوشانده بابونه استفاده كنيد كه به كاهش گاز معده و نفخ كمك مي كنند.
درمان
در صورت بروز اين حالت كه معمولا ۷۲ ساعت به طول مي انجامد، به ميزان فراوان مايعات مصرف كنيد.
مصرف مايعات سبب دفع سموم بدن مي شود. از مصرف غذاهاي سنگين خودداري كنيد و به جاي آن از سوپ هاي سبك و غذاهاي سريع الهضم استفاده كنيد. اگر اين حالت مدت زمان زيادي به طول انجاميد، حتما با پزشك متخصص مشورت كنيد.
طلوع رياضي