ماني راد
عكس ها: گلناز بهشتي
در ايران چنين محوطه اي بي نظير است؛ در دل يك شهر. حضور يك محوطه تاريخي به اين وسعت در كشور ما شگفت انگيز است. در اطراف اين محوطه ساختمان هاي زيادي وجود دارد. از قديمي ترين ساختمان  اين مجموعه كه عمارت قزاقخانه است و در سال 1280 هجري قمري و در زمان ناصرالدين شاه پي ريزي شده تا جديدترين آن كه كتابخانه و موزه ملي ملك است كه بناي آن برگرفته از معماري سنتي ايران است و در سال 1375 شمسي ساخته شده. همه اين بناها، مجموعه اي بي نظير را فراهم آورده است؛ به ويژه اينكه در حد فاصل اين دو تاريخ هم نمي توان دهه اي يافت كه در آن، اثري در اين مجموعه بنا نشده باشد. اين شايد مهمترين ويژگي اين مجموعه شهري باشد.
مهندس علي اكبر سعيدي- عضو شوراي راهبردي سازمان ميراث فرهنگي- با اعلام اين موضوع، ما را به ميهماني ميدان مشق مي برد؛ ميداني كه امروزه، شايد شكوه و جلال گذشته اش را بازيافته است. او از شاخصه ديگر اين ميدان مي گويد: يكي ديگر از شاخصه هاي اين ميدان، وجود سردر باغ ملي و مجموعه قزاقخانه است. اين مشخصه ها، محوطه تاريخي بي نظيري را در وسط شهر تهران به وجود آورده است.
از مدت ها پيش، هنگامي كه در خبرگزاري هاي مختلف خبر مرمت كاخ شهرباني (اداره نظميه) اعلام شد، كمتر كسي مي توانست تصور كند كه مرمت گران سازمان ميراث فرهنگي كه تحت نظر وزارت امور خارجه در حال فعاليتند، سري هم به بخش بيروني بناي مورد نظر بزنند و رؤياي خاموش ميدان مشق را كه سال ها از دست رفته بود دوباره زنده كنند. اما خيلي زود دست هاي مرمت گران در بيرون از كاخ شهرباني به جست وجوي تاريخ گمشده برآمد و با مرور گذشته به رؤياي مبهم و تاريك ميدان مشق جاني دوباره داد.
مهندس سعيدي مي گويد: در مرمت كاخ شهرباني، ما متوجه محوطه بيروني بنا شديم؛ ميدان مشق . بر اساس مباحث نظري در مرمت بنا، مهمترين رويكرد، ويژگي تاريخي بناست. ما هم فرض را بر فضاي تاريخي ميدان مشق قرار داديم؛ ميداني كه سال ها پيش ساخته شده بود و ساختمان هايي بعدها در اطراف آن بنا شد.
ما به سمت احداث فضايي باز و يك دست پيش رفتيم. از طرفي ميدان مشق، سايت بزرگي است براي ادارات دولتي كه آثاري از دوران قاجار، پهلوي اول و دوم هم در آن وجود دارد. هدف اوليه ما ايجاد فضايي بود تا حس ميدان بودن ايجاد شود؛ فضايي كه مردم در آن آزاد و راحت باشند. ما براي رسيدن به اين هدف، تمام باغچه هاي خطي ايجادشده در سال هاي گذشته را حذف كرديم. تمام درختان را به رغم نامتقارن بودنشان به لحاظ هندسي، حفظ كرديم تا در برابر تقارن معماري، نمايي متفاوت به  وجود آورد. از سويي حوض بزرگ وسط ميدان را هم حذف كرديم، چرا كه وسط يك ميدان، وجود يك حوض بزرگ بي معني است. حالا بعد از مرمت، اين حوض ها تبديل به فواره هايي پنهاني شده است كه وقتي روشن مي شود، نماي جالب و جذابي را به وجود مي آورد. سعي ما با كف سازي گسترده نماي بيروني كاخ شهرباني، بر حفظ مشخصه هاي تاريخي از يك سو و يك دست سازي محوطه و بنا از سوي ديگر بوده است. با اين اقدام مي توان گفت كه سايه تاريخ در ميدان مشق ديده مي شود .
نقبي در تاريخ
نه طرح مبهم طناب لرزان داري كه ميرزا رضا كرماني را حلق آويز كرده بود و نه جادوي اولين پرواز بالن و نه حتي پرواز يك وسيله آهني بزرگ به نام طياره در وسط ميدان كه بهت ها را برانگيخت، هيچ يك در رؤياي فرسوده فتحعلي شاه جايي نداشت، هنگامي كه دستور ساخت ميداني وسيع براي تمرين سپاهيانش را داد. ميدان مشق به اهتمام حاج محمد حسن خان قاجار سپهسالار، در سال 1278 هجري قمري و به دستور ناصرالدين شاه، جاني دوباره گرفت و شد تفرجگاه شاه به هنگام سرخوشي. ناصرالدين مي توانست هر روز مشق نظام لشكريانش را از بالاي عمارت شاهي به نظاره بنشيند و از نظم و نظامشان لذت ببرد. چند سال بعد، او دستور ساخت قزاقخانه را داد.
ميدان مشق، زميني وسيع بود. از ابتداي شمالي خيابان سپه(امام خميني) آغاز مي شد و تا حوالي ميدان توپخانه ادامه داشت. از شرق اين ميدان به خيابان فردوسي مي رسيد و از غرب هم خيابان قوام السلطنه را در كنار داشت.
اين ميدان در روزگار قاجار، شگفتي هاي بسياري را به خود ديد. مردم هرازگاه در ميدان جمع مي شدند تا به تماشاي شگفتي جديدي بپردازند. يك بار تمرين دوچرخه سواري در اين ميدان توسط چند انگليسي، حيرتشان را برانگيخت و بار ديگر پرواز يك گوي بزرگ پارچه اي كه بالن نام داشت، همه را شگفت زده كرد. زمزمه ها مي پيچيد كه جماعت اجنبي سر از كارخانه خدا درآورده اند و بار ديگر تعجب بيشتر شد؛ طياره با آن صداي سرسام آورش، از زمين كنده شد و در آسمان چرخي زد. علاوه بر اين اتفاقات، تعليم و بازي با موتورسيكلت، اسب دواني و بعدها خردواني و انواع جشن ها و پايكوبي ها در ميدان، مردم را متحير مي كرد و شگفت  زده. اما با آغاز حكومت پهلوي، اين ميدان ديگر محلي نبود براي ظهور شگفتي ها بلكه تبديل شده بود به باغي بزرگ كه به تدريج آثار ساخت و ساز در آن ديده شد و هر روز ساختماني جديد، محوطه اين باغ را كوچك و كوچك تر كرد. كاخ شهرباني، كاخ وزارت امور خارجه، ايران باستان، شركت نفت ايران و انگليس و عمارت پست و سردرباغ ملي به آرامي  در محوطه ميدان خزيدند و ميداني را كه روزگاري محل تمرين لشكريان بود و در دوره پهلوي اول تبديل به باغي بزرگ شده بود را به تدريج در خود گرفتند. حالا بعد از گذشت قريب به دويست سال از آن روزها، از اين ميدان، تنها نامي مانده و محوطه وسيع و بزرگ آن را تنها لابه لاي تصاوير كتاب هاي تاريخي مي توان جست و يافت. ميدان مشق، سال ها بود كه فراموش شده بود و حتي در ذهن قوي ترين حافظه تهراني ها هم جايي نداشت. ميدان مشق، فرسنگ ها در لابه لاي روزمرگي  ما، در عمق فراموشي دفن شده بود. اما...
انگار اتفاقي افتاده است؛ اتفاقي كه شايد نشان از روزگاري نو دارد؛ روزگاري شكوهمند.
تحقيق، مطالعه و اجرا
بعد از آنكه سازمان ميراث فرهنگي و وزارت امور خارجه براي مرمت كاخ شهرباني به توافق رسيدند، كار آغاز شد. وزارت امور خارجه در سال 79 و به منظور گسترش فضاي اداري خود، كاخ شهرباني را خريداري كرد و تصميم گرفت تا اين بنا را مرمت كرده و از آن استفاده كند. خيلي زود كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي كار تحقيق و مطالعه را با حمايت وزارت امور خارجه آغاز كردند. مهندس فرامرز پارسي و مهندس ناصر فرشبافان به عنوان مشاوران معماري و مرمت در اين پروژه تحت نظارت شوراي راهبردي، سازمان مطالعات را ساماندهي كرده و فعاليت هاي اجرايي را نيز شروع كردند.
مطالعه اين پروژه در حدود سه سال طول مي كشد و فعاليت اجرايي و اصلي براي مرمت از سال 1382 آغاز مي شود. ساختمان شهرباني سابق به عنوان اصلي ترين بخش مرمت مورد توجه قرار مي گيرد. اين ساختمان ويژگي هاي خاص خود را دارد. در سال 1312 و در دوران پهلوي اول ساخت اين بنا آغاز شده و در اواخر سال 1314 به پايان مي رسد. سبك معماري آن، سبك ملي يا نئوكلاسيك رضاشاهي است كه تركيبي از معماري پيش از اسلام و قاجاري و برخي عناصر معماري از اروپاست. اين نوع معماري، مدتي در ايران رواج فراواني داشت. شايد بتوان گفت كه ساختمان شهرباني بهترين و كامل ترين نمونه از اين شيوه معماري است. اين بنا با توجه به زمان ساخت و ارزش معماري و سبك شناسي و تاريخ معماري ايران، داراي اهميت فراواني است.
فرامرز پارسي با مروري بر آغاز كار روي اين بناي تاريخي، به آغاز عمليات اجرايي اشاره مي كند. او مي گويد كه در ابتدا، هدف ما رفع خطر از ساختمان بوده؛ يعني اطمينان از اينكه آيا بنا در جريان مرمت، دچار آسيب مي شود يا نه؟ اين مرحله طي شش ماه به پايان رسيد و با تشكيل شوراي راهبردي كه بزرگ ترين تجربه مرمتي بوده، نظارت بر مرمت بنا آغاز شد. پارسي، اعضا شوراي راهبردي را افرادي كارآزموده و بسيار متخصص مي داند؛ افرادي كه خود، تجارب گسترده اي در مرمت آثار تاريخي دارند.
مهندس علي اكبر سعيدي، مهندس زين الدين، مهندس كلانتري، مهندس ميرميران، مهندس مختاري و در ابتدا هم دكتر خجسته و دكتر شيرازي در تصويب كليات اين پروژه، از اعضاء شوراي راهبردي بوده اند. البته شوراي راهبردي تجربه اي بود كه از مجلس ملي آغاز شد و در آن ميراث فرهنگي با صلاحديد صاحب كار، از آنان دعوت به همكاري كرد. با تشكيل اين شورا، ميراث فرهنگي، نظارت دائمي بر پروژه داشت.
اول احياء، بعد مرمت
ما بيش از دو هزار كاميون از خاك هاي اين ساختمان را كه نتيجه حذف الحاقات مضر بود از اينجا تخليه كرديم. طرح احياء  به منظور حذف الحاقاتي بود كه به بنا آسيب وارد كرده بودند؛ از جمله ديوارهاي مختلف و رويه كاري هاي گچي و ساخت و سازهاي دروني بنا. از سويي هدف وزارت امور خارجه، كاربري اداري از اين بنا بود. وزارتخانه قصد دارد تا از اين بنا به عنوان ساختمان اصلي خود استفاده كند. بخش هايي مثل تشريفات و حوزه سخنگو در ابتدا به اين ساختمان منتقل مي شوند و در مرحله بعدي نيز كل وزارتخانه به اين مكان انتقال مي يابد.
مهندس پارسي، عمليات گسترده طرح احياء را بسيار مهم دانست؛ چرا كه در جريان آن، بنا به قالب تاريخي خود بازگشته بود. پس از آن، مراحل مرمتي آغاز شد. در ابتدا شوراي راهبردي، مباني نظري مرمت را مورد توجه قرار داد. در اين بخش، كليه اصول مرمتي بر اساس موازين جهاني در مرمت بنا به كار گرفته شد.
مهندس سعيدي مي گويد: از آنجا كه ساختمان شهرباني، يك بناي يادماني است و در خاطره مردم تهران نقش بسته، پوسته ظاهري آن، مي بايست عيناً بازسازي شود؛ همان گونه كه در ساختمان مجلس شوراي ملي انجام گرفته است.
اساساً بناهايي كه ارزش شهري دارند، مرمت در آن، عين به عين است. در مورد ساختمان شهرباني، خوشبختانه اسناد فراواني وجود دارد. تصاوير و اسناد گوناگون، موجب شد تا بازسازي آن بسيار راحت تر باشد. اما در مورد فضاهاي داخلي، ما با تزئينات ويژه اي روبه رو نبوديم. كليه فضاي داخلي، عملكردي بود. فقط چند مورد تزئين در آن ديده مي شد. از سويي از آنجا كه وزارت امور خارجه قصد استفاده اداري از آن را داشت، مي بايست تدابيري براي نيازهاي امروزي وزارتخانه ، شكل مي گرفت. اتفاقاً اين بنا، اين امكان را به ما مي داد؛ ما درداخل برخوردي آزاد كرديم. يك محيط اداري باز با بيشترين امكان كاربري امروز .
وقتي كه پا به داخل كاخ شهرباني گذاشتيم، تازه متوجه شديم كه مهندس سعيدي راست مي گويد؛ هنگامي كه او مي گويد: شايد در تهران بنايي نباشد كه از يك طرفش، زاويه ديدي 200 متري داشته باشيم و انتهاي ساختمان را ببينيم . ساختمان شهرباني با عظمت و با وقار در دل اين شهر آرميده بود و به تدريج شكوه روزگاران گذشته را در چهره اش مي ديد.
زحمات يك سازمان
وزارت امور خارجه تا به حال تنها سازماني بوده كه با يك بناي تاريخي مواجهه اي بسيار مناسب و خوب داشته است. اين وزارتخانه در امر مرمت هيچ دخالتي نكرد و تنها نيازهايش را گفت: فرامرز پارسي با تأكيد بر حمايت و همكاري وزارت امور خارجه، مي گويد كه اين كار، ستودني است. وزارتخانه اي مثل وزارت امور خارجه كه اصلاً در حوزه آثار تاريخي تخصص و برنامه اي ندارد، دلسوزانه در امر مرمت يك بنا كمال همكاري را مي كند . دكتر سعيدي هم بر تلاش فراوان وزارت امور خارجه تأكيد مي كند. وقتي وارد محوطه ميدان جلو كاخ شهرباني مي شويم، متوجه كار عظيم مرمت در آن مي شويم. سنگ فرش هاي كف محوطه و گستردگي، نوعي شكوه را براي كاخ شهرباني و عمارت هاي حاشيه اي فراهم مي آورد.
دكتر سعيدي مي گويد: حجم كار بر محوطه، اصلاً قابل پيش بيني نبود. كاربر محوطه آنقدر گسترده و زياد بود كه يك سوم بودجه را به خود اختصاص داد. در واقع، اين سوبسيدي بود كه وزارت امور خارجه به ساير ساختمان هاي حاشيه اي ميدان داد. محوطه سازي، فعاليتي بود همسنگ خود بنا. وزارت امور خارجه براي احياء بافت تاريخي ميدان مشق، از خود گذشت به خاطر شهر. اين وزارتخانه براي تأمين بودجه مرمت محوطه بيروني، به سازمان برنامه و بودجه تأكيد كرد كه اين قسمت عمومي  شهر است. به نظر من اگر وزارت امور خارجه بودجه اختصاص يافته به محوطه را به ساختمان شهرباني اختصاص مي داد، تا به حال كار مرمت بنا پايان مي يافت.

مهرداد مشايخي
شايد كمتر شهر بزرگي را بتوان يافت كه سيماي شكل گرفته آن در يكصد سال گذشته تا به اين حد تغيير كرده باشد. امروز بسياري از فضاهاي شهري و بناهاي معروف و بزرگ قديمي تهران براي اهالي جوان آن ناشناخته هستند، دليل آن چيزي نيست مگر تغيير فضاها و خيابان هاي مركزي و نقاط ثقل آن طي چندين دهه گذشته. اين تغييرات تا حدودي نشأت گرفته از اتفاقات سياسي و تا حد زيادي تأثير يافته از رونق هر چه بيشتر اقتصادي تهران بوده است. در حقيقت قرار گرفتن اكثر فعاليت هاي اقتصادي در تهران و تزريق بسياري از كالاها به ساير نقاط از اين شهر، باعث شد تا بافت شهري اطراف بازار تهران كه جزو بافت تاريخي اين شهر محسوب مي شود، دچار تغيير كاربري شده و هر فضاي كوچكي در اين نقاط تبديل به محلي براي داد و ستد شود. اين موضوع باعث شد تا بافت تاريخي به شدت دچار آسيب شده و به دست فراموشي سپرده شود.
امروز كمتر نقطه اي را در نقاط مركزي شهر و در ميان بافت هاي تاريخي آن مي توان يافت كه تبديل به حجره، انبار كالا يا بنگاه معاملات نشده باشد. اين مناطق كه تا پيش از 50 سال پيش يا مراكز حكومتي بوده يا به بخش هاي فرهنگي مربوط بوده اند به دليل تغيير كاربري در مقاوم سازي نيز از هويت خود دور شده اند.
محيط ساخت و ساز شده تهران از هنگام انتخابش به عنوان پايتخت يعني بيش از 200 سال قبل، به طور قابل ملاحظه اي دستخوش تغيير شده است. پس از دو مرحله دگرگوني بنيادي در دوره 1240 تا 1260 و 1310 تا 1320، از جانب مقامات حكومتي به منظور فراهم آوردن فضاي رشد مستمر جمعيت، براي تحرك و تجديد سيماي پايتختي كه به پلي به سوي بازار جهاني تبديل شده بود، انجام گرفت. چشمگيرترين گسترش پس از جنگ جهاني دوم صورت گرفت كه به شهر، ابعاد يك كلانشهر بزرگ را بخشيد. به اين ترتيب فضاي ساخت و ساز شده شهر بازتاب جامع گذار اجتماعات شهري و ملي بود. لايه بندي فرهنگي، كه نخبگان مدرن و سنتي را از يكديگر جدا مي كرد، و لايه بندي اقتصادي، كه بين فقير و غني فاصله مي انداخت، همگي ريشه در اولين دگرگوني شهر داشتند و بعدها تجلي فضايي يافتند. واكنش نسبت به چالش غرب در قالب تنش ها و دگرديسي هاي جهان اجتماعي تجلي مي يافت كه به ادغام در اقتصاد جهاني منجر شد. به موازات اين دگرگوني ها، در دگرگوني جهان كالبدي هم همين اتفاق افتاد و كل ساختار فضايي و الگوي خيابان ها و ميادين كاربري اراضي و شكل ساختمان سازي همگي دستخوش تغيير شدند.
از سوي ديگر توليد فضاي شهري بخش سهيمي از حيات اقتصادي كشور بوده و ارتباط نزديكي با تنش هاي زندگي اجتماعي داشته است.

باز هم همان حكايت هميشگي؛ انگار همه عادت  كرده اند تا در آغاز هر سال، صحبت هاي مختلفي بشنوند و بعد از گذشت چند ماه و بحث هاي كارشناسي مختلف و مصاحبه ها و گفت وگوهاي تخصصي، به تدريج اصل موضوع فراموش شود و ديگر خبري از آن نباشد.
براساس اين الگو، امسال هم همه چيز تكرار شد؛ همان داستان قديمي كرايه تاكسي ها و نرخ هاي مصوب و البته ماجراي شنيدني تاكسي مترها .
هنوز كمتر از بيست روز از آغاز سال جديد نمي گذرد كه بالاخره ماجراي پرسروصداي تعيين نرخ تاكسي ها كه در پايان سال گذشته بحث هاي بسياري را برانگيخته بود، به سرانجام رسيد و مديرعامل سازمان تاكسيراني شهر تهران، از نرخ مصوب تاكسي ها سخن به ميان آورد. مديرعامل سازمان تاكسيراني شهر تهران گفت: نرخ ورودي كليه تاكسي ها يكهزار ريال است و اخذ بيش از مبلغ مصوب، تخلف بوده و با متخلفان به طور جدي برخورد مي شود.
حسين تيموري كرماني با اشاره به اينكه افزايش نرخ هاي كرايه تاكسي ها پس از كار كارشناسي و با لحاظ نرخ تورم و كليه هزينه زندگي رانندگان اعم از خريد لوازم يدكي تعيين شده و آنها حق دريافت هزينه اضافي به بهانه هاي مختلف را ندارند، افزود: در غير اين صورت به طور جدي با خاطيان برخورد مي شود.
وي تصريح كرد: طي سال هاي گذشته به دليل بي توجهي به تصويب به موقع نرخ كرايه ها، رانندگان خودسرانه نرخ ها را افزايش مي دادند كه اين امر نارضايتي شهروندان را به دنبال داشت.
مدير عامل سازمان تاكسيراني شهر تهران افزود: سال گذشته نرخ مصوبي براي تاكسي هاي خطي نداشتيم لذا با توجه به افزايش هاي انجام شده و كار كارشناسي، نرخ هاي مصوب امسال نسبت به سال 83 بيش از 12 درصد افزايش يافته و قيمت ها واقعي است.
اما دوباره بحث تاكسي مترها مورد توجه مدير عامل سازمان تاكسيراني تهران قرار گرفت. تيموري كرماني درباره نحوه دريافت كرايه توسط تاكسي هاي گردشي براساس تاكسي مترها گفت: نرخ ورودي 100 تومان بوده و پس از 500 متر اول تا كيلومتر 7، هر 100 متر 4تومان و پس از اين مسافت، هر 100 متر 3 تومان به كرايه اضافه مي شود. اما موضوع ترافيك و استفاده از تاكسي متر كه بارها از زبان كارشناسان طرح شده بود،  اين بار از زبان مديرعامل سازمان تاكسيراني شنيده شد.
با توجه به ترافيك شهر تهران و براي جلوگيري از تضييع حقوق رانندگان تاكسي و اصلاح اشكالات تاكسي متر در سرعت هاي كمتر از 10كيلومتر، هر دقيقه 20 ريال به نرخ كرايه تاكسي هاي گردشي اضافه مي شود.
تيموري كرماني گفت: تا زمان نصب تاكسي مترها، رانندگان تاكسي گردشي موظفند بر مبناي نرخ هاي خطوط از شهروندان كرايه دريافت كنند، چرا كه نرخ مسيرها هم اكنون كاملاً مشخص است. اگر چه اين ماجرا، چندان موضوع تازه اي نيست و هرساله در اخبار از آن مطلع مي شويم، اما همواره اين پرسش وجود دارد كه چرا صحبت از وضع قوانيني مي شود كه هيچ گاه قابليت اجرايي ندارند؟
انگار ما عادت كرده ايم كه هرساله اين حرف ها را بشنويم و هميشه وقتي سوار تاكسي مي شويم، فراموش كنيم كه تاكسي متري هم وجود دارد و به ناچار به نرخ دلخواه رانندگان اين غمازان نارنجي تن دهيم.

۱ - شهردار محترم تهران بالاخره خبري خوشحال كننده را در روزهاي آغاز سال به اطلاع همه رساند؛ افتتاح تونل رسالت . چه قدر خوشحال كننده است وقتي كه متوجه مي شويم اين كلاف سردرگم بالاخره باز مي شود و از پس سال ها سكوت و بي خبري، ماجراي افتتاح اين تونل در آغاز سال از زبان شهردار تهران شنيده مي شود. دكتر قاليباف در مورد بهره برداري به موقع از تونل رسالت بر اساس وعده هاي داده شده گفت: مطمئن باشيد كه تونل رسالت بر اساس روزشمار نصب شده، تا اتمام تجهيزات اعم از تجهيزات آتش نشاني و جت فن راه اندازي خواهد شد.
اميدواريم در سال آينده در جايي مثل همين ستون، درباره تونل رسالت و استفاده شهروندان از آن چيزهايي نوشته شود و اين كلاف سردرگم، بالاخره سر از ناسازگاري بردارد.
۲ راستش را بخواهيد ما هم خوشحال شديم وقتي شنيديم كه قرار است پروژه هاي شهري با سرعت به مراحل پاياني برسد. ما هم خوشحال شديم وقتي از شهردار تهران شنيدم كه اولويت شهرداري تهران در سال 85 اتمام پروژه هاي نيمه تمام و اجراي آنها در سه شيفت از 25 فروردين است.
شايد اقدام شهرداري تهران در تعطيلات نوروزي براي ترميم آسفالت ها و معابر شهري و طرح بهبود پل هاي روگذر سطح شهر، نمونه اي كوچك باشد از عزم جدي اين سازمان براي انجام بسياري از كارهاي سخت. در واقع شهرداري تهران با اقدام عملي در تعطيلات نوروزي، نشان داد كه توانايي انجام بسياري از كارها را دارد. بنابراين باوركردني است اگر آقاي شهردار سخن از اتمام پروژه ها به عنوان يك اولويت در سال 85 مي گويد و ما هم اميدوار مي شويم؛ چرا كه نمونه كوچكي از آن را ديده ايم. شايد قديمي ها، چندان بي راه نگفته باشند كه: مشت نمونه خروار است و...
۳ بالاخره منوريل در همين ابتداي سال گل كرد و شد موضوع سخن. شهردار تهران از آماده شدن گزارش پروژه منوريل خبر داد و اظهار داشت: گزارش كاملي از وضعيت فني و اقتصادي پروژه آماده شده كه به زودي به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه خواهد شد. دكتر قاليباف در خصوص امكان ادامه احداث پروژه در مسير فعلي و نتايج گزارش حاصله گفت: تصميم گيري در اين زمينه منوط به نظر شوراي شهر تهران است و از نتايج گزارش در شوراي شهر مطلع خواهيد شد.
حالا اين پروژه تا كي موضوع بحث كارشناسان خواهد بود و در چه زماني احتمالاً كارهاي اجرايي آن آغاز خواهد شد، داستان مثنوي هفتاد من است. چشم دوختن به آينده و منتظر شدن، گاهي اوقات چندان هم عبث نيست. شايد در پس اين انتظار اتفاقي بيافتاد.
۴ - هنوز چند ماه از فعاليت 137 نمي گذرد كه بارها سخن از ميزان رضايت شهروندان از اين طرح ابتكاري شهردار جديد است .
دكتر قاليباف در ابتداي سال از رضايتمندي 30 درصدي شهروندان از 137 خبر داد. اگرچه شهردار تهران اعلام كرد كه اين ميزان رضايت از طرح 137 بسيار كم است و اعلام نرخ رضايتمندي 70 درصدي را مطلوب دانست اما مي توان تصور كرد كه با زمان كوتاه اين طرح و اين اندازه رضايت شهروندان تا چه مقدار قابل توجه است. شايد اين اقدام شايسته شهرداري در ايجاد ارتباط آسان با شهروندان در ابتداي فعاليت بسيار مورد توجه قرار نگرفته است.

بيهوده نيست اگر عنوان مي شود، پروژه كاخ شهرباني و محوطه بيروني آن كه يادگار ميدان مشق است، بي نظيرترين بافت تاريخي شهري ايران است، وقتي كه از سردر باغ ملي مي گذري و قدم به محوطه ميدان مي گذاري، مي تواني شكوه و عظمت آثار تاريخي و به ويژه عمارت شهرباني را ببيني. كار مرمتي اين محدوده هنگامي جلوه گر مي شود كه نگاهي به ساير بناها بيندازي. بي ترديد مرمت محوطه بيروني بنا جلوه گري و زيبايي فراواني را براي ساختمان هاي اطراف و كاخ شهرباني سابق كه امروزه نام ساختمان اصلي وزارت امور خارجه را برخود دارد، آورده است. نماي بيروني وزارت امور خارجه كه تركيبي از معماري دوران هخامنشي و استفاده از نقش برجسته هاي آن دوران است، بر شكوه و عظمت بنا افزوده است. ساختمان وزارت امور خارجه (شهرباني سابق) در سه طبقه مي تواند محلي باشد براي پذيرش مهمانان رسمي و خارجي و بيانگر فرهنگ غني ايراني- اسلامي كه در معماري اصلي اين بنا متجلي است. طبقه زيرزمين كاخ شهرباني، با كاربري متفاوت ساخته شد. تا مدت ها پس از احداث اوليه بنا در سال 1314، از آن به عنوان زندان استفاده مي شد. تيغه هاي مختلف قسمت هاي آنها را از هم جدا مي كرد. اما با مطالعات گسترده و بررسي هاي گوناگون، در جريان مرمت تيغه هاي آن حذف و كل بنا يكدست و باز شد. بنابه پيشنهاد وزارت امور خارجه و با انجام طرح احيا طراحي اوليه بنا كه آجركاري هاي مقرنسي بود، دوباره ديده شد و كاربري آن به موزه تغيير كرد. زيرزمين كاخ شهرباني تبديل به موزه براي تاريخ ديپلماسي شده است. از آنجا كه در زير زمين فعاليت اداري صورت نمي گرفت، براساس پيشنهاد وزارت خارجه، براي احداث موزه و نمايشگاه تصميم گيري شد.
مهندس سعيدي هنگامي كه طاق هاي ضربي زيرزمين را نشانمان مي دهد و از عملياتي كه براي مقاوم سازي و استحكام بخشي بنا صحبت مي كند، ما را در شكوه معماري اين بخش از بنا، مهمان مي كند. زير زمين چندان ربطي به طبقات فوقاني ندارد. ما هم در مرمت، از اين ويژگي ذاتي بنا استفاده كرديم. ورودي مجزا و كاربري مستقل، باعث شد تا طرح موزه جديت بيشتري بگيرد و محقق شود.
از سويي فعاليت هاي مرمتي در اين بنا بسيار پيچيده و چند لايه بوده. پس از انجام مطالعه و تحقيق، طرح مرمت توسط مهندس فرامرز پارسي و مهندس ناصر فرشبافان و مشاوره آنان آغاز شد. اگرچه در تمامي مراحل شوراي راهبردي نظارت دايمي بر پروژه را حفظ كرد. طرح مرمت در سه شاخه انجام گرفت. 1- معماري و معماري داخلي 2- سازه بنا 3- تأسيسات بنا. در بخش اول، براي حفظ معماري، كارمان عين به عين بود. تمام ويژگي هاي معماري را براساس طرح اوليه حفظ كرديم و در معماري داخلي هم با تزئينات ويژه اي روبه رو نبوديم. بلكه فضاي داخلي، كاملاً عملكردي بود. فقط چند مورد تزئين داشت. بنابر اين سعي شد تا همان فضا، با ويژگي كاربري اداري حفظ شود. اما در بخش سازه، مقاوم سازي مورد توجه قرار گرفت. در برخورد با سازه سعي شد تا جايي كه ساختمان اجازه مي دهد و هويت بنا دگرگون نشود، چه به لحاظ ثقلي و چه زلزله، مقاوم سازي انجام شود. در بخش ثقلي 100 درصد و در بخش زلزله، تا جايي كه امكان داشت استحكام بخشي صورت گرفته است.
مهندس پارسي به بخش تأسيسات اشاره كرد و گفت: از آنجا كه كاربري اداري در دستور كار بود، سعي شد تا امكانات امروزي مورد نظر قرار گيرد. مشاور تأسيسات كاخ شهرباني شركت مهندسين مشاور آبان و در رأس آن مهندس اكبرزاده، زحمات زيادي كشيد. تأسيسات الكتريكي، ايمني (اطفاي حريق و اعلام حريق) و كابل كشي هاي متعدد و همچنين ايجاد سيستم تهويه، كار فراواني برد. مي توانيم بگوييم كه در اين بخش تأسيسات در حد نوسازترين بناهاي حال حاضر كشور است.
كاخ شهرباني زندگي دوباره اي را آغاز كرده است. زندگي جديدي كه در آن با الهام از گذشته، چهره پيرو فرتوت را از ياد برده و در دل شهر پير، روزگار جواني را از سر گرفته. شايد اين پروژه بتواند مبنايي باشد براي مرمت بسياري از آثار تاريخي ديگر. اين حرف هاي مهندس سعيدي، حس رضايتمندي از انجام كاري بزرگ را در ذهن به وجود مي آورد. شايد كمتر كسي بداند كه او همان مردي است كه مدرسه و مسجد سپهسالار را با دستان توانمندش مرمت كرده است. او همان پرستار گنبد 600 تني است.