علي شاكري
بحث جذب مربيان خارجي همواره از جمله موضوعات مهم ورزش ايران بوده است.البته شدت و ضعف هم در طول نزديك به نيم قرن حضور مربيان خارجي هم به چشم خورده است. پاي مربيان خارجي به ورزش ايران هم درست از روزي به كشور ما باز شده است كه كاروان ورزشي ايران نخستين حضور المپيكي خود را در سال ۱۹۴۸ لندن تجربه كرد. فوتبال، واليبال و حتي كشتي نيز در دهه شصت به بعد در مقاطعي از زمان از مربيان خارجي سود جستند، اوج جذب مربيان خارجي از يك دهه پيش آغاز شده است كه هم اكنون با شدت اين سياست از سوي فدراسيون هاي ورزشي دنبال مي شود. در حال حاضر به نوعي شاهد يك رقابت نزديك بين فدراسيون ها و حتي باشگاه ها و تيم هاي رشته هاي مختلف ورزشي در زمينه جذب مربيان خارجي هستيم. واليبال يكي از آن رشته هاست كه پس از كسب نتايج موفق در چند سال اخير براي ارتقاي سطح كيفي اش به دنبال مربياني با كلاس و دانش بالاتر نسبت به مربيان خارجي قبلي خود است. بعد از خاتمه يافتن قرارداد «ست كوويچ» مربي اهل صربستان تيم ملي جوانان و «پارك كي ون» سرمربي كره اي تيم ملي بزرگسالان، فدراسيون واليبال ايران از مدتها پيش با رايزني گسترده و با چراغ سبز فدراسيون بين المللي واليبال FIVB و شخص «چشكوف» رئيس كميته مربيان جهان در انديشه جذب مربيان صاحب نام تري افتاده است. در همين رابطه نظرخواهي اهالي واليبال (مربيان، كارشناسان، دست اندركاران اين رشته ورزشي ) را مي خوانيد كه آنان چه توصيه هايي براي مسئولان واليبال دارند.
مربيان با هويت
مصطفي كارخانه را مي توان موفق ترين مربي داخلي در يك دهه گذشته دانست، مردي كه جدا از دو دوره همراهي تيم ملي در مسابقات قهرماني بزرگسالان آسيا به سالهاي ۱۹۹۹ تهران و ۲۰۰۱ كره جنوبي با تيم جوانان ايران دو بار و با تيم نوجوانان ايران يك بار قهرمان آسيا شد. كارخانه در مسابقات نوجوانان جهان ۲۰۰۱ قاهره نيز با تيم ايران در مكان دوم جهان ايستاد. به اعتقاد او مربيان صربستاني نمي توانند به بالا رفتن سطح واليبال ملي ما كمك كنند و از همين رو براي پيشرفت بايد به دنبال مربياني از كشور صاحب واليبال ايتاليا باشند.
وي با اشاره به اين كه تيم ملي يك كشور و سرنوشت آن را نمي توان بدست مربي ناشناخته داد، افزود: حتماً بايد با شناخت كافي و ارزيابي دقيق به دنبال مربياني با هويت بود.
كارخانه، پيرامون توانايي ها سرمربي خارجي جديد تيم ملي بزرگسالان يادآور شد كه اين مربي بايد حداقل تيم ايران را در مسابقات قهرماني جهان ۲۰۰۶ ژاپن از مرحله مقدماتي به يك مرحله بالاتر ببرد.
(البته در نقد صحبت هاي سرمربي سابق تيم ايران بايد به اين موضوع اشاره كنيم كه با وجود همگروهي ايران با تيم هايي چون ايتاليا، چك، آمريكا، بلغارستان و ونزوئلا هيچ مربي مطرح امروز جهان نيز چنين قولي نخواهد داد.)
وي در مورد دلايل به كارگيري مربيان ايتاليايي گفت: اگر هدف ما پيشرفت بيشتر و رسيدن به مرحله حرفه اي هاست بايد ابزار اين كار را از كشورهايي وارد كنيم كه خود در اين رشته حرفه اي هستند. امروز هر بازيكن و مربي واليبال آرزو دارد كه در ليگ سري A ايتاليا بازي كنند.
مربيان بزرگ ايتاليايي
جمشيد حميدي، از كارشناسان واليبال در مطبوعات ورزشي ايران هم با كارخانه هم عقيده است و مي گويد: «امروزه به دليل تلاش هاي فدراسيون جهاني واليبال سبك هاي اين رشته در سراسر دنيا تا حد زيادي يكسان شده است، اما به نظر من در شرايط كنوني مربيان بزرگ ايتاليايي مي توانند سطح واليبال ايران را ارتقا دهند.»
وي مربيان ايتاليايي و برزيلي را حرفه اي ترين مربيان فعلي واليبال جهان قلمداد كرد و عنوان داشت: در گذشته ورزش واليبال در هر كشور به صورت خاص خود برنامه ريزي مي كرد، اما با برگزاري و گسترش كلاس ها و دوره هاي مختلف مربيگري توسط فدراسيون جهاني واليبال FIVB امروزه اين رشته به يك شكل واحد دست پيدا كرده كه هر كشوري براي پيشرفت واليبال خود سعي مي كند با استفاده از تجربيات مربيان بزرگي كه در اين رشته به مهارت هاي بالايي دست يافته اند سطح تيم هاي ملي خود را بالا ببرند.
اين كارشناس واليبال به تأثيرات حضور يك مربي بزرگ اعتقاد دارد كه علاوه بر كسب موفقيت هاي بيشتر باعث جلب توجه رسانه هاي مختلف جهان به سمت كشورمان خواهد شد و اين موضوع مي تواند بيش از گذشته آوازه واليبال ايران را به نقاط مختلف جهان برساند. وي با اعلام اين كه مربيان روس و صرب حتي اگر در سطح بالايي هم باشند نمي توانند از اين بيشتر سطح واليبال ما را افزايش دهند در خصوص انعقاد قرارداد با مربيان خارجي شناخته شده اي چون «جوليوولاسكو» و «جو بوآلبرداو» و «آريو سلينگر» گفت: بايد شرايطي براي آنها فراهم كنيم تا حداقل ۳ تا ۴ سال در كشورمان حضور داشته باشند.
«ست كوويچ» هم تجربه ديگري از جذب مربيان خارجي وبه خصوص اروپاي شرقي بود.
او هم به سهم خود ديدگاه واليبال ما راتغيير داد ،هرچند كه حضورش در ايران دو سال طول كشيد.
آرزوي هر مربي خارجي
ناصر شهنازي با تيم واليبال نوجوانان ايران در مسابقات جهاني ۲۰۰۳ تايلند به مقام سوم رسيده است و با همين تيم در قهرماني آسيا (۲۰۰۳ - ويشاكاپت نام هند) نايب قهرمان شد، وي مي گويد: با پتانسيلي كه واليبال ايران در چند سال اخير و با زحمات فراوان بدست آورده است، حضور در تيم ملي واليبال ايران آرزوي هر مربي خارجي است و اگر بتوانيم يك مربي درجه يك را جذب كنيم مي توانيم مدعي كسب موفقيت هاي بزرگي نيز باشيم.
شهنازي قدرت و سرعت را از شاخصه هاي اصلي واليبال ايران خواند و اعلام داشت: مربيان برزيلي و ايتاليايي مي توانند اين استعداد را در مسيري درست و حساب شده قرار دهند.
وي در خاتمه با اشاره به افزايش علاقه مندان واليبال در ايران گفت: بايد با انتخابي صحيح در مسابقات قهرماني جهان و بازي هاي آسيايي پاسخ مثبتي به اين خيل مشتاق داد.
سوابق و تجربه
دكتر جمشيد آيريا، رئيس كميته مربيان واليبال، سابقه و تجربه را دو معيار اصلي انتخاب مربي خارجي براي واليبال ايران ذكر كرد و عنوان داشت:مربياني مي توانند در واليبال ايران دست به تحولاتي بزرگ بزنند كه خود در رده هاي ملي عملكرد موفقي داشته اند.
وي با اعلام اين كه مربيان داخلي در شرايط فعلي توانايي اداره تيم ملي بزرگسالان را ندارند ،گفت: سطح دانش مربيان جديد واليبال قطعاً از «پارك كي ون» و «ست كوويچ» بالاتر خواهد بود و ما تلاش مي كنيم كه ممتازترين ها را انتخاب نماييم.
نقش مربيان داخلي
ابراهيم وطن پرست، ملي پوش اسبق واليبال و سرمربي تيم پگاه اروميه با اشاره به فرصت چند ماهه نمي توان انتظار معجزه از مربيان خارجي داشت، بر نقش مهم مربيان داخلي تأكيد دارد. وي افزود: فدراسيون واليبال بايد مربياني را براي هدايت تيم ملي انتخاب كند كه نام آنها باعث بالا رفتن انگيزه بازيكنان شود. وطن پرست مي گويد: مربيان خارجي به هنگام ورود به دليل شناخت كمي كه از واليبال ما دارند، نقش مربيان داخلي در ايجاد اين ارتباط مي تواند بسيار با اهميت تلقي شود چرا كه يك مربي باهوش خارجي مي داند كه با استفاده از تجربيات مربيان داخلي مي تواند سريع تر به اهداف خود دست پيدا كند. ملي پوش اسبق واليبال در خاتمه گفت: مربي با دانش خارجي هم يك دوره زماني دو ساله مي خواهد تا بتوان كارنامه او را بسنجيد.
تاريخ مصرف حداقل دو ساله
عباس برقي در چند سال اخير همواره در زمره دستياران «پارك كي ون» بوده است كه به شناخت نسبي از كار با مربيان خارجي دست پيدا كرده است.اواعتقاد دارد كه مربيان خارجي تاريخ مصرفي دوساله دارند وبايدبعد از مدتي براي به روز ماندن ازوجود مربيان جديدتري سود جست.
فقط مربيان روسي
مهدي صابرپور، رئيس كميته آموزش فدراسيون واليبال با پشتوانه اي بزرگ از بازي هاي ملي و هدايت تيم هاي ملي بزرگسالان، جوانان و باشگاهي در سالهاي اخير مي گويد: مربيان روس هم اكنون جايگاه ممتازي در رده هاي نوجوانان و جوانان در واليبال جهان دارند، بوگانيكف هم ثابت كرده كه تا چه حد در واليبال ايران تأثيرگذار بوده است. روس ها به لحاظ فرهنگي هم به ما نزديك ترند و ديگر آن كه به لحاظ مالي هم راحت تر مي شود با آنان كنار آمد.
با توجه به آنكه قصد استفاده از مربيان روسي در دو رده سني نوجوانان و جوانان را داريم و بهتر است در سطح بزرگسالان هم از سرمربي روسي استفاده كنيم تا شيوه آماده سازي و تمرين در تمامي سطوح يكنواخت شود.
صابرپور افزود: اكنون واليبال جهان كاملاً قدرتي شده است و ما چون در دو رده همان راه و روش ها را مي رويم در رده بزرگسالان راحت تر به نتايج موردنظر دست پيدا خواهيم كرد.
رئيس كميته آموزش مي گويد: اگر هر مربي بگويد كه در كوتاه مدت نتيجه خواهد گرفت مطمئناً چيزي از واليبال نمي فهمد، جز آنكه خوش شانس باشد و همانند «پارك كي ون» در موقعيتي طلايي تيمي آماده را در اختيار گيرد.
«پارك كي ون » در ميان مربيان خارجي واليبال ايران بهترين نتايج را گرفت.اوبسيار خوش اقبال بود كه واليبال ايران درورود به دوره مدرن شرايط ايده آل تري نسبت به دوران ديگر مربيان خارجي داشت. واليبال ايران از او درس هاي باارزشي گرفت كه مي تواند در ادامه هموار كننده راه ناهموار باشد.
فقط مربي سرشناس كافي نيست
مسعود صالحيه، ستاره بزرگ دهه چهل واليبال ايران، مدير و سرمربي اسبق تيم ملي بزرگسالان با ديد مثبت به جذب مربيان خارجي مي نگرد. ملي پوش اسبق واليبال ايران شرط موافقت خود را بررسي و مطالعه در استخدام مربيان با كلاس مي داند. وي با اشاره به اينكه اگر خواهان ارتقاي واليبال هستيم فقط بسنده كردن به مربي مطرح سرشناس كافي نيست، بايد در وهله نخست به واليبال بهاي بيشتري بدهيم و بيشتر هزينه كنيم. صالحيه در مورد مربيان خارجي به نكته جالبي اشاره كرد و آن هم درجه بندي آنان است.
او مي گويد در حال حاضر مربيان درجه ۳ را با ۵ هزار دلار، درجه ۲ را با ده هزار دلار و درجه يك را با ۲۰ الي ۲۵ هزار دلار مي توان جذب كرد و در اين ميان شايد برخي از مربيان درجه يك شرايط ديگري هم همانند پيش قرارداد را مطرح كنند. ما در اين بين بايد ابتدا هدف خود را از جذب مربيان خارجي روشن سازيم، اينكه چه مربياني مي خواهيم؟ اگر قصد نزديك شدن به قدرت هاي اروپايي را داريم به سراغ ايتاليايي ها برويم آنها سوابق روشن تري نسبت به ساير كشورهاي اين قاره دارند. ديگر آنكه بايد بدن بازيكن ما ببينيم با بازيكنان واليبال كدام كشورها از كوبا گرفته تا روسيه و برزيل يا ايتاليا مي خواند.
اين پيشكسوت واليبال جذب مربيان هر سه رده از يك كشور را به سود واليبال ايران خواند و عنوان داشت با اين اقدام هم از بار مالي اين پروژه كاسته خواهد شد و هم سرعت تطبيق پذيري و پيشرفت راحت تر ميسر خواهد بود. حال كه اگر خواهان جذب بهترين ها هستيم بايد خوب هم هزينه كرد.
جذب مربيان آموزشي
رئيس سابق كميته آموزش فدراسيون واليبال و استاد دانشگاه ضمن تأييد تبادل دانش و علم ميان كشورها اعتقادي متفاوت با همه پرسش شوندگان دارد.
حسين توسلي، جذب مربيان و مدرسين آموزشي را تأثيرگذارتر مي داند و معتقد است با حضور اين دست مربيان، مربيان داخلي هم بر دانششان اضافه خواهد شد و آنها هم به شكل تئوري و عملي با تطبيق دادن مسايل با شرايط فرهنگي خودمان و با آگاهي از موقعيت فيزيكي، عمومي و اجتماعي بازيكنان مي توانند مؤثرتر در فرآيند نتيجه گيري واليبال حضور يابند. وي مي افزايد: اگر به آمار عناوين واليبال در سال هاي اخير رجوع كنيم بيشترين مقام با مربيان داخلي به دست آمده است.
مربيان اروپايي
يكي از مربيان چند سال اخير تيم ملي بزرگسالان و يكي از چند دستيار «پارك كي ون» پيرامون مربيان خارجي مربيان اروپايي را به ساير قاره ها ترجيح مي دهد.
حسن منصوري، از به كارگيري دو شيوه مربيگري «پارك كي ون» متأثر از واليبال ايتاليا و «ست كوويچ» از صربستان (دو كشور مطرح در واليبال امروز جهان) را يك تجربه خوب براي واليبال ايران خواند و عنوان داشت بازيكنان با شيوه و روش ايتاليايي در زمينه بدنسازي بهتر نتيجه داده اند و اگر قرار بود روش تيم جوانان در سطح بزرگسالان پياده شود بدون ترديد مصدوميت هاي سنگيني را براي بازيكنان به همراه داشت.
وي اضافه كرد اگرچه برنامه هاي «پارك كي ون» در اكثر زمينه ها جواب داد وليكن اين سرمربي كره اي كوچينگ اش به نسبت ساير برنامه هايش ضعيف تر بود.
وي پيرامون تفاوت هاي بين مربيان قاره هاي مختلف معتقد است مربيان اروپايي به خصوص ايتاليايي كارهايشان در همه زمينه ها به تفكيك است و آنها حتي در مورد بدنسازي نيز براي پست هاي مختلف برنامه مجزا دارند. اعتقاد به آناليز نيز از جمله برتري هاي مربيان ايتاليايي به نسبت ساير همتا هايشان است. منصوري در خاتمه عنوان داشت كه مربيان جديد خارجي واليبال بايد از كلاسي بالاتر از «پارك كي ون» و «ست كوويچ» برخوردار باشند.
هيچ مربي خارجي به اندازه بوگانيكف در ايران مورد توجه واقع نشد.ستاره المپيك ۱۹۶۸ مكزيك معروف به گاگارين بعد از ده سال هنوز هم از محبوبيت خاصي در ميان مسئولان واليبال برخوردار است .او در تغيير نگرش واليبال ايران از واليبال سنتي به واليبال مدرن سهم بزرگي دارد وهنوز هم براي كشف استعدادها خستگي نمي شناسد.
مربي خارجي براي بزرگسالان
كارشناس واليبال در مطبوعات ورزشي ضرورت جذب مربي خارجي را فقط در رده بزرگسالان ضرورت تلقي مي كند و اعتقاد دارد با توجه به كارنامه پربار مربيان داخلي در دو رده نوجوانان و جوانان بايد همچنان از مربيان داخلي سود جست.
سيف الله ترابي در مورد دلايل ديدگاه خود مي گويد: با كسب قهرماني جوانان آسيا و نوجوانان آسيا توسط مصطفي كارخانه و محمد وكيلي و تداوم آن با نايب قهرماني آسيا و مقام سومي جهاني در نوجوانان از سوي ناصر شهنازي و عليرضا خوشرويي و قهرماني دوم نوجوانان ايران با همراهي احمد پوركاشيان گوشزدكننده اين نكته است كه مربيان ايراني از موقعيت بهتري نسبت به همتا هاي آسيايي خود برخوردارند. وي با اعلام اين مطلب كه حالا مسئولان كميته فني در زمينه جذب سرمربي خارجي براي تيم بزرگسالان به اجماع رسيده اند خوب است، در كنار مربيان برگزيده به مربيان جوان وطني هم اين فرصت داده شود تا با كسب تجربه لازم بتوانند در آينده سكاندار آتي تيم ملي باشند.
ترابي در خصوص مربي خارجي مي افزايد: به نظر مي رسد ديدگاه مسئولان واليبال بيشتر متوجه مربيان ايتاليايي، برزيلي و صربستاني است.اين كارشناس واليبال يكي از دلايل موفقيت «پاركي كي ون» را حضور اين مربي در ايتاليا خواند و عنوان داشت: تفكرات و توانايي اين مربي در ليگ برتر اين كشور شكل گرفت و ثمره تضارب آراء مربيان در ليگ ايتاليا توسط اين مربي آسيايي به واليبال ايران رسيد.
