حسين لطفي
دهمين مجمع بين المللي انرژي با حضور نمايندگان ۶۵ كشور توليدكننده و مصرف كننده جهان و ۳۲ شركت بزرگ نفت و گاز بين المللي و با موضوع امنيت و پروژه هاي نفتي و بهبود اطلاعات و آمار انرژي از روز شنبه هفته جاري به مدت سه روز در دوحه قطر آغاز شد. قيمت هاي بالاي نفت خام در بازارهاي جهاني تمامي ابعاد و بحث هاي نشست امسال مجمع بين المللي انرژي را تحت الشعاع خود قرار داده بود. در حالي كه توليدكنندگان و مصرف كنندگان نفت در اين اجلاس در رابطه با اينكه بهاي فعلي ۷۵ دلاري نفت براي همه خطرناك است، اجماع داشتند، اما در اتخاذ راهبردي يكسان براي كاهش بهاي نفت و يا حداقل جلوگيري از افزايش بيشتر آن اختلاف نظرهاي عميقي از خود بروز دادند. در حالي كه مصرف كنندگان خواهان توليد نفت بيشتري بودند، توليدكنندگان بر ضرورت افزايش سرمايه گذاري در بخش هاي پايين دستي نفت تأكيد مي ورزيدند.
سخنان داكورو
ادموند داكورو رئيس نيجريه اي اوپك در دومين روز اين اجلاس در رابطه با راهبردهاي متفاوت توليدكنندگان و مصرف كنندگان نفت به نكته جالبي اشاره كرد: هردو گروه به موازات همديگر و بر روي دو خط موازي حركت مي كنند، به طوري كه هيچ گاه به نقطه اشتراكي نخواهند رسيد. وي پيش بيني كرد بهاي نفت در ميان مدت در سطح ۶۰ تا ۶۵ دلار در هر بشكه باقي بماند. داكورو همچنين از كشورهايي چون كويت و عربستان خواست به شركت هاي نفتي بين المللي مجال بيشتري براي توسعه ذخاير نفت خود بدهند، چرا كه آنها شديدا نيازمند سرمايه گذاري هاي كلان براي توسعه ظرفيت توليد هستند. وي نگراني نسبت به كمبود ظرفيت پالايش نفت در كشورهاي مصرف كننده خصوصا آمريكا را از عوامل اصلي رسيدن بهاي نفت به هر بشكه ۷۵ دلار اعلام كرد. وي تأكيد كرد اعضاي اوپك به وظيفه خود در توسعه بخش بالادستي به خوبي عمل كرده اند و اكنون نوبت مصرف كنندگان است كه به توسعه بخش پايين دستي نفت كمك نمايند.
مواضع مصرف كنندگان
كلود منديل مديركل آژانس بين المللي انرژي كه حافظ منافع كشورهاي مصرف كننده نفت محسوب مي شود خواستار افزايش توليد اعضاي اوپك شد و تأكيد كرد كه تا پايان دهه جاري بازار جهاني نفت با كمبود شديد عرضه مواجه خواهد شد. وي گفت: ما از اعضاي اوپك فقط مي خواهيم رشد ۲۵ درصدي تقاضاي جهاني نفت طي سه سال آينده را تامين كنند. فيت بيرول كارشناس ارشد آژانس بين المللي انرژي نيز در سخنراني در مجمع بين المللي انرژي اعلام كرد كه طي دهه آينده جهان نيازمند سالانه ۳۰۰ ميليارد دلار سرمايه گذاري در بخش بالادستي نفت به منظور تامين تقاضاي فزاينده و كاهش توليد حوزه هاي بالغ و پير است. آندريس پيبالگز كميسر انرژي اتحاديه اروپا نيز با ناكافي خواندن ظرفيت مازاد توليد كنوني كشورهاي توليدكننده نفت اعلام كرد با چنين ظرفيت محدودي نمي توان انتظار كاهش نوسانات بازار نفت را داشت. وي پيش بيني كرد نابساماني كنوني بازار نفت تا سال ۲۰۱۰ نيز تداوم يابد.
مواضع توليدكنندگان
در حالي كه مصرف كنندگان نفت بر افزايش توليد نفت تأكيد مي ورزند، اعضاي اوپك همگي بر يك نكته اصرار دارند: بازار نفت با كمبود عرضه نفت مواجه نيست. شكيب خليل وزير نفت الجزاير منفعت طلبي شركت هاي نفتي را عامل نابساماني بازار نفت دانست و عنوان كرد: توليدكنندگان و مصرف كنندگان بايد با يكديگر هماهنگي بيشتري داشته باشند، در شرايط فعلي شركت هاي بزرگ نفتي راه خود را مي روند و سود چنداني به توليدكنندگان نمي رسانند. ديگر اعضاي اوپك با اشاره به افزايش ۱۰ درصدي توليد اين سازمان طي شش سال گذشته هزينه هاي سنگين اكتشاف و توليد نفت را مانع افزايش سريع توليد دانستند. عربستان سعودي به تنهايي طي پنج سال آينده ۵۰ ميليارد دلار براي توسعه حوزه هاي نفتي و پالايشگاه هاي جديد سرمايه گذاري خواهد كرد. اكنون توليدكنندگان از سرمايه گذاران مي خواهند طرح هاي انرژي خود را رو كنند. كاظم وزيري هامانه وزير نفت كشورمان نيز به اين نكته اشاره كرد كه اعضاي اوپك در شرايط فعلي با آخرين توان در حال توليد نفت هستند. وي معتقد است: بازار نفت با كمبود فيزيكي نفت مواجه نيست و افزايش ذخاير استراتژيك نفت كشورهاي مصرف كننده را گواه ادعاي خود مي آورد. برخي توليدكنندگان، كشورهاي مصرف كننده نفت خصوصا آمريكا را به دليل عدم برنامه ريزي مناسب در ساخت پالايشگاه هاي جديد طي دهه هاي اخير سرزنش مي كنند. آنها طرح آمريكا براي اضافه كردن اتانول به بنزين توليدي اش را ( كه احتمالا موجب كاهش توليد بنزين در اين كشور خواهد شد) در شرايط وخيم بازار نفت، كج سليقگي دولتمردان آمريكا مي دانند.
برخي اعضاي اوپك معتقدند سياست هاي نادرست آمريكا عامل بي مهار بودن قيمت نفت در شرايط فعلي است. گسترش حملات لفظي و تهديدات آمريكا عليه برنامه هسته اي ايران كه دومين توليدكننده بزرگ اوپك است، عامل نخست صعود ۱۰ دلاري بهاي نفت از آغاز سال ۲۰۰۶ تاكنون محسوب مي شود. شكري غانم نماينده ليبي در مجمع انرژي معتقد است:تهديد حمله نظامي آمريكا به ايران به تنهايي عهده دار ۱۵ دلار از بهاي ۷۵ دلاري كنوني نفت است.
در همين حال، كاظم وزيري هامانه در گفت و گويي كوتاه با خبرنگاران با تاكيد براينكه سياست هاي ارعاب و تهديد آمريكا يكي از عوامل اصلي افزايش بهاي نفت است، اعلام كرد: ايران در صورت به بن بست رسيدن پرونده هسته اي اقدام به قطع صادرات نفت خود نخواهد كرد. هامانه همچنين پس از مذاكرات نيم ساعته با وزيران نفت و انرژي پاكستان و هند در حاشيه اجلاس بين المللي انرژي، از احتمال انعقاد قرارداد خط لوله گاز ايران در ماه ژوئن خبر داد و افزود: مذاكرات سه كشور در مراحل پاياني خود قرار دارد.
سخنان كاظم پور اردبيلي
نماينده ايران در اوپك نيز در اين اجلاس در پاسخ به جوسازي هاي رئيس و يكي از مديران ارشد آژانس بين المللي انرژي عليه ايران، اعلام كرد: دخالت آژانس بين المللي انرژي در مسائل سياسي فقط موجب حادتر شدن نابساماني هاي فعلي بازار نفت خواهد شد. به گزارش خبرگزاري مهر، حسين كاظم پور اردبيلي نماينده ايران در اوپك اظهارات كلود منديل رئيس آژانس بين المللي انرژي در رابطه با قطع صادرات نفت ايران را سياسي و غيرسازنده خواند. كاظم پور كه در حاشيه اجلاس مجمع بين المللي انرژي سخن مي گفت اظهارات كلود منديل رئيس و بيل رامسي مرد شماره دوي آژانس بين المللي انرژي در رابطه با ايران را فقط عامل تشديد نوسانات بازار نفت خواند. كلود منديل در سخناني در اين اجلاس با پس گرفتن سخنان قبلي خود مبني بر تحمل ۱۸ ماهه بازار نفت بدون نفت ايران، اعلام كرد ذخاير استراتژيك آژانس بين المللي انرژي پاسخ گوي چهار سال قطع صادرات نفت ايران خواهد بود. بيل رامسي نيز ادعا كرده بود اظهارات اخير رئيس جمهور ايران موجب بي ميلي سرمايه گذاران براي حضور در بخش انرژي اين كشور خواهد شد. كاظم پور با غيرحرفه اي خواندن سخنان منديل و رامسي اعلام كرد چنين اظهاراتي از سوي مسئولان آژانس بين المللي انرژي فقط موجب تشديد وخامت اوضاع بازار نفت خواهد شد و امنيت انرژي جهان را به مخاطره خواهد انداخت. وي تصريح كرد: جوسازي ها و اظهارات غيركارشناسانه مسئولان آژانس بين المللي خللي بر جايگاه ايران به عنوان دومين توليدكننده بزرگ نفت اوپك ايجاد نخواهد كرد.