Hamshahri Newspaper

عكس: گلناز بهشتي
صدف كوه كن
خوب يادم هست قديم تر ها پدر هر 6 ماه يك بار ما را كشان كشان به دندانپزشكي مي برد، از روز قبل عزاي بازكردن دهانمان را مي گرفتيم، فكر مي كرديم تا دهانمان را باز كنيم، آمپول است و دندان كشيدن.
بعدها كه بزرگ تر شديم و اختيارمان دست خودمان افتاد!! دندان درد به دندان درد، سراغ دندانپزشك را گرفتيم، اما اين بار از ترس صورت حساب عزاي باز كردن دهانمان را داشتيم.
با توجه به رواج اقدامات زيبايي در دندانپزشكي و تنوع محصولات مراقبت از دهان و دندان، براي آگاهي شما از بهترين و مؤثرترين روش هاي جديد دندانپزشكي مصاحبه اي را با دكتر محمد رضا طاهريان- مديرعامل تعاوني دندان پزشكان ايران ترتيب داده ايم كه از نظرتان مي گذرد.
***
*ميناي دندان چيست و چه عواملي بر سلامت آن تأثير مي گذارند؟
-ميناي دندان، سخت ترين بافت بدن است كه تحت تأثير عوامل مختلف در نقاطي كه مينا در آنها ظريف تر و نازك تر است، ممكن است دچار پوسيدگي شود، بالاي 90درصد موادآهكي و كلسيمي دارد و بسته به رسوب مواد مختلف و ميزان فلورايد، ممكن است رنگ هاي مختلفي را از خودش منعكس كند. در بعضي مواقع به دليل بالاتر بودن فلورايد در آب برخي مناطق مثل مناطق جنوبي كشور از حد معمول ، ما به وضوح شاهد تغيير رنگ دندان ها هستيم و گاهي به دليل پيگمان هاي ناشي از تجزيه مواد غذايي اين
رنگ گرفتگي به وجود مي آيد كه بيمار را در بسياري از موارد وادار مي كند تا به مطب دندانپزشكي براي سفيد كردن دندان ها(بليچينگ) مراجعه كند. بعضي از اين رنگ ها، رنگ هايي هستند كه ناشي از پيگمان هاي مواد غذايي هستند كه به راحتي با پروساژ قابل از بين رفتن هستند و در اين موارد با استفاده از تركيبات پراكسيد هيدروژن و كاربومات پراكسيد دندان ها را سفيد كرد كه يك يا دو درجه تغيير رنگ خواهيم داشت.
با توجه به گرايش به زيبايي و روابط اجتماعي كه بسيار مهم شده است مراجعات به مطب دندانپزشك ها براي اعمال زيبايي ازجمله سفيدكردن دندا ن ها يا بليچينگ افزايش يافته است.
*آيا سيگار كشيدن هم تأثيري در زردي دندان ها دارد؟
-بله! سيگار باعث زرد شدن رنگ دندان مي شود ولي بدتر از آن تأثير مخربي است كه بر روي بافت پريودنتال(لثه و لب) مي گذارد، مهمترين مشكلي كه سيگار ايجاد مي كند، حرارت ناشي از سيگار است كه باعث نكروز بافت و خرابي دندان مي شود چه بافت دندان چه بافت پريودنتال.
*بنابراين تغيير رنگ لب و لثه هم مي تواند از عوارض سيگار باشد؟
-100درصد. هم تغيير رنگ لب و لثه و هم تغيير رنگ صورت كه به دليل وجود نيكوتين است. اگر نگاهي به فيلترهاي سيگار كنيد متوجه مواد زرد رنگي خواهيد شد كه در آن تجمع پيدا مي كند كه همين مواد به دندان منتقل مي شود و تأثير خود را مي گذارد.
*و بليچينگ اين تغيير رنگ ها را كاملاً از بين مي برد؟
- بليچينگ از طريق اكسيژن و هيدروژن باعث مي شود مكانيسمي شبيه به سفيد شدن لباس ها بر اثر وايتكس اتفاق بيفتد كه در مورد بليچينگ ، فرآيند سازگار با حيات است. بليچينگ كارماندگاري نيست و بعد از چند ماه دوباره برمي گردد.
*روش هاي جديد و استفاده از ليزر چطور؟
-روش هاي جديد، فقط آن را تسريع مي كند وگرنه مكانيسم متفاوتي ندارد.
*آيا روش هاي ديگري هم براي سفيد كردن دندان ها وجود دارد؟
-روش هاي قديمي تري هم هست، مثلاً لامينت وينرها كه به صورت پوسته هاي چيني با كمترين تراش(ممكن است در حد كمتر از ميليمتر) روي دندان ها چسبانده شوند و با استفاده از سيستم هاي جديد چسباننده مي توان آنها را بر روي دندان ها چسباند و رنگ آنها را به رنگ دلخواه درآورد.
*در اين صورت دنداني كه زيرروكش قرار مي گيرد، آسيبي نمي بيند؟
-نه! دندان زيري هيچ آسيبي نمي بيند و اين روش، يك روش كاملاً سالم است.
*در زمينه دندانپزشكي زيبايي، بد نيست كه به كاشتن نگين بر روي دندان نيز اشاره كنيم؟
-ما به هيچ وجه كاشتن نگين را توصيه نمي كنيم، زيرا اين كار باعث تجمع پلاك ميكروبي مي شود و در ايجاد پوسيدگي مؤثر است، اما كاشت نگين موضوعي است كه به دليل رواج اقدامات زيباسازي مراجعات بي شماري را به دندانپزشك در پي دارد، كه من توصيه نمي كنم.
*مكانيسم عمل چگونه است؟ دندان را سوراخ مي كنند؟
- خير، نگين را از طريق چسباندن بر روي دندان مي نشانند. در واقع نگين را به وسيله خلل و فرج هايي كه از طريق كار در لابراتوار در آن ايجاد كرده اند و با كمك مواد چسبنده به دندان مي چسبانند.
* اصلاح طرح لبخند يعني چه؟
- اصلاح طرح لبخند يعني رابطه حدود لثه را با لب و دندان ها تنظيم مي كنند، يعني گاهي اوقات وقتي دندان ها خيلي كوچك هستند، خنده بيمار زيبا نيست. دندانپزشكان با استفاده از روش هاي جراحي مثلاً تغيير طول كلينيكي يا بزرگتر كردن تاج كلينيكي، اين نسبت هاي طبيعي را كه بايد براي زيبايي برقرار باشد را برقرار مي كنند كه خنده، زيباتر شود.
*دندان طلا چه كاربردي داشته؟ آيا از مظاهر زيبايي به شمار مي آمده است؟
- اعتقاد بر اين بوده است كه طلا براي قلب مفيد است، من اعتقاد ندارم كه حرف هاي عوام تماماً بيراه است و ممكن است دلايل قابل تأملي داشته باشد، در طب عوام چيزهايي هست كه در ابتدا براساس تجربه به آن دست يافته اند و سپس از نظر عملي تأييد شده است.
*دندان كاملاً از جنس طلا بوده يا روكشي از جنس طلا بر دندان مي كشيده اند؟
- براي روكش كردن از طلا استفاده مي كرده اند، چون طلا، تورق پذيري اش خيلي بالاست، نرم است و قابليت انطباق دارد، روكش هايي را مي ساخته اند و از طريق دستگا ه هايي با فشار بر روي دندان منطبق مي كرده اند و روي قالب دندان و سپس دهان مي گذاشته اند.
*هنوز هم دندان طلا كاربرد دارد؟
- بعد از آمدن چيني و بعد از اينكه استحاله فرهنگي در جامعه ايجاد شده، افرادي را مشاهده مي كنيم كه براي تعويض دندان طلايشان با دندان چيني به دندانپزشك مراجعه مي كنند. طلا يك موقعي مظهر ثروت بود، اما با توجه به اينكه امروزه سرمايه داري، اشكال ديگري از نشانه هاي ثروت ارائه كرده است، نمي توان تنها به عنوان نشانه ثروت از آن نام برد، هنوز برخي به دليل جنبه سلامتي آن از طلا استفاده مي كنند.
*بد نيست اندكي راجع به درمان هاي پايه اي صحبت كنيم، به نظر شما زمان كشيدن يك دندان، چه زماني است؟ آيا آخرين راه است؟
- بله. با تشخيص دندانپزشك، زماني كه معالجه پذير نباشد بايد كشيده شود، در اينجا البته بايد به امكانات يك دندانپزشك هم توجه كرد، اما به طور كلي وقتي كه بازسازي دندان امكان پذير نباشد كه اين هم دلايل مختلفي دارد، طبيعتاً سعي مي كنيم تا جايي كه ممكن است به بازسازي دندان بپردازيم ،اما در برخي موارد نتيجه دراز مدتي ندارد و اين آگاهي را به بيمار مي دهيم كه بودن دندان خود بيمار بسيار بهتر است ولو اينكه بازسازي نهايتاً يك يا دوسال دوام داشته باشد.
*پركردن دندان يعني چه و آيا انواع مختلفي دارد؟
-هر فردي اصولاً هر 6ماه يكبار بايد به دندانپزشك مراجعه كند، ممكن است براي فردي با تشخيص دندانپزشك اين 6ماه به يكسال افزايش يا به 3ماه تقليل يابد كه بستگي به استعداد و زمينه دندان هاي افراد به پوسيدگي دارد.
در حقيقت پوسيدگي از يك نقطه كوچك در دندان آغاز مي شود و بعد وارد عاج مي شود، عاج بين 40-60 درصد مواد آهكي دارد (بافت بسيار سختي نيست) يعني يك ماتريس يا داربستي است كه از بين بردن آن براي ميكروب هاي پروتئوليتيك(ميكروب هايي كه پروتئين را از بين مي برند) در محيط اسيدي راحت تر است، بنابراين پوسيدگي در عاج گسترش پيدا مي كند و بعد به جايي نزديك طاق عصب و عروق مي شود، در آنجا تحريكات ايجاد شده، منجر به درد مي شود كه در اين حال بايد درمان ريشه اي انجام شود.
درمان ريشه اي مستلزم آن است كه اعصاب و عروق درآورده شوند كه به آن روت كانال مي گويند(در واقع عصب كشي اصطلاح درستي نيست) زيرا در بهترين كلينيك هاي دنيا تا 14درصد احتمال بازگشت وجود دارد. توصيه اين است كه منتظر درد نباشيد به دندانپزشك مراجعه كنيد و به خصوص با تهيه يك راديوگرافي پيش از درمان كه به توصيه دندانپزشك انجام مي شود اين امكان را فراهم كنيد كه پوسيدگي هايي كه در نقاط غيرقابل ديد است، بيش از آنكه درد ايجاد شود، معالجه كنند كه از همه نظر به نفع بيمار است.
*پانسمان چيست و اگر مدت زماني بيش از توصيه دندانپزشك از آن بگذرد و فرد به درمان قطعي نپردازد، چه مشكلي پيش مي آيد؟
-پانسمان اگر طولاني شود، اشتباه است، زيرا پانسمان چسبندگي لازم و كامل را به جداره ها ندارد و كاملاً موقت است، ممكن است از طريق پانسمان ميكروب ها نفوذ كنند و مشكل ايجاد كنند، به خصوص كه پانسمان، سايش پذيري بالايي دارد و امكان وجود درزهايي براي ورود ميكروب در اثر همين سايش پذيري بالا زياد است. پانسمان عملي كاملاً موقت است كه به سرعت بايد به درمان دائمي تبديل شود.
*كامپوزيت تا چه حد باعث پوسيدگي دندان مي شود؟
-كامپوزيت ها بعد از اينكه سخت مي شوند، منقبض مي شوند، آمالگام ماده اي است براي پر كردن دندان كه منبسط مي شود. اين انبساط باعث مي شود كه به ديواره بچسبد و راه نفوذ ميكروب را ببندد ولي كامپوزيت ها اين مشكل را دارند كه منقبض مي شوند. البته با اصلاحاتي كه در ساختمان كامپوزيت ها انجام مي شود اميدواريم به زودي در آينده اين عيب ها برطرف شود ولي كار با كامپوزيت ها تكنيك بسيار حساسي است و امكان بازگشت پوسيدگي در كامپوزيت بسيار بالاتر از آمالگام است. امروزه آمالگام را به عنوان يك ماده مضر يا مردود توسط شركت هاي سازنده براي فروش محصولات كامپوزيتي مطرح مي كنند و متأسفانه به هيچ وجه پايه علمي ندارد و اين موارد مورد تأييد سازمان بهداشت جهاني (WHO) و فدراسيون بين المللي دندانپزشكي نيست و صرفاً كار بنگاه هاي تبليغاتي است تا كالاها فروش رود و متأسفانه بسياري از رسانه هاي ما از جمله تلويزيون گاهي اين حرف ها را بدون اينكه پايه علمي داشته باشد مطرح مي كنند.
*مراقبت هاي دهاني و دنداني مثل نخ دندان و مسواك چه تأثيري دارند؟
- اگر دندانپزشك بهترين درمان دنيا را هم براي بيمار انجام دهد، اگر بيمار از دندان هايش مراقبت نكند اين كار بي فايده است. با اين كار هم آبروي دندانپزشك مي رود و هم وقت و پول بيمار تضييع مي شود.
روي دندان ها را يك لايه نازك شفاف و غير قابل رؤيت به نام پلاك ميكروبي احاطه مي كند، مسواك زدن بايد طوري باشد كه اين پلاك ميكروبي را پاره كند و از بين ببرد، قرص هايي هست به نام ديس كلوزينگ يا قرص هاي تشخيصي كه براي بيماراني كه متوجه نمي شوند و نمي توانند دستورات دندانپزشك را اجرا كنند، بايد مورد مصرف قرار گيرد چون پلاك ها را رنگ مي كند و بيمار، جلوي آئينه آنقدر مسواك مي زند تا پلاك ها از بين برود، بعد دستش مي آيد كه چقدر بايد مسواك بزند. اين قرص ها در داروخانه هاي ايران هم قابل تهيه است ولي كلاً توصيه ما اين است كه سطوح مختلف دندان يعني سطح داخلي- سطح جونده و سطح بيروني حداقل بين 8 تا 10بار بايد مسواك شود، مسواك بايد از روي لثه زده شود. مسواك فقط براي دندان نيست، چون با تحركي كه در لثه ايجاد مي كند و خون رساني را تسريع مي كند و بعد حتماً بايد نخ كشيده شود، چون بين دندان ها يعني سطوح مجاور دندان ها به هيچ وجه قابل دسترسي نيست. حتي موقعي كه مسواك مي زنيم ممكن است برخي از مواد غذايي رانده شوند و در اين شكاف ها قرار بگيرند. بازسازي و رژنراسيون پلاك ها 24 ساعت طول مي كشد بنابراين يك بار در روز شست وشوي مفصل و كامل دندان ها لازم است. در مواقع ديگر شست وشوي دندان ها براي خارج كردن ذرات غذايي لازم است.
*خمير دندان هاي مخصوص سيگاري ها، سفيد كردن مضاعف به وسيله چسب هاي سفيد كننده دندان چقدر كاربرد عملي دارد؟
- اين محصولات بايد تأييد شده به وسيله انجمن هاي علمي باشند چون برخي از اين مواد ممكن است تركيبات يا مواد ساييده اي داشته باشند كه باعث ضرر به دندان ها شوند. اينكه استفاده بي رويه از آنها صورت گيرد توصيه نمي شود و بايد با صلاحديد دندانپزشك مصرف شود.