علي مريخي- نام موزه از لغت فرانسوي"Musee " گرفته شده و به معناي مكاني است كه مجموعه بزرگي از آثار باستاني و صنعتي و چيزهاي گرانبها را در آن به معرض نمايش مي گذارند و دانشمندان و پژوهشگران و هنرمندان و علاقه مندان از آن استفاده مي كنند. كلمه موزه را فرانسويان از لغتي يوناني گرفته اند. موزه نام تپه اي در آتن بوده است كه در آن عبادتگاهي براي موزه ها ساخته شده بود.
امروزه در كشورهاي گوناگون جهان موزه ها، آثار باستاني، مردم شناسي، طبيعي، حيوانات و وحوش و مجموعه تاريخي آن كشورها را به نمايش مي گذارد. فرهنگ تمدن هر قوم و ملتي از طريق اشيا و وسايلي كه در آن موزه ها جمع آوري شده است شناخته مي شود. يكي از راههاي شناخت اقوام گذشته و نحوه زندگاني آنها بازديد از موزه هاست كه جنبه آموزشي نيز دارد.
پژوهشگران و متخصصان موزه داري، به دنبال ريشه يابي واژه موزه به مبدأ "هلني" بسنده كرده و تاريخ موزه و تاريخگذاري اين پديده را اين گونه تعريف كرده اند:
"معبد خدايان هنر شعر و موسيقي كه بر فراز تپه اي در آتن قرار داشت، نخستين موزه اي است كه در تاريخ موزه ها نام برده مي شود و موزه "آشمولين" در شهر آكسفورد نخستين موزه اي است كه آثار مشرق زمين را در خود محفوظ داشته است. نخستين موزه در قاره آسيا موزه هارميتاژ يا هرميتاژ در لنينگراد روسيه است و اولين موزه ايران در سال 1295 هـ .ش به نام موزه ملي ايران پايه گذاري شده و گشايش يافته است. سال 1746 ميلادي را در تاريخ تحول و تكامل موزه ها بايد نقطه عطفي به شمار آورد. چهار سال پس از آن به سال 1750 ميلادي اولين موزه واقعي جهان در قصر لوكزامبورگ برپا شد."
هدفهاي موزه را مي توان به اين صورت خلاصه كرد:
۱ـ نگهداري آثار گذشتگان، نمايش و انتقال آنها به آيندگان
۲ـ ارزيابي و قياس ميان پديدارهاي تاريخي، عملي، فني، صنعتي و هنري گذشته و حال
۳ـ ايجاد و تقويت تفاهم ميان ملل و اقوام
۴ـ شناخت و نمايش سهم اقوام و ملل در فرهنگ و تمدن جهاني
۵ـ اعتلا و بهبود دانش محصلان، دانشجويان، پژوهشگران و گروههاي ديگر
۶ـ جلوگيري از انهدام فرهنگ بومي و ايجاد راهي در برابر فرهنگهاي سرگردان و نامأنوس منشأ موزه ها در گنجينه هاي سلطنتي يا كليسايي قرون وسطي و در اتاقهاي كوچك حاوي اشيا و نمونه هاي كمياب كه در فاصله قرنهاي شانزدهم و هجدهم ميلادي رواج يافته، نهفته است.
نخستين گونه بندي كه در ممالك بسياري به قوه خود باقي است و همچنان در اسامي كميته هاي تخصصي ايكوم انعكاس دارد، تمايز بين موزه هاي هنرهاي ظريفه، هنرهاي كاربردي، تاريخ، مردم شناسي، علوم طبيعي، دانش و فناوري، موزه هاي منطقه اي، محلي و موزه هاي تخصصي است. در عين حال سير تحول موزه ها از جنگ دوم جهاني به اين سو، بتدريج مرزهاي بين رشته ها و مجموعه ها را از ميان برداشته است. اكنون موجه تر به نظر مي رسد كه موزه ها را به انواع زير تقسيم كنيم:
موزه هاي هنري ، موزه هاي تاريخي، موزه هاي تخصصي، موزه هاي علمي، موزه هاي فني و صنعتي.
گسترش موزه هاي دنيا و همكاري همه جانبه علمي، فرهنگي و صنعتي فيمابين آنها در تحقق دستيابي به اهداف فرهنگي از طريق هماهنگ ساختن اقدامات بين المللي و تدوين برنامه هايي مؤثر است كه خطوط اساسي همكاري مشترك و دو جانبه بين مردم و موزه ها را در سطح جهاني دارا باشد. بر همين مبنا در قطعنامه شماره 5 دوازدهمين مجمع عمومي كميته بين المللي موزه ها "ايكوم" كه در 28 مه 1977 ميلادي در مسكو برپا شد، روز 18 مه برابر با 28 ارديبهشت روز جهاني موزه ها نام گرفت و از آن سال در روز ياد شده در همه كشورهاي عضو مراسمي برگزار مي شود.

عكس ها: مهدي توكليان / آثار باستاني قزوين