جام هجدهم و پرده هاي رنگارنگ
عكس: مجتبي جانبخش
مراد عنادي
|
|
شايد قلم زدن درباره مهم ترين و پربيننده ترين رويداد ورزشي جهان يعني مسابقات جام جهاني فوتبال كه البته ممكن است به لحاظ اهميت پس از بازي هاي المپيك باشد، جز براي مفسران و تحليلگران رويدادهاي ورزشي كار آساني نباشد، اما با مدد گرفتن از اين شعر مولانا تلاش مي كنيم از ظن خود چند برداشت آزاد از رقابت هاي فوتبال جام جهاني در آلمان كه اين روزها ميلياردها نفر آن را از صفحه تلويزيون يا حضور در ورزشگاه هاي آلمان به نظاره نشسته اند، ارائه دهيم.
پرده نخست: بر خلاف انتظار
از روز نخست افتتاح بازي هاي جام جهاني فوتبال در آلمان تا زمان شكست تيم ملي فوتبال برزيل برابر فرانسه، بسياري برزيل قهرمان پنج دوره رقابت هاي جام جهاني فوتبال را يك پاي فينال مي دانستند، اما چنين نشد و بدين ترتيب بازيكنان تيم ملي برزيل نتوانستند خواست مردم خود و طرفدارانشان در سراسر جهان را تأمين كنند، اما در اين ميان اظهارات سولما داسيلوا -رئيس جمهور برزيل- كه گفته بود هيچ كس باور ندارد كه برزيل قهرمان نشود از همه جالب تر بود چرا كه داسيلوا واقعاً علاقه مند بود كه جام ششمين دوره قهرماني برزيل را در دستان كافو ،كاپيتان ۳۶ ساله ببيند اما چنين نشد ضمن آن كه تأكيد رئيس جمهور برزيل مبني بر اين كه كسب ششمين قهرماني در جام جهاني براي ملتي كه هميشه با بي عدالتي ها اجتماعي،خشونت، فقر و فساد دست به گريبان بوده افتخار بسيار بزرگي است نيز جامه عمل به خود نپوشيد.
پرده دوم: كشوري ذره اي و اقيانوسي از بينندگان
برخلاف بسياري از ۳۲ كشور شركت كننده در رقابت هاي جام جهاني كه در رديف كشورهاي بزرگ، متوسط و كوچك قرار دارند ترينيداد و توباگو به لحاظ وزن و جايگاه ،كشوري ذره اي در آمريكاي مركزي است كه تا قبل از برگزاري رقابت هاي جام جهاني فوتبال در آلمان شايد كمتر كسي اين كشور را مي شناخت اما بازي هاي خوب و محكم اعضاي تيم ملي فوتبال ترينيدادوتوباگو سبب شد تا به رغم حذف اين تيم، بسياري از تماشاگران فوتبال جام جهاني كنجكاو شوند كه اين كشور ذره اي داراي چه مختصاتي است. با مراجعه به اطلس هاي گيتاشناسي ملاحظه مي شود كه ترينيداد و توباگو با جمعيتي معادل يك ميليون و سيصد هزار نفر كشوري واقع در آمريكاي مركزي است كه از سال ۱۹۶۲ به عضويت سازمان ملل متحد در آمده و پايتخت آن شهر پرت آو اسپاين است. اين كشور به لحاظ نظام سياسي جمهوري چند حزبي بوده و اكثريت جمعيت آن را به لحاظ نژادي هندي ها و سياهپوستان تشكيل مي دهند اگر نگوييم ميلياردها بيننده امروز اين كشور ذره اي را مي شناسند اما با قاطعيت مي توانيم بگوييم مردم سوئد و انگلستان حتي نام بازيكنان تيم ترينيداد و توباگو را هنوز از ياد نبرده اند.
پرده سوم: چهره پنهان وحدت اروپايي
اروپاي واحد، وحدت پولي اروپا، ارتش مشترك اروپايي و قانون اساسي مشترك همگي عبارت هايي هستند كه در سالهاي اخير بارها و بارها در اخبار روزمره رسانه ها تكرار مي شوند. اين شاخصه هاي وحدت اروپايي در كنار حضور ۱۴ تيم از اروپا در رقابت هاي جام جهاني اين واقعيت را به ذهن متبادر مي سازد اگر اروپا واقعاً در همه ابعاد در حال همگرايي است اما پس پرده اين وحدت و همگرايي در رقابت هاي فوتبال بويژه بين تيم هاي هلند و پرتغال، فرانسه و اسپانيا، آلمان و سوئد و انگلستان و پرتغال بر همگان آشكار شد و آن چيزي نبود جز فرياد هويت ملي و تعصب شديد مردمان اين كشورها به پرچم و مليت خود. نكته جالب آن كه تيم هاي اتحاديه اروپايي چنان با تعصب و رقابت آميز مقابل هم بازي مي كردند كه بازي آنها مقابل تيم هايي از آسيا، آفريقا و آمريكاي لاتين با چنين تعصب و عرقي آميخته نبود. اشك ها و لبخندهاي هواداران تيم هاي هلند و پرتغال، اسپانيا و فرانسه، انگليس و پرتغال و سوئد و آلمان اين پيام را به همراه داشت كه با وجود امضاي قراردادهاي متعدد بين دول اروپايي براي همگرايي بيشتر اين ناسيوناليسم و هويت ملي است كه همچنان زبانه مي كشد و اين بار ميلياردها بيننده در سراسر جهان شاهد اين شعله هاي هويت محور بودند.
پرده تلخ تر اين رقابت هاي تيم هاي اروپايي خشونت توأم با جدال بويژه بين بازيكنان دو تيم فوتبال هلند و پرتغال بود كه نبرد گلادياتور ها در روم باستان را تداعي مي كرد.
پرده چهارم: حركتي عجيب و دردسرساز
هر چند سرمربي تيم ملي فوتبال غنا پيشاپيش گفته بود تيمش به نيمه نهايي راه خواهد يافت كه چنين نشد اما هرگز فكر نمي كرد جان پانتسيل مدافع تيم ملي غنا پس از به ثمر رسيدن هر دو گل غنا مقابل جمهوري چك با بيرون آوردن پرچم اسراييل از جورابش و تكان دادن آن دوربين ها موجب دردسر حتي مقامات سياسي كشور غنا بشود. اين بازيكن غنايي كه در يكي از باشگاه هاي اسراييل بازي مي كند با اين حركت خود موجب شد تا وزير خارجه غنا مجبور شود با دعوت از سفراي كشورهاي عربي و اسلامي رسماً از حركت جان پانتسيل عذرخواهي كرده و اعلام نمايد اين حركت يك اقدام انفرادي از سوي فردي بود كه مفهوم اين كار را درك نمي كرد. وي افزود: ما بيانگر سياست هاي اسراييل يا سياست هاي هيچ كشور ديگري نيستيم ما فقط براي فوتبال به آلمان آمده ايم البته ممكن است جان پانتسيل نيز پس از مشاهده دور جديد خشونت هاي ارتش اسراييل در نوار غزه از حركت خود شرمسار شده باشد هر چند ممكن است محركان اسراييلي وي همچنان از حركت او خشنود باشند اما آنها هم فكر نمي كردند اين حركت با پس لرزه هاي شديد همراه باشد تا جايي كه پاي مقامات سياسي غنا براي عذر خواهي به وسط كشيده شود.
پرده پنجم: حسادت كوفي عنان به جام جهاني
سپ پلاتر -رئيس فيفا- مشهورتر است يا كوفي عنان دبيركل سازمان ملل متحد؟ سؤال سختي نيست چون به جز ايام برگزاري مسابقات جام جهاني حتماً كوفي عنان بيشتر از سپ بلاتر مورد توجه رسانه هاست اما واقعيت اين است كه دبيركل سازمان ملل متحد در آستانه برگزاري مسابقات جام جهاني با انتشار نامه اي به قلم خود اعلام كرد، جام جهاني فوتبال موجب شده حسادت ما در سازمان ملل متحد به شدت برانگيخته شود. وي از جام جهاني به عنوان يكي از چند پديده نادر جهاني نام برد كه حتي از سازمان ملل متحد هم جهان شمول تر است چرا كه فدراسيون بين المللي فوتبال فيفا ۲۰۷ عضو دارد و اعضاي سازمان ملل متحد تنها۱۹۱ كشور هستند. كوفي عنان ضمن آن كه علت حسادت خود را به مسابقات جام جهاني بويژه در مقايسه توجه بيش از حد جوانان و عامه مردم جهان به اين مسابقات در مقابل توجه اندك به چالش هاي بين المللي پنهان نمي سازد در عين حال نكته جالبي را نيز يادآور شده است و آن اين كه در مسابقات جام جهاني عدالت بيشتري حكمفرماست تا سازمان ملل متحد. عنان مي گويد: جام جهاني مناسبتي است كه در آن سطح ميدان بازي به گونه اي است كه تمام كشورها با شرايط برابر فرصت شركت در آن را دارند و تنها رعايت دو اصل در بازي مهم است: استعداد و كار گروهي. اي كاش در عرصه جهاني نيز مساوات طلبان بيشتري به همين گونه داشتيم. مبادلات آزادانه و منصفانه بدون دخالت دادن موانع، تعرفه ها و قدرت. هر چند كوفي عنان نگفته اما اين نكته را هم بايد اضافه كرد كه بر خلاف گردش مالي فوتبال كه بالغ بر صدها ميليارد دلار در سال است كل بودجه سالانه سازمان ملل متحد اندكي بيش از ۳ ميليارد دلار است. حال قضاوت با شما وضع سپ بلاتر بهتر است يا كوفي عنان؟
پرده ششم: تماشاي فوتبال يا كار سياسي؟
ميلياردها نفر در سراسر جهان از طريق تلويزيون و دهها هزار نفر هم در كشور ميزبان رقابت ها با حضور در استاديوم ،فوتبال تماشا مي كنند اما چرا حضور مقامات سياسي اين قدر جلب توجه مي كند؟ اين جلب توجه فقط به علت هنر نمايي كارگردان در نشان دادن جايگاه ويژه كه در آنها مقامات سياسي مشغول تماشاي فوتبال تيم مورد علاقه خود هستند نيست چرا كه براي خيلي ها سؤال است كه حضور مقامات سياسي مثلاً خانم مركل - صدراعظم آلمان- كه بدون استثنا تمام بازي هاي آلمان را با حضور در استاديوم دنبال مي كند واقعاً براي تماشاي فوتبال است؟ اگر مطابق قضاوت خيلي ها كه معتقدند سياست دنياي بده و بستان است جواب دهيم بايد بگوييم حضور مقامات سياسي در استاديوم هاي فوتبال با يك تير چند نشان زدن است هم تماشاي فوتبال، هم كسب محبوبيت و مهمتر از همه اعلام اين كه ما حامي ورزش هستيم. شايد به همين علت است كه بويژه در مسابقات فوتبال جام جهاني مقامات سياسي بسياري از كشورهاي صعودكننده به اين رقابت ها در استاديوم ها حاضر مي شوند البته بعضي مقامات سياسي هم با حضور در همه مسابقات شورش را در مي آورند و برخي هم كلاسي گذاشته فقط در مسابقات فينال حضور پيدا مي كنند.
پرده هفتم: ابهام در هدف
در حالي كه خيلي از تيم هاي فوتبال صعودكننده به مسابقات جام جهاني هجدهم هدف خود را تعريف كرده ودر آن مسير تلاش مي كردند تيم هاي آسيايي و آفريقايي با بازي هاي نه چندان درخشان خود نشان دادند كه هنوز دچار ابهام در هدف هستند البته اين تيم ها ظاهراً مهمترين هدف خود را كسب جواز حضور در رقابت هاي جام جهاني تعريف مي كرده براي اصل اين رقابت ها و تلاشي براي راهيابي به دوره هاي بعدي هدف گذاري نكرده بودند. برخلاف دوره هاي قبلي جام جهاني كه جهانيان شاهد درخشش برخي تيم هاي فوتبال آفريقايي نظير كامرون، نيجريه و سنگال و جام سرنوشت آنها در دور مقدماتي رقم خواهد خورد هرچند غنا هم با ناتواني در گل زدن نشان داد كه او دچار همين مشكل است اميدواريم اين حركت و
پس روي مقطعي بوده باشد و در جام بعدي شاهد شگفت آفريني هاي تيم هاي آسيايي و آفريقايي باشيم.
پرده هشتم:
از نمايش فوتبال تا نمايش حركات ديني
زماني كه بازيكنان تيم ملي فوتبال عربستان سعودي پس از به ثمر رساندن گل به تيم حريف دسته جمعي سجده مي كردند تصور مي شود فقط اين تيم دست به چنين نمايشي خواهد زد اما حركات ديني بازيكنان بسياري از تيم هاي شركت كننده از كشورهاي مسيحي و مسلمان به هنگام زدن گل يا ضربه هاي نزديك دروازه نشان داد كه در اوج رقابت هاي فوتبال جام جهاني ارزش هاي ديني و ميزان توجه بازيكنان به كمك الهي در حال پررنگ تر شده است كه اين خود نويدي براي دينداري و هشداري براي دنيا پرستان است كه همه چيز را فقط در كره خاكي جست وجو مي كنند.
پرده آخر
تنفر و انتقاد از سياست هاي دولت بوش مربي تيم ملي فوتبال آمريكا را هم به واكنش واداشت. بروس آره نا سرمربي تيم ملي فوتبال آمريكا در مصاحبه با نشريه انگليسي گاردين گفت: داور هاي بازي از تيم آمريكا نفرت دارند آنها طوري با بازيكنان من برخورد مي كنند كه گويا با سربازان آمريكايي در عراق روبه رو هستند. مربي تيم ملي فوتبال آمريكا با اعلام اين كه داورهاي حاضر در جام جهاني آلمان به هيچ وجه از تيم آمريكا خوششان نمي آيد سعي مي كرد قضاوت داوران مسابقه تيم ملي فوتبال آمريكا مقابل حريفان را آميخته به مسائل سياسي جلوه دهد و اين در حالي بود كه وي فرياد مي زد سياست و فوتبال هيچ ارتباطي به هم ندارند اما آيا واقعاً همين طور است؟ يا اين كه آمريكاييها دوست دارند همه با آنها متفاوت از سايرين رفتار شود؟ ظاهراً مربي تيم فوتبال آمريكا نامه كوفي عنان را نخوانده است كه گفته در مسابقات جام جهاني مساوات پررنگ تر از سازمان ملل متحد است. ولي به سرمربي تيم آمريكا هم بايد حق داد شايد او ناراحت است از اين كه خشم نگاه تماشاچيان فوتبال از جنايات سربازان آمريكايي در عراق و گوانتانامو را بايد تحمل كند و در اين ميان داورها را مقصر بداند.
|