مركز تحقيقات راه آهن در تازه ترين گزارشي كه تهيه كرده و به روزنامه همشهري ارسال شده است دكتر كاظم فروزند، دبير بهره وري و فرخنده سيف نيا كارشناس مسئول مطالعات اقتصادي اين مركز تلاش كرده اند تا اهميت اقتصادي و زيست محيطي توسعه راه آهن در كشور را براي كشور گوشزد نمايند.
در آغاز اين گزارش با اشاره به اينكه ناچيز بودن قيمت فرآورده هاي نفتي در ايران نسبت به قيمت هاي جهاني باعث استفاده غلط و بي رويه وافراط در مصرف آن شده است، اتخاذ چنين سياستي اقتصاد ايران را از يك منبع مهم درآمدي محروم كرده است.
سياست پرداخت يارانه انرژي و ناچيز بودن ارزش انرژي موجب شده كه محروميت اقتصادي به سمت اكثريت مردم و منافع آن به كساني كه از فرآورده هاي نفتي بيشتر استفاده مي كنند ميل نمايد.
در ادامه اين گزارش با اشاره به تاثير سياست هاي كلان اقتصادي در اختصاص بهينه منابع به بخش هاي حمل و نقل مزاياي بخش حمل و نقل ريلي مورد توجه قرار گرفته شده و تاكيد شده كه مزاياي بخش حمل و نقل ريلي در بسياري زمينه ها نظير محيط زيست، مصرف سوخت و ايمني در بلندمدت قابل مشاهده مي باشد. اين مزايا از آنجايي كه به روشني غيرقابل مشاهده و نامحسوس هستند گاهي اوقات سبب كم توجهي دولت به راه آهن مي گردد در حالي كه يك نگاه صحيح و عقلايي توسعه پايدار كشور را در گرو تحقق اهداف توسعه حمل و نقل ريلي جست وجو خواهد كرد.
در ادامه اين گزارش خاطرنشان شده، به رغم سودآور بودن ظاهري بخش حمل و نقل جاده اي، گسترش و توسعه راه آهن در اغلب كشورها در دستور كار بسياري از سياستگذاران بخش حمل و نقل قرار مي گيرد. منابع داخلي راه آهن ها با توجه به سنگين بودن حجم اعتبارات مورد نياز طرح هاي توسعه اي قدرت لازم براي سرمايه گذاري هاي مورد نياز را ندارد و به همين دليل كمك هاي دولت تنها راه كمك و حمايت از راه آهن است. اين توجه زماني توجيه بيشتري دارد كه زيان هاي پنهان بخش حمل ونقل جاده اي را كه همه ساله از بعد مصرف سوخت، آلودگي محيط زيست و هزينه ناشي از سوانح به اقتصاد كشور وارد مي كند مورد توجه قرار دهيم، ولي متأسفانه غيرواقعي بودن قيمت ها در بازار انرژي و استفاده از سوخت هاي ارزان در حمل ونقل جاده اي توان رقابت راه آهن را با بخش جاده اي كاهش مي دهد. اين در حالي است كه همه ساله زيان پنهان هنگفتي ناشي از اين عوامل توسط بخش جاده اي بر اقتصاد كشور تحميل مي شود.
مقايسه عملكرد راه آهن و جاده
با توجه به عملكرد تن كيلومتر دو بخش جاده  اي و ريلي ملاحظه مي شود كه سهم راه آهن در بخش بار نسبت به جاده به طور متوسط در سال ۸۲ برابر ۱۵ درصد و در بخش مسافر حدود ۱۴ درصد مي باشد و در سال ۸۳ اين سهم در حمل بار برابر ۱۴ درصد و در حمل مسافر برابر ۱۵ درصد بوده است.
در حالي كه نسبت به تناژ بار حمل شده سهم راه آهن در سال ۸۲ برابر ۱۲ درصد و سال ۸۳ معادل ۱۲ درصد و سهم راه آهن در حمل مسافر در سال ۸۲ برابر ۸ درصد و در سال ۸۳ برابر ۷ درصد بوده است. مطالب فوق با احتساب حمل بارنامه اي جاده مي باشد. براي درك مطالب فوق به جداول زير توجه فرماييد.
مقايسه مصرف سوخت در كاميون و راه آهن
براي بررسي مصرف سوخت و اقتصادي بودن حمل ونقل ريلي و جاده اي اگر مصرف سوخت يك كاميون ۲۰ تني را كه از بندرعباس به تهران بار حمل مي كند با يك رام قطار مقايسه كنيم و مصرف سوخت هر يك را مقايسه كنيم مي توان تفاوت معني  دار و روشني در اين زمينه يافت.
براساس محاسبات اين مركز مقدار مصرف سوخت توسط يك رام قطار از ميزان مصرف يك كاميون در مقابل حمل بار مساوي اختلاف فاحشي دارد كه معادل ۱۷۸ هزار و ۸۰۰ ليتر است و ارزش ريالي آن معادل ۴۸۸ ميليون و ۱۲۴ هزار ريال است.
مقايسه ايمني در حمل و نقل
در سراسر جهان همه ساله بيش از ۵۰۰ هزار نفر در اثر حوادث رانندگي در جاده ها كشته و بيش از ميليون ها نفر زخمي يا معلول مي شوند، حدود ۷۰ درصد قربانيان حوادث جاده اي ساكن كشورهاي در حال توسعه اند. در حالي كه اين مشكل در بسياري از كشورهاي توسعه يافته صنعتي روبه بهبود است، اوضاع در كشورهاي روبه رشد روز به روز وخيم تر مي شود.
مرگ ناشي از حوادث رانندگي در حال حاضر دومين علت عمده مرگ و مير در گروه سني ۵ تا ۴۴ سال در بسياري از كشورهاست. در حال حاضر سازمان بهداشت جهاني (WHO) اين معضل را جزو مشكلات حاد تلقي مي كند. هزينه اي كه به سبب بروز حوادث رانندگي، مشكل زا و فشار جدي اقتصادي در بسياري از كشورهاي در حال توسعه است، تاكنون در كشورهاي جهان سوم چندان جدي گرفته نشده است و به رغم فشار سنگيني كه عوارض ناشي از حوادث رانندگي بر بخش هاي دارويي و پزشكي بسياري از كشورهاي فوق تحميل كرده است، توجه و تلاش كافي براي بهبود ايمني جاده اي صورت نمي پذيرد. نگران كننده ترين مسأله اين است كه سيستم جمع آوري آمار و اطلاعات توسط مقامات ذيربط و مسئولان مربوطه ناكافي بوده و از دقت كم برخوردار مي باشد. به طوري كه بسياري از تصادفات به دليل عدم گزارش سانحه، هرگز در آمار رسمي ثبت نشده است.
يك مقايسه علمي بين سيستم هاي حمل و نقل ريلي و جاده اي در رابطه با ميزان تصادفات و آمار فوت شدگان نشان مي دهد كه سيستم حمل و نقل ريلي به مراتب ايمن تر و ارزان تر و اقتصادي تر است.
در سال ۱۳۷۱ در سطح كشور ۲ هزار و ۶۲۷ فقره تصادف منجر به مرگ رخ داد كه طي آن ۳هزار و ۴۸۵ نفر كشته شده اند و در همين سال، ۳۵هزار و ۹۷۳ فقره تصادف منجر به جرح رخ داد كه ۵۱هزار و ۱۹۱ نفر مجروح شده اند. تعداد تصادفات منجر به خسارت ۱۳۱ هزار و ۵۲۶ فقره گزارش شده كه ۱۷۰ هزار و ۱۲۶ نفر دچار خسارت شده اند و شركت بيمه مركزي يك ميليارد و۴۹۲ ميليون ريال بدون احتساب معوقه پرداخت كرده است. آمار نشان مي دهد كه بيشترين نرخ تصادفات مربوط به جاده هاي برون شهري بوده است.
براساس آمار منتشر شده از سوي معاونت حمل ونقل و ترافيك شهرداري تهران، در سال هاي ۷۰ الي ،۷۲ تصادفات وسايل نقليه ۶ هزار و ۳۵۷ نفر كشته و ۲۳ هزار و ۸۴۵ نفر مجروح داشته است در حالي كه در همين مدت مشابه، تعداد كشته شدگان در تصادفات ريلي برابر ۲۱۲ نفر و تعداد مجروحان تصادفات ريلي ۲۴۷ نفر بوده است. در يك تحقيق جامع و گسترده كه توسط UIC براي۱۷ كشور اروپايي در سال ۱۹۹۵ انجام گرفت، اثبات شده است كه تصادفات و تلفات و خسارات ناشي از حمل و نقل جاده اي به مراتب بيشتر از حمل و نقل ريلي بوده است.

پاسخ مقام معظم رهبري به استفتاي وزير نيرو درباره آبهاي زيرزميني
موج - به دنبال استفتاي وزير نيرو از مقام معظم رهبري درباره مسائل مربوط به منابع آبهاي زيرزميني، پاسخ معظم له در اين باره منتشر شد.
به گزارش شبكه خبري آب ايران، مهندس سيد پرويز فتاح، وزير نيرو، سه سؤال به شرح زير به محضر مقام معظم رهبري مطرح نمود:
۱ - با توجه به انفال بودن منابع آبهاي زيرزميني و افت شديد سطح منابع آب مذكور در برخي دشتهاي كشور به ويژه دشتهاي ممنوعه كه باعث نشست زمين، حركت آبهاي شور به سمت آب شيرين و به طور كلي در خطر افتادن محيط زيست مي گردد، آيا حفر چاه بدون مجوز مسئولين ذيربط (وزارت نيرو) داراي منع شرعي مي باشد يا خير؟ با رعايت جوانب از جمله استفاده از آن براي انجام واجبات شرعي.
۲ - در صورتي كه وزارت نيرو ميزان مشخص آب را براي استفاده از چاهي جهت تعادل سطح آب زيرزميني هر منطقه مشخص و در پروانه بهره برداري ذكر كرده باشد، آيا تجاوز از حد مشخص (اضافه برداشت) جايز مي باشد يا خير؟ ارتزاق از اين ولو كشاورزي چه حكمي دارد؟
۳ - نظر به آيات و روايات عديده جهت حفظ منابع حياتي، آلوده كردن آبهاي سطحي و زيرزميني چه حكمي دارد؟
اين گزارش حاكي است: مقام معظم رهبري در پاسخ به سؤالات وزير نيرو، اين گونه پاسخ دادند:
بسمه تعالي
دولت جمهوري اسلامي ايران بايد براي حفظ مصالح عمومي و جلوگيري از هرگونه ضرر و زيان و مفاسدي در استفاده بي رويه و نامحدود از منابع آب زيرزميني، قوانين و مقررات جامع الاطراف براي عموم وضع كند و اعلام نمايد و آحاد ملت اعم از اشخاص حقيقي و حقوقي و اعم از كشاورز و غيره، شرعاً و قانوناً موظفند از چنين قوانين و مقررات در حفر چاه و بهره برداري از آن حتي در ملك شخصي خود تبعيت نمايند و تخلف از مقررات قانوني دولت جمهوري اسلامي ايران شرعاً جايز نيست.
افزايش رشد اقتصادي اروپا
فارس- كميسيون اروپا در تازه ترين گزارش خود اعلام كرد، رشد اقتصادي منطقه يورو طي سه ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، بيش از ۶/۰ درصد افزايش داشته است. رشد اقتصادي كشورهاي اروپايي در اين مدت به بيش از ۹/۱ درصد رسيده است كه اين رقم دومين نرخ رشد بالاي اقتصادي اروپا از سال ۲۰۰۱ ميلادي تاكنون به شمار مي رود.
بر اساس اين گزارش، افزايش قيمت جهاني نفت در اين مدت تاثير منفي چنداني بر رشد اقتصادي اروپا نداشته است. افزايش رشد اقتصادي يورو در اين مدت همچنين افزايش ارزش يورو را در پي داشته است.
پيش بيني مي شود، اقتصاد اروپا طي سه ماه دوم امسال نيز بيش از ۵/۰ تا ۹/۰ درصد رشد داشته است.
امارات بخشي از ذخاير ارزي خود را به يورو تبديل مي كند
ايرنا- رئيس كل بانك مركزي امارات متحده عربي روز يكشنبه اعلام كرد كه اين كشور در انتظار شرايط مناسب بازار است تا بخشي از ذخاير ارزي خود را از دلار به يورو تبديل كند.
به گزارش خبرگزاري فرانسه از العين، سلطان بن ناصر السويدي به خبرنگاران گفت امارات زماني برنامه خود براي تبديل ۱۰ درصد از ذخاير اين كشور به يورو را اجرا مي كند كه در بازار ارز روند روشن و مناسبي مشاهده كند.
وي در ماه مارس و به هنگام اعلام اين طرح براي نخستين بار گفت: اين طرح كم اهميتي نيست و ما بايد آن  را زنده نگاه داريم.
سويدي كه در حاشيه يك گردهمايي در زمينه مبارزه با پول شويي در شهر العين سخن مي گفت افزود كه گرايش به سوي يورو را بايد به نرخ هاي بهره بالاي اين ارز نسبت داد كه باعث جذابيت اين واحد پول اروپايي شده است.
فقط ۲ درصد از ذخاير ارزي بانك مركزي امارات متحده اروپا يورو است و بقيه ذخاير امارات را دلار آمريكا تشكيل مي دهد.

كاهش چشمگير رشد مصرف انرژي در چين
شانا- چين اعلام كرده كه ميزان رشد مصرف انرژي در اين كشور از ۱۵/۵ درصد در سال ۲۰۰۴ به ۹/۵ درصد در سال گذشته (۲۰۰۵) كاهش يافته است. به گزارش خبرگزاري «شين هوا»، رشد تقاضا براي نفت خام در سال ميلادي گذشته در مقايسه با سال ۲۰۰۴ كاهش چشمگيري يافته است.بر پايه اين گزارش، ميزان رشد تقاضا براي نفت خام در چين از ۱۷ درصد در سال ۲۰۰۴ به ۳ درصد در سال ۲۰۰۵ كاهش يافته در حالي كه اين كشور رشد اقتصادي ۹/۹ درصدي خود را در سال ۲۰۰۵ همچنان حفظ كرده است.بر اساس اين گزارش، ميانگين بهاي نفت خام برنت (درياي شمال) كه چين در سال ۲۰۰۵ از شركت انگليسي «بي پي» خريده هر بشكه ۵۲/۵۴ دلار به ثبت رسيده است.ميانگين بهاي نفت خام برنت خريداري شده از سوي چين در سال ۲۰۰۵ نشان دهنده ۴۰ درصد افزايش قيمت در مقايسه با سال ۲۰۰۴ است.
درآمد ۳۰۰ ميليون دلاري تركيه از خط لوله باكو - جيحان
موج - روز ۱۳ جولاي پروژه خط لوله انتقال نفت باكو- تفليس- جيحان كه براي ساخت آن ۵/۳ ميليارد دلار هزينه شده است به بهره برداري كامل مي رسد. اين خط لوله كه به كريدور شرق به غرب نيز معروف است آذربايجان را به تركيه و سپس اروپا وصل مي كند. بعد از راه اندازي اين خط لوله، ۸ درصد از نفت جهان از طريق تركيه ترانزيت خواهد شد و سالي ۳۰۰ ميليون دلار براي اين كشور درآمد اضافي ايجاد مي كند.
در مراسم افتتاحيه اين خط لوله وزير نفت عربستان، رئيس سازمان كنفرانس اسلامي و تعدادي ديگر از رؤسا و وزراي كشورهاي مختلف حضور خواهند داشت.اين خط لوله از باكو شروع مي شود و پس از گذر از تفليس (پايتخت گرجستان) به بندر جيحان تركيه در درياي مديترانه مي رسد و از آنجا به بازارهاي غربي صادر مي شود. گفتني است اين خط لوله به طول هزار و ۷۶۰ كيلومتر بعد از خط لوله نفت روسيه به اروپاي مركزي، بلندترين خط لوله در جهان است و مي تواند روزانه يك ميليون بشكه نفت را انتقال دهد.
لغو قرارداد صادرات گاز تركمنستان به اوكراين
فارس- به دنبال مذاكرات بي نتيجه وزير انرژي اوكراين با مقامهاي عالي رتبه دولت تركمنستان بر سر قيمت گاز، تركمنستان قرارداد صادرات گاز طبيعي به اين كشور را رسماً لغو كرد. تركمنستان قصد دارد قيمت گاز صادراتي خود به اوكراين را از ۶۰ دلار كنوني به بيش از ۱۰۰ دلار به ازاي هر هزار مترمكعب افزايش دهد. اين قرارداد براي سه ماه پاياني امسال تنظيم شده است ولي به علت مخالفت اوكراين با افزايش قيمت گاز، اجراي اين قرارداد در ابهام قرار گرفته است.به دنبال افزايش اختلافات روسيه و اوكراين بر سر قيمت گاز كه منجر به قطع موقت صادرات گاز مسكو به كيف شد، اوكراين توجه خاصي به منابع گازي تركمنستان معطوف داشته است.اين در حالي است كه تركمنستان به كشورهاي مختلفي از جمله چين، هند، روسيه و اوكراين براي صادرات گاز طبيعي قول همكاري داده است و كارشناسان انرژي بر اين باورند كه اين كشور نمي تواند به تعهدات گازي خود در قبال همه اين كشورها عمل كند.
آغاز صادرات گاز روسيه به چين از سال ۲۰۱۱
فارس- رييس شركت گاز پروم روسيه بزرگترين شركت گازي جهان پيش بيني كرد، صادرات گازي اين شركت به چين و ساير كشورهاي آسياي شرقي از سال ۲۰۱۱ ميلادي آغاز خواهد شد. خبرگزاري ايتارتاس به نقل از آلكسي ميلر افزود: روسيه از سال ۲۰۱۱ ميلادي، ساليانه بيش از ۶۸ ميليارد مترمكعب گاز طبيعي به كشورهاي شرق آسيا صادر خواهد كرد.وي يادآور شد: شركت گازپروم هم اكنون دو مسير را براي صادرات گاز طبيعي به شرق آسيا در دست بررسي دارد. روسيه قصد دارد گاز طبيعي خود را با قيمتي بر اساس استانداردهاي جهاني به چين و ساير كشورهاي منطقه صادر كند. وي پيش بيني كرد، صادرات گازي اين شركت به چين و ساير كشورهاي آسياي شرقي از سال ۲۰۱۱ ميلادي آغاز خواهد شد.