|
بچه هاي كار و خيابان به خانه مهر مي روند
چيزي شبيه زندگي
عكس: محمد رضا شاهرخي نژاد
عكس : گلناز بهشتي
بنيامين صدر
B_sadr@ hamshahri. 0rg
|
|
|
|
|
|
تكيه بر باد
كار كودكان به عنوان يكي از مهمترين مشكلات كشورهاي توسعه نيافته هنوز هم مطرح است. به ويژه آن كه در بسياري موارد خانواده هاي كودكان، آنان را به كار مي گمارند و به نوعي از آنان بهره كشي مي كنند. از طرفي بسياري از كارفرمايان نيز با سوءاستفاده از كودكان بدون در نظر گرفتن قانون و به دور از استانداردهاي لازم براي محيط كار، كودكان را به خدمت مي گيرند.
نمونه اي از اين تجربه ناخوشايند ۲ سال پيش در رباط كريم به وقوع پيوست كه ۱۵ نوجوان زير ۱۸ سال به دليل كار در يك كارگاه كفاشي غيرقانوني در مجاورت يك نوع چسب و به دليل گاز متصاعد شده از آن فلج شدند و اين موضوع در سايه پاسكاري مسئوليت و وظيفه نهادهاي مسئول به حاشيه رانده شد و غبار فراموشي گرفت.
به اين ترتيب پيمان نامه حقوق كودكان كه ۱۲سال پيش از سوي جمهوري اسلامي پذيرفته شد، بيش از آن كه جنبه قانوني و الزام آور داشته باشد، جنبه تشريفاتي پيدا كرد. به طوري كه امروز هيچ نهاد شناسنامه داري نيست كه به طور مشخصي از حقوق كودكان كار حمايت كند و نهادهاي مدني و تشكل هاي غيردولتي هم كه اين كودكان را زير پوشش قرار داده اند به دلايل مختلف آن قدر كم رنگ و بي اثر عمل مي كنند كه ديگر به چشم نمي آيد، قدم هايي كه كوتاه و بي رمق است.
وارد خانه مهر كودك كه مي شوي و در راه پشت سرت مي بندي، تابلويي را مي بيني كه روي آن نوشته شده، اين در خانه مهر است كه باز است هنوز.
«خانه مهر كودك»، جايي در حاشيه پايتخت، در منطقه محروم آق تپه كرج واقع شده است.
در خانه و مدرسه مهر كودك، بر روي بچه هاي كار و خيابان كه مدت هاست از زندگي مناسب و خواندن و نوشتن بازمانده اند، باز است؛ در تمام ساعت هاي شبانه روز.
امروز ۱۶۰ كودك و نوجوان هفت تا هفده ساله با اختيار خودشان و هر يك به اميد فردايي بهتر به اينجا آمده اند كه بخوانند و بنويسند، ببخشند ولي فراموش نكنند.
براي احقاق حقوق كودكان بايد قدمي برداشت و نمي توان از اين مسئوليت سر باز زد. شايد به همين دليل است كه بچه هاي كار و خيابان مي توانند در هر ساعتي از شبانه روز با مراجعه به خانه «مهر كودك» با تلاش جمعي از فعالان حقوق كودكان و انجمن حاميان كودكان كار و خيابان از خدمات بهداشتي، آموزش و پرورشي لازم بهره مند شوند و لذت نوشيدن يك فنجان چاي گرم را زير يك سقف تجربه كنند.
در همين حال ماهرخ گلچيني، رئيس هيأت مديره انجمن حاميان كودكان كار و خيابان به ما مي گويد: با توجه به گسترش آسيب هاي اجتماعي در سطح جامعه كه پيامدهاي ناخوشايند و بعضاً جبران ناپذيري به دنبال دارد و از آنجا كه هر يك از اين آسيب ها نياز به كار تخصصي و ريشه يابي دقيق دارد، ما در انجمن حاميان كودكان كار و خيابان تصميم گرفتيم به طور مشخص براي ساماندهي شرايط زندگي كودكان كار و خيابان و توانمند شدن خانواده هايشان فعاليت كنيم.
با چنين هدفي خانه و مدرسه مهر كودك در مهر ماه سال گذشته گشايش يافت. او اهداف انجمن را آموزش و تربيت، ارتقاي سطح زندگي و بهداشت، همچنين ارائه خدمات درماني و مشاوره به كودكان و نوجوانان كار و خيابان در دو دهه نخست زندگي مي داند.
كودكان و نوجواناني كه به خانه مهر مي آيند در زمان اقامت با رضايت و خواست خود به مدرسه مهر مي روند، درس مي خوانند و ياد مي گيرند كه اگر كسي آنان را دختر خانم يا آقا پسر صدا كرد، تعجب نكنند و به خودباوري برسند!
نوري در تاريكي
بچه هاي مدرسه مهر در سه گروه آفتاب و خورشيد و جوانه ها و هشت كلاس درس مي خوانند.
خجسته حسيني پور، موسس و عضو هيأت مديره انجمن حاميان كودكان كار و خيابان مي گويد كه اين كلاس ها با توجه به سن، كم سوادي يا بي سوادي بچه ها دسته بندي شده اند.
در حال حاضر كودكان كار و خيابان كه به مدرسه مهر مي روند در ۸ كلاس با توجه به ميزان سن و سواد و حرفه مورد علاقه، بدون جداسازي جنسيتي، آموزش هاي لازم را فرامي گيرند. كلاس هاي مدرسه مهر كه در خانه مهر كودك داير است شبانه روزي و به صورت شيفت بندي برپا مي شود.
اين در شرايطي است كه با تلاش جمعي از مدافعان حقوق كودكان كار به پدر و مادرهاي اين كودكان نيز مدتي است كه برخي آموزش ها براي توانمندسازي آنان داده مي شود.
خانم حسيني پور مي گويد: خيلي از اين بچه ها پدر و مادر ندارند و از طرفي برخي پدر و مادرها نيز به دلايل مختلف از همكاري با ما سرباز مي زنند. با اين همه ما توانسته ايم كه با برگزاري كارگاه ها و كلاس هاي آموزشي و ارجاع اين كودكان به همراه خانواده هايشان به پايگاه ها و مراكز مشاوره به توانمندسازي آنان كمك كنيم يا دست كم آموزش هاي لازم را در اختيار آنان قرار دهيم.
هم اكنون ۲۷ كارشناس، مددجو و آموزگار به شكل داوطلبانه و به صورت رايگان براي ارائه خدمات مختلف آموزشي، بهداشتي و تربيتي با خانه مهر كودك و انجمن حاميان كودكان كار و خيابان همكاري مي كنند.
ترس از زندگي
بنابر برآوردهاي موجود در ايران، رقمي بين ۶۰۰ تا ۹۰۰ هزار نفر كودك كار در خيابان ها به چيزي شبيه زندگي ادامه مي دهند.
همچنين براساس گزارش هاي منتشر شده از سوي سازمان بهزيستي بدون در نظر گرفتن اتباع خارجي، حدود ۲۰۰ هزار كودك خياباني در تهران وجود دارد كه ۶۰ درصد آنان مهاجران مناطق محروم ساير استان ها هستند.
از نظر سني نيز بيشتر آنان در طيف سني ۵ تا ۱۸ سال قرار دارند. كودكان و نوجوانان كه در خيابان ها زندگي مي كنند از بيماري سوءتغذيه، خشونت جسمي، آسيب هاي رواني و رفتار خصمانه رنج مي برند؛ به غير آنچه كه از سختي ها و زشتي هاي زندگي خيابان ياد گرفته اند. براي كودكاني كه خانواده خود را ترك كرده و به خيابان ها روي آورده اند سه مكان براي رفتن وجود دارد.
سرپناه ها و خانه هاي موقت كه از كمبود منابع مالي رنج مي برند. مراكز اصلاح و بازپروري و پناهگاه هاي امن و در آخر زندان كه همه آنان اين مكان را غم انگيز و وحشتناك مي دانند.
آنان فقط ياد مي گيرند كه بترسند و از كسي كه هيكل درشتي دارد و خوب فرياد مي كشد حساب ببرند.
آموزش مبتني بر جامعه
در خانه مهر، كودكان كار و خيابان، در كنار آموزش مهارت هاي زندگي و سواد آموزي، آموزش ، خدمات بهداشتي و درماني با كمك پزشك متخصص كودكان و مددكاران اجتماعي نيز ارائه مي شود. هدف از اين آموزش ها مقابله با بيماري هايي همچون اعتياد و ايدز است كه به دليل ارتباط ناخواسته اين كودكان با جمعيت پرخطر، سلامت آنان را تهديد مي كند.
به گفته خانم حسيني پور در دو روز نخست گشايش خانه كودك مهر حدود ۶۰ كودك به مركز مراجعه و نام نويسي كردند، در حالي كه هم اكنون حدود ۱۶۰ كودك و نوجوان كار از خدمات انجمن بهره مند مي شوند.
همچنين ۶۰ مادر نيز آموزش هاي مختلف مانند سوادآموزي، حرفه آموزي (خياطي)، آموزش مهارت هاي زندگي و تربيت كودكان را فرا گرفته اند.
زندگي خوب و امن و آموزش حق مسلم هر كودكي است كه به دنيا مي آيد و هيچ كودكي نبايد از حداقل حقوق انساني خود يعني داشتن سرپناهي امن بي بهره باشد.
ارنستو ساباتو، فيزيكدان و نويسنده آرژانتيني مي گويد: «اينكه كودكاني را مي بينيم كه سطل هاي زباله را براي لقمه اي غذا جست وجو مي كنند و در ظلمت شب گوشه امني را براي خواب مي جويند، مايه شرمساري و خجلت همه ماست كه فقط دم از انسانيت مي زنيم.
نگاه اين بچه ها حكمي است كه ما بايد به آن پاسخ دهيم، نااميد كردن اين نگاه ها جنايتي است كه انسانيت ما را به چالش مي كشد». به تعبير داستايوفسكي «همه ما در برابر همه كس و براي همه چيز مقصريم».
|
