احمد زاهدي
مروري بر گذشته
پل يك سازه است كه براي عبور از موانع فيزيكي از جمله رودخانه ها و دره ها استفاده مي شود. ايجاد گذرگاه ها و پل ها براي عبور از دره ها و رودخانه ها از قديمي ترين فعاليت هاي بشر است. پل هاي قديمي معمولاً از مصالح موجود در طبيعت مثل چوب و سنگ و الياف گياهي به صورت معلق يا با تيرهاي حامل ساخته شده اند. از قرن يازدهم به بعد روشهاي ساختن پل ها پيشرفت قابل توجهي نمود و به تدريج استفاده از دستگاه هاي فشاري از مصالح سنگي و آجر با ملاتهاي مختلف و چوب متداول گرديده كه تا اوايل قرن بيستم ادامه يافت. شروع قرن بيستم همراه با استفاده وسيع از پل هاي فلزي و سپس پل هاي بتن مسلح مي باشد.
از وقتي شهرها بزرگ و خيابان ها براي عبور عابران مانعي خطرناك محسوب مي شدند، پل هاي عابر پياده نيز در شهرها خود را نمايان ساختند؛ پل هايي كه نه الزاما از فراز رودخانه اي مي گذشتند. اما وقتي از روي آن ها عبور مي كنيد، رود عظيم و خروشاني از اتومبيل هاي مختلف از زير پايتان عبور مي كند كه مي گويد از مسيري امن گذشته ايد.
بسياري از كارشناسان حمل و نقل ترافيك شهري معتقدند: «تهران بيش از هر جاي دنيا داراي پل عابر پياده است. هيچ جاي دنيا اين طور رفتار نمي كنند. در ساير كشورهاي پيشرفته دنيا، با يك خط كشي ساده اولويت را به عابر مي دهند و رانندگان هم اين حق تقدم را رعايت مي كنند». هر پل عابر پياده به طور متوسط ۴۴۴ ميليون ريال هزينه در بر دارد كه اين به جز هزينه هاي دائمي تعمير و نوسازي آن است.
پل و فرهنگ
يك معضل ديگر كه بسيار مهم است، فرهنگ استفاده از پل عابر است. بيشتر شهروندان اگر تنها ده قدم با پل فاصله داشته باشند از روي آن عبور نمي كنند! و همه گله مي كنند كه پل عابر پياده نيست، يا خط كشي نيست!
گفته مي شود در سال جاري  ۲۳ عابر پياده در آزاد راه هاي استان تهران كشته شدند. تردد عابر پياده از آزاد راه ها ممنوع است و اگر عابري در آزاد راه ها كشته شود بر اساس قانون ، مقصر شناخته خواهد شد. متاسفانه در نقاطي كه پل عابر پياده وجود دارد نيز بخشي از عابران از عرض آزادراه ها عبور مي كنند؛ چرا كه اين آسانگيري و تنبلي مفرط كه دامنگير همه شهروندان شده، اجازه عبور از پل عابر پياده را به ما نمي دهد! شايد براي همين است كه شهرداري پله هاي بيشتر اين پل ها را به برق مجهز كرده تا ضمن حفظ جان شهروندان، جبران تنبلي ذاتي آنان را هم نمايد. همچنين شهرداري ها توليد و ساخت و پخش انيميشن آموزشي ترافيك با عنوان پل عابر را در شهرهاي بزرگ در دستور كار دارند و يا به انجام رسانده اند كه با همكاري صدا و سيما به اين مهم مشغولند. البته جاي قرار گرفتن هر پل نيز بسيار مهم است. معمولاً پل هاي عابر پياده در نزديكي مدارس، بيمارستان ها و اماكن عمومي كه تردد زيادي در اطراف خيابان ها وجود دارد، ساخته مي شوند.
از ديگر سو پل عابر پياده از آنجا كه استفاده درست و اساسي آن به تدريج به فراموشي سپرده مي شود، به محل تكدي گري و جايي ناامن مبدل مي شود كه خوشبختانه مدتي است شهرداري با اين مسئله برخورد جدي مي كند.
پل و پله برقي
يكي از معضلات مهم شهر تهران و به نوعي از نواقص طرح ها و فعاليت هايي كه در گذشته صورت گرفته اين است كه در فعاليت هاي توسعه اي و ارايه خدمات به نيازهاي اقشار مختلف جامعه توجه نشده در نتيجه امروز شاهديم كه معلولان، جانبازان و بخش زيادي از شهروندان به دليل عدم مناسب سازي محيط با نيازهاي آنها خانه نشين شده اند و يا اين كه پل هاي هوايي عابر پياده با پله هاي بي شمار و مكانيكي ساخته شده و در آن تسهيلاتي براي معلولان، كودكان، گنجينه ها و ديگر افراد ناتوان ديده نشده است در نتيجه بسياري از شهروندان از دو متري پل هاي عابر، عرض خيابان را با بيم تصادف با خودرو طي مي كنند ولي حاضر به استفاده از پل هاي عابر نيستند. طي سالهاي اخير فعاليت هاي قابل توجهي جهت تامين امنيت عابران پياده در تهران انجام شده كه به عنوان نمونه مي توان به احداث دهها پل هوايي مكانيزه در معابر پرتردد از جمله چمران، همت، شهرك قدس، آزادراه تهران- كرج و غيره اشاره كرد. مديريت شهري با اجراي چنين طرح هايي ضمن گراميداشت كرامت شهروندي با استفاده از تكنولوژي و ارايه خدمات مفيد فرهنگ پذيري و قانون پذيري را هم در جامعه نهادينه كرده و سياست يك گام شهرداري و يك گام شهروند را در پيش گرفت. پله برقي هاي پل عابر هفت تير، نخستين اين پل ها بود كه از عيد نوروز ۸۳ كار خودش را آغاز كرده و در حدود ۴۰۰ ميليون تومان هم هزينه داشته است. شهرداري تهران وقتي با موفقيت توانست اين پل را به چنين سيستمي تجهيز كند، به اين فكر افتاد كه اين كار را به مناطق ديگر تهران هم تسري دهد. اين جزو برنامه اي است كه دستگاه ها و نهادهاي اجرايي در خصوص عبور عابران از خط كشي يا استفاده از پل عابر پياده انجام مي دهند تا زمينه وقوع حوادث مرگ و مير عابران كاهش يابد؛ اما آنها كمتر به بعد فرهنگي مسئله توجه دارند. يك كارشناس زيبا سازي شهري مي گويد: «ايران فاقد تكنولوژي ساخت پله برقي است، لذا اين پل ها با انعقاد قرارداد از كره جنوبي خريداري مي شود و اين شركت ضمانت ۵ ساله آنها را پس از نصب بر عهده دارد».
مهمترين مسئله سهل الوصول بودن و آساني استفاده از پل ها براي مردم است كه آن ها را از بلااستفاده بودن درمي آورد. دستگاه ها و نهادهاي فرهنگي بايد در خصوص عبور عابران از پل عابر پياده تلا ش كنند تا وقوع حوادث كاهش يابد.
نشانه اي شهري
پل هاي عابر هم از جمله نمادها و نشانه هاي شهري هستند كه بخشي از خاطرات شهروندان را تشكيل مي دهند، چرا كه با عبور از روي يك پل عابر پياده در هر شهر بزرگ، احتمالاً خاطراتي در ذهن هريك از شهروندان زنده خواهد شد؛ عبور با يك دوست، ديدن چشم اندازي تازه، رسيدن به محلي مطلوب و ... . جديداً سعي شده است با توجه بيشتر به سازه هاي اين پل ها از نظر بصري هم به نقش آنها در فضاهاي شهري توجه بيشتري شود و به جاي استفاده از طرح هاي خشك و دو بعدي از منحني ها و از رنگ آميزي هايي متنوع براي پل ها استفاده شود. پل هاي عابر را معمولاً از آهن و فولاد مي سازند. وقتي كه پل ها مسقف شوند و پله هاي آنها به صورت مارپيچ و با ارتفاعي كوتاه تعبيه شوند، مردم بيشتر به استفاده از آنها ترغيب مي شوند. پل هاي مسقف نيز داراي امنيت بيشتري، به خصوص در فصول بارندگي هستند.
يك پل عابر پياده با خياباني كه از زيرش مي گذرد و يا ساختمان هاي اطرافش ارتباطي ارگانيك دارد، پس به جاست كه به فرم و ساختار اين پل ها توجه بيشتري نمود. رنگ آميزي پل ها هم مهم است. لزومي ندارد كه پل هاي عابر پياده را همه به يك رنگ درآورد؛ به عنوان نمونه رنگ آبي و سفيد براي پلي در نزديكي بيمارستان مناسب تر است و رنگ هاي شاد براي پل هايي كه بيشتر براي عبور كودكان و دانش آموزان تعبيه شده اند مناسب تر است. پل هاي عابر پياده امروزه جزو المان هاي شهري محسوب مي شوند. وقتي مي خواهيد نشاني جايي را در اطراف آن پل به دوستي بگوييد، حتماً به بعد يا قبل از پل بودن آن محل اشاره مي كنيد و ...
حافظان پل ها
وظيفه حفظ و نگهداري اين پل ها برعهده معاونت امور شهري و فضاي سبز شهرداري است كه شستشو يا رنگ آميزي و تعمير پل ها را شامل مي شود. اما وظيفه اصلي نگهداري پل ها بر عهده استفاده كنندگان آنها، يعني شهروندان است، پل ها جزو اموال عمومي شهر محسوب مي شوند. بايد از كودكي به همه شهروندان آموزش داد كه از اموال عمومي شهر نگهداري كنند. متاسفانه مشاهده مي شود كه روي پل هاي عابر يادگاري مي نويسند كه اين امر موجب مي شود در درازمدت به دليل از بين رفتن رنگ پل ها، موجب پوسيدگي آن ها شود. سرقت آلومينيوم هاي پل هاي عابر پياده مكانيزه از ديگر مشكلات براي حفاظت از پل ها است.
استفاده بهينه
از ديگر كاركردهاي پل عابر پياده كه چند سالي است به آن توجه شده، نصب تبليغات روي آنها است كه هم به پل بار اطلاع رساني را اضافه مي كند و هم موجب كاربردي تر شدن و زيباتر شدن پل هاي فلزي و بي روح عابر پياده شده است. اما جا دارد كه بيشتر از اكنون به مضمون و نوع اين آگهي ها توجه شود و پل ها تنها به ابزاري براي كسب درآمد و پول مبدل نشوند. نقش و كاركرد پل هاي عابر، به نوعي دو سويه يا حتي چندسويه است. از همين روست كه پل عابر پياده، در زندگي روزمره شهري ما نقش مهمي دارد.
به نظر مي رسد با توجه به اين كه مديريت شهري پس از سالها به خود آمده و فهميده كه موجودي به نام شهروند هم قرار است در اين به اصطلاح كلا ن شهر زندگي كند. حال وظيفه همه ما شهروندان اين است كه اين نهال كوچك را ياري كنيم تا هم شهرمان زيبا و پيشرفته شود و هم خودمان از امكانات بهتري بهره مند گرديم.

مدت زماني است كه مسئولان شهري تلاش مي كنند تا كلان شهر تهران را به آرمان شهري كه منظور نظرشان است تبديل كنند. طرحهاي زيادي در اين زمينه ارائه شده است؛ طرحهايي كه شايد بتواند پادزهري باشد براي جلوگيري از تبديل شدن پايتخت به پاركينگ اتومبيل ها. زوج و فرد كردن خودروها، ايجاد محدوده اضطرار در زمان بحران آلودگي هوا و ايجاد مسير ويژه حمل و نقل عمومي از جمله طرحهايي است كه هم اكنون در سطح شهر در حال اجرا است؛ برنامه هايي كه پس از گذشت چند هفته مردم آنها را پذيرفتند.
چندي است مردم تهران خود را براي اجراي طرح ديگري آماده كرده اند. بيش از چند هفته از آغاز طرح استفاده از تاكسيمتر مي گذرد اما رانندگان و مسافران، به استفاده از آن عادت نكرده اند.
بر طبق دستور كتبي سازمان تاكسيراني تهران، رانندگان موظفند پس از نصب و تنظيم تاكسيمتر خود نسبت به استفاده از آن اقدام نمايند. به نظر بسياري از مردم طرح استفاده از تاكسيمتر به شرطي مفيد واقع مي شود كه همه رانندگان تاكسي از آن استفاده كنند.
چند ماهي از گران شدن كرايه ها به دليل تك سرنشيني مسافران در جلوي ماشين مي گذرد . با وجود آن كه قيمت كرايه ها از سوي تاكسيراني تعيين مي شود اما روزانه شاهد كرايه هاي متفاوتي هستيم كه از سوي رانندگان گرفته مي شود.
اين در حالي است كه مردم به خاطر اطمينان بيشتر تاكسي را به خودروهاي شخصي ترجيح مي دهند. اما كمتر تاكسي اي در مسير مسافر سوار مي كند. مردم هم به خاطر آرامشي كه در تاكسي احساس مي كنند از آن استفاده مي كنند. دليل عمده استفاده بسياري از مردم از خودروهاي شخصي كمبود تاكسي است. از سويي رانندگان اين خودروها هم هر چقدر دلشان بخواهد مي گيرند.
مشكل كمبود تاكسي در سطح شهر از جمله مشكلات كاملاً مشهود است. شايد استفاده از تاكسيمتر فايده چنداني نداشته باشد. با وجود اينكه مردم نسبت به اين مشكلات آگاه هستند اما براي يكدست شدن كرايه هاي تاكسي استفاده از آن را به عدم استفاده ترجيح مي دهند.
در اين ميان رانندگان تاكسي نيز دچار نوعي سردرگمي شده اند. آنها نيز از سرانجام اين طرح خبر ندارند. بسياري از رانندگان در خصوص اجرايي شدن اين طرح معتقدند كه اين طرح به نتيجه نمي رسد. تعداد ماشين هاي شخصي كه مسافركشي مي كنند بيش از تعداد تاكسي هاست. با گران شدن بنزين ماشين هاي شخصي كرايه بيشتري مي گيرند، اين در حالي است كه قيمت تاكسيمتر تا آخر سال ۸۵ ثابت است.

انتخاب شهردار با راي مستقيم مردم، به عنوان موضوعي جدي در اين روزها مورد توجه بسياري از كارشناسان قرار گرفته است؛ موضوعي كه چالشي جدي را برانگيخته است و مخالفان و موافقان متعددي را به وجود آورده و يارگيري هاي مختلفي را در دو جبهه موجب شده است. پس از آنكه محمدباقر قاليباف در يك گفت وگوي رسمي از اين طرح به عنوان يكي از اركان مهم براي تحقق مديريت واحد شهري و تعهد بيشتر شهرداران براي انجام فعاليت خبر داد و در مقام حمايت از اين طرح برآمد، اظهارنظرهاي متعدد بسياري از مسئولان، خيلي زود موجب جدي تر شدن اين پيشنهاد شد. كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي كه موافقت ضمني خود را با اين طرح اعلام كرد، گامي به جلو براي تحقق اين ايده برداشت.
انتخاب مستقيم شهردار از سوي مردم اگر به زعم بسياري از صاحب نظران مي تواند در اداره شهرها از جمله كلان شهرها ثبات مديريتي را به وجود آورد و موجب تحول در مديريت شهري شود، اما نگراني هاي بسياري در زمينه هماهنگي شوراها و شهردار و عدم سيستم نظارتي بر فعاليت شهرداران را برانگيخت.
نظرات بسياري در يك هفته گذشته درباره اين طرح اعلام شد. از جمله اينكه نهاد شهرداري، نهادي داراي ثروت فراوان است و چنانچه اولين مقام تصميم گيرنده اين نهاد از سوي مردم انتخاب شود، آنگاه قدرت اجرايي نيز به شهرداران اعطا خواهد شد و اعضاي شوراي شهر جز در مقام استيضاح چندان نظارتي بر عملكرد شهرداري نخواهند داشت.
از سويي انتخاب شهردار با راي مستقيم مردم، همانگونه كه محمدباقر قاليباف به آن اشاره كرد امكان ثبات مديريتي و پاسخگو بودن شهردار به مردم را بيشتر مي كند و شهرداران به ويژه كلان شهرها در نحوه ارائه خدمات مختلف در حوزه شهري، هم از قدرت كافي برخوردار خواهند بود و هم در مقام پاسخگويي به مردم به رفع مشكلات در حوزه هاي شهري اهتمام بيشتري خواهند ورزيد.
نگاهي به تجارب مديريتي كلانشهرهاي جهان، مي تواند مويد اين مطلب باشد كه به رغم مباحث و مشكلات اين طرح كه مهمترين آن عدم نظارت دقيق بر عملكرد شهرداران است، اين طرح داراي قابليت هاي بسياري است.
شهرداران انتخاب شده از سوي مردم در بسياري از كلان شهرهاي جهان داراي مديريتي پكپارچه تر و منسجم ترند و در اين راستا، سياست هاي مختلف در شهرداري ها، به صورت دقيق تر منافع شهروندان را تامين مي كند.
از سويي شهردار ها، با اعطاي قدرت از مردم به آنها قدرت تصميم سازي و تصميم گيري بيشتري دارند و اين دو نظام كه در قالب مديريت شهري، مغفول مانده است، امكان همسويي بيشتري را به وجود مي آورد.