اشاره: مهدي چمران به دليل تشابهاتي
كه با برادر خود شهيد دكتر چمران دارد،
داراي محبوبيت خاصي است.
خودش معتقد است هيچ گاه خود را نمي بيند
بلكه آنچه را كه مي بيند و با آن زندگي مي كند جز شهيد چمران نيست.
وي رئيس شوراي شهر است
و دليل ورود به اين عرصه را رنج تهران
از بي برنامگي مي داند و تأكيد دارد
تنها بر حسب وظيفه وارد ميدان شده است.
انتظارات چمران در مدتي كه رئيس
شوراي شهر بوده، برآورد نشده و معتقد است
خيلي بيشتر از اينها مي توانسته اند
در شوراي شهر به مردم خدمت كنند.
او تأكيد دارد كه همه اعضاي فعلي شوراي شهر
بايد در دور بعدي نيز فعاليت خودشان را
ادامه دهند.
* ارتباط شهيد دكتر چمران با گروههاي مقاومت در جنوب لبنان ارتباط خاصي بوده است. لطفاً در مورد آن توضيح فرماييد.
- قبل از حضور شهيد چمران در لبنان امام موسي صدر حركت هايي براي متحدكردن شيعيان لبنان انجام داده بود، وقتي شهيد چمران به لبنان رفت، ايده مبارزه با اسرائيل را پيگيري كرد. اسرائيلي ها از ابتدا به دنبال تسخير جنوب لبنان و رسيدن به رودخانه ليتاني بودند، اكنون هم دولت رژيم صهيونيستي به صورت آشكار و پنهان اعلام كرده كه قصد ورود به خاك لبنان را تا عمق ۳۰ كيلومتري دارد تا محيط امني را براي خود بوجود آورده و از حملات حزب الله در امان باشد.
خب براي مبارزه با اين ايده اسرائيلي ها، اولين چيزي كه به ذهن مي ر سيد اين بود كه مردم جنوب لبنان بايد مسلح مي شدند چون در آن زمان نه ارتش وجود داشت و نه هيچ گروهي كه در مقابل اسرائيل بايستد. براي اين كه سازماندهي شكل گيرد، سازماني به نام حركت المحرومين از ميان جوانان و فرهنگيان لبنان تشكيل شد.
در ميان اعضاي حركت  المحرومين كساني كه توان بيشتري داشتند و قابل اطمينان تر بودند برگزيده شدند و پس از مدتي حركت امل به صورت مخفيانه تشكيل شد و شروع به آموزشهاي اوليه نظامي كرد. در يكي از مراكز آموزش ميني منفجر شد و ۲۵ نفر شهيد شدند كه اين حادثه موجب فاش شدن موضوع گرديد.
پس از آن حادثه شيعيان مجبور شدند اعلام كنند كه آنها نيز داراي سازمان مسلح شده اند.
دكتر چمران مرتباً  به روستاها و شهرهاي جنوب لبنان سركشي مي كرد و به آنها آموزشهاي ايدئولوژيك و نظامي مي داد.
در آن زمان سيد حسن نصر الله كه ۱۸ سال بيشتر نداشت، از طرف شهيد چمران به عنوان مسئول روستاي خودش در نزديكي صور برگزيده شد.
پس از شهادت دكتر چمران در رهبري سازمان امل اختلافاتي بوجود آمد كه آقاي موسوي، امل اسلامي را تشكيل داد و پس از انشعاباتي كه صورت گرفت حزب الله لبنان از گروهي از رزمندگان باسابقه امل و تعدادي از شيعيان جنوب لبنان بوجود آمد كه توانست در مدت كوتاهي با رهبري منسجمي كه داشت همه گروه هاي ديگر را تحت الشعاع خود قرار دهد.
* دليل بي تفاوتي جهان عرب در مقابل حملات اخير اسرائيل به لبنان را در چه چيزي مي دانيد؟
- وقتي خانم رايس در تل آويو اعلام مي كند ما پيروزيم يعني اين كه آمريكا و اسرائيل يكي هستند. بعضي از كشورها هنوز هراس دارند كه خودشان را در كنار حزب الله يا لبنان قرار دهند. معتقدند اسرائيل ممكن است به آنها آسيب برساند در صورتي كه آمريكا رسماً  اعلام مي كند ما پيروزيم و ما موشكهاي هدايت شونده را از انگليس به اسرائيل مي فرستيم.
به هر حال حمايت مردم لبنان، شجاعت، دليري و برنامه ريزي خوب حزب الله و بالاتر از همه لطف الهي شامل حال مردم لبنان شد و آنها توانستند در مقابل اسرائيل اين حماسه را خلق كنند.
* به نظر مي رسد حمله اسرائيل به لبنان از قبل طراحي شده بود و كمي زودتر از موعد انجام شد، ريشه اين حملات به چه مواردي برمي گردد؟
- اسرائيل از حمله به لبنان با هماهنگي آمريكا نيت هاي مختلفي داشت. در درجه اول به قول خودشان سعي در تغيير نقشه خاورميانه داشتند و مي خواستند، خاورميانه اي بوجود آورند كه مورد پسند خودشان باشد چرا كه خاورميانه فعلي مورد قبول آنها نيست.
حمله به لبنان پس از عراق و افغانستان حلقه ديگري بود كه آمريكايي ها به دنبال اين بودند تا در فرصت كوتاه و اطلاعات زيادي كه جمع آوري كرده بودند، حزب الله را نابود كنند، كه اينگونه نشد.
* با توجه به اين كه اسرائيل نقاط حساسي اعم از تأسيسات زيربنايي لبنان را مورد هدف قرار داد چرا نتوانست سايت هاي موشكي حزب الله را هدف قرار دهد؟
- برنامه ريزي و هوشمندي حزب الله باعث شد چرا كه آنها مي دانستند با چه دشمني طرف هستند، دشمني كه علاوه بر اطلاعات ماهواره اي لحظه به لحظه آمريكا، جاسوس هاي فراواني در لبنان داشت.
* مواضع كشورهاي عربي در خصوص اين جنگ را چطور ارزيابي مي كنيد؟
- مواضع آنها اول بي طرفانه و يا خنثي بود. چون اينجا نمي توان گفت بي طرفانه. آنها اعلام كرده بودند كه اگر به كشورهايشان حمله نشود، دخالتي نخواهند كرد و اين موضع كاملاً  انفعالي و به عقيده من شرم آور است.
وقتي اسرائيل به يك كشور كوچك مثل لبنان حمله مي كند اعراب بايد فكر كنند به كشور خودشان حمله شده نه تنها نبايد سكوت كنند، بلكه بايد حمايت همه جانبه صريح و سريع خودشان را اعلام كنند. اعراب پس از اين كه ديدند حزب الله در حال پيروزي است و اسرائيل شكست مي خورد و در واقع در همه جاي دنيا منفور شده است، تنها عده اي از كشورهاي عربي موضع گيري كردند. به عقيده من كشورهاي عربي در آزمايش خود مردود شدند.
* با توجه به ابزارهايي كه اعراب در دست دارند به نظر مي  رسد به راحتي مي توانند با اسرائيل مقابله كنند دليل اين كه اين كار را نمي كنند چيست؟
- اعراب بر اريكه قدرت نشسته اند تا حافظ منافع آمريكا باشند. استمرار حكومت خود را در همين مي بينند چرا كه نه پشتوانه مردمي دارند و نه منتخب مردم هستند.
البته بايد بدانند كه در دنياي امروز مردم بيدار شده اند و اين بيداري ملتها سبب خواهد شد تا حكومت آنها به خطر بيفتد.
كوچكترين تأثير حركت حزب الله چالش در درون حكومتهاي عربي خواهد بود.
* پيروزي حزب الله چه منافعي براي كشور ما دارد؟
- اكنون ما از تشيع فراتر رفته ايم. ممكن است آمريكا و اسرائيل بخواهند اين را در شيعيان لبنان محدود كنند، اما ما امروز ديگر اين چنين به قضيه نگاه نمي كنيم.
البته قبل از پيروزي انقلاب اسلامي اين سازمانها، شيعي بودند و سعي مي كردند هويت شيعي خود را بازيابند ولي امروز آنها هويت ملت لبنان و هويت عربي اسلامي خاورميانه و كشورهاي اسلامي هستند، بنابراين اين قضيه فقط به ايران ارتباط ندارد، به همه كشورهاي عربي اسلامي خاورميانه و ساير كشورهاي اسلامي مربوط است.

گروه انديشه ـ تاريخ بر درستي شيوه وصداقت روح پيشوايان معصوم(ع)صحه مي گذارد،اگر چه چشم خونبار تاريخ به ندرت ديده است كه اين اهل بيت حقيقت،بر مسند سزاوار حكومت نشسته باشند.اينان بودند كه با اعتقاد به رسالت الهي خويش، با وجود فشارهاي سهمگين سلطه هاي شيطاني و قدرت هاي طاغوتي ، با همه توان و نيروي عظيم  ايمان و اخلاص ، ستمگران باطل زمان را رسوا كردند و صفحات افتخارآميزي را در تاريخ گشودند. آن اسوه هاي رباني و عصاره هاي علم و مناديان پارسايي و فضيلت و پرچمداران رسالت و آن آزادگان آگاه واستواران نستوه آنچنان جوامع اسلامي را در دوره حيات اسلامي راهبري نمودند كه به تحقيق همه جهش ها ومبارزات فكري و انقلابي و جانبازيهاي فرزندان اسلام در طول تاريخ از بركات آن بزرگواران معصوم بوده است. ازميان اين شجره طيبه،هفتمين شاخ پربرگ وبار،مولانا امام موسي الكاظم(ع) تاريخي شگفت ـ به شگفتي تاريخ پرجبروت خاندان رسالت ـ دارد. در اين برهه، بيت علوي دوره بس دشوار و توانفرسايي را سپري مي كرد؛ زيرا در برابر جوّ اختناق و ارعاب نظام حاكم سر تسليم فرود نمي آوردند و در مقابل، روانه زندان هاي مخوف بني عبّاس مي شدند و شكنجه مي شدند. چنين بودكه حاكمان بني عبّاس بسياري از علويّان را به شهادت رساندند.اين امر خود نشانهايي است از شوكت مبارزان مكتبي و دليلي است بر تهديد نظام حاكم از سوي ايشان. همچنين مي توان با اتكا بر اين دليل به عمق مصيبت ها و فجايعي كه اين بيت پاك از ناحيه بني عبّاس و درراه تحقّق رسالت ومكتب الهي متحمّل شدند، پي برد.
به دليل اوجگيري گرايش هاي مكتبي و افزون شدن احتمال سقوط نظام عبّاسي، هارون الرشيد به اقدامات وحشتناك بي نظيري درتاريخ ورويارويي ميان دستگاه قدرت عبّاسي و اهل بيت(ع)، دست زد.تقيه، مبارزه مخفيانه، در زمان امام موسي كاظم(ع) به اوج خود رسيده بود وچه بسا ملقب ساختن آن بزرگ به لقب «كاظم» به شيوه حيات آن حضرت به صورت تقيّه و فروخوردن خشم و غيظ در برابر دردها و فشار اشاره داشته باشد.ساير القاب آن حضرت نيز نمايانگر خصوصيات دوران وي هستند.شيعيان حضرتش را با القاب «العبدالصالح» و «النفس الزكيّه» و«صابر»مي خواندند، همچنين تنوع كنيه آن حضرت، بر سرّي بودن حركت دردوران ايشان دلالت مي كند. شيعيان، امام كاظم را با كنيه هاي «ابوالحسن»،«ابوعلي»، «ابوابراهيم» و بنابر قولي «ابو اسماعيل» نيز مي خواندند.
امام موسي كاظم(ع) دير زماني در زندان هاي بني عباس بسر برد و شهادت فاجعه آميز حضرت را جز با شهادت امام حسين(ع) نمي توان برابر دانست. اين امر حاكي از آن است كه دستگاه حاكم از قيام حضرت كاظم در برابر ستم خود، بسيار هراس داشت. ديگر هيچ يك از زمامداران طاغوتي و خودسر نمي خواستند اشتباهي را كه يزيد بن معاويه در كشتن سيد الشهداء (ع)به صورت علني، مرتكب شده بود تكرار كنند،بلكه ترجيح مي دادند امامان را با ترور از ميان بردارند تا در برابر مردم خود را بي گناه و بي تقصير جلوه دهند.حتّي هارون كه امام كاظم را در زندان خود به شهادت رساند، كوشيداز ريختن خون آن حضرت برائت جويد و چنين جلوه دهد كه امام كاظم به مرگ طبيعي از دنيا رفته است.از اين جا در مي يابيم كه حكومت اگر از جانب امام كاظم(ع)، كه كانون مبارزه بود، خيالش آسوده مي شد اقدام به كشتن آن حضرت نمي كرد. افزون بر آنكه دستگاه حاكم، به آرامي و به تدريج، بسياري از رهبران خاندان علوي را به قتل رساند.

طرح اسرائيل در حمله به لبنان براي اشغال بخش هايي از خاك اين كشور تا رودخانه لتياني و در قسمت هايي حتي فراتر از اين رودخانه بود تا با ايجاد منطقه حائل، دسترسي حزب الله را به مناطق نظامي و مسكوني اسرائيل مسدود كند.
هدف استراتژيك اسرائيل براي حمله به لبنان، خلع سلاح حزب الله و دوركردن شهرهاي اسرائيل از دسترسي موشك هاي آن و بيرون آمدن پيروزمندانه از اين حمله بود، اما آيا اسرائيل به اين دو هدف رسيد؟ تاكنون حملات متعدد هوايي و نيز رخنه محدود زميني به خاك لبنان، موجب پايان رگبار موشك هاي حزب الله به داخل اسرائيل نشده است. حزب الله نشان داده است كه رقيب مجهز و توانايي است.
نظر نظاميان اسرائيل اين است كه تنها راه مقابله با زرادخانه موشكي حزب الله كه از نوع موشك هاي كوتاه برد است، راندن حزب الله به سمت شمال است. البته حزب الله هنوز خواهد توانست با موشك هايي كه برد بيشتري دارند به مناطق پرجمعيت اسرائيل حمله كند ولي شناسايي محل پرتاب اين موشك ها و حمله هوايي به آنها آسان تر شده است، هرچند يك چنين عملياتي موجب تلفات بيشتر اسرائيلي  ها و موجب انتقاد قابل توجه جهان خارج نيز خواهد شد.
از اهداف استراتژيك اسرائيل در لبنان كه بگذريم، آمريكا - هم پيمان اسرائيل در حمله به لبنان- نيز اهدافي دارد كه بي ترديد با طرح خاورميانه بزرگ در ارتباط مستقيم است. به نظر مي رسد درگيري اسرائيل و حزب الله مقدمه اي براي برداشتن گام هاي آمريكا جهت اجراي طرح خاورميانه بزرگ بوده است. تضعيف گروه هاي اسلامي فلسطيني و لبناني، تحت فشار قراردادن ايران و سوريه و ايجاد تحركات جديد ميان اعراب و اسرائيل از اجزاي طرح مزبور هستند؛ طرحي كه با اشغال افغانستان و سرنگوني طالبان و سپس سرنگوني صدام حسين و اشغال عراق آغاز شد و اينك با جنگ لبنان و تلاش براي نابودي حزب الله يا حداقل، خلع سلاح آن دنبال مي شود.
لبنان، كشوري كوچك و كوهستاني است كه تا قبل از كسب استقلال در سال ۱۹۴۳ تحت قيموميت فرانسه قرار داشت. اين كشور همواره يكي از متشنج ترين كشورهاي خاورميانه بوده است چراكه طي سه دهه اخير، در حاشيه و گاهي در متن جنگ ها و درگيري هاي ناشي از ايجاد اسرائيل در منطقه بوده است.
تركيب جمعيتي اين كشور، پناهگاهي براي اقليت هاي كشورهاي منطقه از قبيل فرقه هاي مختلف مسيحي و مسلمان (شيعي و سني)، فرقه دروزي(موحدون) و اقليت هاي ديگر بوده است. به همين علت سمت هاي دولتي بين گروه هاي متعدد تقسيم شده اند.كشور لبنان فاقد ارتش مسلح و قوي است.اين كشور در سال هاي ۱۹۷۵ تا اوايل دهه ۱۹۹۰ صحنه جنگ هاي خونين داخلي بود. لبنان همچنين داراي تعداد بي شماري پناهنده فلسطيني است كه پس از حادثه سپتامبر سياه در اردن و اخراج سازمان آزادي بخش فلسطين از اين كشور وارد لبنان شدند، لبنان و اردوگاه هاي فلسطيني، محل اقامت مبارزان فلسطيني شد. اين موقعيت باعث بروز جنگ هاي متعدد ميان فلسطيني ها و نيروهاي رژيم صهيونيستي در خاك لبنان شد و فاجعه صبرا و شتيلا و كشتار آوارگان فلسطيني توسط اسرائيل در لبنان رخ داد.
در سال ۱۹۸۲ جنوب لبنان تحت اشغال نيروهاي اسرائيل قرار گرفت و تا سال ۲۰۰۰ كه توسط حزب الله بيرون رانده شدند، اشغال لبنان ادامه داشت.
جمعيت لبنان حداكثر چهار ميليون نفر است كه دو برابر اين تعداد در خارج از اين كشور زندگي مي كنند. اقتصاد لبنان بر پايه ارزآوري لبناني هاي خارج نشين كه اكثراً از تجار و سرمايه داران هستند، مي چرخد.
زبان اكثريت مردم اين كشور عربي و دين اكثريت آنها اسلام و مسيحيت است. صادرات عمده اين كشور موادغذايي و تنباكو است.
رفيق حريري- نخست وزير سابق اين كشور كه يكي از ده سرمايه دار بزرگ جهان بود- به هنگام نخست وزيري خود طرح بازسازي كامل لبنان را اجرا كرد؛ طرحي كه اگر نبود ساختمان هاي سوراخ سوراخ نگهداري شده از دوران جنگ، نشان نمي داد كه جنگي در اين كشور رخ داده است. در پي ترور رفيق حريري كه كميته تعيين شده از سوي سازمان ملل مسئوليت آن را به عهده سوريه گذاشت، اين كشور ناچار شد بعد از سال ها كه براي ايجاد آرامش و آتش بس بين فرقه هاي مسيحي و مسلمان، نيروهاي نظامي خود را در آن مستقر كرده بود، خاك لبنان را ترك كند. ترك خاك لبنان از سوي سوريه به دنبال قطعنامه ۱۵۵۹سازمان ملل انجام شد كه گفته مي شود رفيق حريري در تصويب آن نقش مهمي داشته است.
عكس: هادي مختاريان