عكس: مهدي بيات
بنيامين صدر
B_sadr@ hamshahri. 0rg
همه چيز از نخستين روز مهر ماه شروع شد كه مردم مجبور شدند براي انجام عمليات بانكي خود دقايق بسياري را پشت باجه بانك ها سپري كنند و بانك ها نيز روز كاري خود را با تغيير ساعت كار و صف هاي طولاني مشتريان خود تجربه كردند. اتفاقي كه به دليل تصميم هيأت دولت در مورد تغيير ساعت كاري سازمان هاي اداري و بانك ها رخ داد و با اظهارنظرهاي متفاوت و بيشتر منتقدانه اي نيز همراه شد.
ساماندهي زمان بندي آغاز و پايان فعاليت سازمان هاي اداري و بانك ها به ارتباط آنها با يكديگر وابسته است. حال بايد پرسيد آيا با در نظر گرفتن اين ارتباط مي توان ادعا كرد كه تغيير ساعت بانك ها پاسخگوي حل مشكلات شهروندان خواهد بود؟!
اين در شرايطي است كه هرچند اين تغيير ساعت كار بانك ها موجب كاهش بار ترافيكي در كلان شهرهايي چون تهران شد اما ترافيك و ازدحام جمعيت را از شهر به داخل شعب بانكها منتقل كرد.
اگرچه با اين تصميم دولت، بانك ها از ساعت ۹ صبح تا ساعت سه ونيم فعاليت خواهند كرد و در عمل دو ساعت و نيم از ساعت كاري خود را كاهش يافته خواهند ديد اما اين تصميم براي مشتريان و كاركنان بانك ها دردسرساز شده است.
با مراجعه به شعب مختلف بانك ها در تهران متوجه يك وضعيت مشابه مي شويد؛ شلوغي شعب بانكها و نارضايتي مشتريان.
يكي از مشتريان كه كارمند يك اداره دولتي بود و براي پرداخت قسط به بانك مراجعه كرده است مي گويد: پيش از تغيير ساعت كار بانك ها در ساعت ۷ و۳۰ دقيقه صبح قسط خود را پرداخت و سپس به محل كار مراجعه مي كردم اما امروز مجبور شدم براي پرداخت قسط خود از اداره مرخصي بگيرم و الآن نيز نيم ساعت است كه منتظر رسيدن نوبت خود هستم.
يكي ديگر از مشتريان كه زني ميانسال است مي گويد: يك سري كارهاي بانكي داشتم و امروز با وجود داشتن بچه مدرسه اي به بانك مراجعه كردم اما اصلاً از تغيير ساعت كار بانك ها اطلاعي نداشتم و حسابي وقت خود را براي رسيدن به كارهاي ديگر از دست دادم.
اختلال در برنامه ريزي
اما كاركنان بانك ها نيز از تغيير ساعت كار بانك ها اظهار نارضايتي مي كنند. آنان شلوغي شعب را تنها به دليل تغيير ساعت كار بانك ها نمي دانستند.
اغلب كاركنان بانك ها مي گويند: برنامه ريزي كه از ابتداي فعاليت شغلي شان تاكنون بر زندگي آنها جاري بوده، بدين ترتيب تغيير كرده است؛ چرا كه مجبورند ابتدا براي رساندن فرزندان خود به مدارس از منزل خارج شوند و بعد از آن به خانه برگشته و بعد از گذشت حدود يك ساعت دوباره به سمت بانك حركت كنند؛ آنها بر اين عقيده اند كه در اين حالت حجم ترافيك دو برابر مي شود و به هدف اصلي دولت در جهت اتخاذ اين تصميم نيز كمكي نمي شود.
عباس داوودي يكي از كاركنان بانكي در خيابان سهروردي تهران با بيان اين كه تغيير ساعت كار بانك ها و تهران خللي در تبادل كارهاي بانكي (وصول چك، كلر و...) با بانكهاي شهرستان ها ايجاد نخواهد كرد مي گويد: البته شروع به كار بانك ها در تهران با بانك هاي شهرستان ها با اين تصميم جديد تنها يك ساعت فرق خواهد كرد بنابراين نمي تواند مشكلي از اين بابت ايجاد كند.
اين كارمند مي افزايد: تنها مشكل و نگراني كاركنان بانك ها از بابت تغيير ساعت بانك ها، اضافه كاري هاست، چرا كه اگر اضافه كاري ها قطع شود كاركنان بانك ها حقوق آن چناني دريافت نخواهند كرد.
يكي ديگر از كاركنان بانك ملي ايران در خيابان مطهري نيز به ما مي گويد: تغيير ساعت كار بانك ها صبح ها براي كارمندان بانك ها از لحاظ ميزان استراحت وضعيت خوبي را فراهم كرده است اما برخي از كارمندان بانك ها كه داراي شغل دوم نيز هستند با اين تغيير ساعت شايد به كار دومشان نرسند.
بر اساس مصوبه هيأت وزيران ساعات آغاز به كار مدارس در شش ماهه دوم سال ۷ و۳۰ دقيقه صبح، ساعات كار ادارات دولتي هشت صبح و ساعت آغاز به كار بانك ها به صورت آزمايشي ۹ صبح تعيين شده است.
«غلامحسين الهام» سخنگوي دولت گفته است: ساعت كار بانكها فعلاً براي مدت آزمايشي سه ماهه تعيين شده و قرار است جلساتي با مديران بانكها براي توجيه موضوع و دريافت نقطه نظرهاي آنها برگزار شود. به گفته الهام، اجرايي شدن اين مصوبه، در سرعت رفت و آمد كاركنان و دانش آموزان تأثير مي گذارد.
افزايش هزينه و كاهش بهره بري
تعدادي از مديران عامل بانك ها، تغيير ساعت كار بانك ها را به صلاح اقتصاد كشور ندانسته و آن را به ضرر سيستم بانكي عنوان كردند. اغلب مديران عامل بانك ها اين اقدام دولت را هرچند موجب بهبود مقطعي وضعيت ترافيك در تهران مي دانند، ولي از لحاظ اقتصادي به خاطر كاهش ارتباط بانك ها با خارج از كشور و شهرستان ها به ضرر كشور مي دانند.
به عنوان نمونه سيد حسن نوربخش مديرعامل بانك كشاورزي مي گويد: تغيير ساعت كاري هزينه ها را افزايش داده و به كاهش بهره وري بانك ها و همچنين افزايش تراكم جمعيت و صف منجر خواهد شد، ولي نظر دولت بر اين است كه اين اقدام در نهايت به نفع مردم است.
نوربخش طرح آزمايشي ۳ ماهه تغيير ساعات كاري بانك ها را مانند طرح زوج و فرد خودروها دانسته و مي گويد: دولت براي حل مشكل ترافيك و محدود كردن مشكلات آن، مجبور است به ساير بخش ها مانند بانك ها فشار بياورد.
مديرعامل بانك كشاورزي خاطرنشان مي كند: وقتي قرار باشد بار ترافيكي افراد در بانك ها به خصوص در ناحيه ترافيكي تهران از ساعت ۷ تا ۳۰/۹ به حدود ساعت ۹ تا ۱۰ منتقل شود، به طور حتم مشكلاتي را ايجاد مي كند.
از ديگر نگراني هاي موجود در بحث تغيير ساعت كاري بانك ها، مشكلاتي است كه در زندگي شخصي و خانوادگي كارمندان بانك ها به خصوص زنان شاغل ايجاد خواهد كرد.
تغيير ساعت كار بانك ها موجب افزايش برخي هزينه ها همچون هزينه ناهار خواهد شد.
داود زارع اسكندري رئيس شوراي عالي بانك ها و مديرعامل بانك تجارت هم با بيان اين موضوع مي گويد تصميمات اعلام شده درباره تغيير ساعت كار بانك ها هنوز قطعي نيست و به بانك ها نيز رسماً اعلام نشده است. به گفته او نظر كارشناسي بانك ها خواسته شده كه اين نظر در حال تهيه براي ارائه به دولت است.
زارع اسكندري در خصوص نظر مشورتي بانك ها در اين رابطه خاطرنشان مي كند: كاركنان بانك ها فعاليت هاي روزانه خود را با ساعت هاي كاري بانك تنظيم مي كردند و بر هم خوردن ساعت كار آنها مشكل ساز خواهد بود.
رئيس شوراي عالي بانك ها در عين حال تأكيد كرد: شوراي عالي بانك ها مشكلات را با دولت مطرح خواهد كرد.
زارع اسكندري معتقد است: تغيير ساعت كاري بانكها از ميزان ترافيك شهري نمي كاهد.
رئيس شوراي عالي هماهنگي مديران عامل بانكها گفت: از نظر اين شورا، تغيير ساعت كاري بانكها تأثيري در تراكم و ترافيك شهري نخواهد داشت و پيش تر نيز اين موضوع را به مسئولان اعلام كرده ايم.
زارع اسكندري درباره احتمال بروز مشكلاتي در تبادل ارزي بانكهاي داخلي با بانكهاي خارج از كشور پس از تغيير ساعت كاري گفت: قرار است اگر تغيير ساعت بانك ها قطعي و ابلاغ شد، با اضافه كاري در ساعت ارتباط با كارگزاران خارجي اين مشكل را برطرف كنيم.
تغيير ساعت كاري بانكها پيش از اين به عنوان پيشنهاد وزير كشور مطرح شد و در اين باره از بانكها و شوراي عالي هماهنگي مديران عامل بانكها نيز نظرخواهي شد و آنان نظر منفي خود را اعلام كردند. نظر وزير كشور اين است كه چون عمدتاً بازارها با بانك ها كار مي كنند و آنها نيز ساعت ۹ سر كارهاي خود حاضر مي شوند، ساعت ۹ زمان مناسبي براي آغاز كار بانك ها است. اين در حالي است كه خيلي از آنها كه ساعت هفت و نيم براي انجام كارهايشان به بانك مراجعه مي كردند، بازاري نبودند.
واكنش منفي
در دولت قبلي تحقيقات ميداني بين مردم و پرسنل بانكي صورت گرفت كه بر اساس آن نتايج مثبتي مبني بر رضايت آنها از هرگونه تغييري در ساعت كاري بانك ها حاصل نشد. با اين حال تصميم اخير خواست دولت است.
تغيير ساعت كار مجموعه فعاليت هاي شهري در سال هاي گذشته بر مبناي يك برنامه ريزي مبتني بر يك كار بررسي شده آماري دقيق نيست؛ در اين راستا بايد حجم فعاليت مدارس، دانشگاه ها، ادارات دولتي، بانك ها و فعاليت هاي ديگر مردمي مشخص شود تا به اعتبار آن با زمان بندي لازم شرايطي ايجاد شود تا با آن شرايط بتوان به روان سازي ترافيك كمك كرد.
در اين زمينه دكتر محمد طبيبيان- رئيس مؤسسه عالي بانكداري- نيز درباره تغيير ساعت كار بانك ها معتقد است: اين اقدام اثر چنداني در كاهش حجم ترافيك ندارد، چرا كه بيشترين عامل مؤثر در افزايش ترافيك نيمه دوم سال بازگشايي مدارس و رفت و آمد كارمندان نظام آموزشي و دانش آموزان و دانشجويان است. به گفته او درصد جمعيت مشغول به تحصيل نسبت به كل جمعيت بسيار بالاست و آغاز فعاليت بانك ها در ساعت ۹ تأثيري در كاهش حجم ترافيك در نيمه دوم سال نخواهد داشت.
طبيبيان با بيان اين كه بانك ها فقط به بازاري ها و مغازه داران سرويس نمي دهند، تصريح مي كند: بانك يك بنگاه اقتصادي است كه به تمام جامعه سرويس مي دهد، بنابراين تغيير ساعت بانك ها باعث ايجاد اختلال در زندگي شخصي و ميزان كار بانك ها خواهد شد، چرا كه دير آغاز شدن فعاليت آنها باعث ديرتر تعطيل شدن آنها نيز مي شود. در اين حالت ازدحام خودروها و مردم در خيابان ها به ويژه عصرها بيشتر از قبل مي شود.
بي ترديد بايد براي تردد مردم در آغاز روز و پايان كار موجباتي فراهم شود كه با توجه به پرشمار بودن وسايل نقليه و مشكل بزرگ شبكه هاي درهم پيچيده اي كه در مركز شهر وجود دارد بعيد به نظر مي رسد بتوان با چنين نارسايي هايي با ساماندهي ساعت كار مجموعه فعاليت هاي شهري، بار ترافيك را از يك زمان معين، در زمان هاي ديگر توزيع كرد.
تغيير ساعت فعاليت بانك ها زماني پاسخگوست كه با بررسي هاي انجام شده متناسب باشد. در عين حال در ساعت ۹ صبح تعداد مراجعه كنندگان واحدهاي دولتي و كاركنان دولتي به بانك ها به شدت محدود است. بنابراين زمان كار بانك ها بايد به شكلي تعيين شود كه موجب نشود كساني كه در يك واحد اداري و سازماني مشغول به كار هستند براي انجام كارهاي بانكي شخصي خود ناچار شوند با اخذ مرخصي چند ساعته در عمل فضايي را به وجود آورند كه فشار مضاعفي بر دوش پرسنل بانك ها وارد شود.
ساعت كاري بانك ها بايد به گونه اي ساماندهي شود كه مردم با فراغ بال به امور بانكي خود رسيدگي كنند، جابه جايي زمان فعاليت هاي بانكي بدون در نظر گرفتن پيوند آن با ديگر بخش ها و نياز عمومي به مراجعه بانك ها جواب مثبتي نمي دهد.