چالش سرمايه داري كمونيستي در چين
|
|
مترجم؛نيلوفر قديري
استاندار كمونيست شانگهاي و رهبر حزب كمونيست اين شهر از عوامل اصلي تحرك و رشد اقتصادي شانگهاي بود. او اخيراً به اتهام فساد از سمت خود بركنار شد. اما اين اتفاق نشانه اي است كه پيام جدي دربردارد. پيام اين است: چين تلاش مي كند از شتاب رشد اقتصادي بكاهد.
هتل هنگ شان مولر يكي از هتل هاي برتر در شانگهاي است. در و ديوار آن به رنگ طلاست، تختخواب هاي آن مزين و فضاهاي خصوصي آن قابل توجه هستند. اين هتل محل اقامت بازرگانان غربي است و ثروتمندان چيني هم جشن هاي عروسي شان را در اين هتل برگزار مي كنند. اما اكنون مدتي است كه دروازه هاي سياه رنگ اين هتل بسته است ، ولي كار تعميراتي درون آن انجام نمي شود.
فضاي داخل هتل به محيطي اسرارآميز تبديل شده است. بيش از صد تن از مأموران تحقيق از كميسيون تحقيق و بررسي حزب كمونيست پكن براي انجام يك مأموريت مخفي سياسي به شانگهاي اعزام شده اند تا به يكي از پيامدهاي منفي رونق پرشتاب اقتصاد اين شهر رسيدگي كنند. اين پيامد جدي فساد گسترده در ميان مقامات حكومتي است. دو ماشين بزرگ پليس پر از افسران عالي رتبه، مردم كنجكاو را از نزديك هتل دور مي كنند. فقط افرادي كه كارت دعوت دارند مي توانند وارد هتل شوند. البته بعضي را هم پليس با زور به داخل هتل برده اما هويت و وضعيت اين افراد كاملاً محرمانه است. آنچه در داخل هتل اتفاق مي افتد هم قرار است مخفي باقي بماند. اما محور تحقيقات شخصيت معروفي است و درباره او ديگر نمي توان پنهان كاري كرد.
دو هفته پيش حزب كمونيست پكن استاندار 59 ساله شهر شانگهاي را بركنار كرد. اين مقام بلندپايه همچنين عضو دفتر مركزي حزب كمونيست است. رسانه هاي دولتي دستگيري او و دلايل اين دستگيري را با احترام تمام منتشر كردند. چن ليانگيو استاندار شانگهاي به اختلاس پول از صندوق بازنشستگي شانگهاي به ارزش يك ميليارد يورو متهم است. حزب كمونيست همچنين چن را به سوءاستفاده از نفوذ خود و كمك به معاملات مشكوك توسط اعضاي خانواده اش و انجمن هاي تجاري متهم كرده است.
اين اتفاق موجي از شوك و حيرت را نه تنها در جامعه شانگهاي بلكه در سراسر جمهوري خلق چين به دنبال داشت و اين رسوايي به سرعت به بزرگترين بحران پيش روي كشور از زمان شروع اصلاحات دنگ شيائوپنگ تبديل شد. اتفاقي كه در ابتدا بيشتر به موضوع محلي شبيه بود و بسياري آن را بخشي از بازي قدرت ميان پكن و شانگهاي مي دانستند، به مسئله اي عميق تر تبديل شد.
براي كمونيست هاي چيني كه تلاش مي كنند كشورشان را به سوي سرمايه داري هدايت كنند، اين پرسش همچنان پرسشي مهم و آزاردهنده باقي مانده است كه چگونه مي توان رهبران محلي و تشنه ثروت را كه با اعتبار حزب كمونيست بازي مي كنند كنترل كرد.
فراز و فرودهاي كمونيسم سرمايه داري
موقعيت كاري چن نمونه اي است از فرصت هاي چشمگيري كه سرمايه داري در اختيار كمونيست ها مي گذارد. او كارش را از سالن كارخانه شروع كرد و بعد از طي مراحلي به درجه مقام دولتي رسيد. بيش از بيست سال مسئول اداره شهر شانگهاي بود. ابتدا رهبر دپارتمان شهر، بعد شهردار شد و بالاخره در جايگاه رهبر حزب كمونيست شهر قرار گرفت. مقر دولت شهر شانگهاي و حزب كمونيست هر دو در ساختمان خاكستري و عظيم در مركز شهر هستند، درست در جايي كه پيش از ورود كمونيست ها، ميدان اسب دواني شهر در آن واقع شده بود.
در آن روزها آن نقطه از شهر مكان تجمع ثروتمندان شهر شانگهاي بود كه جمع مي شدند و به شرط بندي مي پرداختند. چن به عنوان رئيس دولت شانگهاي نماد حاكميت چين در اين شهر بوده است. او به رونق ساخت و ساز در شانگهاي كمك كرد و اين شهر به پررونق ترين نمونه ساخت و ساز در كل تاريخ چين تبديل شد. شانگهاي اكنون بيش از چهار هزار آسمان خراش دارد كه اين تعداد حتي بيشتر از تعداد آسمان خراش هاي نيويورك است. در آستانه برگزاري نمايشگاه جهاني در شانگهاي كه قرار است در سال 2010 برگزار شود، برج هاي بلندتر و جديدتر و ساختمان هاي گران تري در اين شهر در حال ساخت است كه آسمان شهر را هر روز تيره تر مي كند.
چن همچنين در پيشبرد رشد صنايع محلي نقش پررنگي داشت. او تصميم مي گرفت كه چه كسي قراردادهاي پررونق اقتصادي و صنعتي و توسعه اي را امضا كند و كدام شركت خارجي تخصص برتر تكنولوژي غرب را وارد صنايع پرشمار دولتي كند.
مديران شركت هاي غربي براي جلب نظر چن با يكديگر رقابت مي كردند.
آنها طرح هايشان براي ساخت بلندترين هتل ها و مدرن ترين ساختمان هاي دنيا را به مسئولان شهر ارائه مي كردند و ديدگاه پيشرفته جهاني اين مسئولان را مي ستودند. در همين حال چن هم بهره خود را از اين طرح ها مي برد.
تب طلا، به سبك چيني
اين همان چيزي بود كه دنگ شيائوپنگ مي خواست. او دولت شهر شانگهاي را متقاعد كرده بود تا تصوير و ماهيت شهر را تغيير داده و آن را به مركز مالي با ظاهري چشمگير تبديل كنند. اكنون اين شهر به نمادي براي چين مدرن امروز تبديل شده است. دنگ كه در سال 1997 درگذشت، مي خواست شانگهاي سرآمد كل كشور و پيشروي حركت آن به سوي اقتصاد بازار باشد. او مي خواست وال استريت آسيا را در شانگهاي بسازد. از آن زمان شانگهاي در كنار بقيه شهرهاي چين در تب طلا فرو رفت. هيچ فرد يا گروه مخالف، رسانه آزاد و دستگاه قضايي مستقلي نيست كه بتواند بر كمونيست هاي كاپيتاليست چين نظارت كند. حتي آنهايي كه در پكن برنامه ريزي و حكومت مي كنند از برخورد با ثروتمندان قدرتمندي چون چن بيم دارند. آنها هم از رونق اقتصادي و توسعه سود مي برند و در برابر هر اقدامي كه ممكن است اين روند را به خطر بياندازد مقاومت مي كنند.
در يك اقتصاد بازار بانك مركزي مي تواند رشد پرشتاب اقتصاد را از طريق سياست هاي مالي و پولي كنترل كند. اما وقتي اقتصاد بازار به معناي واقعي وجود نداشته باشد پكن چاره اي جز توسل به شيوه هاي آزمون و خطا براي كنترل اوضاع ندارد.
مبارزه عليه مديران فاسد اكنون ديگر در چين جا افتاده و به امري روزانه تبديل شده است. در استان هونان گروهي از همسران مقامات تازه منصوب شده استان اخيراً به ديدار از زندان شهر برده شدند تا به عنوان ابزاري بازدارنده به آنها درباره عواقب و پيامدهاي فساد مالي و اداري هشدار داده شود. دو سال پيش يكي از غول هاي بازار املاك و مستغلات شانگهاي به اتهام داد و ستد غيرقانوني به حبس محكوم شد. البته او در زندان شرايط خاص و بهتري نسبت به ديگر زندانيان دارد. در ابتدا او مجبور بود مانند ديگر زندانيان در زندان صابون بسته بندي كند. اما بعدها اجازه يافت تا كارهاي شركت را از داخل زندان انجام دهد و حتي به تماس هاي تلفني تلفن همراهش جواب دهد. او همچنين در سلولي دوران حبس خود را مي گذراند كه دستگاه تهويه، دستگاه تلويزيون، دي وي دي، مبلمان و يخچال دارد.
دليل اينكه چن مدت طولاني از تعقيب و مجازات قضايي مصون بود، حمايت جيانگ زمين رئيس جمهور سابق چين از او بود. اما در سال هاي گذشته او ديگر نفوذ خود را از دست داد و جانشين او يعني هوجينتائو اكنون به دنبال تضعيف مخالفانش و تحكيم قدرت خود است.
چن رقيب عمده و بالقوه هو و ون جيابائو نخست وزير چين به شمار مي آمد. او حتي چنان جرأت پيدا كرده بود كه از ون در برابر هو به صراحت انتقاد مي كرد و سياست هاي او را براي كاهش شتاب رونق اقتصادي مورد سرزنش قرار مي داد، اما هو از اين لحن انتقادي خشنود نبود.
پكن در واقع با سرنگون كردن چن در روند اقتصادي كشور چين موضعگيري صريحي كرد: رشد اقتصادي از حالا به بعد بايد در كنترل درآيد.
اكنون حزب كمونيست بايد اعتماد را در ميان تجار و مردم شهر شانگهاي احيا كند. مأموران تحقيق حزب كمونيست كار بزرگ و دشواري در شهر شانگهاي پيش رو دارند و بايد به شرايط ديگر حاكمان شهر هم رسيدگي كنند. دروازه هاي سياه رنگ هتل بزرگ شهر شانگهاي همچنان بسته خواهد ماند.
مجله اشپيگل روز 12 اكتبر اين مطلب را
منتشر مي كند
|