گروه شهري - شهرداري تهران با سابقه صدساله در مديريت شهري امروزه به عنوان بزرگترين نهاد اداره پايتخت محسوب مي شود. سالها اداره تهران و توجه به نيازهاي شهروندان اين سازمان را به هيأت مجموعه اي بزرگ در آورده، كه شركت ها و سازمان هاي مختلفي را تحت پوشش خود دارد. شهرداري تهران با داشتن در حدود 78 شركت در زير مجموعه خود و سرمايه گذاري در بسياري از مراكز تجاري پايتخت دارايي هاي فراواني را به عنوان منبع مالي و حمايتي براي انجام فعاليت هاي عمراني تعريف كرده است.بودجه اين سازمان بزرگ درسال بيش از دوهزار ميليارد تومان بين۴۰تا 50 ميليارد دلار بوده و لزوم شفاف سازي در نحوه انجام خدمات شهري ضروري به نظر مي رسد. از سويي شهرداري تهران هر ساله به دليل رفع مشكلات شهري و انجام پروژه هاي عمراني مختلف به منظور فراهم آوردن تسهيلات بيشتر براي شهروندان هزينه هاي قابل توجهي را متحمل مي شود. به ويژه اينكه انجام بسياري از پروژه ها نيازمند صرف بودجه هاي كلان و اختصاص اعتبارهاي گسترده اي است. با مروري بر تاريخچه صد ساله شهرداري و توجه به عدم شفافيت مالي در نظام مالي اين سازمان همواره مشكلات بي پاياني را براي مديران مختلف در دوران هاي گوناگون به وجود آورده است. بسياري از مديران ارشد و مديران مياني شهرداري تهران در طول يك قرن فعاليت اين سازمان به دلايل مختلف از جمله فساد مالي از كار بر كنار شده اند. اما هيچگاه در طول ساليان گذشته نظام مالي اين سازمان عريض و طويل مورد توجه قرار نگرفت تا موجب كارآمدي بيشتر شهرداري را فراهم آورد و از سويي زمينه هرگونه شائبه را در اين مورد از ميان بردارد. از سويي گردش مالي شگفت انگيز اين نهاد هر گونه امكان تغيير در آن را غير ممكن مي ساخت و شهرداري تهران با توجه به داشتن دارايي هاي بسيار زياد و حتي حيرت آور به هيأت شيري بي اثر در عرصه كلان شهري پويايي و كارآمدي خود را از دست مي داد. اما اين روند در سال 85 پايان يافت و تنها نهاد اداره كننده پايتخت ناگهان جامه كهن از تن درآورد و سيمايي دگرگون يافت و با تكيه بر الگوهاي جديد توانست چهره اي نو از خود به تصوير كشد. شايد هنگامي كه بسياري از پروژهاي عمراني شهر تهران در هاله اي از ابهام فرورفته بود و كمتر كسي مي توانست تصويري روشن از پايان آن را در ذهن مجسم كند و درست در روزهايي كه شهرداري تهران با مشكلات مالي فراوان دست به گريبان بود ناگهان انقلابي در نظام مالي آن به وجود آمد و شهرداري توانست بر اساس شيوه اي نوين ساختار مالي خود را ساماندهي كند و به يكباره ثروتي عظيم را براي خود به وجود آورد و خيلي زودتر از آنچه همگان فكر مي كردند عمليات ساخت بسياري از طرح هاي عمراني خود را ساماندهي كند و شهر را كه از مدت ها پيش در بن بستي ناخواسته مانده بود به ناگاه نجات بخشد. اين انقلاب در نظام مالي شهرداري يك تحول جدي در نهادي بود كه هميشه با مشكلات مالي گريبانگير بود  و امكان رهايي از آن به هيأت رويايي دست نيافتني درآمده بود. تغيير نظام مالي از نقدي به تعهدي .
ماجرا چيست؟
از سالها پيش قرار بر اين بود كه هر آنچه در سازمانهاي دولتي به صورت نقدي پرداخت و دريافت مي شود محاسبه شود. بنابراين قابل تصور بود كه خيلي زود درآمد شركت ها و سازمان ها صورتي تازه يابد. اگرچه اين نگرش نمي توانست بسياري از معاملات و مبادلات مختلف شركت ها را كه به صورت نقدي انجام نمي شده تحت پوشش قرار دهد. به ناچار فهرست بلند بالايي از مبادلات سازمان ها كه به شيوه تعهدي انجام مي گرفت از دايره تنگ اين محاسبه كنار گذاشته شد و موجب ظهور بحران هاي گوناگوني در سطوح مختلف سازمان هاي متعدد شد. شهرداري تهران نيز به مانند تمام شركت ها و سازمان ها با اعمال اين روش در نحوه محاسبات خود به نوعي پا در دايره اي گذاشت كه پيشتر شعله هاي سوزان ناكارآمدي اش بسياري از ادارات را در بر گرفته بود.
سالها بر اين مدار گذشت و تجارب بسياري از كشورهاي بزرگ صنعتي مهر تائيدي بر ناكارآمدي اين شيوه محاسبه زد. اما باز هم اين شيوه مخدوش همواره مورد توجه ادارات و نهادهاي زير مجموعة آنها بود. بلاخره شهرداري تهران در اقدامي قابل توجه اين نظام فرتوت و ناكارآمد را به حاشيه راند و با به كارگيري شيوه جديد حسابرسي مديريت جديد شهري را با مفاهيم جهان جديد پيوند زد. در واقع شهرداري تهران با بهره گيري از اين روش توانست راه بسياري از اقدامات ابهام انگيز و توام با ترديد را ببندد و از سويي با به كارگيري سيستم تعهدي به جاي نقدي امكاني را براي مديريت شهري فراهم آورد تا از پتانسيل هاي ذاتي شهرداري استفاده كند. به عنوان نمونه شهرداري تهران با محاسبه دارايي هاي خود در 78 شركت زير مجموعه موفق شد ميزان دارايي هاي خود را در مجموع به ميزان 30 هزار ميليارد تومان برساند. اين اندازه اعتبار مالي با استفاده از روش نوين راهي مطمئن و تازه بود كه مديريت شهري با تكيه بر آن توانست اعتبارات نقدي بسياري را به خدمت بگيرد و بسياري از پروژهاي شهري را با فعاليت شبانه روزي به سامان برساند.
نگاهي دوباره
سيستم مالي نقدي سالها در شهرداري تهران موجب بروز بسياري از مشكلات شده بود. از سويي ارقام نجومي كه هر ساله در تراز نامه شهرداري ديده مي شد به نوعي حساسيت ويژه اي را به وجود آورده و انعكاس نامتقارن هزينه ها و درآمدها در سيستم حسابداري نقدي را موجب شده بود و از سويي ديگر زمينه اي مساعد را براي هرگونه سوءاستفاده افرادي فراهم آورده بود كه به منابع مالي كلان شهرداري دسترسي داشتند  و جود 140ميليارد تومان چك برگشتي كه متعلق به بخش هاي مختلف دولتي و غير دولتي و بخشي هم مرتبط با اشخاص حقيقي و حقوقي در شهرداري عملا بدون استفاده باقي مانده بود كه با فعال كردن شيوه حسابداري تعهدي اين چك ها مورد استفاده قرار گرفت و به عنوان اعتبار در مراكز مالي به كار گرفته شد. از سويي شهرداري تهران تعهدات بسيار زيادي در سطوح مختلف داشت كه در هيچ بخشي از مراكز و ادارات شهرداري به ثبت نرسيده بود و به عنوان تعهدات پنهان از آن ياد مي شد كه با فعال سازي سيستم تعهدي بسياري از اين تعهدات به عنوان مطالبات شهرداري به ثبت رسيد و زمينه اي براي اعتباربخشي به شهرداري فراهم كرد. هنگامي كه شهرداري تهران 78 شركت تابعه خود را به عنوان بزرگترين دارايي هاي خود به حساب آورد، بسياري از دارايي هاي اين سازمان در شركت هاي مختلف ناشناخته بود وشايد كمتر كسي از آن اطلاع داشت. به عنوان نمونه 12در صد از فروشگاه هاي زنجيره اي رفاه به شهرداري تهران تعلق داشت كه اين دارايي شهرداري در هيچ كدام از بخش هاي مالي به ثبت نرسيده بود.يكي ديگر از موانع و مشكلات شهرداري در شيوه حسابرسي نقدي محاسبه كمتر از پنجاه درصد از تعهدات مالي شهرداري بود كه در سيستم نقدي نشان داده نمي شد.
اين مشكلات و بسياري ديگر از مشكلات كه صرفا به دليل نوع خاص ثبت حساب ها به وجود آمده اند. در نتيجه مي توان چنين عنوان كرد كه با تغيير سيستم حسابداري شهرداري منابع بسياري كه به صورت نهان و غير استفاده در اختيار شهرداري بوده ، آشكار شده و در اختيار شهرداري قرار گرفته است .

كاميار فيلسوفي
هر انسان شهري روزانه به طور متوسط قريب به يك كيلوگرم و انسان روستايي نيم كيلوگرم زباله توليد مي كند. در صورتي كه اين مقادير تقريبي را در عدد جمعيت كشور ضرب كنيم، با ارقام نجومي برخورد مي كنيم كه در صورت عدم استفاده صحيح، موجب به هدر رفتن مبلغ معتنابهي از مواد اوليه مي شود. با توجه به استفاده از امكانات مكانيزه در جمع آوري زباله هاي شهري از تفرق و نشر زباله ها جلوگيري مي شود اما بهتر آن است كه در كنار اين عمليات بتوانيم ارزش مواد دورريختني منزل خود را نيز بدانيم.
در يك نگاه كلي، كيسه زباله شامل انواع فلزات،  پلاستيك، چوب و فرآورده هاي سلولزي، شيشه، فرآورده هاي نساجي، ضايعات پروتئيني و گياهي است كه اين اقلام در جمع بندي كلي به دو دسته خشك و تر قابل قسمت هستند و همچنين از نگاه مديريت بازيافت به دو دسته قابل و غير قابل بازيافت تقسيم مي شوند.
مطابق قوانين علمي، هر شيء نيمه عمري دارد كه اين عدد، ميزان پايداري آن ماده اوليه در طبيعت را مشخص مي كند. به طور مثال، فرآورده هاي پلاستيكي نيمه عمري در حدود 150سال دارد؛ يعني تا اين زمان، ماده شكل و خواص خود را داراست و بعد از 150سال تجزيه خواهد شد. پس با توجه به اين عدد، بايد فكر چاره اي بود تا بتوان روشي در نظر گرفت كه اين اقلام در مكان هاي خود قرار گرفته و مشكلات زيست محيطي فراهم نكنند. در جوامع صنعتي،  روش هاي مختلفي براي مهار بحران فضا توسط زباله وجود دارد كه از آن جمله سوزاندن، دفن، استحصال انرژي و نهايتاً بازيافت زباله را مي توان نام برد.
در كليه موارد، زباله كه شامل مواد اوليه مصرف شده مي باشد، به نحوي از بين خواهد رفت اما در بازيافت با صرف عمليات مكانيكي و شيميايي مواد مصرفي به مواد اوليه تبديل خواهد شد.
در روش هاي بازيافت زباله در شهرها، دو طرح قابل اجراست: تفكيك در مبدأ و تفكيك در مقصد.
امروزه در كشور ما تفكيك را در مبدأ انجام مي شود. طرح تفكيك در مقصد، يعني شهروندان زباله هاي خود را جدانشده تحويل ماموران جمع آوري بدهند ولي كارخانجات بازيافت به وسيله دستگاه هاي مخصوص، آنها را از يكديگر جدا كنند. اين طرح از لحاظ سيستم هاي جمع آوري ساده تر است، اما به جهت بازيافت بايد از كارخانه هاي تخصصي تري استفاده كرد. بايد توجه داشت كه در اين طرح به دليل امتزاج مواد با يكديگر، كيفيت اقلام بازيافتي نيز پايين مي  آيد.
با توجه به رواج طرح تفكيك از مبدأ در كشور، نكاتي را بايد رعايت كرد كه به طور اجمالي مسائلي از آن را ذكر مي كنيم:
۱ - تفكيك مايعات از جامدات: اين بدان معناست كه باتوجه به وجود سيستم فاضلاب در كشور بايد كيسه زباله ما عاري از هرگونه مايع باشد؛ چرا كه توليد شيرابه كرده و عمليات بازيافت و محيط زيست را دچار مشكل مي سازد. به عنوان مثال، اگر شيشه سركه را در سطل زباله خشك بيندازيم محتويات باقيمانده بايد در فاضلاب دستشويي ريخته شود و سپس شيشه كاملاً خالي در كيسه اقلام خشك قرار گيرد.
۲ - نظافت ظروف دوريختني: بدين صورت كه حتي الامكان اگر موادي داخل اين ظرف وجود دارد كه قابل بازيافت به عنوان زباله  تر است، آنها را از يكديگر جدا كرد. مثلاً محتويات باقيمانده قوطي كنسرو و رب گوجه فرنگي بايد كاملاً پاك شده، محتويات باقيمانده آن، در كيسه زباله تر قرار گيرد.

گروه شهري- چه كسي فكر مي كرد دهكده ماهيگيري كوچكي كه در سال 1970 در حاشيه هنگ كنگ قرار داشت، ناگهان امروز به قامت يك كلان شهر درآيد و تصوير شهري با بيش از 4 ميليون نفر جمعيت را به خود بگيرد و با 13 ساختمان مرتفع كه بيش از 200 متر ارتفاع دارد، ديگر نشاني از آن دهكده قديمي بر جاي نگذارد. شنزن خيلي زود در هياهوي قرن بيستم بزرگ شد و از يك روستاي كوچك به شهري بزرگ و افسانه اي تبديل شد. اين شهر امروز به دليل وجود هشتمين ساختمان بلند دنيا شكوهي خاص يافته و وجود ساختمان هاي بلند زيبايي بهت انگيزي را به چشم انداز آن داده است. شنزن بعد از غروب آفتاب، سيمايي جذاب مي يابد و آبشاري از نورهاي شگفت آور در آن ديده مي شود. شنزن امروزه به عنوان يكي از مراكز مهم تجاري اقتصادي شرق آسيا توانسته است جايگاه مناسبي يابد و در زمره شهرهاي بزرگ دنيا درآيد.